Faye. Burundi. Oroitzapenak.
Aspaldion irakurri dudan liburu borobilenetakoa da egun Kigalin bizi den Gaël Faye musikari eta idazlearen Ene herri txikia (Igela, 2019, Irati Bereauk itzulia eta Marisa Mantxolaren azal ederrarekin), originala argitaratu eta soilik urte betera. Ez da ohikoa bizkortasun hau gure itzulpenen erritmoa ezagututa, akaso Eraztunen Jauna pelikulen estreinuarekin bateratzeko Agustin Otxoa Eribekoak egin zuen ahalegina datorkit burura Txalaparta argiteletxean, argitaletxe berean COVID-19 garaiotan Žižeken lanaz Danele Sarriugarteren urgentziazko itzulpena edota AED elkarteak eta Elkar argitaletxeak elkarrekin sustatzen duten Jokin Zaitegi beka.
Liburura bueltatuta, lehen pertsonan idatzitako nobela bizia da eta bertan 12 urte dituen Gabrielek bere errealitatea kontatuko digu, hasiera batean lasaia eta elitekoa den Bujumburako haur baten kontakizuna. Lagunekin kale kantoi bat defendatu, mangoak lapurtu, bere familiaren berri eman, etxeko zerbitzariekin duen harremana edo gurasoen bikote harreman katramilatsua. Baina finean Altxor Uhartea bezalako heldutze nobela da, haur batek ikusten ez dituen gauzak kolpetik ikusiaraziko dizkiolako gerrak. Aita frantziar kolonoa du, ama Ruandako errefuxiatu tutsia eta Burundin du bizitokia Gabrielek. Gerra lehertzear hasieran Ruandan eta gero Burundin haurtzaroa amaituko da modurik gordinenean, indarkeriaz eta minez. Gabrielen begirada xalo eta aldi berean zoliak kontatuko dizkigu kolonialismoaren ajeak, klase borroka, gerraren gordina eta dakarren suntsipena. Hasier Rekondo kritikariak hemen dioen bezala, galdera zentzugabe bati soilik erantzun zentzugabea dagokio: “—Orduan zergatik egiten diote gerra elkarri? —Sudur bera ez dutelako”.
Economopoulos andrea bezalako pertsonaia ederrengatik bakarrik merezi du irakurtzea. Frantziako ikasle batekin duen gutun trukearen metaforan GKEen lanari jaurtitako gezia ikusteagatik. Baina baita haurtzaroa kontatzeko duen modu biziagatik. Zeren zain zaude?
Arrats batzuetan, txorien kantuarekin nahasten zen armen hotsa edo muezzinaren deiarekin, eta, nor nintzen guztiz ahanzten nuenean, ederra ere iruditzen zitzaidan tarteka unibertso durunditsu hura.
