Ez dut ulertzen euskalkia zergatik ikusten dute askok oztopo! da Leire Narbaizak Goienak argitaratutako eibar.org-eko post baten izenburua. Leirek dio ez duela ulertzen zergatik duten askok euskalkia etsaitzat eta Sarasolak aitatzen duela mendebaldeko euskaraz egindako edozer, okerra dela batuaren izenean eta batasunaren aitzakian.
Leirek aitatzen duen mundu horretan ez bide naiz bizi. Ez ditut euskalkien etsaiak nonahi ikusten. Arraroa egiten zait gainera, Sarasolak (Ibon bada) horrelako esaldi borobil baten bidez mendebaldeko euskalkiak deskalifikatu izana, are gehiago Leirek ez didalako esaten duenaren frogarik ematen.
Geroz eta gehiago ari da entzuten euskalkia versus batua eztabaida hori, niretzat artifiziala, elkarren osagarri izan ordez bata bestearen etsai izango balira bezala.
Nire ustez euskalki guztiak, batua barne, errealitate bakar baten aurpegi anitzak dira. Euskalkirik gabe ez litzateke baturik existituko eta baturik gabe euskara bera desagertzeko zorian zatekeen. Euskara da azken batean jokoan dagoena.
1968tik hona baina, euskara batua hobetu, dotoretu eta diziplina desberdinak lantzeko gai bihurtu den neurri berean, euskalkiak berezitasunak galduaz joan dira, eta okerrago dena, narrastuaz.
Euskara batua euskalkien maileguekin aberastu dute eskolek, idazle eta hedabideek. Euskalkiak berriz, txirotu egin dira. Seguru asko zerikusi handia izan du gerra ondorengo belaunaldiek euskara (euskalkia) ia galdu ondoren transmititu dutena oso berbeta eskasa izan dela, eta euren gurasoenetik oso urrun zegoena. Euskalkiak berdinduaz joan dira berezitasunak galduaz joan direlako, eta euskalkiak sortzea bideratu zuten komunikazio egoerak desagertuaz joan direlako.
Gaur egungo euskalkiek ez dute zerikusirik gure belaunaldikoek jasotakoekin. Euskalkien doinu partikularrak galdu egin dira herri eta eskualde askotan; Aditzaren forma asko erabat galdu dira, eta forma xelebrek ordezkatu dituzte; hitz asko galdu egin dira hiztunak batuaren maileguak hartuaz joan diren neurrian. Gaur, posible da bizkaitar batek eta behenafartar batek elkar ulertzea, duela berrogeita hamar urte euren aitona-amonentzat ezinezkoa zena.
Nik neuk, gure euskalkia ondo egiten dutenen artean nagoela uste dut, baina konturatu gabe beste euskalki batzuetako eta batuko formak erabiltzen ditut naturaltasun osoz. Oñatin jaioa izanik, Donostian bizi izan naiz urte askoan, eta Bergaran, Donostian eta Leintz ibarrean eman dut nire urteetako lan jarduna. Ezinezkoa beste euskalki eta batuaren maileguek ez kutsatzea.
Euskalkien berezitasunak desagertuaz joango dira. Prozesu natural bat; pertsonak ere, jaio, zahartu, narrastu eta hiltzen dira. Naturaren eboluzioa da, eta ekosistemez eta hizkuntzen ekologiaz hitz egiten den denboretan bizitzaren arauak ere onartu beharko ditugu. Ez inor akabatuaz edota desager araziz, baina onartuaz prozesu ekidin ezinen aurrean gaudela.
Esandakoak esanda, ez dut nire burua euskalkien etsaien esparruan ikusten, baina ez dakit etsai horien artean kokatuko ote nauten.