Kategoria: Osatzetik arintzera

Gorputza eta fisikoa ez dena, ukitu eta ikusi ezin dena, azaltzen zaila dena. Odol-analisietan eta eskanerretan agertzen ez dena. Ulertzen ez duguna, baina bestelako kontuak bezain erreala dena.

Elurraren desagerpenarekin gertatzen ari den bezala jazotzen ari da arlo zabal honekin. Mendeetan eta mendeetan geure arbasoek izan dituzten heldulekuak galdu ditugu “bat-batean”, denbora laburrean. Noraezean gabiltza nolabait. Eta pertsona askok egarri modukoa igartzen dute. Behin, sedazio batekin zegoen paziente baten ohearen ondoan, bake-bakean, senide batek galdetu zidan (“zuk honetan esperientzia duzula”), ea heriotzaren ondoren zer dagoen.

Erantzun irmorik ez nion eman, noski. Hiltzen ari den jendearekin esperientzia pilatzen ari naiz, hori hala da, baina momentuz ikusten, entzuten eta nabaritzen ditut “gauzak”, hain zientifikoak ez diren haiek guztiak. Begira nago, nik neuk egarri hori sumatzen dut, gero eta gehiago. Lesakan, aitaren aldetik, Iturriatarrek “Errettora” ezizena dute. Nonbaitetik datorkit.

Eta adi egote horrekin, jarrera eta forma definituagoak topatzen ditut tarteka. Egun hauetan hiltzear dagoen emakume argitsua adibidez, K.: “Orain argirantz noa, eta bakean nago”. Ez dago ezer gehiago esateko. Beste lezio bat, ikasi nahi duenarentzat.

Hortxe misterioa. Eta hau guztia interpretatzeko erretore berriak ditugu, emakumeak eta gizonak. Julio Gómez laguna eta lankidea da haietako bat, Bilbokoa, errukiaren bidean maisua. Mikel Lizarralde eta Andoni Salamero, beste bi, bakoitza bere tokian. Urretxu-Zumarragakoak biak ala biak. Andonirengana jo nuen Mondragoeko familia bat esan zidanean hileta zibil bat egin nahi zutela. Eta gogoekin gelditu nintzen ekitaldia presentziatzeko.

Arantzazu da Debagoienean eta Euskal Herri osoan erreferentzia handi horietakoa, blog honetan behin eta berriz agertzen den presentzia hura. Behin eta berriz itzultzen naizen babeslekua. Natura, kultura eta espiritualtasuna. Bidean ezagutu ditut Arantzazurekin oso lotuta dauden Izaskun Andonegi eta Marije Goikoetxea maistrak, erreferentziak. Donostia aldean bata, Bilbo aldean bestea. Ekialdeko tradizioetatik edo kristautasunetik gertuago, errukiaren ildotik, misteriotik. Edo behin eta berriz jotzen dudan beste emakume baten atea, Lori Thompson-ena, laikotasunetik. Zorionez, itsasargiak ez ditugu faltan.

PD.- Argian bego, K.

Ez da erraza gure lana batzuetan. Izan lankideen arteko elkarbizitzagatik, izan zuzendaritzatik datozen aginduengatik, izan lanagatik beragatik.

“Zertan egiten duzu lan?” – “Zainketa aringarrietan” – “Uff, ze gogorra!”. Horrela dator sekuentzia. Eta jarraipena sarritan, nire aldetik, esker oneko lana dela, edo norberarentzat oso betegarria den arloa dela, sakon-sakona, bizitza eta heriotzaren arteko muga misteriotsu haietan.

Baina egia da tarteka ez dela xamurra. Lehenengo aldiz eutanasia bat aplikatzea, adibidez. Ez da erraza izan behar senideentzat, lehenik eta behin, ezta guretzat ere. M-k erakutsitako adorea, hala ere, erraztu zuen bidea, zidan, niri behintzat. Egia da ospitale txiki eta handien arteko bizikidetzan askotan tirabirak daudela (ospitale txikia eta osasun zentroen artean, osasun zentro eta zahar egoitzen artean…). Baina oraingo honetan zoragarria izan da Txagorritxu eta Arrasateren arteko harremana, hango koordinatzailearekin eta erizainekin. Eta horrek izugarri ondo urratu du bidea.

Bestela, orain dela urte mordoa ezagututako paziente bati agur esan behar izatea ez da xamurra. I.-ri, zehazki. Jakinda zelan zegoen, zein mehatxu zeukan gainean, zein gaixotasun daukan. Baina zaila da pertsona batzuei agur esatea.

Halaber, zure adinkidea den aspaldiko lagun baten heriotza barneratzea ere ez da aise lortzen. Z. hil izana niretzat kolpea izan da. Geu denon zaurgarritasuna eta hauskortasuna muturren aurrean ipintzen dizkigu. Eta beldurgarria da hori.

Bizitza bera tarteka xamurra da, eta, tarteka, latza.

Mendeetan medikuak, sendagileak, osagileak izan dira gizarteko norbait errespetagarri horiek. Apaizak, abadeak, erretoreak bezala. Alkateak, auzapezak, merak bezala. On Miguel, On Jesús, On Bernardo. Denak gizonak, onak edo txarrak izan. Berorika trataera eurekin erabiltzekoak.

Uste dut inoiz komentatu dudala, barkatu errepikatzen banaiz (horren sentsazioa gero eta handiagoa daukat): Arrasateko ospitalera iritsi berria, 30 urte inguru neukala, Uribarriko (Oñati) adineko emakume bat zuzendu zen niregana berorika erabiltzen. Bilbotik etorrita, lehenengo aldiz entzun nuen bizitza errealean errespetuzko molde hori, harrituta. Atzeraka begiratu nuen, ea norekin hizketan ari zen jakiteko.

Galtzen ari da ohitura hori, ziur aski zorionez. Zoritxarrez, aldiz, pasatu gara sasijainkoak izatetik oso gutxi errespetatuak ez izatera. Kontu hauek hiriburuetan gehiagotan gertatuko dira, ziur aski. Nik behinik behin apenas ezagutu dut Debagoienean.

Baina beti ez dudanez asmatzen, komunikazioa beti ez da nahi nukeen moduan. Nigatik, aurrean dudanagatik, edo biongatik. Zainketa aringarrietan dauden paziente edo senideak antsietate handiko uneak pasatzen ari dira, eta batzuetan zipriztintzen dituzte elkarrizketak. Eta tentsioa sortu daiteke, bideratzen zaila dena.

Gorka Urbizuk “Janela bat” abestian kantatzen duen bezala, aurrean dugunaren mina arindu nahi dugu, baina beti ez ditugu gauzak ondo bideratzen. Berri txarrak ematea da gure eginbehar garrantzitsu horietako bat, kontu handiz egin behar dena. Eta beti ez da erraza “heriotza” bezalako tabu hitzak transmititzea. Tabuei bizkarra emanda bizi baldin bagara, gor, itsu eta mutu, amaiera iristear dagoenean bonba bat bezala jausi daiteke pertsonaren gainean. Eta mezulariaren kontra egitea irtenbide posibleetako bat da.

Esan bezala, zorionez, azken 13 urteotan Debagoienean paziente larrien minak arintzen modu espezifikoan saiatzen ari naizenetik, oso bizipen txar gutxi izan dut, zentzu honetan. Baina komunikazioa ez da beti erraza, eta beti asmatzea ezinezkoa da.

Egin dezakegun hoberena da konturatzea, onartzea eta barkamena eskatzea, modu batean edo bestean. Hurrengoan asmatuko dugulakoan.