Etxe barruko gauzak euskaraz

Data: 2013(e)ko urtarrilaren 7a Egilea: Joxe Aranzabal

Koldo Bigurik azpimarratu du artikulu interesgarri batean, Nola esaten da euskaraz…?, euskararen corpus lexikoaren normalizazioak aurrerapauso nabarmenak egin dituela azken urteotan, batez ere alor formaletan. Baina ez dela berdin gertatzen bizitzaren eguneroko kontuetan, adibidez, etxean. Eta hitz batzuk jartzen ditu adibide gisa, neurtzeko berauak zelan erabiltzen ditugun, euskaraz ala gaztelaniaz:

  • Lanpasa: felpudoa.
  • Izerditzeko jertsea: sudadera.
  • Garbitzeko makina: labadora.
  • Mikrouhin-labea: mikroondasa.
  • txapinak: zapatillak.
  • Plater-ikuzgailua: lababajillasa.
  • Tapiza: alfonbra.
  • Lanbasa: fregona.
  • Tiraderak: kajoiak.

Egia esan behar badut, gurean horietako bat bakarra erabiltzen dugu euskaraz: mikrouhina (labea aipatu barik). Gainerako berbak esateko, gaztelaniaren maileguetara jotzen dugu: felpudoa, sudadera, kajoia… Eta bigarren aitorpena: artikulu horretan jakin nuen felpudoa lanpasa esaten dela euskaraz eta fregona, lanbasa. Ez bata eta ez bestea, sekula entzun barik nituen.

Gure kasuan zergatik erabiltzen ditugu gehiago maileguak euskarazko hitzak baino? Ez nuke jakingo ziur esaten. Batetik, akaso, ahozkoan joera handiagoa dugulako maileguak erabiltzeko. Bestetik, hitz horietako gehienak gaztelaniaz esaten ikasi genituelako. Eta, hirugarrenik, familia giroan ez dugulako agertu nahi pedante moduan, “plater-ikuzgailua”-eta erabilita.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak , , | 3 iruzkin

Umore freskoa, umore errekipatuegia

Data: 2013(e)ko urtarrilaren 4a Egilea: Joxe Aranzabal

 Zazpi urte badira hemen bertan idatzi nuenetik “Wazemank, umore freskoa”. Zazpi urte izan dira, eta Wazemank-en ostean Finlandia etorri zen, gero Oilategia eta orain Atsuak. Anjel Alkain pozik egon daiteke, lortu du-eta erreferentziako umoregilea izatea belaunaldi batentzat. Hala ere, Gabon Zaharreko betekadaren ostean (ETB1ek hiru ordu bete zituen gauerdian, bai ala bai, Alkain faktoriaren esketxekin), ni neu, behintzat, gogaituta jaiki nintzen mahaitik, hiru ordutik bi material zaharra baitzen, lehendik ere behin baino gehiagotan errepikatua.

Telebistak horixe dauka. Momentu batean freskoa denak hurrengoan errepikakorra dirudi, eta akaberan gogaikarria. Alegia, telebistak erre egiten dituela erraz bere umeak. Oker izan naiteke, baina iruditzen zait Alkaini eta bere taldeari horixe gertatu zaiela: agertu beharraren agertu beharraz, erre egin dutela formula bat.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak , , , | Iruzkin 1

Euskal literatura, ezin hobeto azalduta

Data: 2012(e)ko abenduaren 24a Egilea: Joxe Aranzabal

Amaitu berri dut Ese idioma raro y poderoso liburua, Iban Zaldua idazlearen saioa, eta ez dakizue zein ondo pasatu dudan berau irakurtzen, niretzat hauxe baita gaur egungo euskal literaturaz orain arte irakurri dudan libururik onena. Liburu inteligentea da, umoretsua, oso ondo idatzia, eta informazio zein argibide asko eta interesgarriak eskaintzen ditu euskal literaturaz.

Aurretik hainbat liburu irakurriak nituen euskal literaturaz, batzuk euskaraz eta besteak gaztelaniaz, besteak beste Koldo Mitxelena, Ibon Sarasola, Luis Villasante eta Iñaki Aldekoarena, baina hau bezalakorik ez. Egia da, ez da aurrekoak bezain akademikoa, bai, ordea, dibertigarriagoa. Egurra ematen duenean ere —bai, ematen du, eta dezente—, kariñoz eta umorez egiten du —horixe iruditu zait niri, behintzat—, beraz, ez dut uste horrengatik etsai asko egingo duenik.

Nire gomendioa: oraindik ez badakizue zeri heldu opor hauetan, joan liburudenda hurbilenera eta erosi liburu hau. Merezi du. Eguberri on!

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak , , | 2 iruzkin

Elvira Madigan

Data: 2012(e)ko abenduaren 22a Egilea: Joxe Aranzabal

Elvira Madigan & Co.
“Nor zen Elvira Madigan?”, galdetu diot nire buruari behin baino gehiagotan, autoan melodia eder hori entzun bitartean. “Zer nolako emakumea zen, Mozart handiari halako musika ateratzeko?”. Gauzak, ostera, ez ziren horrela gertatu, Elvira Madigan Mozart bera baino ia mende bat geroago bizi izan baitzen. Nolatan orduan?

Mozartek 1785ean sortu zuen Pianorako 21. kontzertua. Ia mende bat geroago, Elvira Madigan (1867−1889) daniar akrobata gaztetxoa Suedian zebilela, Sixten Sparre kondeaz maitemindu zen. Garai haietarako ezinezkoa zirudien haien arteko maitasunak, kondea ezkonduta baitzegoen, bi seme-alabarekin, Elvirak 19 urte zituela. Hiru urte ezkutuka ibilita, Danimarkara egin zuten ihes, baina bertan bi aste igaro ondoren, esku hutsik geratu ziren. Hilda aurkitu zituzten baso baten ondoan. Dirudienez, jan ondoren, gizonak arma atera, eta hil egin zuen Elvira. Ondoren, bere buruaz beste egin zuen.

1967an film bat egin zen, Elvira Madigan, istorio horretan oinarrituta, eta bertan Mozarten pianorako 21. kontzertuko bigarren mugimendua erabili zen hots bandatzat. Harrezkero, melodia horri Elvira Madigan esan zaio, anakronismo nabarmena. Horra entzungai.

Piano Concerto #21 In C, K 467, “Elvira Madigan” – 2. Andante by Mozart, Wolfgang Amadeus on Grooveshark

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak , | Utzi iruzkina

Zelan aurre egin minbiziari era holistikoan

Data: 2012(e)ko abenduaren 20a Egilea: Joxe Aranzabal

Bideo honetako aurkezpenak ia ordubete irauten du, baina jakin nahi duenak zer mekanismoren arabera zabaltzen diren minbizia eta beste hainbat gaixotasun, eta are gehiago, zelan gaixotasunari aitzindu metodo holistikoak edo integralak erabilita, ikus dezala, probetxuzkoa izango du-eta. Hizlaria Alberto Marti Bosch onkologo iruindarra.

Hitzaldian Alberto Marti Bosch-ek aipatzen du ur bero gazian hartutako bainua erremedio eraginkor gisa. Urteak dira bainua baztertu eta dutxa erabiltzen dudala, baina bideo hau ikusita, erabaki dut astean behin bainu bat hartuko dudala ur berotan, bertan bi kilo gatz botata. Egia esan, atzo hasi nintzen, eta ezin hobeto joan zitzaidan.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak , , | Iruzkin 1

Jaungoikoaren aurrean lehendakari?

Data: 2012(e)ko abenduaren 15a Egilea: Joxe Aranzabal

Iñigo Urkullu hiritarrak eskubide osoa du sinesteko kristauen Jaungoikoarengan edo Olinpoko deitate guztiengan, berak horrela nahi izanez gero. Baina Euskadiko lehendakari moduan aintzat izan beharko luke XXI. mendean bizi garela eta herri honen ordenamendua laikoa dela. Horregatik, atzerapausoa iruditu zait lehendakariaren zinean bere sinesmen partikularreko jainkoa sartzea:

  • Apal-apalik Jaungoikoaren eta gizartearen aurrean, eusko lur gainean zutik, eta Gernikako haritzaren azpian, asaben gomutaz, herri ordezkari zareten zuen aurrean, nire agintea zintzo beteko dudala zin dagit.

Euskal gizartea asko aldatu da 1936an Gernikako Arbolaren aurrean Jose Antonio Agirre lehendabiziko lehendakariak antzeko formula erabili zuenetik bere karguaz jabetzeko. Horrezaz gain, gaur izendatutako lehendakariak ez luke ahaztu behar kargua Euskadiko herritarren botoei zor diela, azken hauteskundeetan berak atera baitzuen boto gehien, eta ez berak sinesten duen jainkoari.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak , , , , | Utzi iruzkina

Ramon Aranzabal eta Peter Pan

Data: 2012(e)ko abenduaren 12a Egilea: Joxe Aranzabal

Ramon Aranzabal & Peter Pan
Abenduaren 29an eta 30ean Bergarako herritar talde batek Peter Pan musikala antzeztuko du herriko udal pilotalekuan. Hori dela-eta, Ramon anaiak margo handi bat egin du, 10 metro luze eta 3 metro garai, antzeztokian jartzeko. Zatika egin behar izan du, bere estudioan ez baitzuen leku nahikorik koadroa bere osoan pintatzeko. (Argazkian, Ramon koadroaren aurrean).

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak , , , | Utzi iruzkina

“Liburu digitalak” izeneko komunitatea

Data: 2012(e)ko abenduaren 10a Egilea: Joxe Aranzabal

Larunbatean komunitate bat sortu nuen Google+ sarean: “Liburu digitalak”. Bertan nahiko nuke informazioa eta iritziak partekatu, batez ere euskal liburu digitalen inguruan, uste dut-eta esparru hori atzean geratzen ari dela.

Gai asko jorratuko ditugu komunitate horretan: irakurgailuak, eskubide digitalen kudeaketa, prezioak, formatuak, beste argitaletxe batzuen saioak, idazle indi edo independenteen ahaleginak…

Gonbidatuta zaudete, bai gai horien inguruan iritzia partekatu nahi duzuenok eta baita gai horien inguruan entzun eta jantzi nahi duzuenok. Ongi etorri!

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak , , | 2 iruzkin

Japandroids, urteko banda

Data: 2012(e)ko abenduaren 4a Egilea: Joxe Aranzabal


Spin musika aldizkari estatubatuarrak —zenbaitek ikusten dute The Rolling Stone’s aldizkariaren alternatibatzat— urteko banda izendatu du Japandroids talde kanadarra. Hori dela-eta, aldizkariak erreportaje luzea eskaini dio Vancouverko taldeari.

Bi mutilek osatzen dute Japandroids taldea: Brian King gitarra jolea eta abeslaria eta David Prowse, bateria jolea eta abeslaria, biak Vancouverkoak. 2006an sortu zuten taldea, baina famatu egin ziren hiru urte geroago, Post-Nothing diskoa kaleratu zutenean. Harrezkero, taldeak asko bidaiatu du, Ipar Ameriketan eta Europan batez ere. Kontsagrazioa Celebration Rock diskoarekin etorri zaie.

Bi lagun baino ez dira, baina Japandroids taldeak zarata handia egiten du agertokian, haserrezko rocka egiten baitu. Spin aldizkariaren izendapenak jende askoren jakinmina piztuko du, zelakoa den talde hau.

Harrigarria bada ere, nik badaukat lotura zuzena talde honekin, haur txikia zenean neuk zaindu bainuen David Prowse bateria jolea Vancouverren. Horregatik, ahal dudan publizitate guztia egiten diot taldeari, gustura asko, gainera.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak , , , , | Utzi iruzkina

Estatu espainiarra vs. Katalunia

Data: 2012(e)ko azaroaren 26a Egilea: Joxe Aranzabal

Atzo amaitu ziren Kataluniako hauteskundeak, azken urte hauetako garrantzitsuenak, seguruenik. Emaitzez gain, kanpaina honek primeran erakutsi digu estatuek zelako indarra daukaten eta zelako baliabideak erabiltzen dituzten euren izaera aldatu nahi duten guztien kontra, batez ere informazioa manipulatuta.

Izan ere, gaur egun Mendebaldean estatuek ez dute premiarik armada kalera ateratzeko, ez lehen mehatxuan behintzat. Gaur egun, egiteko hori hedabideen esku uzten da. Gertatu zen “Brunete mediatiko” harekin Ibarretxeren garaian, eta gertatu da Kataluniarekin orain.

Zaila denez hedabide guztiei jarraipena egitea (telebista, irratia, Internet…), oraingo honetan baliatu naiz Pinterest aplikazioaz, ikusteko zelan inplikatu diren Espainiako zenbait egunkarik hauteskunde kanpainan. Horretarako, gorde egin ditut Pinteresten Espainiako hiru egunkariren portadarik esanguratsuenak, gaur egun espainiar nazionalismoa argien erakusten dutenak: ABC, El Mundo eta La Razón, zeren El País egunkariak beste modu batean jokatu baitu, ez portadak erabilita, baizik eta iritzi artikuluak, gehienak independentziaren kontrakoak.

Hizkera erasokorra
Joxe Azurmendik dioenez Barkamena, kondena, tortura liburuan, “Hizkeran jarrerak ikusten dira; jarreran, mentalitateak” (11. or.). Espainiako egunkariek oso hizkera gogorra erabili dute izendatzeko Kataluniako nazionalisten jokaera:

  • Desafío soberanista (El Correo)
  • Aventura independentista (El Mundo)
  • Delirio independentista (La Razón)
  • Aquelarre soberanista (ABC)

Hortik hasita, denetik esan zaie katalan independentzia zaleei Espainiako hedabideetan: ustel, xenofobo, nazi, faxista, ero, totalitario, gaixo… Kontraposizioz, ABCk aldarrikatu zuen “La España que queremos en este siglo XXI”, bertan erakutsita Iker Casillas eta Xavi Hernandez futbol jokalariak Asturiasko Printzearen saria jasotzen. Kirola ez omen da nahastu behar politikarekin, baina estiloz eginez gero, antza, balio du.

Fouché Katalunian
Kasurik deigarriena El Mundo egunkariak ateratako salaketa izan da. Argitu gabeko txosten batean oinarrituta —ustez Espainiako poliziak egina, baina inork ikusi ez duena, PJ. Ramirezen jendeak izan ezik— akusatzen zituen Mas, Pujol eta beste hainbat buruzagi diru beltza izateaz Suitzako zenbait bankutan.

Joseph Fouché Frantziako poliziburu iraultzaile-monarkiko-oportunistaren estiloan egindako operazioa izan zen: zelan edo halan, zikindu etsaia galbidean jarri arte, eta gero gerokoak. Horrek esan nahi du El Mundo-k egin duela bere lana, bonba mediatiko bat jarrita kanpainaren erdian. Orain estatuak egingo du berea, eragotziz El Mundo-k kalterik jasotzea egin duen azpikeriagatik.

Hemen zenbait egunkari baino ez ditugu aipatu. Egin kontu baina, TVE, T5, Intereconomía, Cope, SER, Punto Radio eta beste hedabide askok ere parte hartu dutela kanpainan, eta orduan konturatuko gara estatuak zelako indarra daukan kasu honetan Kataluniako iritzi publikoa manipulatzeko.

Testuinguru horretan, erabat zerutiarrak iruditzen zaizkit joan den ostegunean, hilak 22, Bakartxo Tejeria Eusko Legebiltzarreko presidente berriak esandakoa: “Legebiltzarrean akordio zabala lortzen badugu, Madrilek nekez botako du atzera”. Jakingo ez bagenu bezala orain bi urte katalanei zer gertatu zitzaien estatutu proiektuarekin, berau oso akordio zabalean oinarritua.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak , , | Utzi iruzkina