Egilearen artxiboa: ebarberena

Oso latza izan da

-n -kargitaratuta
Erantzun

Arregi. 1981. Mendiguren.

Artean liburua irakurri gabe nuela joan nintzen duela aste pare bat Bergarara, Monzonen Olaso dorre mitikora, han baitzen aurkeztekoa Oso latza izan da (Xabier Mendiguren, Elkar, 2023) liburua. Erdi gaixorik eta sukar dezima batzuekin, pena dut ezin izan nuela zukutu bi kolosok, Mikel Sotok eta Xabier Mendigurenek, esaniko guztia. Eta, bestalde, agian nire egoera pattal horrek lagundu zidan fokoan jartzen ekitaldi horretako kontu garrantzitsuena: pasioa.

Izan ere bi pasio nahasten dira obran. Bata, agerikoena, Joxe Arregi etakideak jasan behar izan zuena Madrilgo poliziaren kalabozotan. Kristok Pilatosen epaia entzun eta Kalbario mendian gora jasan zuenaren pareko, Arregiren isiltasunari prezio larregikoa jarri zioten txakurrek. Beste pasioa, egilearena. Zurrunbiloa baita barruan Mendigurenek zeramana lana idazteko orduan -hitzaldian oso ondo azpimarratu zuen hori- eta irakurleok ere datuen eta bizipenen -Gernika, Lemoiz, Arregi, Tejero- zurrunbiloan sartzen gaitu. Idazlaren hizkuntzarekiko maisutasuna, bere hipotesiak eskaintzeko orduan duen elegantzia eta, zergatik ez, azken kapituluko dialogoa eredugarriak dira torturaren tragediari txukun heldu nahi dion ororentzat. Jakin izan du gainera Mendigurenek Unzurrunzaga eta Amestoi ere narrazioaren jokoan sartzen eta haien bizitzei esker testuingurua aberasteaz gain izan ginenaren erretratu ederragoa ateratzen da.

Nik uste nuen tripak nahastuko zitzaizkidala irakurtzean eta ez da hala izan. Horregatik, beldurrez bada norbait ea gaia latzegia egingo zaion animatzen dut liburuari ekitera. Horrek ez du kentzen pasa zena pasa zenik, min ikaragarri handi baten kronika ez denik, baina maitasunez eginikoaren, kasu honetan gai gogor bati buruzko liburuaren, kalteak -kalterik baleude, eta ez da hau kasua nire ustez- beti dira goxoago.

Zorteko gara euskaldunok, Jon Alonso, Pako Aristi eta Xabier Mendigurenek jakin baitute guri iraganeko trantze gogorrak gogotara ekartzen. HIru gizon, kasik adinkide. Bada zerbait hor. Bukatzeko, data bat: 1981. Geratu urte horrekin, Mendigurenek elkarrizketatan esan duen bezala hor finkatu baitzen ia hiru hamarkadaz izan garena. Nobelagilearen ekarpena historiagileen zakuari.

Gauza dibertigarriak

-n -kargitaratuta
1

Luxua. Foster Wallace. Iupi.

Ez da ohikoa ingelesez argitaraturiko liburu bat urte berean euskaraz edukitzea. Eta hala pasa zen, 2015ean, Pasazaite argitaletxeak David Foster Wallaceren Sekula gehiago egingo ez dudan gauza ustez dibertigarri bat (2015, Danele Sarriugarte Mochalesek euskaratu eta Iñigo Roque Eguzkitzak zuzendua) kaleratzean. Esan beharra dago, zortzi urte beranduago, ez dagoela egilearen beste lanik gure hizkuntzan.

Liburu honen jatorrian Harper’s aldizkariak egileari eginiko mandatu bat, Karibe itsasoko itsas bidaldi luxuzko baten narrazioa. Eta hala egiten du egileak serio demonio, behin eta berriz azpimarratuz zein martziano den bera testuinguru horretan, zein saturnotar diren era berean ekosistema horren kide guztiak eta nola kontsumoaren eta gehiegikeriaren tenplu horrek egin nahi duen zatika erortzen ari den bizimodu baten adabaki lana.

Benetan brillantea da idazle estatubatuarra bere ingurunea bisturiz zatitzen -ze kabroia den bere begirada eta nola biluzten duen oro- eta zeharo barregarriak diren erreferentzia eta keinuak ditu. Niri gehien gustatu zaizkidanak itsasontziko langileekin duen hartu-emana -terrore greziarraren erreferentzia der hori- da eta nola deskribatzen dituen banan-banan.

Ezin utzi aipa gabe, eta bukatzeko, itzulpen honek Danele Sarriugarteri ekarriko zizkion lanak. Esan beharrik ez da airosa ez ezik bikain ateratzen dela trantzetik.

Maiz protesta egiten dugu Getxo edota Pasaiko badiara halako luxuzko ontziak etortzen direnean. Masifikazioa, kutsadura eta xahutzea ukaezinak dira. Baina, horra gure bizitzako paradoxen artean bat, zabortegiek ere badute edertasunerako atea.

Argi printzak

-n -kargitaratuta
Erantzun

Argialdiak. Luki. Ipuinak.

Miriam Luki heldu hasi da argitaratzen eta horrek, Julio Cortazarren hitzetan bederen, badu abantailaren bat edo beste. Aurrenekoa da, eta garrantzitsuena, ez duela batek sobera pentsatu gabe argitaratutako testuen lotsarik. Ez da gutxi, norbere iragan erridikulua parez pare jartzen dizueteneko unean beste ez baitira gorritzen masailak inoiz.

Lukiri irakurria nion aurrena Euslandia obra, lan akademiko bat sorburu duena, eta baita orain Argialdiak (Susa, 2023) ipuin bilduma ere. Bederatzi ipuinez osaturiko obra honek baditu ale oso onak (Nora, Lau hankan eta Soufflea dira nire gogokoenak eta, koskatxo bat beherago, baita Cortazarren beraren La casa habitada ipuinaren oihartzuna dakarkidan Inbasioa ere).

Oro har emakume helduen azaletik hitz egiten du eta hor lortzen du sinesgarritasuna tematikatan, pertsonaien ahotsean eta egoeren deskribapen ederrean. Estilo dotorea du, ez larregi kargatua, eta gustura irakurtzen den obra da.

Espero dezagun halako argialdi gehiago eskaintzea irakurleoi Lukik.

Ez zuen zerurik espero

-n -kargitaratuta
Erantzun

Aresti. Adur. Biografia marraztua.

Idazle gutxi egongo dira, akaso Patxi Lopezek bere inbestidurarako baliatu zuen Kirmen Uribe, horren espektro zabalak bere aldarrikatua. Saizarbitoria? Akaso. Cano? Jaio? Ez nuke esango. Aresti da, dudarik gabe, euskal ezkerraren espektro zabalenak bere egiten duen poeta.

Badira berari buruz lan apartak. Txalogarria, are gehiago esango nuke, txundigarria da Susa argitaletxeak haren obra dibulgatzeko eginiko lanak. Denetik eta ona zen eta da ateratakoa: Arestiren poesia, antzerki obrak, itzulpenak,narratiba… Niri partikularki gutun, artikulu eta elkarrizketen alea da maite dudana, 1986koa. Doakiela nire eskertza Jose Ramon Bilbao, Leo Bilbao, Josu Landa eta Karmelo Landari. Bada baita ere geroagoko biografia bat Susan bertan, 2000. urtekoa, apaiz izaniko batek, Angel Zelaietak, egina. Nola bestela, Arestiri irribarrea marraztuko bailioke aurpegian kristau batek gera gogora ekartzeko eginiko ahaleginak; baina ondo hartuko luke, nik uste, bere azken borondateen kristauen mezari buruzko pasartea ezagututa.

Gaurkoan Erroa argitaletxeak argitaraturiko Adur Larrearen Gabriel Aresti (Erroa, 2015) komiki biografikoa dut hizpide. Blog hau inoiz irakurri baduzue badakizue egile honen zale handia naizela -Antzara eguna, Lurbinttoko Ohoinak…- eta kasu honetan ere maila handiko lana dela iruditzen zait. Jasotzen dira bertan Arestiren ertz askotarikoen artean batzuk, baina nahikoak, ene uste harroan, idazle bilbotarrari buruzko irudi bat osatzeko. Marrazkien soiltasuna, datuen zehaztasuna eta gag arrakastatsu batzuk -Oteizarekin duen elkarrizketa mundiala da- aski dira lan hau gomendatzeko.

Aresti zen Bilbo. Aresti zen gorri. Aresti zen literatura. Aresti bazen nor. Aresti zen Oskorri. Aresti izan zitekeen askoz gehiago gazte hil ez balitz. Aresti bada komiki hau ere.

Rilke

-n -kargitaratuta
Erantzun

Poesia. Pérez Vernetti. Komikia.

Poesia pozoina da. Eta, pozoin oro legez, dosi txikitan ona. Hala irakurtzen dut, hala jasan eta hala gomendatu.

Rilkeri buruz gutxi irakurri dut. Eta Rilkerena, soilik, poeta gazte bati zuzendutako eskutitzen lana. Hori bai, berau hiruzpalau aldiz.

Laura Pérez Vernettiren lanik ere ez nuen ezagutzen. Ez naiz El Víbora aldizkariaren jarraitzaile izan inoiz, han hasi zen 1981ean, eta ez zaizkit esku artera iritsi bere lan hibridoak, non literatura nahasten den komiki esperimental, erotiko edota soziopolitikoekin. Esan beharra dago egin dituen arren Maupasant, De Quince, Pessoa edota Maiakovskiri buruzko komikiak 11-M, once miradas da irakurtzea nahiko nukeen bere hurrengo lana.

Kasu honetan Yo, Rilke (Luces de galibo, 2016) da obra. Bertan, ageri da alemanez idazten zuen poeta txekiarraren bizitza. Amarekin harreman gatazkatsu bat zuen haurra -bizitza osorako markatu zuen honek-, heldutze geldoa eduki zuen artista, beti ihesean zebilen gizona, ardura orori muzi egin zion aita. Hori dena bazen Reiner Maria Rilke, baina baita garaiko artistengandik ikasi zuen poeta, beti adi sasoiko estetikari eta pentsamenduari.

Liburu bukaeran Rilkeren olerki batzuk ageri dira bineta bihurtuta. Poesia kutsakorra baita, begi nahiz belarrientzat.

Balearen barruan

-n -kargitaratuta
Erantzun

Politika. Literatura. McEwan.

Liburutxo ederrak dira Nous Quaderns Anagrama sailekoak. Eta zortedunak gara irakurleok horregatik. Hala, konfiantzazko liburudenda batean apal egokian egonez gero -eta hala ez baleude liburudenda ez da konfiantzazkoa- erraz poltsaratzen dira.

Hala, 2021eko Ian McEwan idazle britainiar handiaren saiakera labur bat da aipatu saileko 49., 2022an katalenez argitaratutako L’espai de la imaginació obra, Ariadna Pousen itzulpenarekin.

Gaia konpromiso politikoa eta literatura eta ea lehenengoak dakarkion herren estetikoa bigarrenari. McEwanek maisutasunez harilkatzen ditu bi pasadizo historike: lehenean, Henry Millerrek jaka bat oparitzen dion Espainiako gerrara doan George Orwell idazle eta soldaduari; bigarrenean, George Orwell Albert Camusen zain dago Parisko kafetegi batean; bigarrena ez da agertuko eri dagonez gero.

Tartean Belen Gopegik Tiroa kontzertuaren erdian saiakera baita ere ederrean landutako gaia, baina tartekatuz Camus, McEwan beraren eta Orwellen lana. Hain justu, azken honen “Balearen barruan” saiakera da lanaren oinarria.

Niri marabilla bat iruditu zait amaiezina den gai batean argi printz ugari proiektatzen dituena. Zeharo gomendagarria.

Paris

-n -kargitaratuta
Erantzun

Scaraffia / Catel&Bocquet / Meza

Guretzat Estatu zapaltzaile dena izan liteke askatasunerako ate beste norbaitentzat, demagun, Josephine Bakerrentzat. Izan ere Paris, zeinak errege nafar baten meza entzunaldi baten balioa duen, Paris da.

Aurreneko aldiz blog honetan liburu ibilbide bat egingo dut. Hala, hilabetez mesanotxean bidaide eduki dudan Giuseppe Scaraffiaren La otra mitad de París (Periférica, 2023, Francisco Campillo Garciak itzulia) obrak eraman nau Josephine Baker komikira (Salamandra graphic, 2022, Catelen ilustrazio eta Bocqueten gidoia, Regina Lopez Muñozek itzulia).

Aurreneko liburua denbora jakin bateko -XX. mendeko gerra arteko Paris- idazleen pasarteak Pariseko mapan kokatzen dituen atlas monumentala da. Rilke, Genet, Gidé, Nin, Picabia, Proust, Simenon, de Beauvoir, Pound, Hemingway, Celine, Joyce… eta beste hamaika idazle toki eta aro berean batu zituen Paris miragarri hura bere errusiar zuri porrot eginiko, idazle neurotiko, putetxe ilun, moda diseinatzaile eskuzabal, dantzari felino, dandy lekuz kanpoko eta jite askotariko pertsonaia ahaztezinen habia. Benetan atsegina da irakurketa nahiz eta maiz, ziur asko baten ezjakintasunagatik, datu berri asko diren trumilka irentsitakoak eta hauek denak buruko armairu batean kokatzen nahikoa lan eduki.

Ba liburu horretan maiz aipatzen den pertsonaia bati buruzko komikia jarri zidan zoriak -asko esatea da zoria esan beharko nukeen tokian Arrasateko Bibliotekako langileen esku fina izan dela erantzulea, hile honetako interesgunean komiki biografikoak jarrita dituztelako- muturren parean. Hala, Josephine Bakerri buruzko komiki monumentala benetan gomendagarria da XX. mendeari buruz zerbait gehiago jakin nahi duen ororentzat. Familia beltz pobre batean jaiotako neskatilaren patu gogorra, arrazakeriaren gorria XX. mende hasierako Amerikako Estatu Batuetako hego ekialdean, nola dantzarako talentu izugarri batek eta pertsonalitate indartsu batek neska bat goratu zuen espektakuluaren olinpoa. Eta, bere jaioterrian kafetegi batean sartu ezin zen Josephine Parisen erregina bihurtu zen, mundu osoko pertsonalitate eta handiki askoren lagun, baina uko egin gabe bere izateko modu parekorik gabeari. Anekdota ugari daude zorroztasun historiko handiz kontatuak, horren froga dira azkeneko orrietako pertsonaia esanguratsuen biografiak, eta nik asko gozatu dut irakurraldiarekin.

Bada hori, Paris, euskaldunok herri gisa zanpatu nahi gaituen herri baten metropolia ez ezik badena zerbait hamaika idazle eta kulturgilerentzat. Biziki aholkatzen dizuet lan hauetara hurbiltzea.

Chao

-n -kargitaratuta
Erantzun

Clandestino. Biografia. Peter Culshaw.

Uztailaren 9an jo zuen, oker ez banago, Manu Chaok Arrasaten bertan. Ez zitzaidan gogorik piztu hara joateko. Gaur, irailaren 16an, akaso animatuko nintzateke.

Eta denaren errua Peter Culshaw idazleak du. Izan ere, liburu onek ohi duten bezala, jakin-mina piztu dit lehen miresmen urruna zegoen lekuan. Mano Negra jarraitu nuen Negu Gorriaken fanboy nintzen heinean eta besteak beste lagun on baten talderik gustukoeanna delako. Manu Chao bakarka Biona taberna da niretzat, futbolina, crazytaxi bideojokoa eta franziskaner edalontzi luzexkak. Bere abesti famatuenak ezagutu -eta noizbat dantzatu- ditudan arren ezin esan karrera jarraitu diodanik.

Eta hara non Clandestino -en busca de Manu Chao– liburu apartak (Peter Culshaw, Libros del Kultrum 2022, Jules Vineyardsek itzulia) hor arrakala bat sortu didan. Eta ezagutu dut gizon bat ihesa duena lege, musika pasio, gerrak exilaturikoen oinorde eta hain gaingabetua geratu den mestizaia kontzeptuaren militante. Gizon bat aberatsa, kontraesanak kudeatu behar dituena eta halaber oso kontzientziatua dena non eta nori lagundu behar dion. Baduena praktika bat, autogestioa eta asanblearismoa kudeatu duena onerako eta txarrerako eta ezagutu dituenak sormenaren eta industriaren alde argitsu eta ainubeak.

Kontzertu batera joateko gogoa pizten duen liburua hau, zeharo gomendagarria.

Su festak

-n -kargitaratuta
2

Musika jaialdiak. Saiakera. Urzelai Urbieta.

Aurten atera da Jon Urzelai Urbietaren Su festak (Susa, 2023) saiakera eta esan liteke honezkero eduki duela sona eta irakurleen estimua. Urrian agindua denez Arrasatera etorriko dela liburua aurkeztera Kooltur Ostegunak ekimenaren eskutik baliteke hemen idatzi eta adierazitako batzuk ñabartu behar izatea gero nik, idazlea zuzenean entzuteko zortea badut bederen.

Halaber, eta sareetan agindu nuenez gero loreak banatu eta bainak platereratuko nituela, hona hemen liburuari buruzko hainbat burutazio.

TXALOAK

Liburua beharrezkoa da, pentsarazten dizulako besteak beste ea zergatik ez dugun eduki lehenago horrelakorik. Egia da azken hogei urteotan egin duela eztanda fenomenoak munduko hainbat tokitan neoliberalismoak harrotutako olatuan, Euskal Herriko adibideak hor ageri dira irakurri nahi duenarentzat, baina komunitate gisa lehenago ez erantzun izana gure tamainaren txikiaz gain beste zerbaiti ere zor diogu akaso: kultur moldeen inguruan beharrezkoak diren hausnarketa faltak.

Liburua oso ondo dokumentatua, landua eta solidoa da. Zentzu horretan idazlearen lana eta meritua goraipatzea da egitea dagokidana. Txalogarria eta zoriontzekoa da.

BAINAK

Maketazioarekin izan ditut gorabeherak, beste irakurle batzuekin hitz egin ostean nolabait berretsi ditudanak. Irakurtzeko ez da liburu erosoa. Marjina estuek txosten itxura handiago ematen diote lanari liburuarena baino -akaso nahita biltatutako forma da, edota erosleari prezioak merketzeko eginiko estrategia- eta oro har Susarengan ohikoa ez den moduan, zaintzen baitituzte eta asko liburuen itxurak, uste dut merezi zuela beste arreta bat obrak.

Bigarren gorabehera da egituran galduta egon naizela maiz. Bada hari kronologiko bat planteamendu zirkular batean – koba/basoa/herria/hiria/koba – eta ni behintzat ez nau konbentzitu. Kosta zait konektatzea eta une batean baino gehiagotan burua orri artetik atera behar izan dut pentsatzeko ea non ote nagoen. Bistan da izan litekeela baten abuztuko neurona xehetu eta nagituen errua, baina ez zaidanez hori pasa hilabetean irakurri ditudan beste hiruzpalau liburuekin hor doa duda.

HARI-MUTURRAK

Bainen hariak gorrotagarriak dira platerean. Baina batzuetan hor daude eta hari-mutur horietatik tira egitea da plazerik handienetakoa, haria motza dela uste eta bat-batean egon zintezkeelako bidaia zirraragarri batean.

  1. Hari-muturra: Hiri Buruzagia. Hedoi Etxartek badu marketin kanpaina arrakastatsua ekialde loriatsuarekin lotua eta Su festak lanaren egileak ere han jartzen du itxaropena. Ez dut dudarik ederrak ez direnik han egin dituzten kultur ekimenetako batzuk (Nola? jaialdiak, Iruinkokoa etab) baina oro har badut Iruñea espejismoa denaren zalantza, Euskal Herriko panorama etsigarriaren aurrean. Gure inguruko gaztetxeetatik apenas geratzen diren bakar batzuk musika egitarau sendoarekin, duela mende laurden ohikoa zenean Gipuzkoa mendebaldean halako hainbat egotea. Esan nahi dudana da Iruñea hiriburu dela eta akaso haren indarra ere izango da Euskal Herrian hiriburuek egiten duten fagozitazio indarraren ondorio, Nafarroa osoko panoramaren argazkia hartuta akaso egoera bestelakoa litzatekeelako. Herri txiki batean bizi den pertsona gisa kezkaz bizi dut maiz udalen esku soilik geratu izana kultur egitaraua eta tabernei jarritako traba, gaztetxeen apaltze eta antolatzaileen gainbeheragatik. Iruñera itzulita uste dut interesgarria dela gertatzen ari dena, baina denboran duen iraupenak erakutsiko digu ea zer den benetan geratzea lortzen dena.
  2. Liburua irakurtzen ari nintzelarik Umberto Ecoren liburutegiari buruzko dokumentala ikusteko aukera eduki nuen. Uste dut Ecok aipatzen duela han gure garaiko gaitz bat, hein batean lotua dena ere jaialdien arrakastarekin: dena aldi berean edukitzeko nahia, bizi dugun metatze obsesio hori. Internetek ekarri du orain arte ezinezkoa zena -sareen eragina ere ez da apala izan nik uste ohitura aldaketatan- eta, adibidez, klik batean Iron Maidenen diskografia dena jaitsi liteke eta horrek enpatxoa sortzeaz gain gosea ere pizten du. Badakit paradoxa dela, baina esango nuke gero eta musika gehiago gorde berau entzuteko gogoa apalagoa dela, horrek ez duelarik ekiditen are gehiago nahi izatea. Jaialdietan ere maiz nahi izaten da enpatxo hori, Wacken jaialdiko kartelak jebi bati sortzen dionaren parekoa, nahiz eta jakin maiz talde horietako asko ikustea ezinezkoa dela ordutegietan bat egiten dutelako -horrek dakarren antsietatearekin- han egon beharra dago.
  3. Manu Chaori buruz Peter Culshawek idatzitako liburua izan da abuztuko beste irakurgai bat eta han Chaok musikaren negozioari eskaintzen dizkio berba asko, nolako oreka zaila bizi izan duen pentsamendu altermundistako ikonoetako bat izan eta jada Mano Negraren garaitik Virgin disketxe multinazionalarekin sinatu izanak. Chaok dio maiz jo izan diotela adarra eta ordutik tarte handia eskaintzen diola musikari gisa jakiteari non jo behar duen eta zertarako. Ez dakit zer eska dakiokeen musikari bati norberari eska ezin dakiokeenik -maiz guk geuretzat nahi ez dugun hiperkoherentzia bat exigitzen baitiegu artistei- baina ezin dut ukatu begiak plateren pare ireki izan ditudala BBK Live eta antzeko jaialdi batzuetako karteletako musika talde batzuk ikusita. Euskaldunak, euretariko asko, eta Chaok ez bezala bi galderekin jaialdia nork eta zertarako antolatu duen jakiteko modua zutenak.
  4. Kontrara, oso ados nago egileak Berri Txarraken ibilbidea jartzen duenean azken urteotako aldaketen paradigma gisa. Ados nago eta gainera eskertzen diot kariñoz aritzea taldearekin, uste baitut hala jokatu behar dela haiekin.

ONDORIO GISA

Baina eta hari-muturrekin luzatu naiz, hein batean txiolandian edukitako iritzi truke batean egileari ulertu niolako nahi zituela hauek jakin. Jabe naiz ez dela gai bat askorik kontrolatzen dudana -egia da 1997 urrun hartan hartan joan nintzela lehen aldiz EHZra laguntzaile gisa, baina gauza bat da ricarda nola zerbitzatu ikastea eta beste bat non nengoen ulertzea- eta nire argudioak lastozko etxeak direla Jon Urzelai Urbietaren putz egite indartsuaren parean. Baina uste dut egilearen ahaleginak merezi zuela blogean lekua. Espero dut irakurle gisa egile beraren beste hainbat obra etorriko direla.

Loco

-n -kargitaratuta
Erantzun

Paco Loco. Musika. Artea.

Paco Loco musikari, soinu teknikari eta ekoizle asturiarra da, egun Cadizen bizi eta bertan duen arren musika estudioa. Bere Loco gaitzizena izenburu duen liburua -eta bere aurpegia azal- 2016an argitaratu zen (Hurtado & Ortega ediciones, nik 4. edizioko alea irakurri dut, 2017koa) eta bitxikeria erabatekoa da.

Lagun talde melomanoa eta rock taldea zuena eduki izanak eraman ninduen gaztetxo kozkorra nintzelarik Arrasateko Shot! estudiora eta bertako nagusi Iñaki Bengoa ezagutzera. Lagunengatik entzunak nituen Kaki Arkarazo, Jonan Ordorika, Haritz Arreguy edota Mikel Kazalisen izenak. Geroago etorriko ziren Ross Robinson eta halakoak, baina jada zaletu soil gisa gisa, mitomaniarik eta laguntasunaren karga emozinalik gabe.

Urteekin esan beharra dut apur bat aldendu naizela musikatik, baina mantentzen dut doinu harrapaketarekiko lilura goiztiar haren zatirik handiena. Pistak banaka grabatze hori, nahasketaren magia, masterra, faderrak, mikroak, kableak eta bestelako hiztegi musikaleko berbak.

Horregatik, lilura hark xaxatuta, hartu nuen akaso Arrasateko Bibliotekan Paco Locoren liburua, ala, ziur asko, bibliotekari finek badakitelako nola jarri amuak ni bezalako letrajale orointeresdunei. Paco Locok duen umore bitxi horrekin -hasieran flipatu nuen eta bukaerarako maitagarria egin zait- xehe eta zintzo kontatzen ditu bere hastapenak, bere teknika eta iritziak, musika taldeei buruzkoak, produktore izatea zer den… Besteek hari buruz esanikoak ere ageri dira eta oro har entretenigarria da liburua baita mundu horretatik apur bat aparte gaudenontzat ere, sormen lan ororen disekzioak eragiten duen interesetik -horregatik da flipantea azken kapitulua, non estudioko katxibatxe guztiak deskribatzen dituen-. Niri bereziki egin zaizkit baliagarriak teknologiari buruz esanikoak, lehengai onaren garrantziari buruzkoak, musikarien demanden ingurukoak… eta hari osoan zehar tipo bitxi bat, koherentea dirudiena bere ideiekin eta inguruko hainbaten miresmena lortu duena bere autentikotasunetik.

Irakurketa freskoa eta bizigarria udarako, trabatu eta albo batera utzi ditudan beste liburu adreilu batzuen zapore txarra kendu didana.