“Rituals are important, we shouldn’t let them disappear, but we can transform them. So rituals are important, because we have to say goodbye”. Lori Thompsonek “Aulki hutsak” dokumentalean hitz hauek erabili zituen, ondo jasotzen dituztenak gaur egun gauden trantsizio garai hauek.
Trantsizioa, eredu tradizionaletik eredu berrietara. “Eredu biografikoa”, Iñaki Olaizolak erabiltzen duen kontzeptua da, “Muerte, ritual funerario y luto en Euskal Herria” liburu gomendagarrian irakurrita. Hiletak ahalik eta pertsonalizatuenak izan beharko liratekeelako, eta modu tradizionalean, salbuespenak salbuespen, ez da gertatzen. Elizan, esango nuke ospatzaileek (apaizek) gero eta gutxiago ezagutzen dituztela omendutako pertsonak (hildakoak). Gero eta eliztar gutxiago daudelako.
“Todas las sociedades se hallan confrontadas a la doble necesidad de disponer del cadáver y de separarle del mundo de los vivos”. Esaldi indartsu hau lehen esandako liburuaren hasieran topatu daiteke. Eta aipatutako helburu bikoitz hori hileta erritoen bidez egiten ditugu. Gaur egun gorpuen erdia baino gehiago erraustu egiten ditugu, eta hori jada aldaketa erraldoia da. Aldatzen ari da, halaber, eskelak publikatzeko modua. Paperezko egunkarien bitartez segitzen ditugu kontsultatzen, baina aspalditik ez da bide bakarra. Aspalditik gizartearen zati handi batek ez ditu egunkariak paperean irakurtzen, ezta eskelak ere.
Sasoi berrietan bizi gara, hala da, hileta zibilak eskatzen ditu gero eta jende gehiagok, baina praktikan eredu mistoak izaten dira. Hileta zibilak ez dira nahikoa familia askorentzat, ez daude sendotuta zerbitzu bezala. Nahiz eta gero eta adibide gehiago eta gero eta ederragoak egon badauden. Lehengo egunean, esate baterako, “hileta digitalak” kontzeptua irakurri nuen egunkarian.
Azken agurrak garrantzitsuak direlako.
