Maigret droga gisa

Maigret. Simenon. Historia baten eraikuntza.

Jon Alonsok nobela beltzaren eboluzio ideologikoaz jarduten duenean plazera da hari entzutea. Hasiera batean gizarteari eta bere botere estamentuei (aberatsak, poliziak, epaileak) eginiko kritika gisa jaio zena nola joan zen urteekin eboluzionatzen poliziak “on bihurtu” arte. Eboluzio horretan koka liteke ziur asko Maigret inspektorea, Parisko inspektore ezaguna, zeinak bere baliabide guztiak erabiltzen dituen kriminalak zigortzeko. Badu gainera Simenonek bere moral kutsua ere, hain justu, istorioko bi detektibe printzipalen artean pizten den lehiakortasuna ebazteko orduan justifikatzen duelako sistema beti izango dela garaile: ez kriminalek ez ikertzaile outsiderrek ez dute zer eginiki Frantziako polizia ahalguztidunaren aurrean.

Baina, ideologia kontuak gora behera, istorio gisa bikaina da Maigret i la jove morta (George Simenon, Emili Manzanoren itzulpena, Navona 2022, originala 1954koa). Izan ere, abiatzen da misterio absolutu batetik (hilik agertu den emakumea, zeinari buruz ez dagoen batere pistarik) eta Maigretek, laguntzaile dituen polizien laguntzaile eta emaztearekin elkarlanean, hildakoaren soslaia eraikitziaz gain bere azken urratsak zirriborratu ditu. Oso ondo dosifikatzen du informazioa idazleak, erritmoa in crescendo moduko batean bizituz. Gainera badu kriminologia modernoaren erreibindikazio bat ere, aipatzen baitu behin baino gehiagotan garrantzitsua dela biktima eta kriminalen psikologia ulertzea.

Nik gustura asko irakurri dut eta irrikaz hartu dut liburua gauero. Egia da sarean kritikatu duten liburua dela itzulpenak dituen akatsengatik -nik bateren bat harrapatu diot baina nire katalan maila ez da horren jasoa- baina, halaber, euskaraz eskertuko nuke egile honen itzulpen gehiago balego.

Oporretan

Maigret. Lekuz kanpo. Denbora-pasa.

Simenon artista bat da. Izan ere, hain ondo eraikia du bere pertsonaia nagusia berdin funtzionatzen diola Meatzerreka auzoko jaien berbenan edota New Guass (oraindik existitzen da?) diskotekako hardcore techno sesion. Maigret Maigret da, udatiar gisa mozorrotuta edota inspektore jantziz. Horregatik Simenonek, horren protagonista perfilatu ona edukita, jar dezake arreta beste aspektu batzuekin borrokan; esaterako, oporretan sentitu litekeen deserrotzeaz.

Les vacances de Maigret obran (Navona argitaletxea 2022, originala 1947koa, itzultzailea Emili Manzano) Maigretek kostak herri batan igaro beharko ditutu opor luzeak. Aurreikusi bainoa luzeagoak dira, izan ere, bere emazteak duen osasun konplikazio batek behartuko baitu herrian egotera. Sona handikoa da gizona ordea, prentsan gaur bai eta bihar baita ere ageri ohi den horietakoa, eta espero bazuen ere denbora txikikeriatan igarotzea kasu bat iritsiko zaio esku artera.

Hauek dira lanean arreta deitu didaten aspektuak:

-Oporrek fama hobea dute izana baino. “Oporretan beti ondo” bezalako esaldiak oso gezurtiak dira, azalpen tristeago, luzeago eta interesgarriagoak ezkutatzeko hitzezko parapeto lastokarak. Oporretan dago Maigret eta edanari emana dago, errutinaren bat-bateko zapuzteak noraezean utzia. Gainera opor lekuak krudelak dira oporrak ez diren beste edozer zereginetarako. Ez nator bat Iñaki Uriartek Benidormi buruz dioenarekin: Benidorm neguan ez da bere baitakoa.

-Detektibe klasikoen abantaila da, beti eskertuko diot Edorta Jimenezi hau kontatu izana, da mugitzen den unibertsoa ondo ezagutzea. Jauregi dotoreak eta tarberna sordidoak. Horren faltan, eta hori pasatzen zaio Maigreti, dena da peskiza, iluntasun eta alfer-buelta.ç

-Blog honen aurreko sarrera Peter Handkeren obra bati buruzkoa da non Bigarren Mundu Gerra oso presente dagoen. Kasu honetan, obra 1947an idatzia bada ere, ez dago horri buruzko erreferentzia bakar bat ere. Ziur asko irabazle izatearen lasaitasuna da Simenonena.

-Irakurri liburua, oso ondo eusten baitio erritmoari eta bikain kudeatzen du irakurleak eduki beharrko informazioa.

Bukatzeko Emili Manzanoren itzulpena asko gustatu zait, oso ondo funtzionatzen duela iruditzen baitzat. Bejondeiola!