Etiketaren artxiboa: Komikia

Liburu lapurra

-n -kargitaratuta
Erantzun

Paris. Daniel Brodin. Lizarra.

(Adi, post honek spoiler arrastoak ditu).

Aurreiritziak hurkoarentzat txarrak badira ere batez ere norberari egiten diete kalte. Aurreiritziek bizitza sinpletu (ez beti erraztu) nahia omen dute xede eta horrek kostua dakarkio bati ezinbestean. Esate baterako, liburu eder bat irakurri gabe geratzeko arriskua. Zortez, baten irakurle gosea handiagoa da aurreiritziak baino eta horregatik sartu nintzen Lizarrako Dragon komiki dendara. Friki klasikoentzat (hau bai kontzeptu lausoa, ezta?) tenplua espero nuen eta bai, hori ere bada, baina hori baino gehiago badela ere aurkitu nuen: komiki eskaintza oso zabala duen denda eta ezagutza izugarria duen komiki saltzaile euskalduna (hori lotsa lehen hitza gaztelaniaz egin nionean eta hark euskaraz erantzun). Eskatu nion gomendatzeko komiki bat literaturari buruz eta hark hiru atera zizkidan, hirurak ezagutzeke nituenak. Ausaz bat aukeratu eta hori gozatua hartu dudana Alessandro Tota gidoilariaren eta Pierre Van Hove marrazkilariaren El ladrón de libros (Elmonolibre,2021, originala 2015ekoa frantsesez eta itzulpena Isabel Pérez Van Kappelena) irakurtzean.

Bertan kontatzen zaigu 1953. urteko Parisen Daniel Brodin ikasleak bizi duen eraldaketa literatura munduan leku bat egin nahi izateko ahaleginean. Mutila herri txiki batetik Parisera bizitzera joan da, osaba-izeba komunisten etxera, zuzenbide fakultatean ikasi nahi duelako. Alabaina, larritasunak eragindako plagio ekintza batek eragin dion famak eroango du mutila ikasketak utzi, lana mespretxatu, literatura stablishmentaren aurka dauden taldeak ezagutu eta hauen lagun egitera. Langile soilak eta burgesak, biak, mespretxatzen ditu eta berak idazle bohemio izan nahi du denaren gainetik.

Mutila aurkezten zaigu poeta eta liburu lapur gisa. Ondoren loria ukituko du engainu bidez, gerra osteko Pariseko literatura mundutxoan murgilduko da eta lagunak egingo ditu, tragediaren eta gaztetasunak dakarren grin euforikoaren artean balantzak dabiltzanak. Emakume bat ezagutuko du, ikasketak utzi, literatura stablishmentari barre egin eta baita legeari iseka ere. Tartean galdera bat etengabe protagonistak buruan bueltaka duena:

-Zergatik batzuek lortu dute arrakasta literaturan eta nik ez?

Horra honetan gabiltzanoi maiz burura datorkigun galdera. Homer Simpsonek ere egin zuen hausnarketa bera, nahi gabe arte garaikidea sortu zuen kapitulu gogoangarri batean. Kalitatea, fama, merezimendua eta justizia. Akuilu batzuetan, urkamendiko soka gehienetan, den gogoeta-bidea.

-Zergatik nik ez?

Zaila da erantzun bakar bat aurkitzea. Komikiko pertsonaia nagusiak arrakasta nahi du denaren gainetik, ondo idaztea baino gehiago akaso. Nor izan. Nire ustez, literaturarekiko maitasuna da bidea, frustrazioa eta inbidia aldiz galbidea. Halaber erraza da hau esaten, ez beti egiten.

Liburua gomendagarria da zeharo, irentsi egiten da,eta eskapatu zaidan arren erreferentziaren bat (ez dut Frantziako abangoardien historia guztiz menperatzen) gidoia izugarri ona iruditu zait. Akaso marrazkien estiloa ez da nire gustukoa, punta zorrotz gabe borobiltasun hori, baina zuri-beltzezko emaitza ona ez ezik oso ona da.

Azken puntu bat. Barregarria da nola poetagaia, Daniel Brodin gazte malapartatua, jabetzen denean talentugabea dela horretarako nobela bat idazteko helburuaz hasten den. Barre asko egin dut horrekin, oso zirto aproposa da.

Literaturarena klub itxia da, liburuena ez. Horra nik urteekin ikasi dudana.

Gaueko langileak

-n -kargitaratuta
Erantzun

Matz&Chemineau. Jacob. Frantzia.

Alexis Nolent (AKA Matz) narratzailaren gidoia eta Léonard Chemineauren marrazkiak ditu Jacob gaueko langilea (Txalaparta 2021, itzulpena Bego Montoriok egina, lehen edizioa frantsesez 2017koa) komikiak.

Lan honek kontatzen ditu Marius Jacob anarkista frantsesaren ibilerak. Hasteko nola ekin zion gaztetan lanari marinel gisa eta han jasandako tratu txarrek eta munduan ikusitakoak betiko markatu zuten; horren froga da Amiensen epaitu zutenean esan zuen <<ikusi dut mundua eta ez da ederra>>. Pirata ere izan zen tarte batez, krudelegia iritzi ziolako utzi zuen ogibidea, eta ondoren anarkistengana hurbildu ahala militantzia politikoari ekin zion. Militantzia hastapenetan lehergailuekin eta kolpe txikiekin aritu bazen ere, atxiloketa eta ihesaldi ikusgarri baten ondoren bere jarduteko modua aldatu zuen: “Gaueko langileak” izeneko lapur banda ospetsua eratu baitzuen hainbat kiderekin batera (kalkulatzen omen da 150-500 lapurreta artean egin zituztela) eta oso famatu egin ziren Arsene Lupin pertsonaia inspiratzeraino. Hauek ziren lapur bandaren printzipioak (Wikipediatik hartua):

Lehenik, kosta ahala kosta odola isurtzea ekiditea, haien bizitza eta askatasuna babesteko ez bazen, eta kasu horretan poliziak soilik erasotzea. Bigarrenik, bidegabeko gizartearen defendatzaileei soilik ebastea (enpresariak, epaileak, soldaduak, elizgizonak), eta sekula ez lanbide baliagarrietan aritzen zirenei (arkitektoak, medikuak, artistak, irakasleak, etab.). Lapurtutako diruaren ehuneko jakin bat kausa anarkistari eta premia duten kideei ematen zitzaien, eta horrek, jakina, hainbat arazo sortu zizkien. Anarkista idealistekin lan egitea saihesten zuten (taldekideen ustez, anarkista haiek erreakzionarioegiak omen ziren, eta ez oso pragmatikoak) eta klase apaleko jendearekin elkartzen ziren.

Komiki ona iruditu zait, gidoia erraz jarraitzen da eta marrazkiak asko gustatu zaizkit askotariko egoerak ondo islatzen dituelako eta koloreen erabilera biziki trebea duelako. Ikustea besterik ez da nola bereizten dituen itsasoko urteak, Frantziakoak edota Guyanakoak.

Irakurketa guztiz gomendagarrai da Jacob eta anarkismoari buruz gehiago jakin nahi duenarentzta edota, besterik gabe, tarte atsegin bat pasa nahi duenarentzat. Pasarte apartak ditu, Pierre Loti idazlearekin zerikusia duena delizia bat da, eta baita kritika sozial zorrotza ere, presoei agindutako lan behartuekin lotua dena adibidez. Eskertzekoa da horrenbestez Txalapartak, Pol·len eta beste argitaletxe batzuekin batera hainbat hizkuntzatan aldi berean lana argitaratzeko erakutsi duen ekimena.

Amaitzeko, galdera bat: Jacob ez da bakezalea, bere lapurretatan indarkeria arbuiatu arren. Aurretiaz bera izorratu zuen preso doilor bat hiltzen du duda-muda handirik gabe berriro elkartu eta horretarako aukera duenean. Poliziak tirokatzen ditu baita ere. Indarkeriaren irakurketa modu absolutuan egiten den Euskal Herrian halako komiki bat egingo litzaioke pertsonaiari edota besterik gabe isilduko litzateke bere existentzia? Beldurra diot erantzunari.

Belar printza

-n -kargitaratuta
Erantzun

Keum Suk Gendry-Kim – Korea – Belar printza batean

(Kontuz, spoiler arrastoak ditu).

Irakurria dut Una mujer en Berlín, anonimoa dena. Primo Leviren trilogia. Goethe Dachauen, Nico Rostena. Joseph Conraden Ilunbeen bihotzean. Eta beti eduki dut prest analisirako esaldiren bat, iruzkin abiapuntu bat. Zerbait.

Oraingoan ez dut jakin egun askoan zer esan Keum Suk Gendry-Kimen Hierba (Reservoir Books 2022, Joo Hasunek itzulia, originala koreeraz 2017an argitaratua) komikia irakurri ondorenean. Kointziditu du gainera obra irakurri izana hedabide eta batez ere sareetan meritokraziari buruzko eztabaida antzu, gaizto eta sugekara baten erdian.

Lee Ok-Sunen bizitza da egileak komikira daroana. Eskolara joatea ukatzen dioten neskatilaren historia, gurasoek eurek lanerako saldu eta esplotatzen dutena, japoniarrek sexu esklabu gisa baliatzen dutena egunero dozenaka soldadurekin oheratzera behartuz. Terriblea da neskatxa guzti horiei egin zietena eta zer gutxi hitz egiten den Japoniak egin zituen basakeria horiez! Eta bukaeran, kontakizunaren bukaeran, bere gobernuak akordio ustel baten ondorioz saltzen duen atsoa da Lee Ok-Sun.

Komikia are ilunagoa balitz, protagonistak min eman ziotenekiko gorrotoa balu eroangarriagoa litzaidake irakurketa. Ez ditu maite min eman ziotenak Lee Ok-Sunek, hori ez, baina ez dut uste gorroto dituenik ezta. Izan ere duintasuna dario istorioari, eta mina, mina tonaka, eta horrek are gogorragoa egiten du ezer txarrik egin ez eta gosea umetatik ezagutu zuen neskatilaren zorigaitzeko patua. Meritokrazia diote gero batzuek.

Obrara itzulita, uste dut egileak eginikoak balio handia duela, epilogoan kontatzen baitu nola hainbat ahalegin ziren bera baino lehenago hau kontatzen eta ez zuten lortu. Ez baitu soilik kontatzen, ondo kontatzen du, iluntasunean eta errazkerian erori gabe. Aipatu dudan kontatze ona horren adibide da japoniarrek gerra galdu eta sobietarrak datozenean nola marrazten dituen hauek. Hain pintzel trazo sinpleaz nola adierazi litekeen hainbeste! Sobietarrak askatzera datoz, baina askapen bidea doilorkeriaz beteten dute. Gerrak ez du emakume aurpegirik akaso, baina emakumeei aurpegi okerrena erakusten die.

Nire kasuan pastelaren ginda, katalanek esango luketen moduan, familiak behin emakumearen iragana ezagututa Lee Ok-Suni emaniko tratu ankerra da. Giza kondizioa zer den.

Oleg

-n -kargitaratuta
Erantzun

Barrura begira. Frederik Peeters. Komikia.

Zaila zuen Frederik Peetersek Pilula urdinak komiki ahaztezin horri jarraipena ematea. Obra horren borobil batek irentsi lezake egilea eta horretaz jakitun, egoerari buelta eman eta jarraipen autokontzientea egitea ez zait soluzioetan txarrena egiten. Autokontzientearean diot obran, hirugarren pertsonan idatzia egon arren berari buruz ari da komikigilea, hainbatetan galdetzen diotelako Oleg komikigileari ea noiz aterako duen bere obra arrakastatsuaren bigarren zatia.

Ez da erraza Oleg (Astiberri 2021, Lucía Bermudezen itzulpena) zeri buruz doan azaltzea. Kontrazalak esaten dituen gauzak ez baititut atzeman orrialdeotan: ultarmodernotasun teknologikoaren eragina eta pentsamendu atzerakoia, azalkeriari gurtza, autentikotasunaren bilaketa, gauza materialen gehiegikeria eta konfusioa. Azken hau akaso bai, niri interesgarri egin zaidana sortzaile gisa duen konfusioa delako. Bere segurtasun eza karrera arrakastatsua eduki arren, bere nahasmena ez duenean istorio baten bidea argi ikusten. Hor, emaztearekin dituen elkarrizketatan sormenari buruz, daude niretzat genialtasun txinpartarik argitsuenak.

Liburua utzi didan lagunari nire eskerrik beroenak. Ez da akaso obra borobila, badu nire ustez gai batzuk hobeto harilkatzeko beharra, baina hasierako orrialdeak benetan onak dira. Niretzat kontsolagarri eta lagungarri izan dira eta horretarako daude lagunak eta liburuak, hala behar direnean.

Sasi arteko lore

-n -kargitaratuta
Erantzun

Komikia. Elgeta. Fano&Izagirre.

Jazinto Rivas, Elgeta ezizenez ezagutua, bere hauspoan euskal hogeigarren mendea dantzan jartzeko beste haize gordetzen zuen artista handia. Joxean Agirrek duela bost urte argitaratu zuen Elgeta liburu ederra 111 Akademiaren eskutik, hemen duzue informazio apur bat, eta esan liteke Ikastolen Elkarteak eta Euskal Herriko Trikitixa Elkarteak argitaraturiko Sasi artean Elgeta (Koldo Izagirre, Dani Fano, Garluk, 2021) komikia Agirreren nobelarekin primeran uztartzen den pieza dela.

Hau diot komikia bera bakarrik irakurrita kosta egiten delako Elgetaren bizitzako hariari jarraitzea honen biografia pixka bat ezugutu gabe. Hor daude, zertzelada eta txinparta biziz kontatuak Elgetaren bizitzako mugarri inportanteenak baina batez ere bukaera, gizonaren hondar urteak, lauso ez ote den geratzen dut duda. Hain justu urte horietan du indarra Joxean Agirreren lanak eta horregatik diot bi lanak onddoa eta arrautza direla.

Komikiaren gidoia Koldo Izagirrerena da eta zer esango dizuet bada jada ez dakizuenik? Aparta da darabilen hizkera, euskalkiaren domeinua, elkarrizketa bizi eta aje gabekoen segida gozagarria, koplek komikiari ematen dioten txinparta. Ez da Zerocalcare komikian egiten duen hizkuntza bitarteko despliegea, ziur asko horretarako beharrik ez duelako, baina oso-oso ondo funtzionatzen du eta meritua aitortu behar zaio. Eibar bera hiri fetitxea da Izagirrerentzat, 1985 urrun hartan Kalabaza Tripontzia filmerako Juanbau Berasategirekin batera erretratatu zuenean langile gorri euskaldunen gune gisa. Ordutik hainbat aldiz errepikatu du greba kanta eta antzekoak euskaraz Eibar moduko guneetan soilik izan direla posible eta purismo euskaldunaren antidoto gisa konjuratu du ez Gipuzkoa ez Bizkaia den zoko hori. Hain justu hortik ez beste edononondik atera behar zen Elgeta, sekula ez Izagirrerentzat infernu den Loiolatik, fox-trot doinuak kabaretean trikitiaz jotzeko gai zen erdi baserritar-erdi maketo sasiko mutila.

Nabarmendu nahiko nituzke ere Dani Fanoren marrazkiak,itzelak dira! Azalak berak, espartinak mahai gainera igota kea zerura eta ahoa munduari zabalik, horrenbeste adierazten du protagonistari buruz! Gustura irakurri nituen Marmolen ibilerak baina Elgetari buruzko lan honetan goia jo duelakoan nago. Gehitu horri Xabiroien egiten ari den lan oparoa (errekonozitzen ote zaio Ikastolen Elkarteari nahikoa arlo honetan egiten ari den ahalegina?) eta garai gozoa ari da bizitzen sormenari dagokionean dudarik gabe.

Bukatzeko, esanikoa, Elgetari buruz zerbait aurretik jakinda esperientzia gozagarriagoa da. Komentatu gabe ezin utzi ere komiki modernoa dela, feminismoak duen garrantziari dagokionean behinik behin, eta pertsonaia galeria paregatea duela: Txapasta pilotaria, Luzifer tabernaria eta hiru alproja karlista horiek, haien doilorkeria eta guzti. Gozatu!

Armadilo galderak

-n -kargitaratuta
Erantzun

Helduaroa. Zerocalcare. Rebibbia.

Ez dakit jabe garen Farmazia Beltza egiten ari den lan eskergaz. Dabid Zapirain eta Koldo Almandozek gidatzen duten botikak honezkero baditu sendagai solbente batzuk, amamaren belar tradizionalak eta laborategi germaniar modernoetako kimika dosiak, irakurle askorentzat gozagarri. Plazer handia da irakurle garenontzat hori eta jada Michele Rech edo Zerocalcareren euskarazko laugarren komikia esku artean eduki ahal izatea luxu komunala da, Beñat Irasuegik esango zukeen gisara. Aipu merezia eta berezia irabazia du ere Koldo Izagirrek itzulpenarekin eginiko ahaleginak, beste batzuk teorizatzen dutena praktikan jartzen ahalegintzen baita. Arrakasta lortuz nire ustez, modu eraginkorrean.

Zerocalcare-Armadiloaren igarkizuna (Farmazia Beltza, 2021) komikian, izenburuak berak dioen moduan, igarkizuna dago barren-barrenean. Armadilloaren igarkizuna: horrela esaten zaio logikaz eta objektibotasunez mozorrotutako argudio subjektiboak edo irrazionalak erabiliz menderik mende mina, ezina eta etsipena elikatzen dizkigun aurreikuspen baikor orori. Amen. Kasu honetan argumentuan Hertzainak musika taldeak ez pentsa gehi, esaiok horrekin laburbildu zuena dago agerian, baina askoz gehiago barren-barrenean.

Izan ere, agerikoa bada ere Camilleri gustuko duela esateko Zerok duen ezintasuna, komikiak beste hamaika gai lantzen ditu. Gure heziketa sentimentalaz jarduten du gure maskulinoaz batez ere, lan prekarietateaz, gaztetako lagun taldeen desegiteaz, blokeo emozionalak ekar dezakeen utzikeria pertsonalaz, gazte hiltzen den lagun batek egiten digun itaunaz eta abar. Gainera, biziki maite dut hori Zerocalcareren kasuan, pasada bat da Erromako aldirietako gazte batek eta naizen Musakolako gazte honek adinkide izanik zenbat gauza partekatu dugun: bideojokoak, filme nahiz musika erreferentziak, maskulinitatearen eraikuntza…

Zerocalcarek umorez jarduten du. Umorez bere buruari buruz eta umorez inguruneari buruz, nabarmentzeko modukoa da arlo honetan indie azokaren deskribapena. Halaber, algara artean, karga sakoneko galderak jaurtitzen ditu. Niri hau geratu zait iltzatuta: badakigu nola agurtu poliziak hil duen laguna baina ez anorexiak hildakoa. Zer pentsa emango dit hurrengo egunetarako armadiloari izkin egitea lortzen badut, minduko garenaren beldur bizitzaren fruitu gozoak ukatzen dizkigun piztia zeken horri.

Arte eta parte

-n -kargitaratuta
Erantzun

Cassandra. Simmonds. London.

Cassandra Darke, itzulpenaren edizioa Ediciones Salamandrak egina 2020an (itzultzailea Regina Lopez), ez da ohiko komikia. Ez zait hala iruditu niri behintzat eta Arrasateko Biblioteka itsumustuan hartu ondorenean gozatu dut irakurketa. Hori du ona biblioteka on batek, fida zintezkeela haien lan profesionalaz.

Natorren harira. Zergatik ez den ohiko komikia? Ez zaidalako antzeko ezer tokatu esku artean aurretik. Badu pertsona baten gainbeheraren, kasu honetan Cassandra Darke arte martxantearen, narraziotik. Baita egungo bizi estiloaren kritika zorrotza ere, bereziki zorrotza delarik artea espekulazio hutsagatik metatze dutenen aurka. Esanguratsua da Cassandraren porrotak, arte iruzurragatik epaitu eta kondenatua baita, baduela kasu askotan krimenak duen kontzientzia ezatik (film txarretan salbu inork ez du altuan deklamatzen <<kriminala izango naiz!>> esaldirik) baina baita sektorea bera bihurtu den engainua handiarekiko kritikatik ere. Hirugarrenik, istorio beltza da, krimen bat eta gangsterrak ageri direlako, sexu indarkerian ez ezik negozio ilunetan sartuak.

Belaunaldi arteko talka ekidinezina (Nicky vs Cassandra), klaseen ardura eza hurkoarekiko eta desklasamenduaren zuloa, harreman familiarren disekzioa… espero nuena baino gehiago eman dit komikiak. Uneren batan pentsatu dut okertu egingo zela gozamenaren bidea baina zorionez sentsazio iragankorra izan da. Hor egon baita gabonen kontrako gezi zorrotzen bat berriz gozarazteko.

Bukatzeko gustatu zaizkit marrazkiak ere, biñeten antolamendua eta baita zuri-urdin eta koloreen arteko jokoa. Arrasatearrok zaretenok zortedun zarete, aurki itzuliko baitut liburua liburutegira. Ez utzi hautsik hartzen.

Urpean

-n -kargitaratuta
Erantzun

U-boot. Itsasadarra. Bilbo.

Batxi marinel eta kronikagileak Bayo ontzian zela Frantziako Palicetik 40 miliatara zegoen mina alemaniarra jo eta bizia galdu zuenean Espainia eta Hego Euskal Herria, ezinbestean, neutralak ziren Gerra Handian. Ezin zuten hori esan Lapurdi, Behe Nafarroa eta Zuberoako gure neba-arrebek, baina horiek beste kontu batzuk dira. Neutraltasun horrek, halaber, ez zuen esan nahi Europan jokatzen ari zen heriotza-jokoan parte hartzen ez zenik.

Izan ere, iragan mendeko bigarren hamarkadan, ezarri ziren gure herria nolakoa den ulertzeko oinarrietako batzuk. Mikel Begoñaren gidoia eta Iñaketen marrazkiak dituen Helize komikia (Harriet Ediciones, 2020) benetan fina iruditu zait, ederra. Bertan kontatzen da ontzi armadore batzuen eta hauen menpeko marinelen bizitzen zertzelada bat, batzuk nola aberasten ziren Alemaniak urpekuntzi bide blokeatua zuen Britainia Handiarekin komertzioan eta besteek nola arriskatzen zuten bizia diru apur bat irabazteko. Tramaren erdian, matxuratutako U-boot alemaniarra eta konpondu beharreko helizea, Irlanda eta Euskal Herriko abertzaleak batuko dituena gerrak bakarrik sor ditzakeen ohaide gisa Kaiserraren armadako kideekin. Polita da feniar eta feniziar artean ematen den hitz joko historiko-politikoa.

Esaten dutenez batzuetan historia geldo doa, meandro artean nagitu den ibaien antzera, baina gutxien espero denean dator urjauzia eta denak abiadura bizia hartu. Horrelako zerbait gertatu zen Euskal Herriko mendebaldean, Bizkaiko meatzaritzak, industriak eta Ibaizabaleko ontzi trafikoak bat egin zuten unean. Bilboren handitzea, Neguriko oligarkiaren sorrera, futbol taldeen aro mitikoa, abertzaletasunaren lehen urratsak, sozialismoaren errotzea eta aurreneko grebak… kilometro gutxi batzuetan emaniko izarren hauts eztanda dira. Azalpen interesgarri asko datoz biografia edo azalpen gisa komikiaren bukaeran, epilogo moduan erantsita, eta eskertzen da ni bezala informazio urria dugunontzat. Marrazkiak txukunak dira eta gidoiak konbentzitu nau; horrela, nola bestela, pozik has dezake urtea irakurzalea den batek.

Denbora

-n -kargitaratuta
Erantzun

Etxea. Roca. Aita.

Paco Roca da momentuko komikigile onenetakoa. Egile Valentziarra forma oso onean dago eta ezagutu ditudan bere azken urteotako lanak apartak dira, ezagutarazi zuen 2007ko Arrugas komiki ezagunetik harago. El invierno del dibujante, Los surcos del azar, Las calles son de arena edo bere pijama ibilerak zoragarriak dira. Batez ere, bertako pertsonei darien gizatasunagatik. Rocari ez zaizkio gainera jauregiak interesatzen, bere protagonistak galtzaileak, langileak eta zintzoak dira, santuen bizitzak bizi ez arren. Gerraosteko galtzaileen bizitza, ze presente dagoen hori Valentzian bide batez eta Chirbes dugu horren lekuko, da gainera istorio askoren ardatz.

Halakoa da Etxea, Astiberri 2015, komiki intimo eta ederra. Sari garrantzitsuak jasotakoa, 2015eko Espainiako Komiki Sari Nazionala edo batez ere 2020ko Eisner Saria, familia baten kontakizuna da etxe baten eraikuntza, oparotasuna eta gainbehera erdigunean jarririk. Aitaren figurak izan duen garrantzia, bere iragan txiroari buruz seme-alabek duten axola eza, zaintza, gaixotasunari buruzko gogoeta, aitaren xumetasunaren duintasuna, aberastasun apur bat metatzea lortu zuen belaunaldi baten kronika, etxearen eraikuntzak seme-alabengan utzitako oroitzapena…

Bidean gauza txikien plazera, ortu eta arbolek dakarten gozamen pausatua, presaka bizi den belaunaldi batek horretaz gozatzeko duen ezina, Manolo bizilagunarekin duen laguntasun entrainablea… Denbora gupidagabea da, denok egin behar diogu aurre gure oroitzapenez beteriko kutxa, garaje, etxe edo herri bati. Horra nola hurbildu, ea gure gaitasuna zein den, da gure bizitzetako bidegurutze garrantzitsuenetakoa.

Bereziki borobilak dira hasierako orriak eta azken eszena, pikondoarena. Bikainak, marrazketa eder eta poesiaz beteak. Akaso sobera dago ondorengo epilogo idatzia, Fernando Mariasena, baina txikikeria da. Ispilu aurrean jartzen gaituen obra da Etxea, inor epaitu gabe hutsik den igerilekuak beste dagoena islatzen duena.

Gabonetarako opari ona da. Milesker, Astiberri, halako gauzak euskaraz argitaratzeagatik.