Etiketaren artxiboa: euskalliteratura

Urtea amaitzeko/hasteko irakurketak

Utzi erantzuna

 

Gaur urteko azken eguna. Askok ohitura dute korrika egiten amaitzeko gure lurraldean ospatuko diren San Silbestre lasterketa desberdinetan (Hego Euskal Herriko datuak: 1 Araban, 9 Bizkaian, 19 Gipuzkoan eta 9 Nafarroan). Gaur ez dut parte hartuko inongo San Silbestretan medikuak aholkatua. Kontuan izanda ez daukadala gauza handirik irabazteko kasu egingo diot. Hori bai, 1ean goizean-goiz eta txintxo-txintxo entrenatzera aterako naiz kalera 🙂


Kontuak horrela gaur mesanotxean ditudan liburuak aipatuko dizkizuet. Eta aldi berean gomendatu. Urtea amaitzeko edo hasteko era ona izan daiteke liburu bat irakurtzearena.


Euskal literaturari dagokionez eskuartean Joseba Sarrionandiaren Narrazio Guztiak (1979-1990) eta Harkaitz Canoren Twist. Biak 2011. urtean argitaratuak. Lehena liburuaren izenburuak aipatzen duen bezala erbestean dagoen autorearen lanen bilduma bat da, egokitua edo berritua garai berrietarako. Hasiera eman diot eta pinta ona dauka. Canori buruz ze esan dezakegu? Orain dela bi urte baino gehiago istoriorik argitaratu gabe eta badakigu kalitate handiko lanak egiten dituela. Beraz sumatzen dut argitaratutako azken lana ere ona izan daitekeela.


Gaztelaniazko literaturan Adiós, Hemingway daukat, Leonardo Padurarena. El hombre que amaba a los perros liburua hartu nahi nuen baina ikusita autore orain eskuartean dudan liburua argitaratu zuela urte batzuk lehenago eta leku geografikoa berdina dela, erabaki dut idazlearen inguruko istorioa irakurtzea lehenago.


Irakurketa politiko bezala, eta Durangon ikusi ondoren, James Conellyren Klase Zapalduak Irlandaren Historian, Euskal Herria Sozialista eta Federico Engels Fundazioaren eskutik argitaratua. Alderdi Laborista fundatu zuena sindikatuen eta langile klasearen oinarriaren bermearekin eta XX. mendeko bigarren hamarkadako Irlandako uholde iraultzaileak hasi baino lehenago idatzia.


Hori da daukadana nire mesanotxean. Ze iruditzen zaizue? Espero irakurketa horiek interesgarriak izatea. Esan bezala, adibidez Sarrionandiaren liburuarekin, hasiera eman diot eta momentuz baikor sentitzen naiz nire iritzian.


Urte amaiera on bat izan eta hasiera ea hobeagoa izaten duzuen!


**BTR**

Arretxeren munduan barneratzen

Utzi erantzuna


Hilabete polita daukat
aurretik. Zorionez edo zoritxarrez denbora libre asko daukat. Horrek
esan nahi du lehen ezin nituen gauzak egin orain aprobetxatu beharko
dudala horiek gauzatzeko.

Gauza horietako bat
irakurtzea izango da. Asko irakurtzeko aprobetxatuko dut Urriko
hilabetea. Esku artean adibidez Haruki Murakamiren De qué hablo
cuando hablo de correr daukat. Idazle baten memoria liburu bat
kontatzen diguna nola lagundu dion korrika egiteak bere eguneroko
jardunean.

Baina pertsonalki zitarik
garrantzitsuena hilabete bukaeran izango dut Iruñean. Elkar
Megadendan 27an arratsaldeko seiak inguruan Jon Arretxeren Sustrai
Beltzak liburuaren berrargitalpena aurkeztuko dut, autorea alboan
izango dudalarik. Horregatik hilabete honetan Arretxeren obra batzuk
irakurriko ditut. Bere bidai munduan barneratuko naiz eta
entretenigarriak egingo zaizkit kontatzen dituen istorioak. Hori
badakit aurretik autore hau irakurrita dudalako. Bere hasierako
lanak, humorezko nobelak (ostegunak, ostiralak eta larunbatak) eta
nobela beltzak (Manila Konexioa eta Kleopatra) hartuko ditut
aurkezpenaren ardatz bezala. Gauzak ondo egin nahi ditut. Uste dut
esperientzia polita izango dela eta oso aberasgarria. Lehen aldia da
horrelako erronka baten aurrean nagoela.

Aurrerago idatziko dut ea zer
moduzkoa iruditu zaidan liburu aurkezle paperean aritzea. Noski nahi
baldin baduzue Iruñera hurbildu, gonbidapena mahaigainean eta
luzatuta dago (ez dakit pintxoak eta ardoak egongo diren -horrek
jendea erakarri egiten du-, baina liburu baten aurkezpena bizi dugun
krisi egoeran kulturarentzat notizia on bat dela uste dut, batez ere
euskal kulturarentzat). Beno askoz gehiago luzatu gabe, esandakoa,
Arretxeren mundura murgiltzera noa.

Urteko lehena

Utzi erantzuna


Amaitu dut urteko lehen
liburua irakurtzen. Unai Elorriagaren Londres kartoizkoa da. Publico
egunkariaren arabera 2010 urte honetako euskal nobelaren artean
arrakasta izan dezakeen liburutako bat erdarazko itzulpenean, Kirmen
Uriberen Bilbao-New York – Bilbao nobelarekin batera.

Zorionez Unai Elorriagaren
eleberri guztiak irakurri ditut. SPrako tranbia, Van´t
Hoffen ilea eta Vredaman. Asko gustatu zitzaizkidan,
lehena agian ez dut oso ondo oroitzen argumentua baina erraz irakurri
nuela oroitzen naiz. Herri urrats batean erosi nuen. Senpereko
aintziraren alboan hasi nintzen irakurtzen eguraldi eguzkitsuko
igande arratsalde batetan. Bigarrena eta hirugarrena
unibertsitaterako lan bat egiteko erabili nituen. Van´t Hoffen
ilea analizatzea goitik behera izan zen lanaren helburua.
Hainbeste gustatu zitzaidan lana amaitu ostean Vredaman
irakurri nuela. Estilo aldetik ez nuen aldaketarik sumatu. Estilo
berezia kritika asko jaso zituena bere garaian helduei zuzendutako
literatura bat zelako haur literatura estiloarekin, baina berriro
errepikatuko dut, niri asko gustatu zitzaidan.

Londres kartoizkoa da
liburuan estilo aldaketa sumatu daiteke baina Elorriagak idazten
jarraitzen duela sumatu daiteke. Eleberria diktadura baten osteko
garai batean dago oinarritua. Pertsona bat bere familiar baten
itzuleraren esperoan dagoela du ardatz nagusi bezala. Horretarako
egunero hamazazpigarren teilatura igotzen da eta bere lagunekin
elkartzen da. Tartean misterio batzuk azaltzen dira pixkanaka
narrazioa aurrera doan heinean argitzen joaten direla. Diktadura
garaiko jendearen ohitura bitxiak deskribatzen dira nagusiki.

Oso gustura irakurri beraz
urteko lehen liburu hau eta ezbairik gabe irakurtzeko gomendatuko
nuke.

Literatura etorkizunean

Utzi erantzuna


Atzo arratsaldean Elkarrek
Gasteizen San Prudentzio kalean duen dendan izan nintzen. 111
akademiak Literaturaren bideak etorkizunean jardunaldien barruan
mahai inguru bat antolatu zuen. Hizlarien artean Katixa Agirre, Patxi
Zubizarreta eta Iban Zaldua zeuden. Moderatzaile lanetan berriz Ibon
Egaña aritu zen.

Hasieran pentsatzen nuen
Elkar dendakoek areto propio bat zutela eraikinaren barruan horrelako
ekintzak jorratzeko baina hara iritsi nintzenean harritu egin nintzen
mahaingurua dendaren ia erdian kokatu zutelako (pare bat apal mugitu
behar izan zituzten). Agian kokapena estrategia hutsa izan zen
hurbildu ginenok hitzalditik ateratzen ginenean dendako zerbait
erosteko, batek daki. Antza denez ez zuten espero jende asko, soilik
zortzi aulki baitzeuden jarrita mahai nagusiaren aurrean. Azkenean
dozena bat pertsona inguru egongo ginen idazleek zer esaten zutena
entzuten. Harrituta sentitu nintzen baina asko gustatu zitzaidan han
egotea. Dendari beste erabilera bat eman genion han bildu ginenok.
Hori izan beharko litzateke liburu denda bat, biltzeko gune bat eta
literaturari eta arteei buruz hitz egiteko toki bat. Baina agian gai
hori beste baterako utziko dut eta goazen harira.

Gauza asko esan ziren atzo
arratsaldean. Gehienak (denak ez esatearren) zentzuzkoak eta iritzi
pertsonalak batez ere. Gai ugari azaldu ziren mahai gainean:
editoreen lana, euskal irakurlea, egungo euskal literaturaren egoera,
zer egin beharko litzateke euskaraz irakurtzen sustatzeko… Zaila da
atzo ukitutako gaien artean aukeratzea garrantzitsuena, guztiek
dutelako protagonismo apur bat. Katixa Agirrek hasieran esan
zuenarekin geldituko naiz. Non ikusten da irakurri egiten dela?
Erantzuna oso erreza: autobusean. Hau da, bidaietan jendeak zerbait
egin behar du bidaiak irauten duen bitartean. Bidaiari gehienak
garraio publiko batera igotzen direnean eskuetan liburu bat edo
zerbait dute irakurtzeko. Irakurtzen denaren seinale (entzuletako
batek adierazi zuen metodo ona izan daitekeela ligatzeko edo
bakoitzaren burua goresteko Stieg Larsson idazlearen liburu
potolotako bat eskuan izatea, irudia soilik izan arren). Hemendik
aurrera agian gehiagotan jabetuko naiz jendeak zer egiten duen
bidaietan.

Atzokoaren ondorioz esan
dezaket euskal literatura ez dagoela krisian. Hala dirudien arren eta
gaztelaniazko literatura nagusiagoa den pertzepzioa izan arren,
errealitate hori ez da oso zuzena. Euskal literatura orain dela
hamarkada batzuk baino osasuntsuago dago, inoiz baino gehiago
irakurtzen da euskaraz, inoiz baino idazle gehiago daude eta inoiz
baino gehiago sortzen da… Galdera agian bi izan daitezke. Lehena
zer egin daitekeen gehiago sustatzeko euskal literatura edo
euskarazko literatura. Bigarren berriz etorkizunak zer dakarren
digitalizazioaren munduarekin.

Literaturaren bideak
etorkizunean. Hurrengo jardunaldiak:

Iruñea – Urriak 22:

Parte hartzaileak: Aingeru
Epaltza, Juango Olasagarre eta Patziku Perurena.

Moderatzailea: Patxi
Gaztelumendi.

Elkar aretoa: Comedias, 14.

Baiona – Urriak 29:

Parte hartzaileak: Itziar
Madina, Eneko Bidegain eta Itxaro Borda.

Moderatzailea: Juan Luis
Zabala.

Elkar aretoa: Arsenal plaza.

EHUko udako ikastaroetan

Utzi erantzuna

Egun hauetan Donostian nago. Euskal
Herriko Unibertsitateak antolatutako udako ikastaro batean parte
hartzen ari naiz. Aukeratu dudan ikastaroa Gerra zibila euskal
literaturari buruzkoa da. Alde batetik gure historian egon den
gertakaririk nagusiena eta beste alde batetik literatura, gustuko
ditudan bi mundu.

Egia esateko asko disfrutatzen ari naiz
nire egonaldiaz Gipuzkoako hiriburuan. Aitortu behar dut hiria oso
turistikoa iruditzen zaidala baina urtean egun batzuk etortzeko eta
inguratzen didan munduaz deskonektatu nahi badut toki egokia da.

Atzo izan genuen lehenengo jardunaldia.
Aurreneko hitzaldian Jon Kortazar izan genuen 1937tik 2007ra arte
Gerra zibila ardatz bezala hartuz idatzitakoari buruz azalpen bat
ematen. Garai ezberdinak eta estilo ezberdinei buruz hitz egin digu.
Hurrengoa hizketan Ana Toledo izan zen eta bertan sakon jorratu zuen
1964ra arte gerra ostean euskal literaturak emandako guztia. Noski
urte askotan hutsune nabaria egon zela azpimarratu zuen. Eta
amaitzeko Jean Haritschelhar egon zen Iparraldean euskal literaturan
gertatu zenari buruz hitz egiten.

Gaur beste hiru hitzaldi izango ditugu
eta jardunaldiak bihar amaituko ditugu eguerdi aldera. Aukera izaten
ari naiz twitter bidez behin edo beste nire inpresioak jardunaldi
hauei buruz eta ongi pasatzen ari naizela azpimarratu behar dut. Alde
batetik dinamikoagoa egiten ari naiz nire egonaldia eta aisialdi
ugari izan arren ez daukat betarik aspertzeko: goizetan Miramarreko
jauregian jardunaldian, eguerdian hondartzara eguraldiak laguntzen
badu (astelehen arratsaldean iritsi nintzen eta Donostian ez zegoen
batere girorik, ordubete lehenago Lizarra inguruan egon nintzen
lanean eta han kiskali egiten ginen eguzkipean 30 gradutara),
lagunekin bildu, Donostiatik paseatu…

Bihar amaitzen dela aipatu dut goian.
Pena emango dit pixka bat eta faltan botako dut ikasturtean zehar
egun hauek baina nire naturara itzultzeko ordua iritsiko zait. Hala
ere azpimarratu behar dut uztail honetan asko gozatzen ari naizela
nagoen tokian egonda ere. San Ferminetan egon nintzen eta izugarri
ongi pasa nuen, Donostian ere ez nago batere gaizki (eta hori
hondartzak ez didala grazia askorik egiten) eta eguraldi ona egin
arren beroak ez dit kalte asko eragiten.

Disfrutatzen jarraituko dut beraz udara
honetan eta twitter bidez horren berri izango duzue. Tamalez blogean
egoteak lan gehiago eskatzen didalako eta askotan ez naiz heltzen hau
eguneratzea, baina saiatzen naiz ahal dudana egiten.

Bipartidismoa literaturara iritsi da

Utzi erantzuna

Normal
0
21

false
false
false

MicrosoftInternetExplorer4


/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:”Tabla normal”;
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-parent:””;
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:”Times New Roman”;
mso-ansi-language:#0400;
mso-fareast-language:#0400;
mso-bidi-language:#0400;}

Uda giroan
murgilduta gaude aspalditik (eguraldia gorabeheratsua izan arren eguzki egun
zoragarriak izan ditugu). Urtaro berria hasteko egun gutxi falta dira eta egun
hauetan behin eta berriz ikusi dezakegu komunikabideetan garai ezin hobea dela
liburuak irakurtzeko.

Gaurko El correo egunkarian kultura sailean
aurtengo udan izango diren bi liburuen arteko lehia artifiziala aipatu du. Bi
liburu horiek Ildefonso Falcones eta Stieg Larsson-en azkeneko argitalpenak
dira, Las manos de Fatima eta La reina en el palacio de las corrientes de
aire, hurrenez hurren.
Badirudi Vocento taldeko
egunkariarentzat bipartidismoa ere literaturara iritsi dela. Badirudi uda
honetan gehien irakurriko diren liburuak bi horiek izan behar direla eta aukera
horietatik irteten dena pertsona arrarotzat har diateke.

Ziurrenik liburu
horien ale ugari salduko dira baina udako irakurketa ezin dezakegu bi titulu
horietara mugatu. Eskaintza zabala daukagu egun berezi eta luze hauetan
dastatzeko. Ireki zaitezte mugarik ez daukan mundu bati.

Liburu bakoitzak
bere urtaroa izan dezake. Irakasle batek aipatu zigun adibidez hobeto sartzen
dela Madan Bobary udan neguan baino.Hona hemen jarraian bi lista. Bata El
Correoren arabera 2009ko libururik salduenak lehenengo hiruhilabetekoan eta
bestea nik gomendatutako euskarazko bost liburu aproposa izan daitezkeela udan
irakurtzeko.

Normal
0
21

false
false
false

MicrosoftInternetExplorer4


/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:”Tabla normal”;
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-parent:””;
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:”Times New Roman”;
mso-ansi-language:#0400;
mso-fareast-language:#0400;
mso-bidi-language:#0400;}

2009ko libururik
salduenak lehenengo hiruhilabetekoan. Iturria: El Correo:

Larsson, Stieg: Los hombres que amaban a las mujeres.

Larsson, Stieg: La chica que soñaba con una cerilla y un
bidón de gasolina.

Boyne, John: El niño con el pijama de rayas.

Neville, Katherine:
El fuego.

Byrne, Rhunda: El secreto.

Abadia, L.: La crisis Ninja.

Moccia, Federico: Hoy tengo ganas de ti.

Udan irakurtzeko
gomendatzen ditudan liburuak:

Gabiria, Julen. Han goitik itsasoa ikusten da.

Agirre, Katixa. Habitat.

Elorriaga, Unai. Van’t Hoffen ilea.

Aurkenerena,
Joseba: Hendaiako tren geltokia.

Muñoz, Jokin: Antzarraren bidea.

111 akademiako kide, zergatik?

Utzi erantzuna

Normal
0
21

false
false
false

MicrosoftInternetExplorer4


/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:”Tabla normal”;
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-parent:””;
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:”Times New Roman”;
mso-ansi-language:#0400;
mso-fareast-language:#0400;
mso-bidi-language:#0400;}

Agian jakingo
duzue 111 akademiako kide naizela. Nire betebehar nagusia urteko liburuak
irakurtzea izaten da eta ondoren bozketa baten parte hartzea erabakitzeko
zeinek merezi duen Beterriko liburuaren aipamena. Sari honek irakurleek ematen
dute eta ez inongo erakunde publikorik ezta kritikarien kolektiborik ere.

Honekin esan nahi
dut alde batetik horregatik naizela akademiakide, herriak emandako sari bat
delako. Sari nahiko esanguratsua normalean liburuak irakurleei zuzenduta
baitago eta ez goian aipatutako erakunde eta kolektiboei. Gainera nahiko sari
garbia iruditzen zait dela, akademiakideak zazpi lurraldetakoak gara (eta
atzerriko batzuk ere) eta bakoitzak bere iritziak izaten ditu. Hori idazle
batentzat nahiko aberasgarria dela pentsatzen dut. Zein da onena zure lanari
buruz iritzia emateko, zuzenduta dagokionari edo axola ez zaion bati eta
produktua iritsi zaionari. Erantzuna nahiko argia ematen du.

Akademiakide nahiz baita ere 2008an deskubritu dudalako literatura asko gustatzen
zaidala. 12-13 liburu irakurri ditut euskal idazleek idatziak eta euskaraz
(batzuk hobeagoak besteak baino) baina irakurtzen nuen bitartean gozatu egin
dut. Lehen aldia da hori gertatu zaidala (edo hori uste dut behintzat). Noski
lehen ere gozatzen nuen baina nire baitarako, orain aukera izanda nire iritzia
plazaratzeko gehiago gozatzen dut. Agian idazleren batek kontuan hartu izan
dezakeelako nik diodana liburu horri buruz eta hori literatura gustatzen zaion
batentzat izugarri notizia ona izan daiteke.

Durangoko Azoka 2006

Utzi erantzuna

Ostegun arratsaldean Durangoko azokan izan
nintzen. Bigarren urtez joan nahiz eta aurten ere primeran pasatu dut.
Lehenengo aldiz kotxez joateko aukera izan dut, eta esan beharra daukat herrira
gerturatu alazbat, nabaria dela azokaren eragina.

Sarreran trafikoa handia zegoen eta edozein
lekutan aparkatzearekin konformatu behar izan nuen. Ez nuenez dirurik aske gune
urdinetik aldentzea erabaki nuen eta hilerrian aparkatzeko erabakia hartu nuen.
Ordu batzuetara nire lasaitua hartu nuen jakinda herriko poliziak isunak jarri zizkiela
gaizki aparkatu zutenei eta ez zutela infrakzio bat bera ere barkatu.

Azoka urtero haziz baino, egonkortzen doala
esan daiteke. Sentsazio ez da jendea denbora pasa doala azokara, euskal kultura
ikustera baizik: nobedadeak, idatzi dena, gehien entzuten dena…

Erosketa helburu batzuekin joan nintzen, baina
argi dagoen bakarra da liluratuta bukatzen duzula hainbeste eskaintzaren
aurrean eta dirua oso azkar joaten dela eskuetatik. Berria-ko estilo liburua,
Iban Zalduaren Etorkizuna eta Boltxe aldizkariko zenbaki batzuk erosi nituen.

Gainera Durangora hurbiltzen ari nintzela
Euskadi Gaztea entzuten Ibaizabal ikastolakoek egutegi bereziak saltzen zutela
aditu nuen (azken aldian modan dauden egutegi biluzi horietako bat),eta
badirudi ez zutela zorte handirik izan salmentekin. Horregatik eta badakidalako
zer den gaizki pasatzea proiektu bat aurrera ateratzeko, nire laguntza eman
nien halako bat erosiz.

Datorren urtean berriro itzuliko naiz, uste
dut ohitura hartuko dudala urteko zubi honetan kanpora joan beharrean Durangora
hurbiltzeko.

Nire dobleekin solasean

2 erantzun

Garaiko euskal literatura eta unibertsaleko
irakasleak hiru hitzaldi antolatu ditu. Horietako bat azaroaren 9an eduki
genuen. Iban Zaldua, azkenengo Euskadi literatur saria, etorri zitzaigun bere
bizitzari buruz hitz egitera.

Esan beharra daukat Iban Espainiako ekonomiako
historia asignatura irakasten didala. Oso zaila egiten zait ipuin idazle bezala
ikustea, oso profesionala baita bere klasetan eta ez zaiolako idazle ildoa
ikusten. Onartu beharra daukat bere Si Sabino viviria eta ipuin batzuk
irakurrita ditudala, eta ez daude batere gaizki.

Iban goiz hartan, irakurle eta idazle on bat
bezala, bere erosketa karroarekin etorri zitzaigun liburuz beteta eta irakurle
bizitza eta idazle bizitza nondik nora joan ziren azaltzako gogo handiekin.

Azaltzen hasi zitzaigun literatura arlo
ezberdinak deskubritzen zihoan bitartean horiei buruz idazten zituela. Bide
paralelo berdinak egin zituen irakurle eta idazle bezala. Horretarako Borges-en
testu bat irakurri zigun, situazio hori nolabait azaltzeko: Borges eta ni
(Ipuin hautatuak, Ibaizabal, 1998).

Bere hasierak komikiekin izan zen, ume guztiak
bezala. Eta bere lehenengo literatur saiakerak genero honetan izan zen, Super
hombre pertsonaia sortuz.

Horrela ordubete baino egin genuen berarekin
solasean. Idazle fantastikotik, politikora, errealistara eta euskal idazle
izatera arte nolako literatura irakurri zuen azaldu zigun.

Benetan hitzaldi ezin hobea ikusteko aukera
izan genuen azaroaren 9ko goiz hartan.