Faroa

Goiena.net-en irakurri dut Euskaltzaindiak ez duela onartu Mondragoe izena Gipuzkoako Herri Izendegian. Orain urte dezente, ostera, Arrasate eta Mondragoe, biak, onartu zituen euskal izen jatortzat.

Egia esan, Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeak erabaki hura hartu zuenean, mondragoetarron artean askoz ere erabiliagoa zen Mondragoe Arrasate baino. Nire inguruko euskaldun zahar guztiek Mondragoe deitzen zioten gure herriari. Ni ere Mondragoen jaio nintzen; beraz, mondragoetarra naiz.

1988ko abenduaren 2an Arrasate Press herri aldizkariaren lehen alea atera genuenean, editorial moduko bat idatzi genuen, Kaixo Arrasate, eta han apropos idatzi genuen Mondragoe izena, hura ere geuretzat jotzen genuelako:

AEDren eskutik plazaratzen gara, Mondragoeko udalaren laguntza ezin hobeari esker.

Orain, berriz, Euskaltzaindia dator, eta esaten du ez duela ontzat hartzen Mondragoe. Ez dut pitorik ulertzen, eta eskertuko nioke euskal akademiari lagunduko balit konprenitzen zergatik hartu duen erabaki hori.

Gari Araolaza lagun eibartarrak bloga estreinatu du, Teknosexua. Anjel Lertxundik idatzitako zutabe batek akuilatuta aukeratu zuen blogaren izena. Eta zutabe hartan aipatzen zen iPoden iragarkietako estetika erabili du bloga janzteko, baina bere silueta erabilita horretarako. Efektua oso polita da.

Gari ingeniaria da, eta abila oso teknika kontuetan, edo beste modu batean esanda, geek euskaldun bat. Baina ez pentsa Garik teknikaz bakarrik dakienik, ez horixe; gure egunotako Leonardo bat da, eta sekulako kazetaritza sena du. Gozoa da, gainera, eta izugarri iaioa giza harremanetan.

Garik gauza asko erakutsi digu blogintzaren gainean, eta ikusi duenean bere ikasleok hasi garela blogak lantzen, orduan, eta orduan bakarrik, eraiki du berea. Zorionak!

Hau bolada eskasa! Atzo Pruden Arratibel laguna hil zen. Antza denez, ospitalean zegoela miaketa medikua egiten, bihotzekoak eman, eta gorpu geratu zen, medikuek-eta ezer egin ezinik.

Hitzaro programan lankide izan ginen Pruden eta biok, Euskal Telebistan. Han denetik egiten zuen berak: kameralari, muntatzaile, errealizatzaile… Eta dena gogotsu eta umore onez.

Arantzazun ikasia zen gaztetxotan, eta orduak egon zitekeen hango kontuak kontatzen: Gandiaga zela, Oteiza zela, hango hozpelak neguan…, eta norbera aspertzen ez hari entzuten. Hitzaro utzita, birritan elkartu nintzen berarekin, ezustean, Donostian eta Arrasaten, eta bai poz handia hartu genuela biok ere!

Pruden, adiskidea, betiko izango haiz nire gogoan. Emazteari eta alabei, patxo handi bana. Maitasunez.

Ivan Noble astelehenean hil zen, 37 urte zituela. Alarguna eta bi seme-alaba utzi ditu. Ivan Noble kazetaria zen BBCn, eta hango albiste zerbitzuetan idazten zuen zientziaz eta teknologiaz. 2002an tumor bat aurkitu zioten buruan, eta harrezkero bere blogean idatzi zituen bere gaixotasunaren gorabeherak. Irakurle asko izan ditu Ivanek urte horietan, mundu guztikoak, eta irakurle horiek mezu hunkigarri asko bidali diote. Joan den igandean, berriz, azken mezua utzi zigun, akituta, itxura batean.

Aurretik ez nuen Ivanen berririk, eta horregatik, hainbat artikulu irakurri ditut harenak, patxadaz. Eta harritu egin naiz, zelango kointzidentziak ditugun sentipenak adierazteko orduan. Ivanek oso ondo idazten zuen, eta zehatza zen, oso, egoerak deskribatzerakoan. Igartzen da zientziaz idazten zuela.

Hasi ere, ia batera hasi ginen: Ivanen lehen artikulua izan zen 2002ko irailaren 12koa; nire lehena, ostera, urte hartako irailaren 15ekoa. Hiru eguneko aldea, beraz.

Gaur bertan, artean ez nekiela hilik zegoela —Ivan astelehenean hil baitzen BBCren arabera—, erantzun bat bidali nion, ingelesez. Hauxe da:

On September 11th, 2002, I was found to have a Pholicular Linphoma, a kind of cancer that appears in the blood. A couple of days later, I started writing what was to become a series of articles in Sustatu.com, a collective blog with information in Basque language, where I narrated in 17 chapters all the circumstances surrounding my illness. It took a couple of years to get back to work, at Mondragon University. The 22nd of this month I will publish a book (The Doctor Told Me I Had Cancer), a compilation of all the articles written for Sustatu. When we present the book, I will have you in mind. Be strong.

Sentitzen dut lehenago ez jakin izana zure berri, Ivan. Baina eskerrak eman nahi dizkizut utzi diguzun lekukotasun ederrarengatik. Eskerrak, orobat, Juleni, Luistxori eta Begoñari, haren berri eman zenidatelako.

Atzo aingeru bat ikusi nuen, baina ni ohartu ez. Arratsaldean izan zen, fakultatean. Bilera egiten ari nintzen Iñakirekin, gure ikasleen praktikak eta proiektuak zirela eta. Bat-batean, mutil bat agertu zen, itxuraz Psikopedagogia ikaslea, eta Julenez galdetu zuen. Julen ez zegoen bere lekuan, baina alboko gela batean zen, bilera batean.

Mutilak esan zidan hitzaldi bat ematera etorria zela Eskoriatzara, eta hura bukatutakoan otu zitzaiola Juleni kuku bat egitea, baina hura ez molestatzeko. “Julen, gizon bat daukazu hemen, zutaz galdezka”. Hitz horiek esan, eta berehala konturatu nintzen zerbait arraro gertatzen ari zela han. Ohartu nintzen mutil haren ahotsa ezaguna egiten zitzaidala. Eta hobeto begiratuz gero, aurpegi hura ere…

Kirmen Uribe izan nuen begi bistan, nire idazle kutunetako bat, eta ni konturatu ez. Eskerrak jainkoek ez nindutela zigortu eta gatzezko irudi bihurtu!

Atzo irakurri nuen egunkari atzeratu batean, nola EHUk egoitza bat egingo duen ikasleentzat Donostian, eta egoitza horrek Manuel Agud Querol zenaren izena eramango duen.

Aspaldi batean, batxilergoa ikasten ari ginela, Manuel Agud Querol gure irakasle izan zen Peñaflorida Institutuan, Donostian. Greziera irakasten zigun, baina, horregatik baino, nik gogoratzen dut Manuel Agud, haren izaera irekiagatik. Haren eskola orduek parlamentu txikiak ematen zuten askotan, denetik eztabaidatzen baikenuen. Burgosko epaiketaren urteak ziren, urte latzak, baina guk askatasun erabatekoa genuen ikasgelan edozertaz hitz egiteko, nahiz eta zenbait gauzatan hark eta guk ikuspegi desberdinak izan.

Horregatik estimatu izan dut beti Manuel Agud Querol, eta uste dut inoiz izan dudan irakaslerik onenetakoa izan zela, unibertsitatean aurkitu nituen gehienak baino hobea. Horregatik, poztu egin naiz irakurri dudanean ikasle egoitza berria Manuel Agud Querol deituko dela.

Herenegun arratsaldean ohartxo bat nuen postetxekoa. Atzo joan nintzen hara, eta pakete bat nuen, zain. Barruan bi liburu, orain hiru bat aste Amazon liburudendan erosiak. Biak dira Robin Williams adituarenak, eta biek mac ordenagailua eta beronen programak dituzte aztergai.

Lehena da The Little Mac Book, Panther Edition, eta hor, jakina, batez ere Mac OS X sistemaren azken bertsioa aztertzen du. Bigarrena, berriz, Cool Mac Apps, eta horrek aztertzen ditu Applek eskaintzen dituen 17 aplikazio: Safari, Mail, iPhoto, iMovie, etab.

Aspaldi nuen Robin Williamsen berri, eta dagoeneko hamar bat liburu dauzkat, hark idatzita. Diseinua dela, tipografia, macintosh ordenagailuak, pagemaker programa… asko idatzi du Robin Williamsek, eta ondo. Sekulako argitasuna du gauzarik korapilatsuenak ere argiro azaltzeko. Horregatik, bere liburuak 13 hizkuntzatara itzuli dira, eta dagoeneko aberastu ere egin da, hainbeste salduta.

Orain astia aurkitu behar bi liburuak poliki-poliki irakurri eta ahalik eta etekin handiena ateratzeko. Egingo dut.

Aitor dut: musika kontuetan pleistozenoan nabil oraindik. Baina alaba gaztetxo bat edukitzeak laguntzen du egunean aritzeko, eta hori gertatu zait niri. Mireni esker izan dut Ken Zazpi musika taldearen berri.

Eta orain, bigarren aitorpena: izugarri gustatzen zait Ken Zazpi. Musika polita egiten dute, indarra darie, letra onak dauzkate, eta abeslari bat, aparta. Belaunaldi oso bat markatzeko moduko taldea, beren garaian Itoiz eta Hertzainak taldeek egin zuten legez.

Batek baino gehiagok galdetu dit ea beldurrik ez ote dudan, bloga dela kausa, nire pribatutasuna galtzeko. Bi puntu bereiztuko nituzke hor.

Alde batetik dago nire gaisotasuna, eta horren inguruan idatzi dudan guztia. Hori azaltzeko, behin baino gehiagotan aipatu dut gaisotasunak berak biluztu ninduela; beraz, alperrik nuela ezer ezkutatzen ibiltzea. Horregatik, besteak beste, erabaki nuen kontatzea Sustatun nire gaisotasunaren gorabeherak.

Bestetik dago zer esaten dudan Faroan, hor ere, ezarian-ezarian, nire kontuak agertzen baitira. Faroan ez ezik, nahi duenak nire argazkiak ikus ditzake Flickr webgunean, edo zer irakurtzen dudan ikusi, del.icio.us programan klik eginez. Beraz, aurreko batean Luistxok esaten zuen moduan, Joxe konpletoa kolpe batean.

Horrek, ordea, ez dit beldurrik ematen. Behin irakurri nion idazle bati —badakit zientzia fikzioaz idazten zuela, baina ez dut gogoratzen haren izenik—, irakurri nion teknologia berriek pikutara bidaliko dutela pribatutasuna, eta bakarrik gutxi batzuek, oso jende aberatsak, eutsiko diotela pribatutasunari, majo ordainduta, hori bai. Eta besteok hobe dugula saiatzen ez bagara, kosta ahala kosta, pribatutasuna gordetzen.

Dagoeneko Osakidetzak badaki zer gaisotasun ditudan. Euskadiko Kutxa ere jakinaren gainean da zenbat irabazten dudan. Eroskik ederto esan lezake zerekin betetzen dudan erosketa otarrea. Hazienda ere jakitun da nire diru kontuez. Eta seguru nago Ertzaintzak baduela horren guztiaren berri. Hortaz, non geratzen da nire pribatutasuna?

Telebistaren aurrean jarri naiz une batez, eta begiak CNN telebistan pausatu zaizkit. Auschwitz ageri zen, hango kontzentrazio esparrua, eta Europako hainbat agintari eta herritar, gogoratzen hirurogei urte igaro direla naziek egindako sarraskitik.

Irudi horiek ikusten ari nintzela, gogoratu naiz nola orain zortzi bat hilabete irakurri nuen liburu bat, Alemaniara deportatua, fraide euskaldun batek idatzia, Grégoire Joannategik. Hark nozitu zituen bi kontzentrazio esparru: Büchenwald eta Dachau.

Gogora etorri zait, halaber, Anjel Lertxundik gaur Berrian idatzi duen zutabea. Hausnarketa zorrotza Anjelena, euskaldunok ere kontuan hartu beharrekoa.