Etiketaren artxiboa: joanesigeregi

BERTSO BARRIAK, IXIM ULEWtik (artoaren lurraldea) JARRIAK II

Eta Joanesen bigarren sorta!


1)       Ixim Ulew-ko bertso euria


ezin da egon aterri,


nahiz ta noiz kristo botako duen


Maldonadok ez igerri.


Berriro ere idatziko dut


makina bat bertso berri,


ta emango dut Jon Maia hauen


erlijioaren berri.


 


2)       Igande baten xukulem maia


bat ikusten egon nintzen.


Hor egon nintzen kristautasunan


liturgia konparatzen,


kristautasunan antza zerk duen


esaten hasi gaitezen:


lau terdietan iratzartzea


penitentzia izan zen.


*Xukulem = zeremonia maia.


 


3)       Lau terdietan iratzartzea


sekula ez dugu lirain,


baina seietan ailegatzeko


ardura nuen nire gain.


Iximcheuherriko katedralera


denboraz helduta bikain,


hor egon nintzen ezezagun bat


plazan noiz agertuko zain.


 


4)       Ez zen erraza Aurelino hau


aurkitzeko ahalegina,


jende piloa zebilen plazan,


benetan pentsa ezina.


Ordu horretan ez da esnatu


oraindik ama birjina,


nola demontre egon liteke


elizan over booking-a?


 


5)       Cita a ciegas baten bezala


bilatzen nenbilen bero,


eskerrak horko jende guztia


zela Jesusen bezero.


Goizeko seiak emandakoan


meza hasi zenez gero,


tipo bat baino ez zen gelditu


denak joan eta gero.


 


6)       Nire laguna bera ote zen


deskubritzeari ekin,


ez zela bera azaldu zidan,


ta hizketan hasi berdin.


K’ula-n azpitik zerbezatxo bat


hortxe atera zuen fin.


Gaupasero bat aurkitu behar


lehenengo espuelarekin!


*K’ul=pontxoa.


 


7)       Denbora baten plaza hortara


ez zenez agertu inor,


elizarantza begiratuta


kontatzen hasi zen jator


urte luzetan gitarra jotzen


ibili zela bera hor,


15 urtez katolitro ta


5 urtez evangelicor.


 


8)       Hor egon ginen Aurelino hau


bila etorri zen arte,


Fausto gurekin apuntatu zen,


zahartasunean gazte.


15 tipo pick up batean


ia mundutik aparte.


Euskal Herriko ahuntzek sarritan


bide hobeak dauzkate.


*Fausto=gaupaseroa.


 


9)       Jende nahikotxo aurkitu nuen


paraje urrun horretan,


hango aq’ij-ak beso zabalik


hartu gintuenak bertan.


Bere etxeko atmosfera zen


gustagarria benetan,


intsentsu pila sudurrean ta


marinba belarrietan.


*Aq’ij=gida espirituala.


 


10)    Sinesmen maian ri ati’t ik’-a


gu guztion ati’t-a da,


qatata’ ri q’ij, qate’ ri ulew


guraso zaharrak jada,


animali ta landare denak


beraien seme alaba.


Ta gizakiok famili hortan


ume gazteenak gara.


 


*Ri ati’t ik’=ilargia; Ati’t=amama; Qatata ri q’ij=eguzkia gure aita da;


Qate’ ri ulew=lurra gure ama da.


 


11)    Denok kanpora atera eta


ataria jendez lepo.


Kanpoaldean borobiltxo bat


jarria zuten ederto.


Azukre eta zerealekin


bete genuen konpleto,


arbasoei bizitza eta


janaria eskertzeko.


 


12)    Borobil hori bete genuen


zereal eta azukrez,


ta xukulem-ak jarraitu zuen


denari sua emanez.


Kea ta sua xukulem-eko


erdigunea da berez,


arbasoekin hitz egiten da


erdiko suan bitartez.


 


13)    Arbasoei eskerrak eman


gero guztiok batera.


Iparraldera, hegoaldera,


sartalde ta sortaldera.


Hala ere lau norabideak


haientzako dira zera:


eguzkiaren ta haizearen


sarrera ta irteera.


 


14)    Guzti guztiok mugimenduan


batera ta besterantza,


katolikoen estatismoaz


galdua baitzuen antza.


Zeremonia bat edo jaia zen


hartua nuen zalantza,


aldi berean egiten ziren


liturgia eta dantza.


 


15)    Aldi berean erabilita


arima eta gorputza,


igarri gabe helduak ginen


amaiera alderuntza.


Amaierarik onena beti


txokor handi bat ta kuxa,


nahiz ta ardoa nahiago dudan


kuxa baita alkohol hutsa.


*Kuxa=zeremonietako edaria.


 


16)    Xukulem-a hor amaitu arren


handik eskapatu ezin.


Nimaq’ij-a zen denontzat eta


han dantzatzeari ekin.


Hango marinba orkestra eta


kuxa ta zerbezarekin,


zeremoniaren osteko jaia


hasi baino ez zen egin.


*Nimaq’ij=egun handia/ jai eguna


 


17)    Suak berotzen gintuen eta


ezin ginen gelditu hotz.


Eliza baten ez da egoten


hain giro onik kauen zotz.


Nahiz ta etxetik hain urrun egon


ez ginen sentitzen arrotz,


iauastelehena egin artean


man xojb’e ta roj pa qochoch.


*Man xojb’e ta roj pa qochoch=gu ez ginen etxera joan.


 


18)    Faltan izaten zaituztet baina


ez zait hainbeste axola,


mundu urrun hau ezagutzea


behar bainuen behinola.


Badakizue ederto baten


ta zoriontsu nagola,


tichajij iwi’ iwonojel ta


choyan chik bertso eskola.


*Tichajij iwi iwonojel=zaindu zaitezte zuek guztiok; choyan chik=ikusi arte.


* Doinua: Javi Ocejo gure laguna doinuan, edo beste edozein zortziko nagusitan. Hirugarren denborako komandoko beteranoek badakite zein den “Javi Ocejo gure laguna” doinua.

BERTSO BARRIAK, IXIM ULEWtik (artoaren lurraldea) JARRIAK I

ALBE internazionala dela aspaldi dakigu. Birmighamen enbaxadorea izateaz gain, Mexiko aldera ALBEkide bat bidali dugu. Handik dabilkigu Joanes Igeregi sopeloztarra. Ez dabil geldu gure Joanes eta bere ibileren berri eman digu bertso sorta hauen bidez.


Bejondeizula Joanes!


1)     Urte berria maia artean


hasia dudanez aurten,


lengo urteko azken eskola


izan da niretzat azken.ti


Inguru hontan bertso ekina


ez da erreza izaten


baina arkatza eta papera


hartuta halako baten


saiatuko naiz bertso hauetan


hemengo berri ematen.


 


2)     Astiro baina gorantza doa


nire kaqchikel-an maila:


xsaqer egunon, xokoq´a gabon


sartu behar diot tralla,


aditza zelan erabiltzen den


behar dut gogor entsaila,


lau “K” ezberdin dituzte eta


nik lautik zortzitan falla.


Gauza bat argi ikasia dut


euskara ez da hain zaila.


 


3)     Asteburu hau ondo pasa dut


Chinique  herriko jaietan.


Hara bidean nindoalarik


Lemoa lakua bertan,


Urizar eta Ortuzartar bat


dabil alkate lanetan,


eta herriko fundatzailea


Echenique zen benetan:


Kolonia gara Europan baina


kolono ameriketan.


 



4)     Convitea ta dantzaldia da


hemengo jaietan ginda,


maskaradaren gure ohitura


guztiz aldatu egin da.


Dantzan atera nahiko nituzke


hamaika patoja linda,


hasieretan bizkar hezurra


ondo mugitu ezinda,


baina banabil dantzan ikasten


merenge eta marinba.


 


5)     Dantzaldi baten boliche zar bat


hurbildu zitzaidan hara,


berba ta berba hasi zitzaidan,


gero eman besarkada,


K´iche´ hizkuntza ote zen hori,


latina ala euskara?


Bolo erdiak bertan jausita


lotan pasa zuten gaba.


Astearteko gure jarduna


oso moderatua da.


 


6)     Zuek utz awätz? galdetuz gero


utz matyox esan beharko,


zelan nagoen galdetuz gero


ederto eskerrik asko.


Askoz gehiago ez dut ikasi


baina ez daramat txarto.


Bertsoa maiaz osatu arte


saiatu behar dut bapo.


Chwaq chik denoi, zaindu zaitezte


gehiago hurrengorako.


 


 *Kaqchikel= bizi naizen inguruko hizkuntza maia.


*Convite= herriko jai guztietan maskarak eta mozorroak jarrita egiten duten kaleko dantza/desfilea. Bertako batek “esta costumbre viene de una tradición europea llamada mascarada” esan zidan. Zuberoakoa ala Italiakoa ote?


*Patoja= neska


*Boliche/bolo=zutik egoten lanak dituen mozkorra


*K´iche´=Chinique inguruko hizkuntza maiatza


* Doinua: Mutil koxkor bat itsu aurreko edo hamarreko nagusiko edozein.

IGORREKO SAIOA

Aurreko igandean, Bizkaiko Txapelketako azken aurreko kanporaketa jokatu zen Igorreko frontoian. Bertan, gure eskolako Beñat Vidal eta Joanes Igeregik abestu zuten.


Gure eskolakideak ederto ibili ziren eta maila ona dutela erakutsi zuten. Saioko irabazlea Miren Amuriza izan zen. Orain arteko puntuaziorik altuena lortu berriztarrak.



Saioa orain arteko biziena izan zen. Bertso onak zein umoretsuak entzun genituen.


Beñat eta Joanesi elkarrekin abestea egokitu zitzaien zortziko nagusian. Hona hemen gaia: Beñat, 30 urte daroazuz eskola berean irakasle. Gaur, Joanes irakasle hasi berriaren lehenengo eguna da. Eskola amaituta alkartu zarie. Hemen Beñaten lehen bertsoa:


Klasera sartu eta aurrean
24 mutil neska,
izango zendun gela barruan
sekulako oihu festa.
Lehenengo eguna holakoa da
eta etzaitela kezka,
hasieratik Joanes gogor
egingo zenien, ezta?


Eta hauxe Joanesen erantzuna:


Benetan gogor egin dudanik
Beñat etzazu ba uste,
ta oihuak baino ez ditut jaso
nire azalpenen truke.
Egun bat baino ez da pasatu
ta jada utziko nuke,
nola demontre aguantau duzu
zuk 30 urte?


Gauzak horrela, honakoa azken emaitza:


Miren Amuriza      446,5
Peio Ormazabal    392
Eneko Abasolo    365,5
Beñat Vidal        333
Ortzi Garitano      331
Joanes Igeregi   327


Gogoratu hurrengo saioa, igandean izango dela, Erromoko Gobela Polikiroldegian, 17.30etan. 500 toki baino ez daude, eta joateko asmoa baduzue, sarrerak www.bertsosarrerak.eu webgunean eskuratu ditzakezue.


Oharra: Argazkia www.ukberri.net webgunetik hartua da.

BIZKAIKO TXAPELKETA BADATORRELA!!!

Uda igaro ondoren, bertso gosez zaudela??? Ez zaitez kezkatu! Udagoienerako prestatu zaitezte! Bizkaiko Txapelketa ate joka daukagu, urriaren 10ean Mungian hasiko da. Gure eskolatik zazpi bertsolarik lortu dute txapelketarako txartela:


                           Beñat Vidal


                                     BEÑAT VIDAL


 


                             Joanes Igeregi


                                   JOANES IGEREGI


                           Itxaso Paia


                                     ITXASO PAIA


                           Jone Uria


                                       JONE URIA


                             Peru Vidal


                                        PERU VIDAL


                               Arrate Illaro


                                      ARRATE ILLARO


                                  Fredi Paia - Txapelketa Nagusia 09


                                         FREDI PAIA


Guztiek abestuko dute azken laurdetenetan, Fredi izan ezik, azken txapelketan finalista izan zenez, finaulaurrekoetarako txartela dauka. Eta hauxe duzue egutegia datak gorde ditzazuen:


Urriak 10, Mungia:


Oihana Bartra, Xabi Enbeita, Iker Belaustegi, Itxaso Paia, Ander Elortegi eta Julen Sololuze.


Urriak 17, Balmaseda:


Joseba Artza, Jone Uria, Asier Legarreta, Julen Erezuma, Iñaki Iturrioz eta Lander Ibarluzea.


Urriak 24, Aulesti:


Mikel Goiriena, Ibon Ajuria, Gorka Ostolaza, Arrate Illaro, Xabat Galletebeitia eta Peru Vidal.


Urriak 31, Igorre:


Miren Amuriza, Abarkas, Peio Ormazabal, Ortzi Garitano, Joanes Igeregi eta Beñat Vidal.


Abenduak 5, Gernika (azken finalaurrekoa):


Fredi Paia.


Egurra kuadrilla!

ERROMOKO JAIAK

Algortako jaietako ajea pasatu gabe, Erromoko jaietarako motorrak berotzen hasi gara.


Betikolez, bi saio izango dira: saioa eta bertso-jira. Hementxe zitak:


Abuztuak 5, 21.00etan, Santa Eugenia plazan (txoznagunean):


Iratxe Ibarra
Aitor Mendiluze
Joanes Igeregi
Xabi Paya
Gai jartzaile: Nahikari Ayo


Abuztuak 7, 19.00etan, Txoznagunetik abiatuta, bertso-jira auzoko tabernetatik:


Sustrai Colina
Arkaitz Estiballes


Alkarregaz egongo garelakoan, eguenerarte!

JONE URIA URIBE KOSTAKO TXAPELDUN

Hiru kanporaketa egin ondoren, larunbatean egun handia iritsi zen: Uribe Kostako finala. Sei bertsolari, nor baino nor gehiago, txapel preziatuaren bila eta Bizkaiko Txapelketarako txartela lortzeko asmotan.

Uribe Kostako Txapelketari buruzko historia oso ondo laburtu zuen Xabi Paya gai-jartzaileak:

Uribe Kostako lehen txapelketa 1994an egin zen, egunotan mende erdiko ospakizunetan dabilen Algortako Bidebitarte txokoan. Saio aitzindari hartan, Uribe Kosta, Uribe Butroe eta Txorierriko sei bertsolarik parte hartu zuten, tartean Unai Elorriaga idazle ezaguna. Txapela lehiakide txikienak eskuratu zuen, artean ilean marra egiten zuen ume ahotseko Fredi Paia, 13 urteko mutikoa. 

Ordutik gure eskualdeak Bizkaiko Txapelketarako baliagarri izan diren saio guztietan parte hartu izan du, Ipar Uribe eskualde multzoko lehiaketan bertsolari kopurua handiena eskainiz.

Hamasei urte geroago, Uribe Kostak bere bertso aberastasuna erakusteko aukera berreskuratu du. Izan ere, Uribe Kostak, ekonomia oneko eskualdearen fama izateaz gain, bertsolaritzan ere ezin oparoagoa izatearen ospea behar luke. Horren seinale, Bizkaiko eskualde guztietatik aurten lehiara bertsolari gehien aurkeztu duena izatea. Eta, zin dagizuet, kantitatearen neurrikoa dela kalitatea ere. 

Saioa bizi joan zen, aipatzekoa da Aitzol de Kastro eta Itxaso Payak eginiko ofizioa zortziko nagusian; ale politak utzi zituzten. Zortziko txikian, Arrate Illaro eta Joanes Igeregik, edo Jone Uriak eta Aitzol de Kastrok egindako ofizioek entzuleen artean barre algarak sortu zituzten.

Lehen puntuak erantzutea ez da lan erraza izaten, baina hemen ere ale politak entzun genituen. Bakarkakoan, Aitzol de Kastrok, tragikoa izan zitekeen gaiaren aurrean, buelta eman eta entzuleen txalo zaparrada jaso zuen.

Lehen fasea bukatuta, epaileek erabaki zuten nortzuk igaroko ziren buruz burukora: Itxaso Paia eta Jone Uria. Hamarreko txikian hiruna bertso osatu zituzten eta ondoren kartzelan hiruna bertso bota behar izan zituzten neurri eta doinu librean.

Hamarreko txikian, ale umoretsuak entzun genituen. Hegazkinean zihoazen biak, eta Itxasoren ondoan zegoen ezezagunak, Jonek, gogor besarkatu zuen paiatarra, ekaitza zela eta.

Kartzelan ale hunkigarriak entzun genituen. Biek sentiberatasun handia erakutsi zuten presondegira sartzen ari den neskaren paperean.

Kartzelaren ondoren, Jone Uria suertatu zen txapeldun. Hona hemen botatako azken agurra:

Jone Uria, Uribe-Kostako txapelduna

Trinok, Josebak ta Andonik
sortu zuten erresuma,
Miren, Goizalde, Xabi ta
Fredik orain lan astuna.
Nahikari ta Beñat, berriz,
bermatzen etorkizuna,
Geko eskolari esker
daukagu freskotasuna.
Itxaso, Arrate, Peru
lagun koadrila kutuna,
baita atzetik datorren
gazteagoen bilduma.
Nahiz ta bakoitzak daukagu
geure berezitasuna,
familia ederra da
denok osatzen duguna.

Hori baita ALBE, familia eder bat!

Ez dugu bukatu nahi, eskerrak eman gabe parte hartu duten bertsolari guztiei, gai-jartzaile taldeari, epaileei, Itzubaltzetako bertso-eskolari eta gaztetxeari, Txorimalo gaztetxeari, Ander Deuna Ikastolari eta saioetara inguratu diren bertsozale guztiei! Eskerrik asko denei!

Baten batek ezin izan bazuen hurbildu zapatuan finalera, edo berriz entzun nahiko balu saioa, hementxe du eskuragarri, www.ukberri.net webgunetik hartua:

Finala osorik entzuteko:

Txapeldunaren azken agurra:

HELDU DA URIBE-KOSTAKO FINALA!

Heldu da! Hiru kanporaketa egin ostean, Uribe-Kostako Bertsolari Txapelketako finalerako txanda heldu da. Finala, larunbatean izango da, hilak 12, arrastiko 18.00etan, Villamonteko Kultur Etxean. Xabi Payaren aginduetara abestuko dute finalistek:


Itxaso Paia
Arrate Illaro
Jone Uria
Joanes Igeregi
Aitzol de Kastro
Ekaitz Larrazabal “Katxo”



Gonbidatuta zaudete!