Etiketaren artxiboa: Simenon

Maiatza eta ekaineko irakurketak

-n -kargitaratuta
Erantzun

Denboraz larri, eta ezohiko formatoan, hona hemen maiatza eta ekaineko irakurketen sinopsia:

–Georges Simenon: El gos groc (Lluís Maria Todók itzulia, Quaderns Crema): liburu entretenitua, arina, lortzen duena Maigret Parisetik ateratzea eta herri txiki baten atmosfera itxian nola mugitzen den ikusaraztea.

–Georges Simenon: El arriero de “La Providence” (Nuria Petitek itzulia, Acantilado): hemen atmosfera are itxiagoa da, kanal baten bueltan dagoen atmosferan girotua. Pertsonaiek pisu handiagoa hartzen dute nire ustez Maigreten beste kasu batzuetan baino. Entretenigarria baita ere.

–Maria Belmonte: Peregrinos de la belleza (Acantilado): hainbat bidaiarirengan Italiak eta Greziak utzitako arrastoaren narrazio bikaina. Orotariko ezagutza kultural hutsala maite dugunontzat gutizia. Helena Attleeren El país donde florece el limonero artelanaren parekoa. Oso gomendagarria.

–Cristina Rivera Garza: Había mucha neblina o humo o no sé qué (Random House). Rulfori buruzko obra oso iradokitzailea, txapela kentzeko modukoa. Idazle baten ofizioaren eta bere obraren arteko harremanaren garrantzia biziki ondo kontatzen duena.

–Benjamin Black (John Banville): El secreto de Christine (Miguel Martínez-Lage, Alfaguara 2007), El otro nombre de Laura (Miguel Martínez-Lage, Alfaguara, 2008), En busca de April (Miguel Martínez-Lage, Alfaguara, 2011) eta Muerte en verano (Nuria Barrios, Alfaguara, 2012). Tarteka aspergarriak, tarteka loari desafio egiten dioten liburuak, badute zerbait hipnotikoa. Ziur asko pertsonaien garapen geldo eta sendotasuna da obra hauen bertutea, bereziki Quirke protagonistarena. Akzio gutxikoak, gezak. Halaber, ziur asko, denak irakurriko ditut.

–Lizar Begoña: Mundu zitalaren aurka (Elkar, 2024). Liburu ona, prosa bikaina duena, nahiz eta 100 orri gehiago ditudan faltan nik gauza batzuk gehiago garatzeko. Oro har gomendagarria eta blog honetan ziur asko aparteko iruzkina merezi duena.

Maigret droga gisa

-n -kargitaratuta
Erantzun

Maigret. Simenon. Historia baten eraikuntza.

Jon Alonsok nobela beltzaren eboluzio ideologikoaz jarduten duenean plazera da hari entzutea. Hasiera batean gizarteari eta bere botere estamentuei (aberatsak, poliziak, epaileak) eginiko kritika gisa jaio zena nola joan zen urteekin eboluzionatzen poliziak “on bihurtu” arte. Eboluzio horretan koka liteke ziur asko Maigret inspektorea, Parisko inspektore ezaguna, zeinak bere baliabide guztiak erabiltzen dituen kriminalak zigortzeko. Badu gainera Simenonek bere moral kutsua ere, hain justu, istorioko bi detektibe printzipalen artean pizten den lehiakortasuna ebazteko orduan justifikatzen duelako sistema beti izango dela garaile: ez kriminalek ez ikertzaile outsiderrek ez dute zer eginiki Frantziako polizia ahalguztidunaren aurrean.

Baina, ideologia kontuak gora behera, istorio gisa bikaina da Maigret i la jove morta (George Simenon, Emili Manzanoren itzulpena, Navona 2022, originala 1954koa). Izan ere, abiatzen da misterio absolutu batetik (hilik agertu den emakumea, zeinari buruz ez dagoen batere pistarik) eta Maigretek, laguntzaile dituen polizien laguntzaile eta emaztearekin elkarlanean, hildakoaren soslaia eraikitziaz gain bere azken urratsak zirriborratu ditu. Oso ondo dosifikatzen du informazioa idazleak, erritmoa in crescendo moduko batean bizituz. Gainera badu kriminologia modernoaren erreibindikazio bat ere, aipatzen baitu behin baino gehiagotan garrantzitsua dela biktima eta kriminalen psikologia ulertzea.

Nik gustura asko irakurri dut eta irrikaz hartu dut liburua gauero. Egia da sarean kritikatu duten liburua dela itzulpenak dituen akatsengatik -nik bateren bat harrapatu diot baina nire katalan maila ez da horren jasoa- baina, halaber, euskaraz eskertuko nuke egile honen itzulpen gehiago balego.

Oporretan

-n -kargitaratuta
Erantzun

Maigret. Lekuz kanpo. Denbora-pasa.

Simenon artista bat da. Izan ere, hain ondo eraikia du bere pertsonaia nagusia berdin funtzionatzen diola Meatzerreka auzoko jaien berbenan edota New Guass (oraindik existitzen da?) diskotekako hardcore techno sesion. Maigret Maigret da, udatiar gisa mozorrotuta edota inspektore jantziz. Horregatik Simenonek, horren protagonista perfilatu ona edukita, jar dezake arreta beste aspektu batzuekin borrokan; esaterako, oporretan sentitu litekeen deserrotzeaz.

Les vacances de Maigret obran (Navona argitaletxea 2022, originala 1947koa, itzultzailea Emili Manzano) Maigretek kostak herri batan igaro beharko ditutu opor luzeak. Aurreikusi bainoa luzeagoak dira, izan ere, bere emazteak duen osasun konplikazio batek behartuko baitu herrian egotera. Sona handikoa da gizona ordea, prentsan gaur bai eta bihar baita ere ageri ohi den horietakoa, eta espero bazuen ere denbora txikikeriatan igarotzea kasu bat iritsiko zaio esku artera.

Hauek dira lanean arreta deitu didaten aspektuak:

-Oporrek fama hobea dute izana baino. “Oporretan beti ondo” bezalako esaldiak oso gezurtiak dira, azalpen tristeago, luzeago eta interesgarriagoak ezkutatzeko hitzezko parapeto lastokarak. Oporretan dago Maigret eta edanari emana dago, errutinaren bat-bateko zapuzteak noraezean utzia. Gainera opor lekuak krudelak dira oporrak ez diren beste edozer zereginetarako. Ez nator bat Iñaki Uriartek Benidormi buruz dioenarekin: Benidorm neguan ez da bere baitakoa.

-Detektibe klasikoen abantaila da, beti eskertuko diot Edorta Jimenezi hau kontatu izana, da mugitzen den unibertsoa ondo ezagutzea. Jauregi dotoreak eta tarberna sordidoak. Horren faltan, eta hori pasatzen zaio Maigreti, dena da peskiza, iluntasun eta alfer-buelta.ç

-Blog honen aurreko sarrera Peter Handkeren obra bati buruzkoa da non Bigarren Mundu Gerra oso presente dagoen. Kasu honetan, obra 1947an idatzia bada ere, ez dago horri buruzko erreferentzia bakar bat ere. Ziur asko irabazle izatearen lasaitasuna da Simenonena.

-Irakurri liburua, oso ondo eusten baitio erritmoari eta bikain kudeatzen du irakurleak eduki beharrko informazioa.

Bukatzeko Emili Manzanoren itzulpena asko gustatu zait, oso ondo funtzionatzen duela iruditzen baitzat. Bejondeiola!

Pipa eskuan

-n -kargitaratuta
Erantzun

Paris. Simenon. Berezia.

Ez nuen ezagutzen Georges Simenon idazle belgiarra baina orain iruzkinduko dudan liburuaren hitzaurrean irakurri dudanez inoiz izan den idazle emankorrenetakoa da: 1.800 lekuetan kokatu zituen bere eleberriak eta 9.000 pertsonaia inguru sortu. Azken hauen artean Maigret inspektorea, 103 narraziotan agerturikoa eta editoreen iritzi ezkorraren aurka irakurleen atxikimendua lortu zuena.

Hain justu bere izen bereko nobelaren protagonista da Maigret (Igela, 2010, Juan Mari Mendizabalek itzulia) eta ez da ohiko nobela beltzen detektibea. Ezatsegina da baina ez Sam Spade bezain bizia, bakartia da baina ez da Marlowe bezain erromantikoa. Obsesiboa da, itzela da nola pentsatzen duen irudikatzea karratuen marrazkiak eginaz foliotan, eta zorrotza: Tabac Fontaine antroan pipa eskuan egiten duen hamabi orduko zaintza antologikoa da. Bere eskutik Frantziako polizia judizialaren barruak arakatzen ditugu eta gaueko krimenaren munduaren oihalean ku-kuka aritu gara. Pertsonai onen artean Maigretez gain Fernande azpimarratuko nuke, prostituta, eta berarekiko lanketa Pretty Womanen mito faltsutik aski aldendua. Bukaeran ez dago magia trukorik, soil-soilik pipa erre eta bere izan zuen hirian arrotz sentitzen den gizon baten inteligentzia.

Bitxikeria gisa, amaitzeko, euskalduna den pertsonaia bat ere marraztu zuen Simenonek, Gastambide epailea:

Komisarioarentzat hitz bakoitza oihartzunez betea zegoean. Ezagutzen zuen Gastambide epailea, euskaldun koskor eta zorrotz bat, harroa, hitzak neurtzen zituena, esan beharreko esaldia hainbat minutuz prestatu ondoren honelatsu erortzen uzten zuena:

-Ea, zer erantzuten diozu horri?

Los Angeles, Baztan edo Chicagotik kanpo ere beltzak baditu bere koloreak eta hone hemen Maigretena, irakurtzen hasteaz bat harrapatuko zaituena.