Egunkarian sekulako elkarrizketa irakurri nuen lehengo egunean, Aritza Monasterio andinista euskalperutarrari Jon Artanok egindakoa. Sigma fabrika, Karakate, EH, 1980ko hamarkada, heroina, Pirinioak, Peru, istripuak, … Hemen pasarte interesgarri batzuk.
1980ko hamarkadaren hasierakoak urte konplikatuak kalean, eta parrandan, hainbeste ibiltzeko…
Bai, heroina asko sartu zen.
Izan al zenuen horretan erori zen lagunik?
Mordoa, gertukoak ere bai. Nola ez ba? Elgoibar izan zen gogorren jo zuen herrietako bat. Hiltzen ziren, eta zerk eraman zituen ez genekien ongi… Hiesa zen, noski. Urte latzak ziren oso. Estatu politikarekin zerikusia du hainbeste heroina sartu izanak.
Probatu al zenuen?
Bai.
Zein izan zen mendekotasunean ez jausteko gakoa?
Ez dakit… Zortea izan dudala uste dut, beste batzuek baino gehiago behintzat.
Nola atera zinen krisi hartatik?
Kostata, luze jo zidan. 20 urte nituenetik-edo gurpil horretatik irteteko ahaleginean hasi nintzen, alkohol dezente edaten nuelako eta horrela jarraituz gero zulora nindoalako. Garai hartan, herriko lagun batzuk eskalatzen hasi berriak ziren. 23 urte neuzkan, sekula ez nuen aurrez probatu, baina estetikoki beti erakarri izan ninduen. Ihesbidea izan zen.
(…)
Jazoera oso larri bat izan nuen Zeelanda Berriko azken egonaldian… ez daki jende askok.
Gidatzen ari zinela gertatu al zitzaizun?
Bai. Eta hori eraman egin behar da.
Norbait hil al zen?
Bai. Bi pertsona. Soka… eten egin zen.
Soka ondo al zegoen?
Bai. Istripua izan zen. 2019ko azaroa zen, eta bi pertsona neramatzan, ezagutzen nuen sarritan egina nuen bide klasiko batean. Dena normal zihoan. Elkargune batean, erlaitz batetik segurtatzen ari nintzen, bezeroek zeharkaldi labur bat egin zezaten. Inguru hartako harkaitza oso zorrotza da… bietako batek labain egin izango zuen, eta erortzean bestea eraman… pendulua egin zuen, eta elkarguneak tentsio kolpeari eutsi zion bestela, neu ere ez nengoke hemen, baina istantean tentsioa askatu egin zen, arrokak soka moztu zuen…
Nola ematen zaio buelta horri?
Oso gogorra izan zen lehen hilabeteetan. Gogorra da gaur egun ere. Fisikoki ez zitzaidan ezer gertatu, baina, emozionalki, zerbait hautsi zait barnean. Hori beti hor egongo da, bizi osorako zama. Gainera, oroitzapen oso argia dut, detaile guztiak gogoratzen ditut… Hamaika buelta ematen dizkiozu; beste era batera egin banu hura edo bestea… baina ez duzu ziurtasunik gertatu zena eragotziko zenuenik, erantzun argirik ez.
Ezagutu al dituzu mendizale horien familiak?
Baten emaztea eta bi alabak etorri ziren. Jakin nahi zuten beren senarrak, aitak, nola pasatu zituen azken egunak, zoriontsu izan ote zen. Mesede egin zidan haiekin hitz egiteak.
Laguntza psikologikorik izan al duzu?
Bai, profesional batekin bildu nintzen zenbait astez. Tarte baten ostean, egin nezakeen onena gidatzen jarraitzea zela pentsatu nuen, eta halaxe adostu nuen agentziarekin. Perura itzuli izan banintz, ez dakit hura gainditzeko gai izango ote nintzatekeen. Beste gidariekin berriz mendian topo egitean, eupada bat eman, eta ni ikusteaz pozten zirela esaten zidaten. Haiek badakite… Mendian arriskua kudea dezakezu, baina ezin duzu desagerrarazi.
Itzuli al zara istripua gertatu zen mendira?
Bi aldiz egin dut ibilbide hori bera bezeroak eramanez. Aurrenekoa oso gogorra izan zen, baina aldi berean terapeutikoa. Bezeroetako bat laguna dut: nirekin joan nahi zuela esan zuen agentzian.
Ezbeharraren gunean bertan izan al zineten?
Bai. Aurre egin nahi izan nion. Eta jausitako bi mendizaleetako baten makila zati bat jaso nuen.
—
Elkarrizketa osoa: Aritza Monasterio Bilbao: «Mendian arriskua kudea dezakezu, baina ezin duzu desagerrarazi» | Kirola | Berria
