Bizipoza euripean

 

Euskaratu berri dut “Singin’ in the Rain” film musikala. Oso pelikula ona iruditu zait, eta musikal aparta. Umorea du, ikusgarritasuna, musika zoragarria… eta oso ondo kontatzen du zine-industriaren trantsizioa zine mututik mintzatura.

Numero bat azpimarratu behar izanez gero, aukeratuko nuke filmari izena ematen diona, “Euripean kantatzen”, Gene Kellyk kantatu eta dantzatua. Ez dakit zenbat bider ikusi dudan numero hori, denetan loriatan, hain da-eta biribila.

Geroago jakin dut Gene Kelly gaixorik zegoela, 39ºko sukarrarekin, hori filmatu zutenean. Are eta meritu handiagoa, ez zaio-eta bat ere igartzen. Kontrara, “Singin’ in the Rain” izan baitaiteke bizipozaren adibidea.

Ahal baduzue, ikusi, eta gozatu. Azpitituluak.com proiektuan daukazue.

Kategoriak Zinea | Etiketak , , , | Utzi iruzkina

Bengoetxea eta aurkarien pilota ustez biziegiak

Antzezpena pilota-aukeraketan hasten da: haserre-aurpegia, aurkariaren pilotak salatzea…

Atzo final ederra ikusi genuen, emozioz betea, eta bertan Oinatz Bengoetxea nagusitu zen, jabato bat moduan borrokatuta. Merezitako txapela eraman zuen, eta partida amaitutakoan pozik egoteko motiboak zituen. Zorionak, beraz, txapeldun berriari.

Hala ere, bada kontu bat gustatzen ez zaidana Bengoetxearen jokabidean: partida erabakigarrien aurretik duen joera, aurkari(ar)en pilota(k) salatzekoa, biziegiak direlakoan. Binakako finalaren aurrean egin zuen, eta aurrez aurreko finalaren pilota-aukeraketan ere bai. Gero ikusi zen ez zela egia, ez ordukoan, ez eta atzokoan ere.

Gerra psikologikoa baino harago

Bengoetxeak gerra psikologikoa erabiltzen du zeruertzean trumoiak sumatzen dituenean, partida zailak alegia, edo ikusten duenean gauzak ez doazkiola ondo. Behin, Ezkurdiaren kontra galtzen ari zela, aldageletara joan zen ageriko motibo barik, eta ez zen itzuli 5-10 minutu pasatu arte. Epaileen pasitibatea ikusita, Ezkurdia bere onetik irten zen, eta, azkenean, Oinatzek partida poltsikora. Lortu zuen nahi zuena, trikimailu itsusia erabilita.

Pilota ustez bizien kontuan, Oinatzek salatzen duenean aurkariak pilota biziegiak hautatu dituela, aurrez itzal bat zabaltzen ari da aurkariaren inguruan, adieraziz bezala ez dela garbi jokatzen ari. Hori, partida jokatu aurretik. Kontua ez da txantxa, zalantza hori partidatik harago luza dakioke-eta aurkariari, beronek irabaziz gero, eta gerora zilegitasuna ken liezaioke, zenbait jendek pentsatuko baitu ez duela garbi jokatzen. Hori guztia une jakin batean Bengoetxeari komeni izan zaiolako, bere aurkaria desorekatze aldera, baina bat ere funtsik gabe.

Jokabide hori zatarra iruditzen zait. Oinatzek segitzen badu aurkarien garbitasuna zalantzan jartzen motibo barik, gerta dakioke zalantza bere karreraren gainean luzatzea, Mourinhori-eta gertatu bezala. Denak ez du balio txapela irabazteko.

Kategoriak Kirola | Etiketak , , , , | Utzi iruzkina

Kanadak oinarrizko errenta probatuko du

Kathleen Wynne Ontarioko lehen ministroa, esperimentuaren berri ematen.

Datorren maiatzean hasita, eta hiru urtez, Ontarioko gobernuak 150 milioi dolar jarriko ditu, probatzeko ea oinarrizko errentak balio duen pobrezia desagerrarazteko.

Esperimentua hiru hiritan egingo da, Ontarioko probintzian bertan: Thunder Bay, Hamilton eta Lindsay. Hiru komunitate horietan 4.000 lagun aukeratuko dira aliritzian, eta, hiru urtez, ziurtatuko zaie gutxieneko errenta bat, beste barik. Norbanakoak jasoko ditu 16.989 dolar urtean. Bi ume dauzkaten bikoteek, berriz, 33.979 dolar.

Ontarioko gobernuak gauzak egin ahala ebaluatuko du proiektua. Eta hiru urte igarotakoan, erabakiko du zabalduko duen probintzia osora edo ez.

Hau ez da lehen aldia Kanadak probatzen duela oinarrizko errenta. Joan den mendeko 70. hamarkadan, Manitoba probintziak egin zuen antzeko esperimentu bat. Krisi ekonomiko batek pikutara bota zuen orduko hura.

Ez hain utopikoa

Utopía para realistas liburua irakurri aurretik, oinarrizko errenta unibertsala utopia hutsa iruditzen zitzaidan, baina Rutger Bregman ez dago bakarrik hori aldarrikatzen duenean. Europan aditu hauek ditu alde: Yanis Varoufakis, Benoit Hamon, Antonio Negri, Tim Berners-Lee eta Christopher Pissarides, besteak beste. Ipar Ameriketan, berriz, Elon Musk, Erik Olin, Dan Savage, Marc Andreessen, Sam Altman, Peter Diamandis, eta Edmonton eta Calgaryko alkateak, besteak beste. Desmond Tutu, Eduardo Suplicy, Varun Gandhi eta beste asko ere bai. Denek ere, pisuzko arrazoiak ematen dituzte oinarrizko errenta unibertsalaren alde, bitarteko ezin egokiagoa ikusten baituta probezia ezabatzeko.

Zorterik onena opa diot Ontarioko gobernuari proiektu honekin.

Kategoriak Ekonomia | Etiketak , , , | Iruzkin 1

Eguzkitan irakurritakoak

Ni ere harrituta etxeratu naiz, ikusita Benidormen egindako bederatzi egunetan lau liburu irakurri ditudala. Etxean ezin aldendu ordenagailutik, eta oporretan, aldiz, hurbildu ere ez ordenagailura. Irakurraldi luze horietan badute zerikusia autobusean egiten ditugun orduek: 10 joateko, eta beste horrenbeste bueltatzeko.

Jarraian, iritzi laburra emango dut liburu bakoitzaren inguruan. Aurreratuko dut, hori bai, laurak irakurri ditudala gustura:

  1. Utopía para realistas. Rutger Bregman kazetari holandarrarena. Oso ondo idatzita dago, eta erraz irakurtzen da. Izugarri gustatu zait, plazaratu dituen utopiak (oinarrizko errenta unibertsala, 15 orduko lan-astea, mugarik gabeko mundua eta meritokrazia, besteak beste) utopia horiek oso ondo arrazoituta daudelako, ez dira pajeo hutsa. Gainera, utopia horietako batek —mugarik gabeko mundua— sekulako erronka planteatzen digu euskaldunoi: zelan ziurtatu mugarik gabeko mundu batean, non produktuak ez ezik, pertsonak ere libre mugitzen diren batetik bestera, zelan ziurtatu, diot, euskaldunok eta euskarak iraungo dugula.
  2. Txistu eta biok. Juan Luis Zabala kazetari eta idazlearena. Oso gustura hasi nintzen irakurtzen, baina une batean, euskal kulturaren gainbehera eta protagonistaren harekiko desatxikimendua esplikatu beharraren esplikatu beharraz, iruditu zitzaidan egilea korapilatu egin zela, edo ni korapilatu ninduela. Hala ere, pozik nago Juan Luis Zabala itzuli delako sorkuntzaren esparrura.
  3. Potosí. Ander Izagirre kazetari eta idazlearena. Egileak 12 urteko neskatila bat aukeratu du, Alicia, berau Potosiko meategietan lan egiten duena, horren bidez esplikatzeko meategi horien eta, hedaduraz, Boliviaren historia, mendi horietan pilatu baita herrialde horren aberastasuna, pobreziarik gorriena eta biolentziarik gogorrena. Oso ondo idatzita dago. Irakurri, berriz, bihotza uzkurtuta irakurri nuen, halakoa baita hango desmasia. Erabat gomendagarria.
  4. Las pequeñas memorias. José Saramago idazlearena. Bere haurtzaro eta gaztaroko memoriak, prosa zoragarriarekin idatzita. Ander Izagirreren liburua irakurri ondoren, hau leitzea izan zen Bálsamo Bebé, nahiz eta liburu honek ere badituen pasarte gogorrak. Izango da Saramagok maitasunez begiratzen diola bere haurtzaroari.
Kategoriak Liburuak | Etiketak , , , | Utzi iruzkina

Santa Susannako H(asier)

Hasier Etxeberria kazetari eta idazlearen heriotzak urruti harrapatu ninduen, Benidormen, hantxe igaro ditugu-eta bederatzi egun, eguzkitan. Albistea jakin nuenean erabaki nuen, txio bat salbu, ez nuela ezer idatziko etxera itzuli arte. Izan ere kanpoan nagoenean gero eta gehiago kostatzen baitzait ordenagailuaren aurrean jartzea, besteak beste ez dudalako horrelakorik aldean eramaten.

Buelta etxean, gogoratu nahi dut zelan 2002an, Sustatun idatzi nuenean minbizia diagnostikatu zidatela, Hasierrek idatzi zidan erantzun bat, izen arraro bat erabilita, Santa Susannako H., hilabete bat lehenago gure familiak Bartzelonako probintzian elkartu baitziren astebetez, Santa Susanna herriko hotel batean. Bazekien, beraz, nik eta neure familiak urlertuko genuela nork idatzia zen erantzuna, argi utzita, aldi berean, artean ez zuela nahi publiko egiterik han idatzi zuena. Hauek izan ziren Hasierren hitzak:

Lasai Joxe, bost urte ditxuk neuri ere eztarrian alien bat aurkitxu zidatela eta buruan hik orain aipatzen ditxuan mamuak erabili nituala. Nirea ez zuan linfomia, nirea kartzinomia zuan, beste izen beldurgarri horietako bat. Apellidua ere, gaitza: Versicolor. Bizpahiru ebakuntza eta gero, hemen nabik salto eta brinko, asmoa ere bai halaxe segitzeko. Egixa nahi badok, esango dixat egun hartatik aurrera bizitzak beste neurri bat daukala eta denboraren iragaiteak beste balio bat. Ez jakixat zelan esan, baina orain "biziago" nagok. Akaso ez da ondo egongo honakoa esatea, edo akaso zaila izango dok ulertzeko, baina gauza ederra dok gaitza ere, minik ez bada, bizitza azpimarratzeko balio baijok. Ikusiko dok zelan aldatzen diren gauzen eta parajeen koloreak ederraren aldera (hasi haiz, ez dok?), zaratak musikaren menera, gogoetak zelan agertzen diren sekula baino argiago, sekula baino gozoago. Astirik ez dok edukiko aspertzeko, astirik ez alferrekorako. Dana izango dok urre aurrerantzean, dana zoragarri eta dana gozagarri. Karramarroa maitatuko dok, barearen ibilia entzungo, txuntxumela urrutitik usainduko. Euria denean euri delako eta lehor denean lehor delako, beti izango dok eguraldi on. Ikusiko dok. Barkatuko didak agerian nire izena ezkutatzen bajuat. Heuretzat eta hireentzat, baina, agerian nagok: Santa Susannako H. nok. Ez harritu, beraz, eta alimo eta besarkada bat.

Harrezkero, hainbat aldiz elkartu ginen, eta, aldi bakoitzean, elkarri galdetzen genion zer moduz. Azken gaixoaldian ere, idatzi nion bere artikulua irakurri ondoren, eta baita berak prestu erantzun ere. Pozik nengoen ikusita sarri txiokatzen zuela, eta ZuZeu agerkarian ere bazebilela. Horregatik, jakinda ere edozein unetan gerta zitekeela, pena izugarria hartu nuen, jaso nuenean alabaren whatsapa esanez Hasier hil zela.

Gazte joan haiz, Hasier, baina ez esku hutsik. Hire lana geratzen zaiguk, eta hire oroimena. Bejondeiala.

Kategoriak Lagunak | Etiketak , , , , | Iruzkin 1

Amaia

Aurreko batean, gazte bat hurbildu zitzaidan, eta esan zidan: “Ikusi dut Kubo, zuk euskaratuta. Oso ondo, baina bukaeran akats txiki bat egin duzu. ‘Amaiera’ ipini barik, ‘Amaia’ ipini duzu”.

Esplikatu nion nik ere ikusi nuenean lehen filma euskaraz —aspaldi luzean—, eta The End famatura iritsita, pantailan ‘Amaia’ ikusi nuenean, sentipen arraroa izan nuela, neska baten izentzat hartu bainuen hasieran. Berehala, ordea, esplikatu zidaten testuinguru horretan ‘Amaia’ eta ‘Amaiera’ sinonimoak direla.

Erantsi nion gazteari Kubo euskaratzerakoan lotura egin nahi izan nuela aspaldian ikusi nituen pelikulekin; horregatik berreskuratu nuela ‘Amaia’ hura. Ez dakit oso komentzituta joan zen, baina tira. Ni, berriz, ezinago pozik, ezagutu nuelako nik euskaratutako film baten ikuslea.

Kategoriak Azpitituluak | Etiketak , , , | Utzi iruzkina

Zergatik aupatu duten Trump

Askotan pentsatu izan dut zelan demontre iritsi den Donald Trump bezalako pertsona harro, ezjakina eta nazkagarria AEBetako presidente izatera. Dudarik ez, jende askok eman diolako botoa, estatubatuar gehienak ez izan arren. Eta zerk bultzatu ditu gizaki horiek halako demagogo bat aukeratzera?

Argia aldizkariaren azken alea gainbegiratzen ari nintzela, Itxaro Borda idazlearen zutabe batean aurkitu dut esplikazio posible bat. Zutabeak Trumpetak du izenburua, eta horrela dio niri interesatzen zaidan paragrafoak:

Gutariko bakoitza, edozein dela aitzakia, sistemaren biktima sentitzen den honetan, boterearen hegalpean, bestearekiko mendeku harreman sadiko bezain masokista batean urtzen doa: auzoari eragin minak biziarazten gaitu eta maite dugu hori.

Arrazoi bat baino gehiago egongo dira esplikatzeko zerk bultzatu dituen botoemaile estarubatuar asko eta asko Trump hautatzera, baina uste dut Itxaro Bordak dionetik dezente dagoela. Alegia, sistemaren biktima sentitzen garenean, poz hartzen dugu beste batzuk puteatuta, gutxiengoak eta diferenteak batez ere.

Kategoriak Politika | Etiketak , , , | Utzi iruzkina

Japandroids taldearen 3. diskoa

David Prowse (bateria eta ahotsa) eta Brian King (gitarra eta ahotsa), Japandroids taldeko kideak.

David Prowse (bateria eta ahotsa) eta Brian King (gitarra eta ahotsa), Japandroids taldeko kideak.

Japandroids rock-punk taldea itzuli egin da. Joan den astean kaleratu zuten hirugarren diskoa, “Near To The Wild Heart Of Life”, beste diskoetxe batekin (Anti-), eta denbora gehiago eginda bai abestiak idazten eta baita berauek grabatzen. Hala ere, taldearen ezaugarri nagusiak hortxe daude disko honetan ere: sinpletasuna eta adrenalina hutsa.

Kontuan izanda 2009tik 2013ra bitartean taldeak 500 bat kontzertu eman zituela 44 herrialdetan, ez da harritzekoa taldekideek —bi: Brian King eta David Prowse— hiru urteko atsedena hartu izana, bakoitza bere kontuetan murgilduta. Baina Kanadako mutilak musikazale handiak dira, eta 2016ko erdialdean, berriro elkartu eta lanean hasi ziren, denboraz hori bai, hirugarren diskoa prestatzeko.

Urtarrilaren 27an kaleratu zen diskoa, baina ordurako Gaztea irratiak hainbat aldiz eman zuen disko horretako abesti bat edo beste. Gure etxean hurbiletik jarraitzen diogu Japandroids taldeari, gure aspaldiko harremanagatik Prowse familiarekin, eta izugarri poztu gara ikusita orain Vancouverko taldeak baduela sarrera bat euskarazko Wikipedian.

Kritikak

Plazaratu bezain laster, Japandroids taldearen hirugarren disko honek oihartzun zabala izan du Ipar Ameriketako hedabideetan. Hona hemen hiru adibide

Kategoriak Musika | Etiketak , , , , , , | Utzi iruzkina

Beti izango dugu Paris

Casablanca filma euskaratzen ari nintzela, esaldi mitiko batekin egin dut topo bukaera aldera, Rick (Humphrey Bogart) eta Ilsa (Ingrid Bergman) elkar agurtzen ari direla, Casablancako aireportuan, Marokon.

“Eta gu, zer?’ galdetzen dio Ilsak, ikusita banatu egingo direla. Eta Rickek erantzun: “Beti izango dugu Paris”. Alegia, gure bizitzak betiko banatzen badira ere, beti izango dugu gogoan Parisen bizi izan genuen amodioaldia.

Esaldi ederra iruditu zait, denok ere antzeko zerbait egiten baitugu gure bizitzetan: badaezpada, atxiki gure oroimenik onenak, horiei esker egiten baitugu aurrera.

Jatorrizko esaldia hauxe da: “We'll always have Paris.” Gaztelaniaz ere, antzerako itzuli zuten, apur bat aldatuta: “Siempre nos quedará París”.

Bada hori, zaindu zure oroimenik onenak.

Kategoriak Zinea | Etiketak , , , , | Utzi iruzkina

Emakumeak, erresistentziaren buru

Demagogoak uste zuen arrosa-bidea izango zuela, berak nahi zuena —eta nahi zuen eran— egiteko. Baina hark nazkagarri deituriko emakume haietako mordoak (Trumpek nasty woman deitu zion Hillary Clintoni telebistako debate batean, emakume nazkagarria), iraina bere egin zuten emakumeek koalizio ezinago zabala antolatu, eta behar bezalako erantzuna eman zioten atzo Washingtonen, AEBetan oro har, eta munduan zehar.

Bezperan ez nion kasu handirik egin Trumpen kargu-hartzeari, harekiko guztiak atzera eragiten dit-eta. Atzo, berriz, lau ordu eta piku egin nituen telebistaren aurrean (ABC kateak zuzenean eman zuen emakumeen agerraldi erraldoiaren berri, Youtube bidez), begiak zabal-zabalik, eta ekitaldi historiko bat ikusten ari nintzeneko uste osoarekin.

Hantxe ikusi nituen, koalizio ikusgarri batean, aspaldiko feminista ezagunak —Gloria Steinem eta Angela Davis, kasurako—, feminista gazte ezezagun mordoa, beren komunitatearekin proiektu zehatzetan konprometitutako emakume andana, abortuaren aldeko militanteak, jende oso ezaguna —Michael Moore dokumentalgilea eta Scarlette Johansson aktorea—, abeslariak —Madonna, etab.— eta sekulako jendetza behean.

Denetariko mezuak entzun ziren: egoera salatzen zutenak, irtenbide inklusiboak proposatzen zituztenak, demagogoari aurre eta iseka egiten ziotenak, eta ekintzara deitzen zutenak, tokian tokiko komunitatean eta kargu publikoetan: udala, konterria, estatua, kongresua, senatua…

Demagogoaren kontrako erresistentzia ez da fio AEBetako alderdi demokrataz, eta horregatik antolatu du mugimendu hau, alderdi demokrata baino askoz harago doana. Eta, guztiaren buru, emakumeak. Bere egin dituzte baztertuen eskariak (emakumeak, beltzak, migratzaileak, hispanoak, LGBT mugimendua, gerrako biktimak…), eta forma eman diote mugimendu global baten ernamuinari, elkarbizitza eta maitasuna oinarri.

Washingtongo agerraldiak oihartzuna izan zuen munduan zehar, zenbait salbuespenekin: Errusia, Txina eta Euskal Herria, besteak beste. Errusiakoa eta Txinakoa uler dezaket, hango sistema itxiengatik. Baina Euskal Herrikoa ez da hain ondo konprenitzen, ez bada horretan ere Espainiari eta Frantziari begira gaudela. Baina hemen ere, orain arte pairatu dugun zapalkuntzaz gain, laster jasoko dugu demagogo haren pareko beste demagogo batzuen erasoa (Aznar, Mayor Oreja, San Gil, Le Pain…).

Non daude gure feministak desafio globalari aurre egiteko? Guk ere baditugu geure aldarriak atzo entzun zirenekin batera defendatzeko (genero indarkeria, oinarrizko gizarte-zerbitzuen gainbehera, pobrezia, azken gatazkako biktima guztiaen erreparazioa, euskal presoen egoera bidegabea, memoria historikoa, euskara…). Hainbat izen etorri zitzaizkidan gogora: Danele Sarriugarte, Lorea Agirre, Mari Luz Esteban, Idurre Eskisabel, Ana Malagon, Eider Rodriguez, Irene Arrarats, Ana I. Morales, Amelia Barquin, Onintza Enbeita, etab., etab. Non zaudete, neskak, zein larretan? Barkatu zuekin gogoratu izana, baina nik hor ikusten zaituztet, borroka horren buruan.

Ala oker nabil eta hau guztiau nire haluzinazio bat baino ez da, lau ordu telebistaren aurrean egin izanak eragindakoa? Horrela bada, barkatu gaizki esanak. Eta ez bada, eman pausu bat aurrera, ez zaizue-eta faltako bidelagunik.

Kategoriak Feminismoa | Etiketak , , , , | Iruzkin 1