Faroa

Egun batzuk igaro dira Espainiako errege-erreginak Arrasatera etorri zirenetik, eta uste dut MCCk ez duela asmatu, monarka espainiarrak ekartzeagatik baino, nola kudeatu duen kontu guztia.

Baina aurrera egin aurretik, datu batzuk emango ditut, lagunduko digute-eta hobeto ulertzen zer gertatu den: Fagor Etxetresna Elektrikoak saltzen du bere produkzioaren %70 estatu espainiarrean, eta hor ateratzen du etekin bat, %30ekoa, beste inon ez duena. Beraz, Fagor lider da estatu espainiarrean, eta hor irabazten du dirurik gehien. Antzeko zerbait gertatzen da Eroskirekin: hirutik bi Espainian saltzen du. Berdintsu MCC taldeko enpresa handienetan.

Boikota
Badago, hala ere, beste datu bat aintzat hartzekoa: PP agintean egon zen urteetan kanpaina gogorrak antolatu ziren Espainiako zenbait hedabidetan, eta horietan guztietan esaten zen euskal kooperatibak ari zirela ETA finantzatzen. Antza denez, kanpaina horiek kalte handia egin diete kooperatibei. Eta egoera horri buelta emateko-edo, MCCk antolatu du Espainiako errege-erreginen bisita, horrek zelaituko dituelakoan gaur egun Espainian aurkitzen dituen aldapa asko.

Hori esanda, aitortu behar dut nire iritzirako MCCk eskubide osoa duela nahi duena gonbidatzeko Arrasatera: Espainiako errege-erreginak, Aita Santua, Putin, Bekham, Sharon Stone edo Maria Santisima. Garbi izanda, noski, Juan Carlosek eta Sharon Stonek gauza diferenteak ordezkatzen dituztela. Aitortu nahi dut, halaber, aurreko eskubideari eransten zaiola beste eskubide bat, protesta egitekoa, eta hori dute gonbidatua begi onez ikusten ez dutenek.

Niri, egia esan, askoz ere gehiago gustatuko zitzaidakeen Garaia inauguratzeko gonbidatu balute beste pertsona bat, neutroagoa eta aldi berean lotuagoa Garaiak izan nahi duenarekin, adibidez, Tim Berners-Lee, amarauna sortu zuena Interneten. Mundu guztian da mirestua, eta esangura berezia du. Baina gure agintariek, nahiago Borboiak.

Sekretismoa
Dena dela, aukeraketan baino, uste dut MCCk huts egin duela komunikazioan. Dena sekretupean eraman du azken unera arte. Kooperatibista gehienek, kargudunak izan edo ez, kanpotik jakin izan zuten Espainiako errege-erreginak zetozela MCCk gonbidatuta. MCCko inork ez die Euskal Herriko korporazio handieneko langileei txintik ere esplikatu, zergatik gonbidatu dituzten Juan Carlos eta Sofia, zer onura edo kalte ekarriko dien gonbidapen horrek, etab. MCCk tratatu ditu bere langileak umeak balira baino okerrago.

Orain MCCk berak neurtu beharko du zer etekin atera dion bisita horri: Espainian eta Euskal Herrian. Espainiakoa neurtzeko, denbora beharko da. Dena dela, Errege Etxeak ez zuen asko lagundu, erregeak berak adierazita Cristina infanta haurdun dela berriz ere, ostegunean bertan eta baita ostiralean ere, hedabide askotan hori izan baitzen albiste nagusia errege-erreginen inguruan.

Eta Euskal Herriari dagokionez, bisitak lehen baino okerrago utzi ditu gauzak: langile gehienak disgustura aukeraketarekin eta korporazioak nola tratatu dituen, eta hedabideetan banaketa irudia talde kooperatiboaren barruan.

Erabaki dut: hemendik aurrera kleenexak bakarrik erabiliko ditut neure mukiak-eta jasotzeko. Lotsatu egiten naiz apur bat hau aitortzerakoan, 52 urterekin hartu baitut erabaki hori, berandu seguruenik, baina ez beranduegi.

Egun hauetan burutik beherakoarekin nabil, katarroarekin, eta hor ibili naiz musuzapia aldean, berori karga-karga eginda. “Txerrikeria galanta!”, esaten zidan Begok. Beste behin ere, berak arrazoia.

Gaur Galdakaon izan gara, Gandasegi eskolan, eta hor bizi izan dugu gure neskatilen lehen garaipena saskibaloian. Hasieratik bukaera arte irabazten joan dira elorriarrak, ganoraz gainera. Hotz egiten zuen, baina pozik itzuli gara, 20-8 irabazita.

Lau partida eta garaipen bat. Ez dago gaizki gure hasi berrientzat.

Orain arte Begok edo nik kantatzen genion Loa, Loa oheratzerakoan, eta lasai geratzen zen gure Miren. Orain, berriz, amak kantatzea nahi du, eta nik ipuin bat kontatzea… gauero.

Lehen gauean, boteprontoan, kontatu nion istorio bat Juan Mari Bandres politikariari entzun niona: bazegoela behin artzain bat erabat maiteminduta ilargiarekin, eta egunero gutun bat jaurtitzen zion harri bati lotuta. Jakina, haren harririk inoiz ez zuen egin ilargiraino. Hala ere, mutil hura bihurtu zen munduko harri jaurtitzailerik onena.

Herenegun Joseba Sarrionaindiaren ipuin labur bat aurkitu nuen Erein argitaletxeko Milabidai liburu horietako batean, eta hura kontatu nion. Atzo, berriz, Odisearen pasarte bat azaldu nion, sirenena.

Oraingoz, hirurak gustatu zaizkio Mireni, baina erne ibili beharko naiz, han eta hemen istorio egokiak aurkitzeko.

Eneko gure auzoan jaio zen, Musakolan, eta han bizi da, Mondragoeko errepublika hartan, unibertsitatean ez dabilenean, Zuzenbidea ikasten ari baita EHUn. Bera da, gainera, gure auzoan sortu den idazle ganorazko bakarra.

Eneko gaztea da oraindik, 21 urte, baina dagoeneko hainbat sari irabazi ditu, eta bi liburu argitaratu, bigarrena orain dela gutxi, Durangoko Azokan.

• Igogailuak, Dow Jones eta Beste Droga Batzuk. Ipuin liburua. Apokaliftin elkartea.
• Lurrunak Ez Du Oraindik Kristalik Estali. Poesia. Gaztesarea.

Ez nuen joaterik izan haren liburuaren aurkezpenera, baina jarraitzen ditut Enekoren nondik norakoak.

Beñat Gaztelurrutiaren aita hil da. Beñat bera entzunez ezagutzen dut, eta hedabideetan ikusita, baina hurbiletik jarraitu dut haren aitaren gaixotasuna. Izan ere, ni gaixotu eta laster jakin nuen Angel ere Galdakaora eraman zutela, hura ere minbizi mota batek jota.

Eta harrezkero, jakin dut noiz hartu duen kimioa, noiz egin zioten hezur-muinaren auto-transplantea, noiz eman zioten senda agiria…, eta noiz agertu zitzaion berriro minbizia. Azken albistea izan nuen orain pare bat egun, ostera ere Galdakaon zegoela, pneumoniak jota.

Behin baino gehiagotan gertatu zait, batez ere lasterketa luzeetan, kilometro batzuk eginda, lasterkide batzuk geratu izana inguruan, eta haiekin batera egin izana lasterketa. Eta kilometroak aurrera egin ahala, baten bat atzean geratu bada, pena hartu izana, hortik aurrera bakarrago sentitu naizelako.

Bidelagun bat galdu dut. Pena hartu dut utzi gaituelako, eta bihotzetik sentitzen dut bere familia eta lagunengatik. Beñat, besarkada handi bat zuri eta zureei.

Atzo izan nintzen Durangon, baina ez liburu eta disko artean. Nahiago izan nuen aurkezpen batera joan. Izan ere, arratsaldeko 18:30ean CodeSyntax enpresak eta Deli taldeak aurkeztu zuten OAI, produktu bat oso baliagarria argitaletxe eta liburutegientzat.

Luistxo Fernandezek, Josu Azpillagak eta Joseba Abaituak aurkeztu zuten OAI (Open Archive Initiative), Artxibo Irekietarako Ekimena. Horren bidez, liburuak argitaratu, hedatu eta katalogatu egin daitezke sarean, ziztu batean. Berdin balio lezake liburuak saltzeko, faksimil digitalak egiteko, artikuluak kontsultatzeko…

OAI ez da utopia, esan zuten mahaikideek, eta dagoeneko Euskal Herriko zenbait erakundek parte hartu dute proiektu honetan, hemen azaltzen den moduan. Ni ere seguru nago denok irabaziko dugula horrelako estandar bat erabiliz gero.

Aurkezpena bukatutakoan, CSko beste lagun batzuk agurtu nituen, Gari, Eneko eta Maite. Eta haien bidez, Bertoko lagun arratiarra ezagutu nuen. Valdecillara joan aurretik, berak ohartarazi zidan Sustatun Carlos bere laguna ere hara joango zela mini-alotransplantea egitera.

Nola ez nuen astirik izan zoriontzeko Josu eta Luistxo, lehenak atzo egin baitzituen urteak eta bigarrenak gaur, bihoazkie biei nire zorionik beroenak. Urte askotarako!

Eguerdiko ordu bata bost gutxi izango ziren, atzo azokara iritsi nintzenean. Jende asko, eta bero handia. Bego eta Miren alde batetik abiatu ziren, eta ni bestetik. Ramon anaiarekin egin nuen topo, eta harekin batera hasi nintzen han eta hemen kuxkuseatzen.

Alberdanian Joserra Garziaren azken liburua erosi nuen, eta nola Joserra bera han zegoen, Jorge Gimenez editoreak gonbidatu zuen alea sinatzera. Izena?, galdetu zidan. Joxe. Eta abizena? Aranzabal. Jo-der! esan, eta eskua eman zidan, orduan konturatu baitzen neu nintzela berak ezagutzen zuen Joxe Aranzabal hura bera. Eskaintza polita egin zidan Joserrak. Patrifilioak amaituta, berbetan geratu ginen apur bat, zer moduz nenbilen, bere seme bat ere HUHEZIn ari dela ikasten, eta horrelako kontuak.

Handik hurbil zegoen Anjel Lertxundi, gure idazle-kazetari-maisu handia, eta nola aspalditik ezagutzen dugun elkar, Garaia aldizkariaren denboratik bai, agurtu egin nuen. Beti bezain abegikor hartu ninduen, eta bazuela Faroaren berri. Nik ere egia handi bat esan nion, oso gustura irakurtzen ditudala bere zutabeak Berrian.

Xabier Mendiguren Elizegi zegoen lekura iritsi orduko, berotuta nengoen. Elkarri bostekoa eman, eta “zer moduz Faroa?”, galdetu zidan. “Ondo, orain elikatu egin behar!”, erantzun nik. Nire liburuari buruz –Medikuak Esan Dit Minbizia Dudala–, esan zidan laster hasiko direla maketatzen. Eta Luistxori ere ari zaiola gogorarazten, ea noiz ematen dion hitzatzea.

Ordurako ito antzean nenbilen, bero, eta erabaki nuen alde egitea, aire fresko bila. Beste baterako utzi nituen Jose Antonio Agirreren liburua eta Anna Frank-en egunerokoa. Ezin nuen gehiago. Dena dela, liburu hauek neramatzan besapean:

Atzo ere Durangon izan ginen, baina Arnedilloko lagun batzuekin joanda, ikus zezaten bertatik bertara Durangoko Azoka. Arratsaldeko 18:00etan iritsi ginen, eta denbora gutxi egin genuen Landakon; nahikoa, hala ere, gure lagunak harri eta zur irten zitezen: “Etorri egin behar da hona, gero, sinisteko zer den hau”, esan zuen Anak behin baino gehiagotan.

Nik ere atzo zapaldu nuen lehen aldiz azoka berria, azken bi urteotan ez bainintzen han agertu, makalegi nengoen-eta. Eraikin dotorea iruditu zitzaidan. Eta han nenbilela, lagun gutxi batzuk agurtu nituen.

Lehenengo eta behin, Maider Osa ikusi nuen, aspaldiko lankidea Goiena Telebistan. Maider Bergarako Udalean dabil orain, eta esan zidanez, gutxi idazten du orain, nahiz eta noiz behinka izkiratzen dituen zenbait poema. Aspaldi dakit Maiderrek baduela literaturarako grina, eta zain nago noiz argitaratuko duen lehen lana.

Handik gertu, Inaxio Mujika Iraola agurtu nuen, Alberdania argitaletxean. Hasieran ez ninduen ezagutu; normala, bestalde, kontuan izanda oso aldatuta nagoela gaixotu nintzenetik. Inaxiok hitz gozoak eskaini zizkidan, geroago Julen Gabiriak bezala. Julen Elkar argitaletxean zegoen, eta bagenuenez harremana posta elektroniko bidez, hurreratu nintzaion agurtzera. Biok poztu ginen elkar ezagutzeaz, niretzat, behintzat, Julen Gabiria baita idazlerik kuttunetakoa.

Aurreratxoago Txiliku ikusi nuen, liburuak sinatzen, eta ez dakit nola, ez baitut Txiliku bera ezagutzen —uste dut, urteak aurrera egin ahala, lotsabakotzen ari naizela—, hurbildu eta zorionak eman nizkion Osaba Bin Floren liburuagatik, eta oso polita dela esan nion.

Libururik ez nuen erosi, hori gaurko utzi nuen, baina aprobetxatu genuen Plateruena Kafe Antzokian sartu eta trago bat hartzeko. Itzela iruditu zitzaidan, jendez gainezka, gainera. Arrakastarik handiena opa diet Berbaro elkartekoei, ea Plateruena mugarri bihurtzen den kulturan, gastronomian eta entretenimenduan.

Atzo iluntzean Durangon izan nintzen, Txillardegiri egindako omenaldian. Jende ugari, aurpegi ezagunak eta giro alaia ikusi nuen. Ekitaldia bera kuriosoa izan zen, ondo antolatua eta hobeto eramana.

Txillardegi pozik ikusi nuen, akaso apur bat gainezka hainbeste jende atenditu beharrarekin, baina ondo eta argi. Jone emaztea ere beti bezain argi eta umoretsu.

Ekitaldiaren ostean Joseba Alvarezekin izan nintzen une batez, Jose Luisen semearekin. Esan zidan Batasunak ahal duen guztia egingo duela Euskal Herriak bizi duen egoera konpontzeko, baina ez dela fio besteen jarrerarekin. Bide batez, aipatu zidan sozialistek bilatu diotela urrezko exilio bat Garzon epaileari, hori AEBetako unibertsitate batera joango baita irakastera, bi urterako. Egia bada, jokaldi ona izan daiteke, Auzitegi Nazionala garbitzen hasteko.

Juan Martin Elexpuru ere hantxe zen, apur bat penatuta bere hiztegia, Debagoieneko hizkerari buruzkoa, ez delako iritsi garaiz Durangoko Azokara. Juan Martinen ondoan, Txipi Ormaetxea mondragoetarra. Txipik ezinbestekotzat jo zuen omenaldira joatea, Txillardegiri babesa ematera.

Faltan sentitu nituen, ordea, Miren Azkarate Kultura sailburua eta Jean Haritxelar euskaltzainburua. Oso nabarmena izan zen haien hutsunea, eta ez zait bidezkoa iruditzen, desadostasunak desadostasun, Txillardegik izugarrizko lana egin duelako euskararen eta euskal kulturaren alde.

Beste behin, erakutsi dugu ez dakigula kritikak onartzen, eta zekenak baino zekenagoak izan gaitezkeela beste modu batean pentsatzen duenarekin. Tamalgarria.