by Iñaki Peña -

Udagoiena eta zinema

Hego haizearekin adiskidetzea ez da lan xamurra, ez gorrotatzea esan nahi dut. Ezagutu genituen urtaroak faltan botatzen ditut, ez natzaio ondo egokitzen ari klima aldaketari. Hala ere, tarteka udazkena azaltzen zaigu, euria egiten du gaur bezala, hegoaldetik baino iparraldetik edo mendebaldetik jotzen du haizeak, errekak errekuperatzen dira, itsasoak indarra erakusten du eta mendi bueltek beste zera bat daukate. Halaber, gelditu eta gure baitara biltzeko aukera izaten dugu.

Urtaro egokia da jaiotzeko. Baita Arantzazun konpainia onean erruki astegoien bat pasatzeko ere, Usurbilen ‘Rupertorioa’ izeneko ekimen ederrean parte hartzeko, Irlandara lagun min batekin bidaian joateko edo Gorka Urbizuren kontzertu batera ondo lagunduta fateko. Eta urteko sasoi dotorea da zineman sartzeko, are gehiago bi pelikulatzar ikus-entzuteko, gaur komentatuko ditugunak. Biak ondo sarituta pasa den Donostiako Zinemaldian. Adibidez, hasiko gara “Los Domingos”-ekin (Alauda Ruiz de Azúa, 2025). Esate baterako, espiritualtasunaren “su-eten” garai honetan hagitz pelikula ausarta iruditu zaidalako. Historiako pendulua beste alderantz joan da azken hamarkada honetan, bereziki gure herrialde txiki honetan, bereziki kristaua eta katolikoa mendeetan eta mendeetan zehar izan den Euskal Herri honetan. Herrikideak ditugu zuzendaria eta aktore nagusi gehienak, eta hain zuzen ere horregatik filma, begian atzamar bat bezala, sartzen zaigu begietan, buruan, bihotzean eta izpirituan.

Erradikaltasuna zer da? Adibidez, gaur egun hemengo neska gazte bat klausurako moja sartzea. Erradikala da errotik gauzak aldatzea edo moztea, beraz bada. Halaber, neska horren izebak erabaki horren aurrean erakusten dituen erreakzioak ere erradikalak dira. Bortitzak ere bai. Maisuki (maistraki) jorratu du gaia egileak, gai konplexu eta poliedrikoari begiratuta epaiketa barik. Horregatik begitantzen zait pelikulatzarra. Musika baldin bada film guztien arima, gainera, hau modu zirraragarrian beteta dator.

Aste honetan Zarautzen beste pelikula bat ikus-entzun dugu, ildo espiritual honetatik, “Hay una puerta ahí” (Facundo Ponce de León eta Juan Ponce de León, 2023) dokumentala, Zarautz Herri Zaintzailea Pia Agirretxe Fundazioarekin batera antolatu dugun proiekzioan. Akonpainamendu espiritual baten testigantza da, Enric Benitok maisuki egindakoa Fernando Suredari, modu birtualean eta oztopo guztiekin, Espainiatik Uruguaira dagoen distantziarekin. Duintasun terapia moduko bat izan zen 9 hilabeteko prozesua.

Bi pelikula komentatu nahi nituen eta hiru izango dira azkenean (udazkenean). “Maspalomas” (Jose Mari Goenaga eta Aitor Arregi, 2025) da bigarrena (hirugarrena), noski. Beste pelikula ausart bat, apurtzailea, muturreko beste egoera bat ekartzen diguna. Erradikala zentzu batean. Homosexualtasuna eta hirugarren adina. Hastapenetako “80 egunean” (Jon Garaño eta JM Goenaga, 2010) eta “Loreak” (J. Garaño eta JM Goenaga, 2014) bi horiek txunditu baninduten, beste hau mailarik gorenean ipiniko nuke. Jose Ramon Soroizek igotako 8.000koa, 74 urterekin. Pelikulak uztartzen ditu zahartzaroa eta sexualtasuna, oso gutxitan plazaratzen dena. Eta filmak Euskarazko Zinema (letra larriz) Himalaiako altueretan kokatzen du, itsas mailan girotutako lana izanda ere, Kanaria Handian eta Gipuzkoan.

Bejondeigula. Jarrai dezala udagoienak, tarteka bada ere. Jarrai dezatela hauek eta bertze batzuk zinema egiten. Eta jarrai dezagun zinema aretoetara joaten. Nik behintzat “Karmele” zain daukat.

by Iñaki Peña -

Atipikoa

Liburuak Literaturarekin (maiuskulaz) lotzen ditugu. Eleberriekin, ipuinekin, olerkiekin. Saiakera genero atipikoagoa da. Eta formatu elektronikoarekin ez gara guztiz ondo moldatzen, nik behintzat gehien-gehien-gehiena paperean irakurtzen dut oraindik. Baita egunkaria ere.

Beraz, lehengo egunean Arrasaten Arrasaten egin genuen liburu aurkezpena oso atipikoa izan zen. Aurretik Bilbon eta Oñatin izan zen bezala. Idazlea ez den mediku batek idatzitako saiakera bat, liburu elektronikoaren formatuan. Dokumentalgilea ez den mediku horrek egindako hiru dokumentalen inguruan egindako lana da, gainera. Atera kontuak.

“Heriotzak eta doluak. Trilogia dokumental bat” izenburua dauka liburuak, eta linkean sakatuta deskargatu eta lasai irakurri dezakezue, zinez mamitsua da. Ea zer iruditzen zaizuen. Trilogia honetan parte hartu duten 32 pertsonetatik 3 egon ziren Mondragoeko aurkezpenean: Eider Otxoa eta Iker Barandiaran (AH) eta Olatz Etxabe (SB). Eiderrek gogoratu zuen nola batu ginen lehengo egunean berriz ere, 14 urte eta gero ere espazioak eta uneak konpartitzen jarraitzen dugula Iker, Eider eta hirurok. Bejondeigula. Itzela da bidean ezagutu ditudan pertsona hauek guztiak, baita Kulturaten zeuden asko ere, pazienteen alargunak edo alabak, lankideak… Ederra benetan bidea eta ikasitakoa.

Arrasatetik Oñatira, aurreko astegoienean elkarrekin egon ginen Zarautz Herri Zaintzailearen lau kideok Arantzazun, Goiko Bentan. Etxe hartan, bazter batean baino gehiagotan igartzen da artista atipiko handi baten aztarna, Jorge Oteiza-rena. Orion jaiotako zarauztarra. Miriam Mendoza bezala, gure taldekidea. Zarauztarrak Arantzazun: Aizpea Manterola, Anjel Irastorza, Miriam eta laurok, zarauztar tipikoak edo atipikoak, bertan jaioak ala ez. Hainbeste ez du axola.

Axola duena da konpartitzen duguna, urtean zehar egiten dugun lana, aurreko asteburuan egindako autozainketa ederra: Qigong, bihotzeko fonoteka, mendia, gastronomia, ipuin kontaketa, Death Kafea Goiko Bentako ganbara dotorean. Borobila.

Bizi gara!

PD.- Beste liburu atipiko bat, beste mediku atipiko batek idatzitakoa: “0 negatiboa”, Arantzazu Lizartza. Filosofia ikasi nahi zuen sendagilea. Medikuntza narratiboaren aldeko beste apustu bat.

by Iñaki Peña -

Batzuetan Jone

Zorte handia dugu herrialde txiki honetan lehen mailako zinemaldia edukita. Aurtengo edizioan bertako ekoizpena bereziki emankorra izaten ari da, Telmo Esnal eta Asier Altunak orain dela 20 urte zabaldutako bideari jarraipen aberatsa ematen.

Sara Fantovak zuzendutako “Jone, batzuetan” Zinemaldiaren harribitxi horietako bat da. Bilbon girotuta, Aste Nagusia hain modu esplizituan eta barrutik islatzen duen pelikularik ez da orain arte egin. Detaile asko bikain jasota daude, hizkuntzena barne: zer den euskalduna izatea gure herrialde txikian, eta zehazki Bizkaiko hiriburuan.

Ikuspegi askotatik begiratu daiteke lan hau, zainketena haietako bat da. Ohikoena da gaixo baten zaintzaile nagusia emakumezkoa izatea, zertxobait aldatu dira gauzak generoari dagokionez azken 20 urteotan, baina nabarmena da egoera. Ez hain ohikoa dena da neska gazte batek rol hori edukitzea, eta hauxe da Jone pertsonaia nabarmena egiten duena. Batera izan zeure adineko pertsona bat, Aste Nagusian gauez atera, abiadura batean bizi, kanpoko mundua deskubritu, barneko munduan zeure aitaren zainketa zeure gainean dagoen bitartean. Aita eta alaba rolak trukatzen joaten diren bitartean: batzuetan alaba, batzuetan ama.

Pelikularen une gakoetako bat da Joneren aitak, Aitorrek, azken edo aurretiazko borondateen auzia plazaratzen duenean. Alabaren lehendabiziko erreakzioa da heriotza ukatzea, “zu aita ez zara hilko!”. Oso “txarto zetorkion” momentu bizkor haietan martxa mantsotzea, baina aitak gaiari ekitea behar zuen, eta azkenik Jone sartzen da hausnarketan. Izan ere, zaintzailearen lanaren puntu nagusietako bat da bizi testamentua deiturikoa.

Bejondeigula eta mila esker Sara eta lantalde guztiari.

PD.- Beste batean sartuko gara desberdintzera ‘zaintza’ eta ‘zaindari’ hitzak ‘zainketa’ eta ‘zaintzaile’-etatik, zaintza barreiatu eta modan jarri den sasoi honetan.

by Iñaki Peña -

Gorria, berdea eta zuriaz haratago

Artikulu honen sarrera buruan izan dut, gezurra badirudi ere, 2004. urtetik. Orduan egin genuen bidaia Argentinara, eta orduan ezagutu genuen Patagoniako iparraldean XIX. mendean gertatu zen istorio harrigarria.

Izan ere, 1865eko udan galestar kolono batzuk iritsi ziren itsasontziz argentinar kostalde hartara. Helburua, lurralde libre bat sortzea ingelesengandik urrun, “Y Wladfa“ deitutakoa, edo “Hegoamerikako Gales Berria”. Haren guztiaren aztarna batzuk topatu genituen orduan, izen galesak dituzten leku batzuk, bai eta honi buruz anitz ikertu duen argentinar bat ezagutu ere.

Dexente irakurri nuen orduan galestarrei buruz, eta herrialdea ezagutzeko gogoa piztuta gelditu zitzaidan. Lehenengo gainbegirada batean, harrigarriak dira antzekotasunak Cymru (Gales) eta Euskal Herriaren artean, datu orokor batzuk kontuan hartuta, bi banderen hiru koloreak berdinak izatetik haratago:

  • Cymru: 20.779 km2, 3.130.000 biztanle, 147.5 biz/km2. 750.000 galesdunak, %29a.
  • EH: 20.947 km2, 3.190.000 biztanle, 153 biz/km2. 750.000 euskal hiztunak, %28.

Paralelismo handiak gora-behera, Eskoziak eta Irlandak eragindako lilura eta erakarpena ez dizkigu berdin transmititzen Galesek, egia esan, eta ezezagutza handia sumatu dut gurean uda honetako bidaia egin baino lehen. Galeuscan apur bat Galiziak duen papera, Katalunia eta Euskadiren ondoan, konparazioa zilegia balitz. Hirugarrenaren papera.

Desberdintasunei buruz hizketan, futbol eta rugby talde nazional propioak izateaz gainera, Zainketa Aringarrien arloan ere aldeak nabarmenak dira gure lurraldeen artean. Nafarroako Unibertsitateak (Eduardo Garralda eta al.) berriki argitaratutako Europako atlasean, Erresuma Batuaren eta Espainiaren datuak oso bestelakoak dira (zehaztu gabe Katalunia, Eskozia, Gales edo Euskal Herriko datuak). Linkean klikatuta, informazio zehatzagoa irakurriko duzue zainketa aringarrietako baliabideei buruz, unibertsitateetan dagoen presentziaz, opioideen kontsumoaz eta abar. Sekulako lana egin dute, orain dela urte batzuk egindakoa gaurkotzen (hauxe da argitaratu duten bigarren europar atlasa).

Nire kabuz ikertzen, topatu dut Cymrun badutela herrialde osoa barne hartzen duen Compassionate Cymru izeneko erakundea, komunitate errukitsu handi baten moduan. Euren webgunean kuxkuxeatzen, ez dut komunitate gupidatsu lokal konkreturik topatu, guk ditugun moduan: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan dozena bat komunitate dugu martxan (Gasteiz, Getxo, Santurtzi, Bidasoa, Donostia, Orio, Zarautz…), eta Nafarroan une honetan komunitate aktiborik ez dago. Hiru probintzien taldeak nolabait koordinatzeko elkartea sortu genuen duela urte batzuk, Euskadiko Konumitate Errukitsuen Sarea (EKES), edo gazteleraz Red de Euskadi de Comunidades Compasivas (RECC).

Beste aldetik, 14 hospice aurkitu ditut Interneten herrialde osoan zehar (gurean bat ere ez dagoen bitartean), hegoaldetik iparraldera:

Jakina, bat bera ere ez dugu ezagutu oporraldi hauetan, gehiago dedikatu garenez hiriak eta herriak bisitatzen, hizkuntza apur bat ikasten (diolch yn fawr, Begotxu!), hondartzetan bainatzen, mendian ibiltzen, izurdeak eta fokak arratsaldez ikusten (guztiz gomendagarria) eta sekulako eguraldi leuna gozatuz, besteak beste. Eisteddfod famatua zer den ere gainetik ikusi ahal izan genuen, halaber.

Opor dotoreak amaituta, bihar itzuliko naiz Arrasateko ospitalera, alde batetik gogoekin jendea berriro ikusteko eta pittin bat eguneratzeko.

by Iñaki Peña -

Barrea eta herioa

Maeztu.

Ez dakit barrearen yoga delakoari buruz entzun duzun inoiz. Nik ez behintzat, aurreko astebukaera arte. Barreari buruzko tertulia batean egon ginen Bittor laguna eta biok Maeztun, ostiralean, giro onean. Hurrengo egunean MHHH proiektatu behar genuen, heriotzari, bizitzari eta komunitate errukitsuei buruz aritu behar ginen, baina bezperan umorea zen gai nagusia.

Zapatuan, egia esan, denetarako denbora izan genuen: goian aipatu ditugunak egiteko, baina baita goizean mendi buelta bat emateko ere, afari eder batekin amaitzeko. Dokumentalaren solasaldian umore (beltza) ere hizpide izan genuen. Egin kontu barrea uztartu daitekeela edozerekin, yogarekin barne (!), baita heriotzarekin berarekin ere. Txanponaren bi aldeak dira tragedia eta komedia, eta momentu egokian lotzea askatzailea eta osasungarria da guztiz.

Interesa zeukaten Arabako Mendialdea hartan, Gasteizen eta Zarautzen bezala, beste hainbat tokitan ere egiten ari garenarekin: Death Cafeak, heriotza hezkuntzan gazteekin jorratzea, Gabonetako saioak, errukiaren kontzeptu garaikidea eta laikoa, Aurretiazko Borondateen Dokumentuak…

Interesa zeukaten Galdakaon ere, aste berean leku bietan antzeko gaiak, kezkak, beldurrak, ilusioak, asmoak eta ametsak partekatu ditugu. Bi komunitate bizi, heriotzaren kontzientziarekin, lehenengo pausua bizitzari zuku gehiago ateratzeko. Umorea sekula galdu barik.

Mila esker harreragatik Leireri eta talde guztiari (Galdakao) eta Amaiari eta talde guztiari (Maeztu).

Bizi gara!

PD.- Domekan, Mikel eta Diego lagunekin batera, Palomares tontorrean amaitu ginen Bittor eta biok. Hobeto ezin.

by Iñaki Peña -

Jende bakarti guztia, nondik dator?

Eleanor Rigby.

1966an grabatu zuten abestia The Beatles-ek: “All the lonely people, where do they all come from?…”. Linkean kantaren atzean dagoen istorio guztia irakurri dezakezue, zein zen benetako Eleanor Rigby (argazkian), nola abestia izan zen lehenengoa arrakastarekin gai hauek jorratuz, bakardadea eta heriotza.

(Bilatu gabeko) bakardadea da gaur egungo gai potoloen artean handienetakoa, Lehen Munduko gizarte garaikideetan erronka handia, komunitate errukitsuetan aurre egiteko arazoetako bat. Baita Zarautz Herri Zaintzailea geure ekimenerako ere.

“Osatuberri” aldizkariaren azken zenbakiak badakar artikulu interesgarria, gustura irakurri dudana. Eta hemen azpimarratutako esaldi batzuk:

  • “Bakardadea, gosea bezala, oinarrizko zerbaiten falta da”.
  • “Bakardadeak, osasun mentalari eragiteaz gain, zahartze fisikoa bizkortu eta gaixotasun kronikoen arriskua areagotu dezake (…) Bakarrik sentitzen diren pertsonek gaixotasun mentalak izateko arrisku nabarmen handiagoa dute”.
  • “Gizartearen parte hartzea eta giza kontaktua sustatzen duten programak ezinbestekoak dira (…) Adineko pertsonek baloratuta sentitzeko beharra dute”.
  • “Laguntza pertsonalak eta komunitarioak eraginkorrak dira, sarea, interakzioa eta truke emozionala”.
  • “Bakardadea duintasunez eta epaitu gabe tratatu behar dugu, eta estigmatizazioa alde batera utzi behar da. Ez da porrot pertsonal edo ahultasun-seinalea”.
  • Eta azken esaldi borobil hau: “Zahartzaro on baten sekretua bakardadearekin itun on bat egitea besterik ez da”.

Amaitzeko, ez dakit badakizuen Belgika eta Frantziako gazteak direla Europako hiritarrik bakartienak, Itxaro Bordaren testu honetan agertzen den moduan.

PD.- Maddi “buseko lagunak” helarazi zidan beste abesti hau, eta pendiente neukan ipintzeko: “Soledad” (Jorge Drexler & María Rita).

by Iñaki Peña -

Aldameneko logelan

Julianne Moore aktoresa 2014an “Still Alice” pelikularen protagonista izan zen. Alzheimerrari buruzko filma zen, adin ertaineko emakume batek pairatutako prozesua deskribatzen zuena. 10 urte geroago, Pedro Almodóvar-ren “La habitación de al lado” filmean parte hartu du Tilda Swinton eta John Turturro-rekin batera, besteak beste.

Zahartzaroa iritsi baino lehen izandako zaurgarritasuna eta bizitza eta heriotzaren arteko eremua amankomuneko gaiak dira aipatutako bi pelikula horien artean. Bigarrenean, adiskidetasuna ardatz nagusietakoa da, Ingrid (Moore) eta Martharen (Swinton) artekoa. Oso lan sendoa da, zalantzarik gabe, estetikoki ez ezik etikoki ere. Bereziki gustatu zitzaidan gerretan eta ospitaleetan gertatzen denaren arteko konparaketa. Hainbeste gustatu ez zitzaidana izan zen hainbat pertsonak behin eta berriz plazaratzen duten ideia, Almodovarrek ere egiten duena, soilik eutanasiaren bidez heriotza duina lortu daitekeela esaten duena. Ez da bidezkoa zainketa aringarrien bidez hainbat hamarkadatan lortu dena alboratzea. Duintasuna bide bakar batetik errespetatu ahal izango balitz bezala. Bandera hori astintzea oso bitxia egiten zait, eremu honetan lekua denok izango ez bagenu bezala. Eutanasiarena, ibilbide luzeena duten herrialdeetan ere, Belgikan eta Herbehereetan ere, gutxiengo batek aukeratzen duen bidea izango ez balitz bezala. Eskubide guztiak dituen gutxiengo bat, jakina, ongi etorria den estatu mailako lege bati esker. Noski.

Estetikoki, Pedro Almodovarren pelikulak hobetzen ditu “Les invasions barbares” (2003) eta “Stille hjerte” (2014) gogoangarriak, nire ustez. Meritu handia dauka alde horretatik. Amankomuneko muinoa izanda hirurek ere: Aldameneko logelan norbait izatearen garrantzia. Edo ez izatea.

Egun hauetan, “Dando vida a la muerte” jaialdiaren bosgarren edizioa ospatzen ari da estatu mailan. Ekimenen artean, “The last ecstatic days” (2024) dokumentalaren proiekzioa eta solasaldia izan dugu. Ethan Sisser izeneko adin ertaineko gizona da protagonista, besteak beste yoga irakaslea izandakoa, burmuineko minbizia duena. Haren bizitzaren amaieraren lekukoak izateko gonbidapena da lan hau. Heriotzari aurre egiteko modu desberdina aukeratu duen pertsona da Ethan, bi asteko baraualdiaren ostean etorriko den heriotza. Farmakoei uko eginez, neurri handi batean. Modu konszientea eta burujabea aukeratuta. Bide hau izan, eutanasia izan, zainketa aringarriak izan ala dena delakoa, eremu honetan jende guztiak dauka lekua. Aldameneko logelan zu zaintzeko prest dagoen jendea. Adiskidetasunez. Maitasunez. Errukiaz.

Azkenik, aipatutako jaialdiaren barruan, “En tránsito: perdonen las molestias” izenburuko antzezlana ikus-entzungai izateko zortea eduki dugu Zarautzen aste honetan. Zarautz Herri Zaintzaileak antolatutako lehendabiziko antzerki saioa izan da, eta poz-pozik gelditu gara emaitzarekin. Uhartean konpainiak egindako proposamena da, Ramon Albistur-rek zuzenduta eta Esther Carrizo-k eta Araitz Bizkai-k antzeztuta. Espiritualtasun handiko lana da, musikak arima ematen diona. Hiltzear dagoen emakume baten eta haren kontzientziaren arteko elkarrizketa poetikoa da. Xumea bezain sakona. Zinez gomendagarria, egun hauetan Gernikan eta Zarautzen taularatutakoa.

Zorionez, ez dira proposamen artistikoak falta. Osasuna!

by Iñaki Peña -

Gizonok ere zaintzaile

Manex Beristain Zarauzko ikastolan.

Ez dut Angeles Casoren libururik irakurri, bai ordea artikuluren bat edo beste. Baina lehengo egunean berari egindako elkarrizketaren izenburuak harrapatu ninduen: “Ser cuidadora ha sido mucho más valioso para la humanidad que ser guerrero”. Goitik behera merezi du irakurtzeak, hemen hortik arrantzatutako perla batzuk ekarriko dudan arren: “Cuidar de tu hija o de tu padre que se está muriendo es algo increíblemente bello y bueno, y te enriquece muchísimo como ser humano. Perderse eso porque eres hombre y no te toca, me parece que es muy triste para ellos“. (…) “Lo que quiero es que los hombres nos acompañen en ese proceso”. (…) “El arte hace que la vida sea muchísimo más rica y más bella. Yo creo que quien disfruta conscientemente del arte se lo pasa mucho mejor en la vida”.

Manex Beristainek ez zuen elkarrizketa irakurriko, baina lehengo egunean Salbatore Mitxelena ikastolan eskaini zigun emanaldiak hari horietatik bat egin zuen. Gizona eta zaintzailea izateaz, eta arteaz. Zehazki, haren bikotekidearen zainketa eta semearena modu artistikoan plazaratzea. Minbiziari nola begiratu, nola heriotzari. Dolua nola landu zure buruarekin, eta zure seme txikiarekin. Aita eta gizon moduan.

Ederra baino ederragoa izan zen, gogo handia eta jakinmina neuzkan “Azken galdera amari” ipuinaren aurkezpena ikus-entzuteko. Eta harribitxia da benetan. Egun ezin aproposagoa izan zen aurreko astelehena, gainera. Neguko arratsalde fresko eta euritsua, barnealde goxo batean egoteko ezin hobea. Manexek piztutako sutondoan, gitarra, ahotsa, txotxongilo eta irudiekin lagundutakoa.

Aukera baldin badaukazue, ez galdu. Facebooken eta Instagramen zabaltzen ari da emanaldien egutegia, eta, ondo ulertu banion, askoz gehiago ez ditu egingo.

Bizi gara!

by Iñaki Peña -

Aberri galduak

Haurtzaroko Gabonak gogoratzen dudan aberri kuttunetakoa dira niretzat. Sutondoa eta etxekoak, ez daudenak eta badaudenak. Aberri galdua baina ez ahaztua. Kandela itzaliak eta piztuak. Aulki beteak. Etxe berriak, ihes egiteari utzi, finkatu Zarautzen. Diskoak. Goroldioak. Gariak. Liburuak. Gorostiak. Gutunak.

Ainielle guztiak. Berpiztutako Otsagabiak, otsorik gabekoak. Desagertutako elurra Abodin eta Orhipean. Berreraikitako bordak. Berreskuratutako hizkuntzak. Ezkutatzen diren oreinak, hala ere ikus ditzakegunak, baita behe-lainoan ere. Nostalgiak gidatutako itzuliak, marka zurigorriek lagunduta, eskerrak!

Ulertu dezaket zure mina. Sumina atzean utzi duzu, eta ez zen erraza. In-darkeria, in-diferentzia eta in-justizia berdin hasten dira. Eseri hementxe, adi nauzu. Grinch-ena ez dizut erosiko, loteria ezta ere, baina ondo egingo dit entzuteak, entzun nahiko ez nukeena ere. Ongi eginen dizu zuri ere erran behar duzuna erratea.

Betleem, Nazaret, Jerusalem, Galilea, Samaria, Judea, Filistia. Herodes berriek hildako haur guztiak. Sehaska hutsak. Galdutako aberriak, baina ez ahantziak. Oraintxe da momenturik aproposena Mesias etortzeko. Oraintxe. Zain dago ama, zain aita, zain andre eta lagunak.

Hator hator Haendel, hator hator etxera. Itxaropena isiotuta dago supazterrean, begi-begira egonda ere ulertzen ez duguna. Itxungita gupida. Otsoak hemen zeuden, iparraldeko mendietan baino hegoaldeko basamortuetan.

Baina kontatu iezadazu berriro nola ezagutu zineten, nolakoak izan ziren zeuen umezaroak. Zelan zen iparraldean eta zelan hegoaldean. Zoriontsuak izan zineten orduan? Eta orain, zaudeten lekuan zaudetela? Zer ikusten duzue handik? Egia da energia ez dela sortzen ezta suntsitzen ere, eraldatzen dela?

Eraldatu gaitezen. Barre egin dezagun. Kanta egin dezagun. Dantza egizu, gura baduzu. Besarkatu gaitezen. Eskua eman eta goazen mendira. Goitik ikusten dira itsasoa eta lakuak. Goitik hegan doaz arranoak. Behetik errekak, azkonarrak eta ur-jauziak.

Ikusten su-mendia piztuta, sutan? Atzo gauean lehertu zen, lo zeundenean, ez zinen esnatu. Soinuak ikaragarriak ziren, eta zu lo. Haurtxo txikien moduan. Ba, gezurra badirudi ere, laba guztia kanporatuko duenean, hor, barru-barruan, bakea topatuko dugu. Eta musika. Topa!

by Iñaki Peña -

Zeure bizitzaren musika

Abesti bat entzun eta denboran bidaiatxo bat egin. Zerbait pizten dizu barruan, norekin zeunden, non, noiz. Doinu batzuk entzutea nahikoa izaten da. Hauxe gertatzen zaio are gaixorik dagoenari ere, burmuina lainotuta eta matxuratuta duenari. Dementziadun gaixoekin hainbatetan antzematen da.

Aitari ere gertatu zitzaion, minbizia buruan zeukan, oso galduta geneukan ordurako. Norbaiti bururatu zitzaion bere oso gustuko disko bat jartzea, “Los chicos del coro” pelikularen soinu-banda. Eta orduan bai, erreakzio bat izan zuen, erantzuna malkoak izan ziren. Momentutzar horietakoa izan zen, zirraragarria.

Beste une ahaztezin bat bizi nuen Amaia Apaolaza, musikarekin oso lotuta, musika ekoizle batekin izan behar zen moduan. Haren bizitzaren amaieran ezagutu nuen Amaia, eta txunditu ninduten bere bakeak eta duintasunak. Haren etxean sartzea zen tenplu batean sartzea, musikak betetzen zuena, hor zegoen arima bat hain momentu sakratuetan. Zirraragarria.

Eta zeuk, zein musika aukeratuko zenuke zeure bizitzaren amaierarako? Akaso ez diozu inoiz planteatu zure buruari. Extremadura aldean, Badajozen, Death Café batean galdera horixe bota zuten, bai eta dokumental batean jaso ere. Beste hainbat osagai ere baditu dokumental labur honek: Lehenik eta behin bi emakumeen istorioa, euren bizitzetan minbizia agertu zelarik, horrek ekartzen duen guztiarekin. Bi ibilbide desberdinekin, Laura Martín eta Raquel Godoy. Zainketa aringarriak zer diren azaltzen dute, komunitate errukitsuak zer diren, Rafa Motaren hitzetan. Minbiziaren Aurkako Elkarteak zein lan egiten duen. Musikak zer eragin positibo izan dezakeen gaixo onkologikoengan.

Aste honetan dokumentala Getxon ikus-entzun ahal izan dugu, Orio eta Zarauztik joan ginen Amaia Gozategi, Miriam Mendoza eta hirurok. Rafa bera egon zen solasaldian, “Badajoz Contigo” komunitate gupidatsuaren sustatzailea bera eta SECPAL-eko presidentea izandakoa, besteak beste. Gizon ona zinez, ezagutzeko zortea baldin baduzu.

Naomi Hasson izan zen antolatzailea (“Getxo Zurekin”), eta berarekin batera Maider Grajales eta Alberto Meléndez (“Babespean”). Gainera, Albertok parte hartu zuen bere taldearekin batera (“Enclave”, Nafarroatik hurbildutakoak) sarrera eta agur musikalean. Zoragarria izan zen. Aretoan, Julio Gómez (“Santurtzi ciudad cuidadora”) eta Daniela Garavelli ere (“Sopela zurekin”) egon ziren. Hor batu ginen Euskadiko Komunitate Errukitsuen Sarearen ordezkaritza txiki bat, edo ez hain txikia.

Datorren urtean dokumentala Zarautzera ekartzea espero dugu.