by Iñaki Peña -

Maisu-maistrak

Itsasargiek gauez itsasontziak gidatzen dituzte, erreferentziak dira behe-lainoan. Hondoratzeak saihesten dituzte, eta itsasaldi arrakastatsuak bermatzen.

Mallorcako uhartean badago horietako bat, euskal kostaldetik ere ikusten den argi horietakoa. Ekainean erositako liburuan (azala ikusi argazkian) Enric Benito aitzindariaren biografia eta pentsamendua jasotzen ditu Assumpció Cortés kazetariak. Kemen eta errukiaren bizitza bat, umorez, eraldaketaz eta pasioz betetakoa.

Umoretik abiatzen da, izan ere: “Jendeak bi ohitura dauzka: Bata da lo-kuluxka egitea, bestea da hiltzea”, Jorge Luis Borges parafraseatuz. Enric-ek dedikatu du bere bizitzaren zati handi bat hiltzearen prozesua aztertzera eta besteoi azaltzera. Norberak bizitzaren muina eta helburu nagusia topatzea gauza handia da, norberaren biografiari esangura aurkitzea, gutxieneko koherentzia bat. Misioa ere deitu dezakegu, hitza entzutean karranka atera arren. Gogobetetasuna ekartzen du, baretasuna, oreka, harmonia, egokitasuna. Norabide zehatz bat bizitzan, heriotza etorri bitartean. Enric maisua da honetan ere.

Espiritualtasuna da haren berezko arloa. Eta liburuaren pasarte batzuk ekarriko ditut blog honetara. Euskaraz ez da desberdintzen sendaketa edo sendaketa hitzetan katalanezko “sanació” edo “curació”. Ingelesez ere ez dakit “healing” hitzak desberdintzen dituen bi esanahiak, desberdinak baitira. Hain zuzen ere, gaixorik egonda ere, sendabiderik izan ez arren, jendea “sana” hil daiteke: Osoa (ez osatua), bete-betea, egitera etorri dena egin izateagatik gogobeteta. Bizitzaren zentzua topatuta, bakea esango nuke, edo duintasuna. Duintasunez bizi, eta hil.

Pista anitz ematen duen liburua da, muin eta etika handikoa. Eta estetikari dagokionez, katalanez idatzita dago. Niretzat plazera izan da jatorrizkoan irakurtzea, eta mallorkerazko birak identifikatzea.

Ez fikziozko literatura ona.

by Iñaki Peña -

Keinu txikiek uhin handiak

Gasteiz ekimen askoren epizentroa da. Neure biografian behintzat, ez da bakarrik hiru probintzietako hiriburu politikoa. Adibidez, Zarautzen Death Kafeak (DC) antolatzeari ekin genion hiri horretan zabaldutako bidetik. Hor ere aitzindariak izan ziren. Amaia Arce eta biok bat egin genuen Vivir con Voz Propia (VVP) elkarteak antolatutako jardunaldi batzuetan, hospice modernoei buruzkoa. Hortik gutxira hasi ginen geu ere anfitrioi lanetan DCekin. Hortik gutxira Zarautz Herri Zaintzailea ekimena apur bat geroago abiatu genuen, 2018ko maiatzean. Orduan ere izan zen SECPAL 2018 Zainketa Aringarrietako nazioarteko biltzarra, Bitorixan halaber.

Ba Patxi del Campo eta VVPko taldekideek berriro egin dute, uhin handia alegia. Pandemia betean, Errukiaren lehenengo Nazioarteko Foroaren anfitrioiak izan ziren, eta bertan batu ginen orduan martxan geunden euskal komunitate errukitsu guztiak, 2020ko abenduan.

Egun hauetan hirugarren edizioan parte hartu dugu, eta oraingo honetan ikuspuntu oso interesgarria gehitu dute: Errukia politikan. Zaila da bien arteko loturak topatzen, baina hau ere posiblea da. Jennifer Nadel etorri zitzaigun Ingalaterratik, murgilduta dagoen egitasmoa partekatuz, “Compassion in Politics” delakoa. Ahal da bestelako jarrera erakustea oihan horretan ere, eta ideia beraren inguruan jardun zuten Nerea Gálvez politikariak, Alberto Lardíes kazetariak eta Anabela Runa enpresariak. Bitxia bezain beharrezkoa eta erakargarria egiten da esparru hauetan errukiari buruz entzutea. Eguna borobiltzen hasteko, Juan José Tamayo teologo ‘gorria’ (gorri-gorria) entzun ahal izan genuen, “el bien común” kontzeptuari eta baita kontrakoari buruz ere, “el mal común” (neoliberalismoa, klima aldaketa eta abar guztia).

Eta osteguna goranzko norabidean amaitzeko, “Suminetik (eta saminetik) bakera” obra eszenikoa bigarrenez aurkeztu genuen Gasteizen (aurrekoa Oihaneder Euskararen Etxe ederrean izan zen). Koldo, Naia, Aitor eta laurok Sara Buesa gurekin solasaldian izateko plazera izan genuen, tartea dotorea bezain laburra izan zen. Oihan ederra. Hain zuzen ere, Koldok azpimarratu zuen obraren ibilbide honetan zein jende interesgarria ezagutzen ari garen, zentzu garaikidean errukia ardatz. Eta Sararekin lotuta, gogoratu nintzen Pello semearekin Gasteizera saskibaloira etortzen hasi ginenean, Buesa Arenara. Nola galdetu zidan zein zen Buesa, eta xalotasun horrekin, ea saskibaloi zalea zelako izena ipini zioten pabilioiari. Galdera horiek ahalbidetu zuten gaiari buruz egin ahal izatea, ETA eta gatazkari buruz. Gaua amaitu genuen Pellok eta biok Baskonia ikusten, hain zuzen ere. Adrenalina jaistea kostatu zitzaidan.

Biharamunean, Julian Abel (“The Compassion Project: A case for hope & humankindness“) on-line entzun genuen Ingalaterratik, eta herrialde beretik Foroan presentzialki izan genuen Rosamund Oliver, “deep listening” edo entzute sakon eta aktiboa nola demontre egiten den zirriborratu zigun (larunbat eta igandean zehar luze garatu behar zuen, baina Zarautzera itzuli naiz). Hemen ere, isiltasuna da gakoa. Zarata guztietatik aldentzea.

Javi Aramendia izan zen atzo egunari ginga ipini ziona (zein hobea gozogile bat baino?). Errepasatu zuen Gipuzkoan aurtengo lehenengo erdialdean egindako aktibitate erraldoi bezain sinestezina, Irunen, Elgoibarren, Tolosan, Donostian, Orion eta Zarautzen. Sinestezina bezain erreala.

Eskerrik asko Javi. Eskerrik asko Patxi. Eskerrik asko Sara. Eta bidelagun guztiei.

by Iñaki Peña -

Radio Valdivielso

Sukaldeko soinu paisaia nagusia irratia da neuretzat, goizean goiz albistegia, iluntzean musika irratsaioa, asteburuetan kirol zirrarak. Eta geure etxean Euskadi Irratia dugu bidelagun azken 26 urte hauetan, duela 40 urte abiatutako irrati katea (zorionak urtebetetzean!).

Irudizentrismoan bizi gara. Argazkietan jasota ez dagoena ez da existitzen. Ikusten ez dena bazterrekoa da. Atera kontuak entzule kopuru apala duen irrati txiki batekin, herri txiki batekoa. Audioen balioa nabarmentzen duena, soinuen ondarea aldarrikatzen duena, izan pertsonen ahotsak (bizidunena eta hildakoena), izan ahaztutako jotak, ipuin zaharrak edo istorio garaikideak.

Txikitan idazlea izan nahi nuen, eta nolabait egia bihurtu dut, hiru dokumentalen gidoien idazlea izan naizenez. Are gehiago, hiru gidoi horiek eta beste hainbat kontu jasoko dituen liburuaren idazlea izango naizenean. Bada “Mendian hil…” hirugarren dokumentalean, pasa den martitzenean Villasana de Menan Juanjo San Sebastián-ekin batera aurkeztu nuena, badago Jorge Nagoreren pasarte bat, esaten duena: “Aholku bat: Grabatu itzazue zeuen amen ahotsak, aiten, seme-alaben, bikotekideen edo senideenak. Grabatu itzazue. Haiek jakinda edo jakin gabe, hau gutxienekoa da“.

Ahotsaren garrantzia. Soinu paisaiak biltzen dituen irratiaren presentzia. Ikusezina baina hor dagoena. Hirugarren aldiz egon naiz azken pelikularekin Burgosko probintzian, orain dela 51 urte amak bertan munduratu ninduen, elurtutako azaroaren 19 batean. Eta egun hauetan berriro murgildu naiz hango paisaietan, mendietan, gastronomian eta eliza erromanikoetan.

Gaztetan landa-medikua izan nahi nuen, eta neurri handi batean lortu dut izatea. Enkarterrietan garai batean eta Debagoienean orain. Hala ere, nolabait bakarrik, zeren eta adorea behar da hiriko bizimodua atzean laga eta herri txiki batera bizitzera joateko. Zer eta irrati txiki bat martxan jartzeko, On Kixotek berak sinatuko zuen proiektu zoragarria egia bihurtzeko. Radio Valdivielso-taz hizketan ari gara, eta Jokin Garmilla-taz (argazkian). Orain dela 21 urte abiatu zuen irrati katea Burgosko Merindadeetan, eta goiko linkean klikatu besterik ez duzue egin behar landa-mundu liluragarri batean sartzeko. “Txikiaren indarra”. “Mitxoletak baino landatarragoak”.

Jokinekin izandako elkarrizketa hemen duzue entzungai, eta amaitzeko eskerrak eman berarekin igarotako une ederragatik, baita Jesus Valle-ren familiari mahaia partekatzeagatik eta ibilaldiagatik. Baita, noski, lehen aipatutako Juanjo San Sebastian eta Villasanako antolatzaileei, hain saio polita prestatzeagatik.

Bizi gara!

by Iñaki Peña -

Azken agurraren erritoak

Kukai dantza taldea, “Adio”.

“Rituals are important, we shouldn’t let them disappear, but we can transform them. So rituals are important, because we have to say goodbye”. Lori Thompsonek “Aulki hutsak” dokumentalean hitz hauek erabili zituen, ondo jasotzen dituztenak gaur egun gauden trantsizio garai hauek.

Trantsizioa, eredu tradizionaletik eredu berrietara. “Eredu biografikoa”, Iñaki Olaizolak erabiltzen duen kontzeptua da, “Muerte, ritual funerario y luto en Euskal Herria” liburu gomendagarrian irakurrita. Hiletak ahalik eta pertsonalizatuenak izan beharko liratekeelako, eta modu tradizionalean, salbuespenak salbuespen, ez da gertatzen. Elizan, esango nuke ospatzaileek (apaizek) gero eta gutxiago ezagutzen dituztela omendutako pertsonak (hildakoak). Gero eta eliztar gutxiago daudelako.

“Todas las sociedades se hallan confrontadas a la doble necesidad de disponer del cadáver y de separarle del mundo de los vivos”. Esaldi indartsu hau lehen esandako liburuaren hasieran topatu daiteke. Eta aipatutako helburu bikoitz hori hileta erritoen bidez egiten ditugu. Gaur egun gorpuen erdia baino gehiago erraustu egiten ditugu, eta hori jada aldaketa erraldoia da. Aldatzen ari da, halaber, eskelak publikatzeko modua. Paperezko egunkarien bitartez segitzen ditugu kontsultatzen, baina aspalditik ez da bide bakarra. Aspalditik gizartearen zati handi batek ez ditu egunkariak paperean irakurtzen, ezta eskelak ere.

Sasoi berrietan bizi gara, hala da, hileta zibilak eskatzen ditu gero eta jende gehiagok, baina praktikan eredu mistoak izaten dira. Hileta zibilak ez dira nahikoa familia askorentzat, ez daude sendotuta zerbitzu bezala. Nahiz eta gero eta adibide gehiago eta gero eta ederragoak egon badauden. Lehengo egunean, esate baterako, “hileta digitalak” kontzeptua irakurri nuen egunkarian.

Azken agurrak garrantzitsuak direlako.

by Iñaki Peña -

Suhiltzaileen biribilgunea

Mundu liluragarria zeukan ikusgai etxeko leihotik. Herrian gertatzen ziren une interesgarri ugariren lekukoa zen etxetik mugitu gabe, kalera atera barik, ez zuen telebistarik piztu behar. Bakardadea askoz ere eramangarriagoa zen horrela.

Autobus geltokia etxe azpiko biribilgunean ipini zutenetik, turisten mugimenduekin erraz entretenitzen zen. Ilehoriak, beltzak, bertakoak, magrebtarrak, asiarrak, latinoamerikarrak, adinekoak, gazteak, ikasleak, erromesak, surflariak. Aireporturako zerbitzua herrian ere gelditzen zenetik, gozamena zen. Nongoak izango ziren asmatu nahian ibiltzen zen leihoan asomatuta.

Lanegunetan, goiz esnatzen zenez, egiten zuen lehenengo gauza leihora hurbiltzea zen. Goizeko pastillak hartu aurretik ere, lehendabiziko gauza asomatzea zen. 07:00-08:00 tarte horretan mundu zoragarria zeukan begi-bistan. Buruz zekien nortzuk hartuko zuten hiribururako busa, nortzuk ondoko probintziara zihoana, nortzuk probintziako barnealdera. Izenak ipinita zizkien gainera. Baten bat ez bazen agertzen, ea gaixorik egongo zen pentsatzen zuen, eta handik bizpahiru egunetara berriro ikustean “hara, errekuperatu egin du” pentsatzuz lasaitzen zen. Zenbat urte izango zituzten, zein ogibide, ezkonduta zeuden ala ez, seme-alabak zeuzkaten ala ez asmatu nahian zebilen bere postuan ipinita.

Larunbat goizak desberdinak izaten ziren. Bezperako mozkorren bat geltokiaren inguruetan egon bazitekeen ere, goizetik mugimendua koloretsua eta alaia zen. Herriko gazteak uniformatuta gelditzen ziren suhiltzaileen aldean, eta koloreen arabera zein kirol eta zein taldetakoak ziren asmatu nahian ibiltzen zen asteburuetan ere leihoan azalduta.

Zelatariak ez zekiena zen bera ere zelatatuta zegoela. Guardako aingerua zeukan adi. Orduan, egunak zirela leihora ateratzen ez zela kezkaturik, hark abisua eman eta suhiltzaileek bota behar izan zuten atea emakumea erreskatatu ahal izateko, ke artean. Ospitalerako bidean, “eskerrak etxe ondoan ditudala” pentsatu zuen. Zenbat urte izango zituzten pentsatuz eman zuen bidaia guztia, ohatilan etzanda, erizain eta medikuari begira.

by Iñaki Peña -

Bizitza eman heriotzari

Ground Zero Memorial. New York.

Badatoz azaroko egun seinalatuak, “honi” buruz hitz egiteko aproposak. Domu Santu, Santu Guztiena, Hilena. Azaroaren 1 eta 2a. Aurten ere badator Dando vida a la muerte jaialdia, Mallorcatik abiatu zutena eta Penintsulako toki askotan zehar antolatzen dutena. Besteak beste Orion, Donostian eta Getxon topatuko dituzue ekitaldiak Euskal Herrian, oso nabarmentzekoa da Hil baino lehen nahi dut… ekimena, oso sinbolikoa bezain sinplea den ideia baten oinarrituta: Horma batean esaldi bat idaztea bizitza honetan egin nahiko zenuen hori islatzen. Honetaz gain, Death Kafeak, hitzaldiak eta beste hainbat proposamen topatu ditzakezue goiko linkean 2022ko jaialdian parte hartzeko.

Jaialdiaren bezperetan, beste testuinguru batean, beste tabu handi bati egingo diogu aurre Orion, hurrengo asteartean. Heriotza erailketa baten bidez datorrenean, deitu indarkeria politikoa edo terrorismoa, nahiago duzun moduan. Dolu horiek ere hor daude, hainbatek urteekin ere ezin izan dituzte gainditu.

Beldurrak eragozten digu doluan daudenengana hurbiltzea. Zer esanik ez pertsona hori “gure tribukoa” ez denean. Izua ematen digu begietara begiratzeak, barruan zerbait mugitzeak. Baina burua eta bihotzaren arteko norgehiagoka horretan, bizitzak batzuetan aukerak ekartzen dizkigu. Jesus Valle ekarri zidan kontsultara, adibidez, eta zuekin konpartitu nahi dut audio hau, haren alargunaren ahotsarekin. Nola etorri ziren Burgos aldetik Gipuzkoara, Aian zelan pasatu zituzten 9 urte, eta gero nola amaitu ziren Arrasateko koartelean. Igarotako beldurraz hitz egiten digu Angelak, baina ahotsean baretasuna nabarituko duzue. Suminen arrastorik ez. Are gehiago, esker ona topatuko duzue, ezagututako bizilagunengatik, bide zail hartan lagundu zietenak.

Audioan entzungo duzue pasarte ezagun bat, 1975eko urriarena: ETAk Arantzazuko bidean 3 guardia zibil erail zituen segada batean. Jesús Martín, Juan Moreno eta Esteban Maldonado ziren, Jesús Valleren lankideak. Egun hartan bertan, Iñaki Etxabe erail zuen Kanpazarren BVE izeneko taldeak. Olatz Etxaberen aita zen, “S(u/a)minetik bakera” obra eszenikoaren protagonistetako bat, Sandra Carrascorekin batera (Isaías-en alaba).

Urriaren 25ean, 19:00etan, obra taularatuko dugu beraz Orion. Heriotzari (elkar)bizitza emateko proposamena. Horra gonbidapena.

by Iñaki Peña -

Adina eta bizipoza

Nilesh J. Bhange-ren argazkia.

“Mendian hil. Hirian hil” dokumentalak ekarri didan poz handienetarikoa izan da Felipe Uriarte eta Juanjo San Sebastián mendizale mitikoekin kontatu ahal izana. Gaintzan eta Bilbon (Pagasarri) grabatu genituen elkarrizketak pelikularako, eta biak asko disfrutatu nituen. Gainera, ia bi urteko ibilbide honetan hainbat aldeko komentario entzun ditut biek eskainitako pasarte batzuk direla-eta.

Halaber, Andoni Ormazabalek laga zigun esaldi gogoangarri hura, biei zuzenduta: “Zahartzaroak bizipozarekin ez du zertan borrokatu behar. Hor daukagu Feliperen adibidea, edo Juanjorena“. Eta pelikularen pasarte horretan uztartu ditugu Felipe eta Juanjoren aportazioak, denboraren igarotzeari buruzkoak, balio handikoak.

Gaia aspalditik interesatzen zait, gero eta gehiago denbora igaro ahala, eta bereziki jorratu genuen “S(u/a)minetik bakera”-n ere. Arantxa Urretabizkaia-k testu ederrak idatzi zituen “Bidean ikasia” liburuan, aprobetxatu genituenak trilogiako bigarren dokumentalerako. Eta orain amaitu berri dudan “Azken etxea” liburuan ere gaia hortxe bertan dago: “Kaskagorriak esaten dio irautea bizitzea dela, iraun nahi duenak bizi nahi duela eta horrek ez duela ezer txarrik, berak luzaroan bizi nahi duela“.

Asteburu honetan, Jon aitaginarrebak eta ‘Kilinka’ haren mendi taldeak 1.000 igoera egin dute, Legate tontorrean, Baztan aldean. Kide guztiak 65-70 urtetik gorakoak dira, batzuk bidean gelditu dira, eta besteak honainoko bide luzea egitera iritsi dira. 2-3 aldiz eurekin ateratzeko zortea izan dut, eta hitz bakar bat aukeratu beharko banu, zalantzarik gabe, bizipoza izango litzateke, euren artean sumatutakoa definitzeko.

Antzeko bizipoza nabaritu dut, azken 20 urte hauetan, Debagoienean ezagututako hainbat adineko pertsonaren artean, gehien-gehienak gaixorik edo oso gaixorik zeudenak. Zerrenda luzea da, ez naiz saiatuko izen-abizenak hona ekartzen, baina idatzi bitartean euren aurpegiak gogora etortzen zaizkit. Aste honetan bertan Oñati aldean haietako hirurekin egon ahal izan naiz, baita erretiratu diren bi lankide ohi kuttunekin batera ere.

Amaitzeko, azken dokumentalaren aipatutako pasarteak eta beste mordo bat ere ikus-entzuteko parada izan dezakezue Goizuetan (urriaren 28an) eta Villasana de Menan (azaroaren 17an), hurrengo asteetan. Azken honetan Juanjo alboan izatea espero dut.

by Iñaki Peña -

Bihotzak eta komunitateak sendatzen

Begoña Errastiren hitzaldiaren une bat.

Gaur da zainketa aringarrietako nazioarteko eguna, eta aste honetan gure jarduera aldarrikatzeko eta data ospatzeko ekitaldiak izan ditugu. Zarautzen, Begoña Errasti erizaina eta ikertzailea izan genuen hizlari pasa den asteartean. Bosgarren aldiz, Zarautz On-ekin elkarlanean, Zarautz Herri Zaintzaileak antolatu dugun hitzaldia izan da.

Aurreko urteetan, hiru mediku (Myriam Berruete, Donostiako ospitaleko Etxeko Ospitalizazioa; Julio Gómez, Santurtziko HSJD ospitaleko Zainketa Aringarriak eta Jesús Sánchez, Gurutzetako ospitaleko Zainketa Aringarri pediatrikoak) eta musikoterapeuta bat (Patxi del Campo, Gasteizko “Vivir con Voz Propia”) izan genituen. Eta bai, bazen garaia Erizaintzaren ikuspuntua jasotzeko. Gogoa geneukan gainera Iruñearekin ere sarea egiteko, eta Nafarroako Unibertsitatetik ekarri dugu aurten hizlaria.

Begoña Errasti oñatiarra da eta Iruñean bizi eta lanean dabil aspalditik. Zainketa intentsiboetan bereziki jardun duen arren, haren doktore-tesia astearteko hitzaldiaren gaiari buruzkoa izanzen, “Erizainaren eta pazientearen arteko harremana zainketa aringarriaren testuinguruan” alegia.

Begoñaren Curriculum Vitae irakurrita, ikerkuntzan egindako lana oso nabarmentzekoa da, baina aste honetan beste zeregin honetan ipini nahi izan dugu argia. Beste zeregin ikusezin honetan, hain distiratsua ez dena publikoarentzat orokorrean, baina hainbeste arintzen duena.

Gaixoak ezin ditugunean sendatu, bihotzak sendatu ditzakegu, bai horixe. Baita komunitateak ere. Zarautzen, Adinekoen Astea ospatu dugu egun hauetan, eta horren barruan hitz egin dugu bizitzaren amaieraz eta erizainen lanaz. Halaber, Gipuzkoa, Bizkaia eta Arabako komunitate errukitsuekin batera sarean lanean gaude azken urte hauetan, eta horren emaitza da bideo hau, gaurko egunez aldarrikatu nahi dugunarekin.

Bizi gara!

by Iñaki Peña -

Oñati – Obanos

Batzuetan pertsona bat oso denbora tarte laburrean ezagutzen dugu baina, hala ere, intentsitateari dagokionez bizi-bizia izan daiteke harremana. Are gehiago, pertsona horren bizitzaren amaieran gertatzen denean.

Horrela gertatu zitzaidan Jexux Zufiriarekin, Zarautzen, 7 hilabetekoa izan zen denbora tartea eta kalitatearen aldetik askoz luzeagoa, sakonagoa eta zabalagoa izan zen harremana.

11 hilabetekoa izan da Joxe Zuluetarekin, Arrasateko ospitalean. (Fijatu zarete bi izenen eta bi abizenen lehenengo letretan?). Jexux ni baino urte bat lehenago jaio zen, Joxe nire urte berekoa zen. Jexux auzokidea zen, Joxe pazientea.

Joxe Oñatitik kontsultara bidali zidan medikua bera presente egon da azken egun hauetan ere, berez haren familia sendagilea izan ez zen arren. Elkarlanean ibili gara biok azken egun hauetan eta, bizitzaren zorioneko kasualitate batzuei esker, presente egon ahal izan naiz ospitalean Joxerekin azken une haietan.

Urteetan zehar Madrilen bizi izan zen Joxe, nire moduan. Musika eta mendia konpartitzen genituen zaletasun moduan. Eta hain zuzen mendian, Oñatin, Sanmigeletan murgilduta, egin ahal izan diot neure agurreko errituala. Araotzeko bazterretan, euripean (azkenean!), behelaino artean. Une hauek ere garrantzitsuak dira, dolu hauek ere egin behar ditugu. Denbora hartu horretarako, eta ez laga sentipen hauek pilatzen. Garrantzitsua da.

Herrialde berdetik horira egin nuen egun berean, zertarako eta doluari eta mendiari buruz hitz egiteko. Erreniegako menditik behera ez du euririk egin egun hauetan, zoritxarrez, eta oraindik ikus daitezke pasa den uda latzeko suteen aztarnak, nonahi. Obanosen ere pairatu behar izan zituzten “eguraldi onegia”ren ondorioak.

Baina bitxia izan da, horitasun horizontal hartan, jende euskalduna topatzea eta geure dokumentala konpartitzea. Erdi diskulpatzen esan didate gutxi direla, baina gertatu da publiko gehiago egotea gure pelikularekin Obanosen herri oso euskaldun eta berde batean baino. Solasaldia ere kategoriakoa, denetarik atera zen, baita eutanasiarena ere (oso gutxitan gertatu dena orain arteko proiekzioetan).

Bizitza bera bitxia da.

“El duelo por la muerte de un paciente es parte del quehacer cotidiano, que un médico no puede elaborar por falta de tiempo. Aunque no se percibe, tanto dolor acumulado lo afectará emocionalmente. Es la cara oculta de la profesión”. Juan Carlos Giménez (@infomedicos)

by Iñaki Peña -

Zinemaldia 2022

Hemen dugu ate joka, aurreko bi edizio pandemikoen ostean, aurten libreagoa zentzu horretan. Orotariko aukerak Donostian ikus-entzuteko eta, haien guztien artean, “As Bestas” (R. Sorogoyen), “Tequila. Sexo, drogas y Rock and Roll” (A. Longoria), “Black is Beltza II: Ainhoa” (F. Muguruza), “Kepa Junkera berpiztu” (F. Aio), “Erro bi” (N. Muriel), “Noizko basoa” (M. Landa), “Suro” (M. Gurrea), “The Wonder” (S. Lelio), “El sostre groc” (I. Coixet), “A los libros y a las mujeres canto” (M. Elorza), “Carbon” (I. Bors), “The Great Silence” (K. Brocks), “Noise” (N. Beristain) edo “Cuerdas” (E. Urresola) ditugu.

Bestela, 70. edizio honetan euskal gatazkarekin lotutako indarkeriei buruz bost dokumental pantailan ikus-entzun ahalko ditugu.

Bat. “Gesto” (Xuban Intxausti). “Gesto por la Paz” erakundearen 30 urteko ibilbidea errepasatuko diguna.

Bi. “Bi arnas” (Jon Mikel Fernández). Torturaren testigantza bi ikuspuntutatik, alaba eta amarena.

Hiru. “Hirugarren koadernoa”  (Lur Olaizola). Yoyesek Mexikon idatzitako egunkariarekin.

Lau. “918 gau”  (Arantza Santesteban). Pelikula autobiografikoa, 2 urte eta erdiko kartzelaldiaren bizipenekin.

Bost. “Karpeta Urdinak” (Ander Iriarte). Torturen labirintoan ere murgilaraziko gaituena.

Gure min kolektiboei buruz ere entzuteko eta ikusteko, irailaren 16tik 24ra.