by Iñaki Peña -

Dolua eta zoriona

Hadley Hammer.

Hadley Hammer eskiatzaile estatubatuarra da, 38 urtekoa. Bizitza intentsitatez bizi duen horietakoa. Heriotzarekin, bestela, harreman bizia izan du azken urteotan, haren gertuko pertsona garrantzitsuak hil direlako, mendian eta hirian: Elur-jausi banatan David bikotekidea eta Hilaree lagunmina, istripu zerebrobaskular batekin Sam bikotekide ohia eta minbizi batekin aita.

“The Guardian” egunkari ingeles batek hari buruzko artikulua argitaratu du hilabete honetan, “Grief doesn’t bend” izenburukoa (“Doluak ez du makurtzen”). Ugariak dira bertan topatutako harribitxiak, jarraian irakurriko dituzunak:

“Bizitzaren zati handi bat lana eta zergak dira, beraz garrantzitsua da jolasteko (gozatzeko) uneak topatzea”.

“Mendi batera igotzen ari zarenean, zuhaitz bat ezin duzu mugitu edo haitz bat zeharkatu. Oztopoekin moldatu behar zara”. Doluarekin bezala.

“Doluak egiten du beherak askoz beheragoak, eta gorak askoz goragoak”.

“Zauriak ez dira inoiz aldentzen, baina dolua egin dezakezu eta oraindik zoriontsua izan”.

Zoriona da mendietan Hadleyk topatzen duena, Davidek eta Hilareek aurkitzen zutena. Gutariko batzuk ere kausitzen duguna. Aurreko asteburuan, adibidez. Urbasa-Entzia aldean esate baterako. Ameskoetako zonalde hartan MHHH aurkeztu genuen asteburuan. Eider Ballinak harremanetan ipini ninduen Idoia Asurmendiren izeba batekin, Ana Zuazolarekin. Kultura eta gastronomiaren egitarau baten barruan egon zen proiekzioa. Hotza kanpoan, beroa ludotekaren barnean, jendea etortzen animatu zen. Eta bizia izan zen solasaldia, oso parte hartzailea. Emakume batek esan zidan bezala, “oso sakona”. Bakedano herrian, bitartean, pintxo dastaketa zegoen. Eta bat egin genuen egitarauaren beste ekimen horrekin, noski.

Lan egiteaz eta zergak ordaintzeaz gain, bizitza gozatzeko dagoelako.

PD.- Mila esker Nere, komentatutako artikulua helarazteagatik.

by Iñaki Peña -

Udagoiena

Udazkenean jaioa eta udazken zalea naiz. Klima aldatzen hasi denetik, hala ere, oso tarteka gozatu ahal izaten dugu urtaro honetaz, haize hegoa gainetik ezin astindu. Hondamendiak ez aipatzeagatik.

Nafarroa Beherean, lehengo egunean, mendi txango bat egin nuen Zarauzko lagun batekin. Egun epelegia larrazkena izateko. Baigorri eta Bidarrai artean, bide bat igotzen da oso distantzia laburrean eta desnibel handian Iparlako tontorreraino. Beherako bidean, haritz baten gerizpean jezarri ginen zeozer bazkaltzeko. Animikoki ez zegoen ongi laguna, lankide bati minbizi bat diagnostikatu diotenez. Guri medikuoi ere okerrena egokitzen zaigu lantzean behin. Eta Juanjo San Sebastianen hitzak gogoratu nituen, 1994an, K2 mendian bere sokakide eta laguna galdu baino lehen, pentsatu zuenean okerrena egokitu ahal ziela bere espeziokideren bati, edo hari berari. Bihozkadak dira, edo besterik gabe iristen da momentu bat zure zaurgarritasunaz jabetzen zarenean. “Mendian hil. Hirian hil” proiektatu genuen egun horretan Gernikan, goizean Bidarrai aldean ibili eta gero, eta solasaldira hausnarketa hau ekarri nuen.

Bi egun geroago, Lakuntzan dokumentalaren beste pase bat izan genuen, Sakana aldean. Emanaldi arrunt berezia izan zen. Izan ere, aste batzuk lehenago, hortik oso gertu, Ziordiako mendialdeko horma batetik Ekhi Arroyo gasteiztarra hil zen. Radio Vitoriaren elkarrizketa baten bitartez ezagutu nuen gertatutakoa, bertan gure dokumentala aipatu zuten eta hurrengo emanaldia non izango zen. Hara etorri ziren Ekhiren senideak, sekulako indarra erakusten, hain kolpe gogorra jaso berriak. Euren erresilientziaren gako nagusietakoa aste hauetan jasotako sostengua izan da. Ekhi oso pertsona sozialki aktiboa zen, eta komunitatearen zati handi baten dolu kolektiboa laguntzen ari da familiaren dolua arintzen. Horren lekukoa izan ginen udagoieneko lehengo egunean.

Pasa den asteburuan, azkenik, Bizkaira itzuli nintzen. Arratia aldean antolatu zuten, bigarren urtez jarraian, Denboraren igarotzea nabarmena da, orain dela 11 urte estreinatu genuen dokumentala berriro ikus-entzutean. Nola joan garen zahartzen partaideok, zenbat gauza gertatu zaizkigun 11 urte hauetan. Horietako batzuk gogoratu nituen solasaldian, Igorreko kultura etxean. Izan ere, ariketa ona da lantzean behin horrelako errepasoak egitea gure bizitzei. Zertan hobetu garen eta zertan ez dugun asmatu. Zer daukagun egiteke, kontu garrantzitsuen artean. Zeren zain gauden.

Udazkeneko egun hauetan menditerapian ibili naiz Pagoetan, Iparlan, Altzanian, Gorbeian eta Ireberren, konpainia onean. Zazpietatik bost probintzietan. Bizi garen seinale. Hurrengo udagoienean SB-ren emanaldi bat egiteko gelditu gara Igorreko antolatzaileekin. Kateak ez du eten.

by Iñaki Peña -

Zain dezagun mendia

Ez dago ohitura handirik itzulpenak irakurtzeko gure Herrian. Gure liburutegietan beste hizkuntza batzuetatik ekarritakoak ezinbestekoak diren arren. Ez da ohikoa liburuak irakurtzen autobusean edo metroan jendea ikustea, orokorrean. Usadio zaharren artean sailkatu beharko genuke beraz paperezkoak leitzearena, funtsean alpinismoaren mito honen proposamena bera bezala: Mendian ibiltzeko era zahar eta onak.

Hitzaurrea Juanjo San Sebastián-ek idatzi du liburu honetarako, beste mito batek, horrela deitzeak barrea piztuko dion arren. “Urrunago, motelago, isilago, basatiago”. Juanjoren lau berba hauetan aurreratu daiteke Reinhold Messner-ek esan nahi diguna.

Juanjo Garbizu-ren “Monterapia” haren bidearekin bat egiten du erraldoi italiar alemandunak ere. “Slow mountain”, mendi lasterketen boladatik at. Motel eta isilik, modurik hoberena inguratzen gaituzten baina normalean ikusten ez ditugun animaliak topatu ahal izateko. Eurek gu ikusi eta usaintzen gaituzten arren.

Messner-ek “Hegoaldeko tiroldar, europarra eta munduko hiritarra” erabiltzen du bere burua definitzeko, gustatu zait, ‘hemen eta munduan’ filosofiarekin. Garrantzitsua da munduan zintzo kokatzea, eta hainbat pertsonaren “sasi-munduko hiritartasunak” alboratzea, sinesgarriak ez direnak.

Orientatzeko modu zaharrak ere aldarrikatzen ditu Reinholdek, teknologiatik apur bat askatzea. Egia esan, aholku honi aspaldian jarraitzen diot, tarteka gorriak ikustea ekarri badit ere. Ez gehienetan, zorionez. Ariketa bikaina da burmuina lantzea mendian ibiltzean.

Zaborrik ez laga, ezta laranjaren azalak ere, biodegradagarriak direnak gehituko nuke. Egia da animalien bazka izan daitezkeela, baina gure aztarna uztea ez da benetan beharrezkoa. Haren dekalogoan, Messner-ek beste era batean esaten du inguruneak ez hondatzearena. Maila handian, klima aldaketarena beste kontu askoz potologoa da, urtez urte nola areagotzen ari den hondamendia begi bistakoa da. Urtero harrituko garen arren “ezohiko tenperaturekin”, aurreko urtekoak eta hurrengokoak bezalakoak, ohikoak alegia.

Mamitsua bezain mehea da argitalpena, eta amaierako zatia, elkarrizketa formatuan egindakoa, asko disfrutatu dut. Gako ugari uzten digu, baita bizitzeaz, zahartzeaz, zauritzeaz, egokitzeaz eta hiltzearen beldurraz ere. Bai, totema ere gizakia da.

Liburuaren bukaerarako, hitzatzea Ramon Olasagasti-k egin du, harritu nauen tonu gordinean egin ere: “Ur-negar bat”. Beharrezkoa, jendarte moduan daramagun bidea ikusita. Zaindu maite dugun hori.