Urtarrilaren 11n ama hil zitzaigun, Paula Mendizabal, 90 urte zituela, Arrasateko Ospitalean. Bi egun lehenago, joan den asteazkenean, tronbosi batek lurreratu zuen, tronbosi bortitzegia medikuen esanetan, eta hark eraman zuen. Hiru egun izan dira emozioz beteak, bi ospitalean eta bestea beilatokian eta elizan. (Argazkian, Paula Mendizabal, besoetan Paula Alberdi duela, bere birbiloba, 2007an amaren 90. urtebetetzea ospatu genuenean, Esteñibar baserrian).
Uritteko dama
Horrela deitu dio Mikel Irizarrek bere blogean gure amari, izenburuan aipatzen duela jaio zeneko baserria, Gellao auzoan, Eskoriatzan. Izan ere, gure ama baserri batean jaio zen, hamabi neba-arrebaren artean laugarrena. Zaharrena ez izan arren, “bera zen gure bigarren ama, agindu egiten baitzigun, baina ondo aginduta”, egun hauetan gure izeko batek esan digun moduan. Hori zen, hain zuzen, gure ama, lider natural bat, ia eskolatu gabea izan arren (“guk erdaraz jakin ez, eta maisuak euskaraz ulertu eta entzun gura ez, horrela ibili ginen gu eskola urte apur haietan, negargarri”), sen berezia baitzuen arazoei aurre egiteko. Ausarta, praktikoa, indartsua eta diziplinatua zen. Eta guapa.
Gerra denboran neskame ibili ondoren Azkoitia aldean, Julian Aranzabalekin ezkondu zen, Angiozarko soinujole gazte bat, ajustadore moduan zebilena Unión Cerrajeran, Mondragoen, eta hantxe jarri ziren bizitzen, Musakola auzoan. Garai latzak ziren, gerra ondorena, eta gogor egin behar izan zuten lan bost seme-alaba aurrera ateratzeko. Horiek hazi ahala, berriz, moldatu beharra tokatu zitzaien seme-alabek eurek etxera zekartzaten haize berrietara: neskak unibertsitatean ikastea, ezkondu barik bizitzen jartzea…, eta hor ere Paula izaten zen zubia, enpatia gehien lantzen zuena.
Behin erretiroa hartuta eta seme-alabak etxetik joanda, beste bizitza bat hasi ziren senar-emazteak, askoz ere lasaiagoa, eta seme-alaben ondorengoak gozatzen. Aita hil zen arte, laster hamar urte. Orduan amak erabat berrantolatu zuen bere bizitza: independentzia balioesten zuen, eta bakarrik bizi nahi izan zuen, bere aspaldiko etxean. Paseatu egiten zuen egunero, paseatzerik ez zegoenean bizikleta estatikoan ibiliko zen, egunero gimnasia apur bat egingo zuen etxean, bazkaria prestatuko zigun Fatimari eta bioi, eta asteburuetan Begoñaren etxean edo Fatimarenean ibiliko zen, hango ortuari eta mahatsondoei errepasoa ematen. Inoiz ez zen superwoman bat izan, bazituen arazoak belaunetan, bihotzean, begietan…, baina izugarri ondo zekien kudeatzen bere egoera.
Azken orduak
Horrela iritsi zen joan den astera. Lau egun falta zirenean bere urtebetetzerako, 91 urte egingo zituen urtarrilaren 15ean, lurrean aurkitu genuen bere gelan, tronbosiak jota. Ondoan sentitu gintuenean, saiatu zen zerbait esaten, baina ezin. Orduan, atzamarrak erabili genituen elkarrekin komunikatzeko: guk galderak egin, eta berak atzamarrei eraginez erantzun.
Behin ospitalean, medikuek esan ziguten zein zen egoera: tronbosi batek hartu zuen amaren burua, eta erabat blokeatu garunaren eskuin aldea. Ez zegoen atzera bueltarik. Hala ere, lehen orduetan, amak entzun egiten zigun, eta eskuin eskua erabili zuen gure eskuak hartu eta bere aurpegian sentitzeko (gogoratzen, Larraitz?). Bere inguruan geunden, eta banan-banan sentitu gintuen. Halako batean, iluntze aldean, gurutzearen zeinua egin zuen hainbat aldiz: prest zegoen joateko. Ordu batzuk geroago, koman sartu zen, harik eta ostiral arratsaldean, 14:35ean azken arnasa eman zuen arte. Kandela baten antzera itzali zen, sufritu barik.
Hiru egun, gogoratzeko
Pozik nago egun hauetan aukera izan dudalako amaren ondoan izateko. Une hunkigarriak bizi izan ditugu, ama azken segundora arte ahalegindu baitzen gurekin komunikatzen eskua erabilita, maitasunaren beste aurpegi bat bizi izan dugu, berba asko egin dugu heriotzaz eta bizitzaz, hobeto ezagutu dugu elkar, gure arteko gaztetxoenak ere alboan izan ditugu, lagunen eta ezagunen elkartasun beroa jaso dugu… Denbora apur bat beharko dugu hor bizi izandakoa pausatu eta barneratzeko.
Patxi Lurra ezagutu dut
Bai, ama hil zeneko egunean ezagutu nuen Patxi Lurra blogaria, goiz hartan Iñaki Peña doktorea egokitu zitzaigun-eta amaren zaindari. Amaren gelan agurtu genuen elkar. Gero, berriz, ama aztertuta, argi eta gozo esan zigun ama zelan zegoen. Ordurako bagenekin, baina eskertu genizkion argibideak. Gazte eta sentibera ikusi nuen Patxi Lurra, bere idatzietan agertzen zaigun gisara, eta nire familiaren izenean eskertu nahi diot azken orduan eman zigun laguntzagatik.
Eskerrik asko denoi
Mila esker fakultateko lankideei, aukera eman zidatelako egun horiek ospitalean egiteko, eskerrik asko, halaber, Arrasateko Ospitaleko mediku eta erizainei, anbulantziakoak barne, gure ama hain ondo zaintzearren, gure eskerrik beroenak beilatokira eta elizara agertu zineten guztiei, baita Azkoiti eta Tolosatik ere, eta esker mila Amarauna irratsaioko lankideei, Euskadi Irratian. Maite zaituztet.
