Etiketaren artxiboa: Itzulpena

Karga jasogailu

-n -kargitaratuta
Erantzun

Tragedia. Dard. Beltz-beltza.

Poliglota larre motzekoon abantailetako bat da badakigula hitz batzuek indar handiagoa dutela hizkuntza batean besteetan baino. Katalanezko veritat, euskarazko more edota gaztelaniako montacargas berba kolosalak dira aipatu ditudan hizkuntzatan. Karga jasogailu ahularen parean montacargasa irudikatzen duzu altzairu trinkoz egina, zaharra baina bidean utziko ez zaituena eta koipe beltzez zikindutako botoi traketsez hornitua.

Halakoa irudikatzen dut nik Frédéric Darden El montacargas (Siruela 2019, Vanesa Garcíak itzulia) bikaineko aparatua. Nobela labur honetan kontatzen dira espetxetik atera berria den Albert Herbinen gabon gaueko ibilerak, bakardadean eta oinazean murgildua dena bere amagatiko doluan eta zoriak brasserie batean Dravet andrea eta bere alaba txikiarekin batzen dituena. Senak agintzen dionean Alberti ihes egiteko, joateko bere auzotik eta berak geratzea erabakitzen du badakizu tragediare osagai guztiak mahai gainean daudela. Liburuaren kontrazalean argitaletxekoek diote klasikoa dela, Simenonen romain durs-ak konbinatzen dituenak Célineren existentzialismotik. Nik ez dakit hala den Simenon ez baitut ezagutzen, baina bi kolpetan irakurri dut, benetan ederra iruditu zait eta duen fatalitate karga iman oso indartsua da orrialdeei pega-pega egoteko.

Albert gaizoa, z-rekin, Behe Nafarroan ahoskatzen duten lanturu doinuan, zer gertatuko ote zaizu. Honela hasten den liburu batean badakizu argia norberak jarri beharra duela.

¿Hasta qué edad se siente huérfano un hombre cuando pierde a su madre?

Al regresar, tras seis años de ausencia, al pequeño apartamento donde murió mamá, sentí como si alrededor del pecho, me hubieran puesto un inmenso nudo corredizo y lo hubieran estado apretando despiadadamente.

Me senté en la vieja butaca que ella siempre elegía para zurcir, cerca de la ventana, observé a mi alrededor aquel silencio, aquel olor y aquellos objetos que me aguardaban. El silencio y los olores existían con mayor ímpetu que el papel amarillento de las paredes.

Eta hala eta guztiz ere, biziki eskertuta nago Arrasateko Bibliotekako langileei, nobedadeen apalean nire begien parean halako harribitxiak jartzeagatik. Ze ona den norbaiten kriterioan duzun fedeak emaitza bikainak ematen dizkizunean.

Pipa eskuan

-n -kargitaratuta
Erantzun

Paris. Simenon. Berezia.

Ez nuen ezagutzen Georges Simenon idazle belgiarra baina orain iruzkinduko dudan liburuaren hitzaurrean irakurri dudanez inoiz izan den idazle emankorrenetakoa da: 1.800 lekuetan kokatu zituen bere eleberriak eta 9.000 pertsonaia inguru sortu. Azken hauen artean Maigret inspektorea, 103 narraziotan agerturikoa eta editoreen iritzi ezkorraren aurka irakurleen atxikimendua lortu zuena.

Hain justu bere izen bereko nobelaren protagonista da Maigret (Igela, 2010, Juan Mari Mendizabalek itzulia) eta ez da ohiko nobela beltzen detektibea. Ezatsegina da baina ez Sam Spade bezain bizia, bakartia da baina ez da Marlowe bezain erromantikoa. Obsesiboa da, itzela da nola pentsatzen duen irudikatzea karratuen marrazkiak eginaz foliotan, eta zorrotza: Tabac Fontaine antroan pipa eskuan egiten duen hamabi orduko zaintza antologikoa da. Bere eskutik Frantziako polizia judizialaren barruak arakatzen ditugu eta gaueko krimenaren munduaren oihalean ku-kuka aritu gara. Pertsonai onen artean Maigretez gain Fernande azpimarratuko nuke, prostituta, eta berarekiko lanketa Pretty Womanen mito faltsutik aski aldendua. Bukaeran ez dago magia trukorik, soil-soilik pipa erre eta bere izan zuen hirian arrotz sentitzen den gizon baten inteligentzia.

Bitxikeria gisa, amaitzeko, euskalduna den pertsonaia bat ere marraztu zuen Simenonek, Gastambide epailea:

Komisarioarentzat hitz bakoitza oihartzunez betea zegoean. Ezagutzen zuen Gastambide epailea, euskaldun koskor eta zorrotz bat, harroa, hitzak neurtzen zituena, esan beharreko esaldia hainbat minutuz prestatu ondoren honelatsu erortzen uzten zuena:

-Ea, zer erantzuten diozu horri?

Los Angeles, Baztan edo Chicagotik kanpo ere beltzak baditu bere koloreak eta hone hemen Maigretena, irakurtzen hasteaz bat harrapatuko zaituena.

Malkarra

-n -kargitaratuta
Erantzun

Lilura. Cain. Femme fatale.

James M. Cain idazlearen Galbidea (nik Igelaren 3. edizioko alea dut, 2011koa eta Xabier Olarrak itzulia) irakurtzean badakizu zer edo zer ez doala ondo eta amaierak ezin duela ona izan. Gure buruaren alde kontzienteak uler ezin dezakeen zerbait atzematen du alde inkontzienteak halakotan, ekaitz lainoak ikusita geldi geratze hori, eta halere nobelako protagonistetako bat den Walter Huff aseguru saltzaileak ezin du arriskutik aldendu. Zergatik? Idazleak argi du, Phyllis Nirdlingerrena da erru oso-osoa. Ez dio arretarik eskaintzen gizonak duen herio pultsioari. Ezta giza kondizioaren parte den lukurreriari. Txorkatila baten kate-urreak du erru guztia.

Ezin esan James M. Cain topikotan erortzen denik bera denean topiko honen sortzaileetakoa. Femme fatale deritzonaz ari naiz, Wikipediak aipatzen du gaia pintore aurrerafaelitek ere landu zutela baina ez dakar aipu gehiegirik, genero beltzarekin estuki lotua. Zakilez jositako nobelatan emakume manipulatzaileek maneiatutako hariek mugituta egiten dituzte gizonek gehiegikeriak. Gezurra dirudi nola genero honen idazleek ez dieten beraien buruei galdetzen gaizkile asko gaizkile direla nobelako emakume manipulatzaileak ezagutu aurretik ere. Baina onartuz gero generoaren ezaugarrietako bat dela, aurreko batean aipatu nuen Idoia Gartzesen liburua, McCainen lanek kanona ezartzen dute Hammettenek edo maila apalagoan Chanldlerrenek beste.

Liburua motza, erritmo bizikoa eta duda-mudarik gabea da. Aseguru etxeen mundu ilunaren eta klausulen letra txikien azalpen xehea egiten du eta aldi berean krimen burutsu bat planteatu. Peter Collinsek hitzaurrean dioen moduan, Cainen pertsonaiak ez dira inguru-minguruka ibiltzen, harira joan ohi dira eta ez dute berriketan denbora galtzeko joerarik izaten. Horregatik, ia-ia zakar itxura ere izaten dute batzuetan.

Tentsio handiko nobela batekin gozatzeko, pertsonai txirikordatuekin gozatzeko eta hurkoaren (fikzioko) gaiztakeriez plazer hartzeko nobela bikaina da.

Suari begira gelditu nintzen puska batean. Banekien saltsa hartatik aldendu beharra neukala posible den bitartean. Baina neure baitan malkarrera bultzatzen ninduen zerbait neukan; eta berriro bere asmoak ezkutatzen zituela susmatu nuen.

Infernu handi

-n -kargitaratuta
Erantzun

Faye. Burundi. Oroitzapenak.

Aspaldion irakurri dudan liburu borobilenetakoa da egun Kigalin bizi den Gaël Faye musikari eta idazlearen Ene herri txikia (Igela, 2019, Irati Bereauk itzulia eta Marisa Mantxolaren azal ederrarekin), originala argitaratu eta soilik urte betera. Ez da ohikoa bizkortasun hau gure itzulpenen erritmoa ezagututa, akaso Eraztunen Jauna pelikulen estreinuarekin bateratzeko Agustin Otxoa Eribekoak egin zuen ahalegina datorkit burura Txalaparta argiteletxean, argitaletxe berean COVID-19 garaiotan Žižeken lanaz Danele Sarriugarteren urgentziazko itzulpena edota AED elkarteak eta Elkar argitaletxeak elkarrekin sustatzen duten Jokin Zaitegi beka.

Liburura bueltatuta, lehen pertsonan idatzitako nobela bizia da eta bertan 12 urte dituen Gabrielek bere errealitatea kontatuko digu, hasiera batean lasaia eta elitekoa den Bujumburako haur baten kontakizuna. Lagunekin kale kantoi bat defendatu, mangoak lapurtu, bere familiaren berri eman, etxeko zerbitzariekin duen harremana edo gurasoen bikote harreman katramilatsua. Baina finean Altxor Uhartea bezalako heldutze nobela da, haur batek ikusten ez dituen gauzak kolpetik ikusiaraziko dizkiolako gerrak. Aita frantziar kolonoa du, ama Ruandako errefuxiatu tutsia eta Burundin du bizitokia Gabrielek. Gerra lehertzear hasieran Ruandan eta gero Burundin haurtzaroa amaituko da modurik gordinenean, indarkeriaz eta minez. Gabrielen begirada xalo eta aldi berean zoliak kontatuko dizkigu kolonialismoaren ajeak, klase borroka, gerraren gordina eta dakarren suntsipena. Hasier Rekondo kritikariak hemen dioen bezala, galdera zentzugabe bati soilik erantzun zentzugabea dagokio: “—Orduan zergatik egiten diote gerra elkarri? —Sudur bera ez dutelako”.

Economopoulos andrea bezalako pertsonaia ederrengatik bakarrik merezi du irakurtzea. Frantziako ikasle batekin duen gutun trukearen metaforan GKEen lanari jaurtitako gezia ikusteagatik. Baina baita haurtzaroa kontatzeko duen modu biziagatik. Zeren zain zaude?

Arrats batzuetan, txorien kantuarekin nahasten zen armen hotsa edo muezzinaren deiarekin, eta, nor nintzen guztiz ahanzten nuenean, ederra ere iruditzen zitzaidan tarteka unibertso durunditsu hura.

Altxor uhartea

-n -kargitaratuta
Erantzun

Stevenson. Jim. Abenturak.

Lantegi abandonatuetan sartzea. Mendian txabola eraikitzea. Farora joatea ekaineko gau batean bizikletan lagunetik batera. Gabai irakurri eta Orreagako guda irudikatzea. San Juan sua. Sugeak jaten zituen Malberen istorioak aditzea. Indiana Jonesen latigoaren zartada. Gauez mendian eginiko lehen kanpaldia. Hemezortzi urterekin atzerrira egindako bidaia. Ertzainak atzetik dituzula gorde-gordeka jolastea Monterronen. Txanpon belztuak ganbarako kaxoian aurkitu eta haien jatorria asmatzen saiatzea. Makien berri edukitzea. ETAkide izan zen osabaren esku latzek aurpegia urratzea. Potorrosingo lehen bainua. Gaizki antolatu eta okerrago atera zen Jarraiko greba. Ipurtargi bila aritzea baserri ostean. Eroskin koko alea apurtu eta hura ezin irekita hiru orduz parkean egotea. Kanboko topagunean oihal etxera sartu zitzaigun apoa. Igeldoko Mendi Suitzarra. Udalekuak…

Abentura hitzaren ondoan ageri da hiztegian Robert Louis Stevensonen La isla del tesoro (Eneida, 2021, Manuel Caballerok itzulia) liburua. Edizioa aparta iruditu zait, benetan dotorea, eta istorioa paregabea. Gazte nahiz helduok atsegin eta gozamenez bizitzekoa. Ez itxaron inork irlaren berri eman arte, duzuna utzi, marinel batzuei batu eta zuri dagokizu, ez beste inorri, orrialde artean galtzea.

Mendian gora haritza

-n -kargitaratuta
1

Mendizaletasuna. Militantzia. De Luca.

Ahuntzak haitzean dabiltza. Mendizaletasuna euskal ondaren inmaterial den honetan, gure iruditerian hain ondo finkatua euskal XX. mende luzean zehar, deigarria egiten da kode partekatuak dituen beste herrialde batetako, kasu honetan Italiako, testigantzak irakurtzea.

Espetxea eta mendia dira Erri de Lucaren Imposible nobelako (Seix Barral, 2020, Carlos Gumpertek itzulia) leit motive nagusiak. Euskal preso politiko batek idatzitako lana izan zitekeen lasai asko, etorri zaizkit pare bat obra burura, eta esango nuke De Luca goresten duen askok liburu txartzat lukeela iruzkintzen ari naizen obra hau egilearen abizena beste bat balitz. Alderdi politiko ezagun bat datorkit burura, ETA gaitzetsi eta FARC goresten zuena. Distantzia zer den, horra.

Epaile baten eta adinean sartutako erailketa baten susmagarria, militante politiko iraultzaile ohia, dira protagonistak. Egileak uztartzen ditu elkarrizketa luzeak, hor dago onena, Estatuko funtzionario eta militante zaharraren artean eta bakoitzaren posizionamendua ondo planteatzen dituelakoan nago. Tarteka susmagarriak, espetxeratu bihurtuko dena berandu baino lehen, gutun guztiz edulkoratuak idatziko dizkio maite duen emakumeari. Eta, harian, heriotza bati buruzko ikerketa, istripu izan edo erailketa, liburuan interesa mantentzen laguntzen duena.

El libro de un alpinista francés lleva por título Los conquistadores de lo inútil: este adjetivo tiene un valor para mí. En la vida económica en la que todo se calibra respecto a la partida doble dar/recibir, al interés y al beneficio, a las montañas, subirlas, escalarlas, es un esfuerzo bendecido por lo inútil. No es necesario, y no quiere serlo.

Trabajo y sigo trabajando en oficios manuales por cuenta ajena. Implican peligros obligatorios, éstos también contabilizados en las nóminas bajo el epígrafe <<complemento de peligrosidad>>. En la montaña asumo mis propios riesgos, libres de tareas impuestas, festivos y perfectamente inútiles.

De Lucak liburu bat eskaintzen dio bere gaztaroko militantziari, ulertzeko nola anaitasun-ahizpatasunak gidatu zituen hainbat gazteren jardunak duela bost hamarkada. Egun ulertzen gero eta zailagoa den zerbait, eta akaso, horregatik, gero eta xeheago azaldu beharrekoa.

Arte eta parte

-n -kargitaratuta
Erantzun

Cassandra. Simmonds. London.

Cassandra Darke, itzulpenaren edizioa Ediciones Salamandrak egina 2020an (itzultzailea Regina Lopez), ez da ohiko komikia. Ez zait hala iruditu niri behintzat eta Arrasateko Biblioteka itsumustuan hartu ondorenean gozatu dut irakurketa. Hori du ona biblioteka on batek, fida zintezkeela haien lan profesionalaz.

Natorren harira. Zergatik ez den ohiko komikia? Ez zaidalako antzeko ezer tokatu esku artean aurretik. Badu pertsona baten gainbeheraren, kasu honetan Cassandra Darke arte martxantearen, narraziotik. Baita egungo bizi estiloaren kritika zorrotza ere, bereziki zorrotza delarik artea espekulazio hutsagatik metatze dutenen aurka. Esanguratsua da Cassandraren porrotak, arte iruzurragatik epaitu eta kondenatua baita, baduela kasu askotan krimenak duen kontzientzia ezatik (film txarretan salbu inork ez du altuan deklamatzen <<kriminala izango naiz!>> esaldirik) baina baita sektorea bera bihurtu den engainua handiarekiko kritikatik ere. Hirugarrenik, istorio beltza da, krimen bat eta gangsterrak ageri direlako, sexu indarkerian ez ezik negozio ilunetan sartuak.

Belaunaldi arteko talka ekidinezina (Nicky vs Cassandra), klaseen ardura eza hurkoarekiko eta desklasamenduaren zuloa, harreman familiarren disekzioa… espero nuena baino gehiago eman dit komikiak. Uneren batan pentsatu dut okertu egingo zela gozamenaren bidea baina zorionez sentsazio iragankorra izan da. Hor egon baita gabonen kontrako gezi zorrotzen bat berriz gozarazteko.

Bukatzeko gustatu zaizkit marrazkiak ere, biñeten antolamendua eta baita zuri-urdin eta koloreen arteko jokoa. Arrasatearrok zaretenok zortedun zarete, aurki itzuliko baitut liburua liburutegira. Ez utzi hautsik hartzen.

Mateo Holmes

-n -kargitaratuta
Erantzun

Sherlock Holmes. Baskervilletarrak. Detektibea.

Arthur Conan Doyleren hirugarren nobela den hau aski ezaguna da irakurlearentzat. Ez soilik BBCk Benedic Cumberbatch buru istorio honen berrinterpretazio bikaina egin zuelako, kontatzen duen istorioa ezaguna delako: naturaz gaindiko fenomeno batek proban jarriko du oraindik jaioberria den zientzia jarraitzaileen adorea. Ez da ahaztu behar, 1899an idatzi zen nobela, oraindik ze mundu klase zen gurea. Hogeita hamalau urte beranduago, Ezkion, ia 80.000 lagun batu ziren amabirjinaren agerpen errepublikarrerako. Goierriko Hitzak 2012ko maiatzaren 21ean egin zuen kronika ederra gertaerari buruz eta niri deigarria egin zait agerpenaren aurka sutsuen hitz egin zutenetako bat apaiza izatea: Jose Antonio Laburuk sinesgarritasuna kendu zion agerpenari eta gaineratu amabirjina ustez ikusi zuteneko buruko gaitza zutela. Horra nobela baterako protagonista on bat.

Irakurri berri dudan liburua Baskervilletarren ehiza-txakurra da (Igela 2019, Usoa Wyssenback eta Xabier Olarrak itzulia), misterioa ondo gordetzen dakien istorioa. Baskervilletarren etxea mortuaren ertzean dago. Horra lehen protagonista, paisaia, eta inguruak gizakiongan duen eragina. Naturaren perturbazioek gizaki modernoak ametitu nahi duena baino gehiago eragiten duten eta kasu honetan zuhaitz kozkorrek, mortu erdi-hilak eta zingirak berebiziko protagonismoa dute. Bigarren protagonista zientzia eta sinesmenen arteko talka da, ez bakarrik mitikoak diren ehiza zakurren presentziagatik, nobela bistakoa da hainbat zientzia jaio berrik duten pisua, izan arkeologia izan entomologia. Hirugarren protagonista, nola ez, Holmes&Watson bikotea da, itzal handia utzi duena kultura herrikoi deritzona bilakatu arte. Bata bestearen osagarri dira eta horrek gozagarri egiten du irakurketa, nahiz eta, ametitu, askoz sinpatikoagoak zaizkidala Holmesen bertsio animatu edota telebisiboak. Egileak berak ere etekin handia atera arren zorrotz epaitzen du bere detektibe brillantea:

Hau zen Sherlock Holmesen akatsetako bat -akatsa dela esatea zilegi bada-; ez zizkiola bere planak osorik inori esan nahi izaten harik eta betetzeko unea iritsi arte. Hein batean, haren izaera autoritarioaren ondorio zen hori, ingurukoak mendean edukitzea eta txunditzea gustatzen baitzitzaion. Hein batean, halaber, bere ardura profesionalaren ondorio, ez baitzuen alferrikako arriskurik hartu nahi izaten.

Mateo Txistu da ehiza zakurrek erotu zuten gizona, Arrasateko Udala auzoko apaiza. Gaur egun galdetuz gero mitologikoago zaigu Holmes, eta hori, dudarik gabe, literaturaren garaipen handia da.

Zaldien bazka

-n -kargitaratuta
Erantzun

McCoy. Depresio handia. Gordina.

Espektakuluaren gizartea deritzogun hori guk uste baino zaharragoa da. Pobreziatik irteteko ezintasuna aberatsen denborapasa izatea ere ez da berria. Eta, Garbitasunaren aldeko Elkarteek arrazoia izan dezakete hipokrita izanda ere.

Patuak elkartu ditu Robert Syvert eta Gloria Beatty. Zinemaren munduan egin nahi dute lan, batek zuzendari eta besteak aktore, eta ez dute arrakastarik. Gloriak, sos batzuk irabazteko aukera proposatzen dio Roberti, dantza maratoi batean bikote gisa izena ematea.

Miseriaren pornografia da maratoia. Haurdun dauden emakumeak, mediku tokia duten albaitariak, jate hutsagatik beraien gorputza eta gogoa mugaraino eroateko prest dauden lehiakideak. Horren atzetik enpresagizon bi, kezkatuak hasieran ia inor ez doalako espektakulua ikustera, baina ezkontza martingala eta hiltzaile alprojei esker animatzen doana. Partaideek babesletza lortu beharra dute urratu zaizkien jantzi eta zapatak berrizteko. Aktore eta zinema munduko jende ezaguna doa ikuskizunera. Robert eta Gloriak Layden andre zahar aberatsaren mira dute, haiek dira honen faboritoak. Bera da ikuskizunak duen ikusle fidelenetakoa.

Nobela gordina da Horace MacCoy idazlearen Zaldiak akabatzen ditugu ba… (Igela, 1989, Xabier Olarrak itzulia) liburua. Bertan, epaitua izaten ari den Robertek kontatuko digu nola iritsi den dagoen tokira. 1935 urtea da, Depresio Handian bete-betean sartua da Amerikako Estatu Batuak herrialdea eta txiroak hara eta hona dabiltza biziraun nahian. Zorte ona eta txarra eduki du Robertek elkartu delako Gloriarekin, honen ezkortasun eta patuarekiko gordintasunak bere xalotasuna zaurituko duelako. Liburu bukaeran onartzen baitu Robertek, akaso guztiz esnatu gabea den gaztearen xalotasunez, Gloria ezagutu arte ez zuela ezta planteatu ere egin zineman arrakastarik ez edukitzea. Peter Collinsek, liburuko hitzaurrean, honela laburbiltzen du nobela:

“Zaldiak akatzen ditugu ba…” ez da nobela luzea, baina bai bortitza. Garai bateko beste maisu amerikar bat dakarkigu gogora: Ernest Hemingway. Eta hau esatea ez da burugabekeria hutsa. Frantziako idazle existentzialisteak Horace McCoy, Hemingway eta Faulknerrekin batera, garai hartako idazle amerika onenetarikotzat zuten: Camus, Sartre, de Beauvoir eta Malraux idazle handiek McCoy-ren lehen nobela hau Ameriketako lehen nobela existentzialista bezala zeukaten. Izan ere, nobelan agertzen den Gloria pertsonaiaren nihilismoa ez da ahuntzaren gauerdiko eztula.

Pelikula ezaguna egin zuen Sidney Pollackek 1969an liburu honetan oinarrituta (Espainian Danzad, malditos, danzad izenez ezagutua) eta hau ikustea bezain gomendagarria da liburua irakurtzea, planteamendu ausarta baitu, egitura interesgarria eta indar handia.

Deepfake

-n -kargitaratuta
Erantzun

Black. Marlowe. Chandler.

Lola Floresen iragarkiak jarri du hizpidea. Zilegi da hil diren pertsonen irudia, ahotsa eta presentzia baliatzea publizitatean? The Simpsons telesail genialak landu zuen gaia aspaldi, zuriz jantzitako Johne Wayne hori nola ahaztu, eta bukaeran zeruko famatuek mendekua hartzen dute euren kontura aberasten direnen aurka. Ez dakit hemen noizbait Lazkao Txiki Euskal Sagardoa saltzen jartzeko gai izango den inor, baina hala egiten badu ni aurka nengoke. Ez zait zilegi iruditzen moralki, nahiz eta defuntuaren oinordekoekin tratua egin, hildakoa esangabeak esaten jartzea. Deitu tabu, deitu zuhurtzia. Egun famatu izan nahi duen aski jende bada, literatur kritikariak aurrena, hilobiak astintzeko.

Bestalde deritzot sormenean hori egiteari. Omenalditik gehiago ikusten diot honi probetxutik baino, naiz eta probetxua egon badagoen, Cruzcamporen kasuan ez bezala. Azkenaldian adibide ugari dago eremu honetan, Jean-Yves Ferry eta Didier Conraden Asterix eta Obelixen abenturetatik hasi eta irakurri berri dudan Benjamin Blacken La rubia de ojos negros (Debolsillo Penguin Random House, 2016, itzultzailea Nuria Barrios) nobela. Hemen, Raymond Chandlerren detektibe ezaguna, Philip Marlowe berpizten du 50eko hamarkadan abentura berri bat edukitzeko. Marlowen ilunabarra marrazten du John Banville idazle irlandarraren noir alter-egoak, lanik apenas baituen, dekadentzia betean den eta bere lan nahiz bizitza filosofia zuzenari jarraiki aberasteko aukerei muzin egin dien. Bere zauriak miazkatzen ari dela agertu zaio Clare Cavendish lurrinen industriako oinordeko aberatsa bulegoan eta, edertasunak eta misterioak harrapatuta, beste behin polizia zakar, aberats zikin eta hiri ustelaren erraiak arakatuko ditu detektibeak.

Orrialde batzuetan asko gozatu dut Benjamin Blacken lanarekin, Marlowen abenturak beste behin bizi ahal izatearen poza handia da eta gustatu zaizkit bere irlandar jatorriko erreferentziei eginiko tokia edo hiriko egurats jasanezinaren deskribapena. Beste kontu batzuk ez dizkidate horrenbeste grazia egin, esate baterako poliziekin onberegi iruditu zait, zinema platora eginiko bisitarekin bakarrik uste dut lortzen duela aberatsekiko Chandlerren kritika berezko hori sinesgarri izatea eta aurreko nobela batzuetako pertsonaien presentzia gehiegizkoa iruditu zait.

La temporada estaba siendo muy floja. Había trabajado una semana como guardaespaldas de un tipo que acudió desde Nueva York volando en un clipper. Tenía la mandíbula azulada, un reloj de oro en la muñeca y un anillo en el dedo meñique con un rubí tan grande como un garbanzo. Se presentó como hombre de negocios y yo decidí creerle.

Baina, ikusita ze abiadatan irakurri dudan eta nola egon naizen oheratzeko esperoan liburua berriz irakurtzeko, guztiz gomendagarria da.