Kontuz Burn-Out (Jesús Sánchez Etxanizen alde)

Zainketa Aringarrietako jarduera osasungintzan dagoen humanistikoenen artean dago. Enpatiatik haratago, errukia da arlo honetan gabiltzan profesionalon ardatz nagusia. Errukia entrenatzen eta lantzen da, pazienteak eta familiak atenditzen, urtez urte. Gure jarduera profesionalaren erdigunea diren paziente eta familia horiek, beti ere.

Gurea munduko profesiorik onena dela esatea ez da gehiegi esatea, hala sinesten eta sentitzen dugu askok. Baina paziente eta familiengan gaixotasunek inpaktu fisiko, emozionala, espirituala eta soziala duten moduan, guregan ere prozesu hauek maila bateko edo besteko inpaktuak dituztela badakigu.

Osasun sistemak pazienteak eta familiak babestu eta zaintzeko helburu nagusi du, eta hori lortzeko osasun profesionalok bitartekariak gara. Logikoa da pentsatzea sistemak bitartekariok ere babestea eta zaintzea helburu izatea. Baina, tamalez, azken hau ez da hain argi gelditzen.

Behin eta berriz ikusten dugun moduan. Burn-out da Damokles ezpata hori, osasungileok daukaguna, bereziki Zainketa Aringarrietan. Osasun sistemak oso argi izan beharko luke hau prebenitzea eta tratatzea lan garrantzi handikoa dela.

Post honekin, Euskadin Zainketa Aringarri pediatrikoetan dabiltzan lankideek azken hamarkadetan egindako lana balioetsi eta aitortu nahi dut, lehenik eta behin. Eta lan handi horrek ekarritako higadura plazaratu. Ez dut onargarritzat jotzen osasun sistemak hau prebenitu eta tratatu ordez burn-outerako bidea zabaldu, ondo ulertzen ez ditudan argudioak erabilita.

Zehazki, Jesus Sanchez Etxaniz gure lankidearen eta bere ekipoaren aldeko testua da hau. Espero dezagun pazienteek, familiek eta guk egindako lana eskertzeaz gain, osasun sistema ere gai izatea esker ona agertzeko eta zauriak sendatzeko.

PD.- Echamos de menos plataformatik ekimen bateratua prestatzen ari dira egoera larri hau salatzeko.

Agian bizitzea hau da

Bide batetik baino gehiagotik iritsi zitzaidan liburu honen berria, eta azkenean liburutegian eskatu eta nonbaitetik ekarri zidaten. Medikua eta alpinista da idazlea, Jorge Egocheaga, zortzimilako guztiak igo dituen lehen asturiarra.

Bilatutako bakardadearen adibide ona da Jorge, jendetzak saihestu eta aszetismoa eta umiltasuna lantzen dituena. Eredu ona, hasteko. Isiltasunaren apologia topatu dezakegu pasarte honetan: “Hiru urte bete arte ez dugu ikasten hizketan, baino askoz ere gehiago isiltzen ikasteko. Batzuk sekula lortzen ez duten arren“.

Eskaladaren apologia ere, noski, sorkuntzarekin ondo lotuta: “Eskalatzea, krokis zehatzik gabe, sorkuntza ekimen bihurtzen da, literatura, margolaritza, musika edo zinema bezalako arte adierazpenen antzekoa. Sorkuntza motibazio giza iturririk handientzat jotzen dut“.

Bizi-bizirik sentiarazten gaituzten pasioen bila aritu: “Zerk bultzatzen nau itzultzera? Zergatik nago berriro hemen? Zure pasioei ihes egitea absurdoa da. Zer zentzua izango zuen bizitzak haiek gabe? Nahiz eta aitortzen dudan bizitza lau bat askoz ere errazagoa dela… eta aspergarria“.

Nahiz eta, batzuetan, pasio horiek arriskutsuak izan: “Zure ametsak bete ahal izateko zein da ordaindu behar duzun prezioa? Edozeinek balio du, altuena den bizitzak berak barne? Istant batek balio al du bizitza ibilbide oso bat? Men egin behar dugu bizi garen gizarteak inposatutakoari?“.

Izan ere, Jorgek oso gertuko pertsonen heriotzak bizi izan ditu (bikotekidearena eta lagunena), mendian gertatutakoak. Eta horrela definitzen du dolua: “Tortura fisikoak jasan ditut, min biziak, istripuak, baina ez dago antzeko ezer asko maite duzun izaki baten galerak eragiten duen sufrimenduarekin konparaturik“.

Eta horrela gainditutako (edo igarotako) dolua: “Galerengatik tristura horrek hor jarraitzen du, sakona, tematia, maltzurra, baina orain askoz ere bareagoa, min lasai batean bilduta, sosegatua, laguna dagoeneko“.

Espiritualtasuna: “Fededuna izan naiz. Baina horri uko egiteak areagotu du nire esparru espirituala. Panteismo bat posibletzat jotzen dut. Sinesmen honek naturarekin sintonian egonarazten nau“.

Gure Lehen Mundu honetako burbuila: “Ur edangarria zure etxean bertan, etengailua sakatu eta bonbila bat piztea, komunera joan ahal izatea etxetik atera eta hotza pasatu behar izan gabe gure gizarteko eguneroko luxuak dira, baloratzen ez ditugunak“.

Porrota / arrakasta: “Porrota ez da helburua ez lortzea, bideari ekiten ez saiatzea da“.

Zorion distirak: “Irribarre iheskor eta konplize bat, egunsentiko freskura, egun bero batean txokolatezko izozki baten zaporea, txori goiztiar baten kantua, ustekabean harrapatzen zaituen liburu baten irakurketa… Agian bizitzea hauxe da“.

Motzean, oso Maria Coffey eta oso MHHH. Identifikatuta sentitu naiz, 4.000 mila metrotik beherako nire mailan.

Milesker liburua gomendatu didaten horiei!

Rifeko istorioak (2)

Egunsentia Quemado hondartzan (Al Hoceima).

Egun hauetako bidaia Zaragozan hasi zen, duela 100 urte baino gehiago. Bertan jaio zen abuela Mary (horrela idatzita). Abuelo Mariano iparralderago sortu zan, Bernués izeneko herrian, Jaca ondoan. Bidaiaren beste abiapuntua.

1941eko abuztuaren 25ean hemen jaio zen gure ama, Trinidad Bandrés Vicente, Irune, Amatxi. Aitona Mariano militarra zen, eta Al Hoceimara (Villa Sanjurjo) amona eta bera eraman zituen bizitzak. Hemendik Sahara, Tenerife, Terrassa eta, azkenik, Burgosera. Hor aita ezagutuko zuen amak.

Leku batetik bestera, horrela ibili izan gara Alberto, Arantza eta hirurok ere txikitan eta gaztetan. Baina amaren ibilbidea bereziki exotikoa izan zen. Eta hiru anaia-arrebok Rif aldera bidaiatu gara, Maider, Ilazki, Pello eta Aiorarekin. Ez dakit zehazki zeren bila, baina aztarnak topatu ditugu sakabanatuta: zutik dauden eraikinak, argazki zaharrak, hiriko orduko planoak… Baita kaioak, txakur eta katu deslai ugari, astoak, gameluak eta kameleoi bat ere.

Aragoin hasitako bidaia, Magrebeko kostaldetik eta beste leku batzuetatik igaro zen beraz, eta orain sartzen dira istorio honetan beste hiru pieza: abuelo Salva (Burgos), amatxi Pilar (Lesaka) eta aita, Alberto Peña Iturria, Aitatxi. Diasporan jaio eta bizi izan ginen anaia-arrebok: Burgos, Madril eta Valladoliden. Eta bakoitzak topatu du bere lekua: Albertok (Gasteiz, Bilbo eta Donostia), Arantzak (Lekeitio eta Bilbo) eta nik (Bilbo eta Zarautz). Moroak gara behelaino artean?

Aitona teniente-koronela eta Alberto eta biok, haren bilobak, kontzientzia-eragozleak (Arantzak ez zuen aukeratu behar izan soldaduzka eta ordezko zerbitzu soziala artean). Aitonari eta amonari Espainiako Gerra Zibila bete-betean tokatu zitzaien, eta Bigarren Mundu Gerrak Maroko aldean harrapatu zituen. Golkoko Gerra izan zen, bestela, anaiok objetoreak izateko piztailea. Eta orain geure seme-alabak beste “gerra” baten lekukoak izaten ari dira, Palestinako genozidioarena. Rifeko paisaiak eta hango umeak ikusita, saihestezina izan da horretaz ez gogoratzea.

Mediterraneoan jaio zen orduan gure ama (ikus goiko argazkia), Joan Manuel Serratek kantatzen zuen moduan. Oporrak pasatzeko bazterrak batzuontzat. Bizi ahal izateko gurutzatu beharreko oztopoa beste batzuontzat. Lehen Mundua eta Hirugarrena, gaztetan baikortasunez “garapen bidean dauden herrialdeak” esaten genuena.

Atzo, etxean bueltan, “Faisaien Irla” ikus-entzun genuen Modelo aretoan. Asier Urbietaren pelikula hau bete-betean lotu dezakegu Fermin Muguruzaren “Bidasoa 2018-2023” eta Ander Lipusen “Miñan”-ekin. Zer pentsatu eta zer sentitu ematen duten kultura-ekoizpenak, euskaraz.

Ez dakit mairuak garen lanbrotan, ala ez, baina mundu onirikoan gelditutako asmoa azkenean hortik berreskuratu eta egia bihurtu da. Al-ḥamdu lillāh!

Bidaiaren soinu-banda

Barrea eta herioa

Maeztu.

Ez dakit barrearen yoga delakoari buruz entzun duzun inoiz. Nik ez behintzat, aurreko astebukaera arte. Barreari buruzko tertulia batean egon ginen Bittor laguna eta biok Maeztun, ostiralean, giro onean. Hurrengo egunean MHHH proiektatu behar genuen, heriotzari, bizitzari eta komunitate errukitsuei buruz aritu behar ginen, baina bezperan umorea zen gai nagusia.

Zapatuan, egia esan, denetarako denbora izan genuen: goian aipatu ditugunak egiteko, baina baita goizean mendi buelta bat emateko ere, afari eder batekin amaitzeko. Dokumentalaren solasaldian umore (beltza) ere hizpide izan genuen. Egin kontu barrea uztartu daitekeela edozerekin, yogarekin barne (!), baita heriotzarekin berarekin ere. Txanponaren bi aldeak dira tragedia eta komedia, eta momentu egokian lotzea askatzailea eta osasungarria da guztiz.

Interesa zeukaten Arabako Mendialdea hartan, Gasteizen eta Zarautzen bezala, beste hainbat tokitan ere egiten ari garenarekin: Death Cafeak, heriotza hezkuntzan gazteekin jorratzea, Gabonetako saioak, errukiaren kontzeptu garaikidea eta laikoa, Aurretiazko Borondateen Dokumentuak…

Interesa zeukaten Galdakaon ere, aste berean leku bietan antzeko gaiak, kezkak, beldurrak, ilusioak, asmoak eta ametsak partekatu ditugu. Bi komunitate bizi, heriotzaren kontzientziarekin, lehenengo pausua bizitzari zuku gehiago ateratzeko. Umorea sekula galdu barik.

Mila esker harreragatik Leireri eta talde guztiari (Galdakao) eta Amaiari eta talde guztiari (Maeztu).

Bizi gara!

PD.- Domekan, Mikel eta Diego lagunekin batera, Palomares tontorrean amaitu ginen Bittor eta biok. Hobeto ezin.

Konexioak

Ebro ibaia Tortosatik pasatzen.

Bitxiak dira batzuetan sortzen diren konexioak. Erronkari aldean garai batean erabiltzen zituzten almadiak, ibaien bidez egurra garraiatzeko sistema, Huesca aldeko Pirinioko ibarretan erabiltzen zuten berdina zen (“nabatas”), baita munduko beste hainbat tokitan egon den oso modu antzekoa ere, leku bakoitzean izen bat hartzen zuelarik. Pirinioetatik jaisten ziren Ebro ibaira, eta hortik itsasoruntz, Delta alderantza.

Aurreko asteburuan Tortosan egon naiz, almadiak garai batean iristen ziren zonaldean. Bizitzan konexio bitxi horietako baten bitartez, nabatak gaur egun ere eraiki eta ibaian gidatzen dituen pertsona batekin bidean topatu ahal izan dut, Jose Luis Palomeque, Sobrarbe aldekoa, Marta Sariñena dolu adituaren bitartez ezagutu dudana, Monzónen bizi den zaragozarra. Ekainean Jose Luisekin Monte Perdidora igotzeko asmoa daukat, zerrendan orain arte zain egon den mendi handi horietakoa.

Beste konexio baten bidez, iaz amaitu nuen Masterrean Pau Margalef ezagutu nuen, medikua Tortosa aldean. Urtero jardunaldi medikoak antolatzen dituzte, eta aurten Zainketa Aringarriei buruzkoak* antolatu dituzte. Itxierarako, Master Amaierako Lanaren emaitzak aurkeztu ahal izan ditut aurreko ostiralean, katalanez modu erdi duinean nire burua defendatzeko gai izanik eta dena. Larunbatean, MHHH ikus-entzun genuen.

Konexioekin jarraituz, Eider Rodriguez errenteriarrak idatzitako istorio batean oinarrituta, “Los destellos”** film gomendagarria egin zuen Pilar Palomero zinema zuzendari zaragozarrak. Ba pasa den asteburuan Pauk kontatu zidan zelan Tortosan eta inguruetan filmatu zuten. Errenteria – Zaragoza – Tortosa.

Deltebre aldean orain dela urte asko egon nintzen familiarekin, baina Tortosa hiria ez nuen ezagutzen. Bistan da etxetik ateratzea eta mundua ezagutzea ederra dela, profitatu behar ditugula suertatzen diren aukerak bidaiatzeko. Nire kasuan autokarabanan, almadietan baino.

Bistan da bizitza bakarra dela eta momentua bizi behar dugula, jardunaldiak, zinema emanaldiak, zerrendako mendiak. Aurreko larunbatean, Barcelona eta Osasuna arteko football partida bertan behera gelditu zen, Barçaren talde medikoaren kide bat ustekabean hil zenez.

Bizi eta konektatu.

*http://www.academiaebre.cat/Atenció-Pal·liativa:-Una-necessitat-transversal-en-el-sistema-de-salut/

**https://www.filmaffinity.com/es/film3569

Liburua

Liburuaren azalean, nola ez, mendi bat. Baina ez edozein, baizik eta hiru tontor dituena, argazkian agertzen dena (ezkerretik eskuinera: Hirumugarrieta, Txurrumurru eta Erroilbide). Aitak erreferentziatzat zeukan mendia. Mugalaria, Gipuzkoa eta Nafarroa artean, eta Lapurditik nahiko hurbil.

Hiru tontorrena, izenburuak aipatzen duen trilogiagatik da. Baita liburua hiru hizkuntzetan idatzita dagoelako ere. Hasteko, eta estreinatzeko, euskaraz, noski. Booktegi plataformaren bidez, eta Aritz Brantoni esker. Hementxe duzue irakurgai: “Heriotzak eta doluak. Trilogia dokumental bat“.

Txikitan izan nahi nuena idazlea zen. Eta une hauetan, amaz eta amonaz gogoratzen naiz bereziki, eurek ederto ezagutzen zutenez idazteko neukan grina. Pozik hartuko zuten pasa den ostegunean argitaratu berri dugun liburuaren albistea.

Bestela, abeslaria abesten duena edo idazlea idazten duena dela esatea orokorregia da. Agian “ondo” gehitu beharko genuke (idazlea ondo idazten duena da). Edozein modutan, idaztearena aspalditik praktikatzen dudan zera bat da, eta blogarena entrenamendurik hoberena izan da, astean behin duela… 20 urte! (mila esker, Igor Leturia). Hasi Goienan, Mahatsorriekin jarraitu (ene! haiek garaiak!) eta bueltan Goienan.

“Zinemagilea” hitzarekin ere antzeko zeozer gertatzen zait, are okerragoa da egia esan. Batzuk animatzen dira horrela deitzen, baina urrutiegi gelditzen zait. Suposatzen dut komikiak literaturarako direnak direla dokumentalak zinemarako. Orduan “dokumentalgilea” horrekin bai, ados. Denok pozik.

Teaser moduan, edo amu moduan, hemen lagatzen dizuet beheko sarrera hau. Eta goiko linkean, liburu osoa, soinu-banda eta guzti.

Letren eta zientzien artean aukeratzeko esaten digute gaztetan. Bideak, hala ere, tarteko lurralde bat badagoela erakusten digu, eta batzuk hortik ibiltzen gara gure profesioetan. Liburu honetan, funtsean, medikuntza narratiboa izeneko hibrido baten emaitza da. Zinemaz, literaturaz eta psikologiaz irakurriko duzu, batik bat. Eta atzean, musika.
 
Bideak, halaber, irakasten digu bizitza hainbat emozio eta bizipenen arteko nahasketa dela: pozak eta tristurak, minak eta osaketak, erorketak eta altxatzeak, haserreak, itxaropenak… Zientziak dena ezin duela azaldu eta konpondu gogorarazten digu liburuak ere. Fantasia eta errealitatea ez nahasteko. Barrukoak partekatzen ikasteko. “Beti beste tontor bat badagoela gure zain”.

Han da Luzia (II)

Manuela Jaen hiriaren inguruan dagoen herri batean jaio zen, eta txikitan emigratu zen Gipuzkoara, Gerra Zibiletik ihesean. Orain dela urte batzuk ezagutu ginen Arrasaten, eta esan dezaket iltzatuta gelditu zaidan paziente haietako bat izan dela. Prozesua bereziki ondo garatu eta amaitu zen, beti gertatzen ez dena, zoritxarrez.

Kausalitatez, Manuelaren alaba bat ospitalean topatu nuen pasa den astean, eta berriro berataz gogoratu ginen. Noiz eta Jaen aldera abiatu behar nintzen bezperetan. Izan ere, Andaluziarekin azken hilabeteetan hartu eta emana ez zen bukatu 2024ko urrian. Izan ere, azaroan RedPal ekimenaren bidez parte hartu ahal izan nuen saio kliniko birtual batean, “Procesos de morir y duelo a través de una trilogía documental”, asko disfrutatu nuena eta linkaren bidez ikus-entzun dezakezuena (mila esker, María Escudero!).

Urtarrilean, bestela, Joan Carles March-ek Granada Digital telebistan daukan “Salud a todo Twitch” programan “Duelo y cuidados paliativos desde la perspectiva del cine” izeneko saioa partekatu nuen Julio Gómez eta Montse Esquerda handiekin. Eta aprobetxatuko dut bloga hirurei eskertzeko, zinezko ohore handia izan zelako niretzat hor egotea, 8.000ko horretan.

Eta orain, otsailean, azken bidaia egin dut haruntza. Arrazoi nagusia MHHHen emanaldia izan da (ikus goiko kartela), Úbeda hirian aurreko astebukaeran egindakoa. Minbiziaren aurkako elkarteari esker izan da ekimena (Sergio eta Rocío), Ubedako zainketa aringarrietako taldea anfitrioi lanetan (Soledad, Blanca eta Cristina). Emanaldi polita.

Hirian bisita patxadaz egin ahal izan nuen eurekin, euria lagun, eta hainbat txokoren artean, San Lorenzo eliza izandakoarena aipatu nahiko nuke, harrigarria eta interesgarria, Santiagoko ospitalea, Santa Maria, Uraren sinagoga eta El Salvador-ekin batera. Bibliografia onarekin itzuli naiz gainera, irakurtzeko liburu pare batekin.

Eta begira gelditu zaidan mendilerro oso bat, nik berari eta berak niri.

Otsaila

Near Biarritz during a winter storm (REUTERS/Regis Duvignau)

Bizitza guztirako markatuta gelditzen zaizkigun hilabeteak daude egutegian. Urtez urte faltan ditugunak gogoratzekoak, bizi garen bitartean. Mariarentzat uztaila dena, Sararentzat otsaila da. Uztailean Juan Mari erail zuten, eta Fernando (eta Jorge) otsailean. Bihotzeko orbainak seinalatutako hilabete horietan ernatzen dira, hor jarraitzen dutela abisatzeko.

Alberto gure aita ere uztailean hil zen, eta ama otsailean. Hilabete honetako lehenengo egunean, duela 10 urte, minbiziak Irune kolpatu zuen azken aldiz. Gaur gogoan hartu dut, “Aulki hutsak” Mendaron proiektatu dugunean. 10 urte zurztasun bitxi hori sentitzen hasi ginenetik, funtsezko bi aulki huts horiek ditugunetik. Bitxia diot, adin batekin gertatu zelako, gu umeak ez ginelarik. Baina goizegi, edozein modutan. 73 urte berak, 43 nik.

Gaur dokumentala hamaikagarren aldiz ikusi dut, gurasoen Donostiako etxearen irudiak ikusi ditut berriro, erabat aldatuta dauden txokoak. Bertan etxe hartan hil zirenetik gauzak dexente aldatu dira. Lesakako kanposantuko hilarrian, adibidez, amaren izena ez zen agertzen orduan aitarenarekin batera (amatxi eta abuelorekin ere batera). 2013a zen pelikula grabatu genuenean, ordurako minbizia martxan zuen amak, ebakuntza eginda, baina gaixotasuna oraindik bizirik. Diagnostikatu ziotenean, 2012ko abenduan, krisialdi hartan AH egiteko zera hori piztu zitzaidan. Aita omendu nahian, eta amaren bizitza ere kolokan.

Otsailean ere hil zen amaren ama, abuela Mari, harekin lotura handia neukalarik. Hutsune handia laga zidan. Kuriosoa da amona hil zen egun berean anaia Albertoren urtebetetzea izatea, otsailaren 16a. Hilabete honetako bi marka horiek batera datoz, heriotzarena eta bizitzarena.

Zezeil honen amaieran, azkenik, aspaldiko amets bat egia bihurtuko zait, honekin guztiarekin loturik. Bihotzeko orbainak goxatzeko.

Besarkada handi bat zeuri, Sara

(baita Mariari ere).

Konpromisoa hartzea

Hossam Abu Safiya sendagilea Gazako hondakinen artean.

British Medical Journal aldizkari ezagunak hilabete honetan oso artikulu interesgarria argitaratu du: “Turn towards the hand in the fire: to care is to witness and condemn atrocities everywhere” (“Burdina goria eskuetan hartzea: Arduratzea toki guztietan izugarrikerien lekukoa izatea eta haiek gaitzestea da”).

Victor Montori eta Fares Alahdab medikuek sinatzen dute artikulua eta, hasierako paragrafoan, deskribatzen dute zein izan beharko zen sendagile batek egin beharreko lana gaixoekin, kalitatez, humanitatez eta, aldi berean, zientzia aurrerakuntzetaz baliatuz. Lehen Munduan egin dezakeguna.

Bigarren paragrafoan, oso bestelako eszenatokian sartzen dira, “iluna, latza eta ankerra” den lekuan. Non teknologia erabiltzen den bizitzak suntsitzeko, sendatzeko edo salbatzeko baino. Horietako asko umeak, “children of the Levant”. Ekialdeko umeak. Errugabeak.

Bitartean, hemen, gure burbuilan, zerbait paradoxikoa gertatzen zaigu:  Gure burua jotzen dugu zaintzaile unibertsal moduan (“universal care givers”), baina beste aldetik, gure bizitzetan jarraitu ahal izateko, ez gara arduratu behar munduko beste leku hartan gertatzen ari denarekin.

Baina, arduratzen bagara, konturatuko gara zein desberdintasun erraldoia dagoen “gure bizitzaren eta haien heriotzaren artean”. Eta horrek zalantzatan jarri dezake gure eguneroko lanaren zentzua, zehaztasun guztiekin eta milimetrikoki egiten duguna, pertsona bakar batekin egiten ditugun ahalegin guztiak, jende multzo handi hark pairamen gupidagabeak jasaten dituen bitartean.

Palestinan gaixoak eta osasungileak pairatzen ari diren basakeriak interpelatu behar gaituelako. Zenbakiak izugarriak dira, zenbat ospitale hondatu dituzten hilabete hauetan guztietan, zenbat paziente erail dituzten, zenbat osasungile akabatu eta zauritu dituzten. Eta, zenbakien atzean, izen-abizenak. Errukiagatik. Duintasunagatik. Gutxieneko humanitateagatik. Hangoak ere, nolabait, gure pazienteak direlako.

“Aski da” esateko aspaldian sentitu nuen nik behintzat barneko bulkada. Jendea antolatu da Osakidetzan eta Osasunbidean, “Sanitarioak Palestinarekin”, Nafarroako osasungileak. Ez dakit medikuak ote garen aktiboenak mugimendu hauetan, ezetz esango nuke. Etiketen beldur, erosotasunetik ateratzeko inolako interesik gabe, beste leku batera begiratzeko rictus horrekin. Indiferentzia horrek, kasu askotan, ez du esan nahi izango benetan ez dugula ezer sentitzen. Baina gizarteko sektore guztietan, herrialde guztietan eta historia guztian zehar errepikatzen den axolagabekeria mingarria da. “Nola izan zineten gai ezer ez egiteko?”, galdetuko digute gure bilobek. Jakin barik gauza bera pentsatu genuela geuk, beste parametro batzuekin, akaso geure gurasoetaz, geure aitona-amonetaz. Denok geure lotsak.

Konpromisoa hartzeko, beharbada, itxaron behar izan dugu goiko argazkia ikusi arte. Hossam Abu Safiyaren istorioa jakin arte, edo Khaled Nabhanena (“soul of my soul”). Edo agian hurrengo urtean esnatzeko momentua iritsiko al da? 2025ean izango al da?

Inshallah! אינשאללה / لو شاء الله

PD.- Mila esker Alberto Meléndez lankideari, artikuluaren berri emateagatik.

Esker ona

Erabat lotuta daude zainketa aringarriak eta esker ona. Hauxe da arrazoi nagusietakoa, gure burua erre barik, aurrera jarraitzeko. Motibazioa mantentzeko, ilusioa, errukia. Jasotzen eta ematen dituzun eskerrak. Kontu zirkularra delako beti, ez norabide bakarrekoan. Julio Gómez handiak esaten duen moduan, gaixoak direlako gure maisu-maistra nagusiak.

Are gehiago, hartu eta eman horiek guztiak izango ez bagenitu, nekez aurreratuko genuke. Buruarekin hainbat gauza ikas ditzakegu, lan intelektual hori egin dezakegu, gaur egun dena (edo ia dena) on-line dago. Sare sozialak ere lagungarriak dira artikuluak irakurtzeko, webinarrak, bideoak, grabatutako hitzaldiak edo jardunaldiak ikus-entzuteko. Hori guztia egin dezakegu, maila teorikoa ondo finkatuta izan eta oinarri sendoa.

Horretarako, jakinmin handia pizten zidan liburu honek (ikusi goiko azala), eta azkenean egin dut egin nezakeen hoberena, herriko liburu-dendan erosi eta irakurtzeari ekin. Maria Arantzamendi eta Mariano Crespo dira argitalpenaren koordinatzaileak, eta izenburuaren azpian dagoen beste izenburu txikiagoa ezin iradokitzaileagoa da: “Klinikoen eta filosofoen arteko elkarrizketa”. Momentu honetan liburuan murgilduta nabil, pasarteak azpimarratzen, gustura. Lan intelektuala egiten.

Eta, bitartean, eguneroko praktikarekin jarraitzen: kasu konplikatuak, komunikazio erronkak, arazo administratiboak, harreman gatazkatsuak, gaizki ulertuak. Eta ezohiko egoerak, azalpenik gabeko gertaerak (espiritualak deitu), ezuste atseginak, konpondutako arazoak, harreman estuak, maitasuna, komunikazio naturala, bihotz beteak…

Urtez urte, paziente baten alargunak berak egindako erroskilak ekartzen dizkit Gabonen atarian, nire amak egiten zituenak gogorarazten dizkidatelako. Ospitalera etortzen da, tarte bat egoten gara kontu kontari. Bera ere, senarraren moduan, minbizi batekin ibili da gaixorik, baina bere kasuan zorionez gaindituta. Aurten, patxaran botila bat ekarri dit, berak egindakoa (!). Itzela da konfiantza hori, niretzat behintzat gure lanean izan dezakegun seinalerik hoberena da. Eskerrik asko, A!

Eta 2024an zehar ezagututako maisu-maistra guztiei ere eskerrak, hemen fisikoki jada ez daudenei. Hau irakurtzean akaso identifikatuko duzu aita, ama, arreba, ahizpa edo bestelako senideren bat, jakin ezazu maisu-maistrak direla guretzat, niretzat.

Edozein modutan, Eguberri on zuoi guztioi!