Aurtengo udan ere dezente irakurri dut, batez ere Andramari egunetik aurrera, Bego lanean hasi zenetik. Baten batek pentsa lezake ea abuztuan irakurtzea besterik egin ote dudan, izan ere, tarte horretan hamar liburu irakurtzeak asko irudi lezake, baina bai, egin dut besterik.
Zenbait liburu euskaraz irakurri ditut, eta beste zenbait gaztelaniaz. Batzuk begiz jota nituen aspalditik, eta beste batzuk abuztuan bertan erosi ditut, erosi eta irakurri. Hauek dira:
- Kearen truke. Aritz Gorrotxategi (Alberdania). Liburuaren bukaerak galdu antzean utzi ninduen, noraezean. Irakurri ahala, berriz, gustura aritu nintzen Elizalde ikertzailearekin eta Axularren inguruko kontuak ikasten. Beste arlo batzuek, hala ere, merezi zuten lan gehiago, ikertzailearen familia esate baterako, oso modu sinplean agertzen baitzen.
Euskaraz
- Poxpolo kaxa bat bezala. Patxi Zubizarreta (Pamiela). Oso gustura irakurri dut liburu hau, patxadaz irakurri ere, gozatuz. Seguruenik izango da Patxiri irakurri diodan gauzarik onena. Hamabost lan ditu barruan, bost multzotan banatuta, zein baino zein ederragoa.
- Garmendia eta zaldun beltza. Kirmen Uribe eta Mikel Valverde (Elkar). Ondarroatik bueltan irakurri nuen, dibertimendu gisa, eta baita dibertitu ere.
- Eneko Aritzaren hilobia. Patxi Zabaleta (Egileak argitaratua). Ez zait gustatu. Gogotsu hasi nintzen liburu hau irakurtzen, beronen bidez jakin nahi bainuen zer astakeria egin ziren Gaztelu plazan, Iruñean, aurkitutako hilobiekin, baina laster hasi zen hustutzen nire gogoa. Pertsonaien arteko harremanetan kale egiten du Patxik, une askotan hariak ere pot egiten du, eta diskurtso abertzaleak kutsatu egiten du historia, nekagarri egiteraino batzuetan. Amaitu dut irakurtzen, baina kostata, nahiz eta euskararen aldetik ez duen aitzakiarik.
- Hiru ahizpa. Juan Kruz Igerabide (Erein). Ikaragarrikeria baten historia kontatzen du Igerabidek hemen, modu sinple baina eraginkorrean. Amen jesus batean irakurri nuen.
- Koldo Mitxelena. Eugenio Ibarzabal (Erein). Liburu hau aspaldikoa da, baina nik oraintxe irakurri dut, eta hau ere, gustura. XX. mendeko pertsonaiarik garrantzitsuenetako bat izango da Mitxelena, eta liburu honek laguntzen du pertsona bera hobeto ezagutzen. Galdetzailearen zenbait galdera-tesi salbu, liburu bikaina.
Gaztelaniaz
- Historia de la literatura vasca. Iñaki Aldekoa (Erein). Aldekoak goren gradura eraman du euskal literaturaren azterketa liburu honetan. Hemendik aurrera liburu hau izango da erreferentzia nagusia euskal literaturaz hitz egiterakoan. Txapela kentzeko modukoa.
- Mentiras en directo. Mariola Cubells (Península). Egileak teleberrien historia sekretua kontatu nahi digu liburu honetan, baina batez ere kontatzen digu azken urteotan zer gehiegikeria egin diren PPk kontrolatutako telebistetan (TVE, TVG, Telemadrid eta Canal 9). Kasu interesgarriak agertzen dira, asko, baina nire iritzirako beste asko falta dira.
- “Homero, Ilíada.”:http://www.interplanetaria.com/ficha.php?id=iliada_homero Alessandro Baricco (Anagrama). Azkenean irakurri dut Iliada, baina gaur egun idatzitako nobela bat balitz bezala, Alessandro Bariccok bertsio berezi bat prestatu baitu, ondo idatzia eta bizia. Benetan gozatu dut berau irakurtzen.
- “El regalo de la comunicación.”:http://www.anagrama-ed.es/htdocs/fondo/ficha.php?filaid=2405 Sebastià Serrano (Anagrama). Liburu honek hitzaldi sorta bat jasotzen du, zainketa aringarrietako espezialistei emandakoa, eta bertan azpimarratzen du komunikazioaren balioa, ahozkotik kanpo: ferekak, keinuak, entzutea, etab. Oso interesgarria.
Horiek, irakurri ditudanak, baina beste batzuk leitu barik utzi ditut, asti faltagatik. Badakit hemendik aurrera, behin lanean hasita, zailagoa izango dudala irakurtzea, baina ohitura hori ere ez dut galduko, nahiz eta polikiago joan.
Nik irakurri nuen Iliada aspalditxo, amaren osaba den Gaizka Barandiaran jesuitak 1954an (oker ez banago) euskaratutako bertsioan, Ilias’ena izenekoa (ikusi nire blogeko artikulu hau). Irakurri ditudan beste klasiko zahar gehienak bezala, interesgarria egin zitzaidan eta asko ikasten da, baina irakurtzea apur bat kostatu ere bai, ez baita izaten gaur egungoa moduko literatura, eta gainera lan hau euskara batuaren aurreko euskara zaharrean idatzita dago…
Aupa, Igor! Gaizkak lortu zuen zuk Iliada euskaraz irakurtzea. Ez da gutxi. Hala ere, meritu guztia ez da berea, zuk ere dezente ipini behar izango zenuen-eta liburu hori irakurtzeko, idatzita zegoen moduan, gainera, euskara demodé batean.
Alde horretatik, Bariccorena oso ondo irakurtzen da, prosan idatzia baita. Bariccok, gainera, zenbait aldaketa egin dizkio jatorrizkoari: jainkoak ia desagertarazi egin ditu, eta atal bakoitza pertsonaia baten ikuspegitik kontatzen du. Nik benetan gustura irakurri dut.
Aupa, Ricardo! Zuk bai zortea halako liburua topatu izanagatik hain gaztetan. Ni, berriz, gaztetan borrokan ibili nintzen Homerorekin, grekoz itzuli behar izaten genuelako Iliada.
Eta “Troya” filmari dagokionez, orain urtebete justu, Lizarran ginela, erosi nion DVD kopia bat top mantari, baina desastre hutsa izan zen. Internetetik gaizki jaitsitako kopia bat zen, oso txarra, eta ez genuen ia ezer ikusi. Halako batean, alokatu egingo dut, eta ikusi.
Besarkada bat.
Zer esan nahi du horrek? hain txarra dela eta ez duela inork argitaratu? Ez dut irakurri ez hau ez aurrekoak, baina aurrekoak Txalapartak atera zizkiolakoan nago. Ez zitzaien gustatuko liburua Txalapartakoei?
Aupa, Oskar! Egileak argitaratua horrek esan nahi du kasu horretan egileak berak argitaratu duela liburua, ez argitaletxe batek. Zergatik? Hori egileari galdetu behar, nik jakin ez.
Dena dela, Patxi Zabaleta ez da bakarra hori egiten. Gogoan dut nola aspalditxo Xabier Gereñok ere liburu asko argitaratu zituen bere kontura. Eta baliteke etorkizunean joera hori areagotzea, kontuan hartuta autoedizioak eskaintzen dituen aukerak.
Gaurko egunkarian argitaratua, “Gutunak” atalean.
Irakurtzen
“Uda irakurtzeko une aproposa delako aitzakiaz, euskaraz eta erdaraz argitaratutako liburuen inguruan, hausnarketa egin nahi nuke.
(…) Nire pekatuak aitortzen hasiko naiz. Zomorro xamarra izanik, klasikoak maite ditut eta jatorrizko hizkuntza ezagutu arren, euskaraz irakurtzea atsegin dut. Aurreko astean, aspalditik nire bigarren etxetzat dudan liburudenda ezagunean sartu eta enplegatu atseginak On Kixote Mantxakoa euskarara itzulia eta argitaratua zela esan zidan. Izugarri poztu nintzen… salneurria ikusi arte. Gaztelerazko jatorrizko bertsioa eskuratzeko hamar euroko billeteaz nahiko eta soberan, euskarazko bertsioak ordea lau liburukiz atondua ia ehun euro! Segi dezadan ene bitxikeriak aitortzen. Filosofiarako garai txarrak direla jakin arren, gogoko dut eta ikasten ari naiz. Duela gutxi megaliburudenda horietariko batean sartu nintzen. John Locke-ren The Second Treatise of Civil Government idazki famatuaz galdetu nion bertako arduradunari. Berriz ere, ezuste pozgarria: bazen euskaratutako bertsioa. Azken finean, pobreon zoriona ez omen da sekula perfektua izaten eta oraingo honetan ere,euskarazkoak luxuzko aleak 20 euro baino gehiago balio zuen bitartean, gaztelerazkoa oso argitalpen xume baina txukuna 6,80 euroren truke nuen eskuragai. Arlo honetan ardura duzuenoi zera esan nahi nizueke: nik ez ditut klasikoak apalak apaintzeko nahi. Ez dut luxuzko libururik behar, argitalpen duinak eta zehatzak baizik. Eta ez hasi tiradaren betiko aitzakia jartzen. Nahi dugunean ederki aurkitzen baititugu baliabideak, beraz, jar zaitezte lanean ea mundu mailako sormen altxorrak euskaraz zabaltzen lortzen dugun! Bestela, honetan ere, dirua dela zuen interes bakarra pentsatuko dut.”
Joxe Mari Goienola (Portugalete).