Monthly Archives: abendua 2013

Belatxaren bidaia.

Musikak bidaiatu egiten du. Airez  zentzu hertsian, baina baita kulturatik kulturara edota herritik herrira zentzu metaforikoagoan. Euskaldunok ere jakin izan dugu maileguen merkatu horretara jotzen besteen doinuak hartu eta gureak eskaintzeko. Bi adibide aipatzen dira behin eta berriro: Geuria da ta geuria aspaldi kantatzen genuen euskal kantaren doinu israeldarra, eta Uso xuria errazu kanta zoragarria, Europaren erdialdeko haur edo sehaska-kanta baten doinuz egina.  Berriagoak dira Benito Lertxundik eta beste batzuk zeltiar doinutegitik maileguan hartutakoak.

Ez gara inportatzaileak soilik izan, eta gogoan dut gure osaba Anbrosiok kontatzen zigula Rimski Korsakov-ek konposatutako Scheherezade poema sinfonikoaren mugimendu bat (buruz nabil baina uste dut hirugarrena dela), Agate Deunaren kantetan oinarritzen zela. Antza Rimski Korsakov  merkantzia ontzi bateko kapitaina izanik, Pasaiara egindako bidaia batean entzun zituen Agate Deunaren bezperako kantak eta liluratuta beretzat hartu zuen hain gurea den doinua.

Bidaiak, kultura beraren osatzaile desberdinen artean ere gertatu izan  dira, eta euskal elizak gure kantutegi herrikoia erabili duen bezalaxe, musikariek eliza doinuak erabili izan dituzte. Adibide bat, Hona bildots eztiaren musika harturik Oskorrik kaleratutako Guretzat berdin dira.

Gehiago ere aurkituko genituzke baina duela urte batzuk atentzioa eman zidan bat aipatu nahi dut, Ximun Haran zendu berriari omenaldi xume gisa. Gauza jakina da 50eko hamarkadan Ximun herriz herri ibili zitzaigula magnetofoi zahar bat hartuta kanta zaharrak biltzen. Horrela zioen Elkar argitaletxeak Xiberoko kantüak izenarekin 2003an argitaratutako CD batean Ximun Haranek berak.  Queheille Altzürükü-koak Belatsa kantatu zuen gau batean, letrarik gabeko kanta benetan ederra, gabirai baten hegaldia imitatzen duena. Queheilleri entzuten genion bitartean Michel Eppherrek ahopeka esan zidan: bera da kantatzen dakien bakarra, berarekin batera desagertuko da kanta ere. Entzundakoak kezkatu egin ninduen, eta horrela, Frankfurt-era joatea erabaki nuen Grundig bat erostera.

Belatxa, Belatsarena bezala ere ezagutu dugu, eta doinu eder bezain zirraragarria izan arren ez da gure artean oso ezaguna egin, agian hitzik gabea delako.

Baina gure herriko mugak zeharkatu dituen horietako bat da. Jan Garbarek saxofoi jotzaile norbegiarrak The Hilliard Ensemble ahots laukote britainiarrarekin grabatutako Mnemosyne CD bikoitz batean Mascarades izena duen inprobisazio bat aurkitu nuen (… puisque nous improvisons tous et qu´aucun de nous ne sait ce qui va se passer ensuite). Eta zein uste duzue zela izenburu horren pean inprobisaziorako erabili zuten doinua? Bada horixe: Belatxa edo Belatsarena.

Bai urruti egin dreuela hegan, hiltzear egonik Queheille eta Haranen artean berpiztu zuten Euskal Herriko gabiraiak!

Asko asko pozik nago!

Lau t´erdiko finala hastear dago eta butakan eseri naiz zirraragarria dirudien partida ikusteko asmoarekin. Ez dut plan hoberik aurkitu larunbat iluntzerako. ETB sat-en saskibaloi partida bizi bat ari dira ematen Ilunbetik. Unicajakoek aurrera egin dute markagailuan arbitroen laguntzarekin. Horrela ulertzen dute behintzat Ilunbeko ikusleek, eta baita neuk ere nire jarlekutik zaleen txistu eta orroek kutsatuta.

Ezin biak batera ikusi eta tarteka ETB1era jotzen dut berehala saskibaloikora itzultzeko kirol zapinga eginaz. Magia kontua behar du, baina markagailua parekatzea lortu duten gureek.

Berriro pilotara Mz. De Irujo agintzen hasi da, baina Aimarren huts bati beste batekin erantzuten dio Juanek. Hala ere gehiago dira oraingoz Aimarren hutsak.

Gipuzkoa Basketek aurrea hartu dio Unicajari eta amaiera bero baten eskaintzari ezin uko egin. Katetik katera keinuka, biekin batera jokatzen dut saskibaloiari kasu gehiago eginaz orain.

Amaitu da partida gureen garaipenarekin. Zoramena Ilunben. Kazetariak Doblasi egin nahi dio elkarrizketa, eta nire harridurarako ea euskaraz ausartuko den galdetzen dio pibot kantabriarrari. Galderak euskaraz egiteko erantzuten dio eta horrela hasten dira. Kazetariak euskaraz digante kantabriarrak gazteleraz. Eta kanpotarra euskara ikasten saiatzen ari dela ikusirik, burura datorkit sasoi batean pilotalekutan ikusten genituen pilotari euskaldun bik, euskara transmititzeari uko egin, eta gaur beren seme pilotari erdaldunak pilotalekutan ikusten ditugula eskerrik asko edo gabon triste bat esateko gai ere ez direla, edo are okerrago, jarrera konsziente batez euskaraz hitz egiteari eta jakiteari uko egiten diotela ez dakit zeren izenean.

Azkeneko galdera egin behar diote Doblasi eta unea nola bizi duen  galdetu dio kazetariak. Asko, asko pozik nago erantzun dio Doblasek.

Handia! Behin egonda nago Ilunben duela urte dezente. Granadaren aurkako partida bat zela uste dut. Andy Handia! Irakur zitekeen pankarta batean Andy Panko aipatuz. Doblas Handia! atera zitzaidan. Lehen mailako jokalari kantabriarra kazetariari galderak euskaraz  egiteko gonbitea eginaz eta ahal duenean ahal duen moduan euskaraz erantzunaz.

Eta pentsatzen dut ostikoka ibilitako txakurrak baino gutxiago behar izaten dugula euskaldunok gustura egoteko.  Gure hizkuntzarekiko, eta beraz gurekiko, errespetuzko jarrera sotilena aski dugula solaskidea miretsi eta txalotzeko. Horrela izanda ere, eskerrik asko Doblas.

 

Etakideak D ereduan doktrinatzen

Herri honetan oso uste zabaldua da Espainiako eskuinak ETAren beharra duela askatasunen murrizketen bidean azken muturreraino egiteko. Denbora bat da ETAk bere jardun armatuari uko egin ziola zorionez, baina etsai bila jarraitzen du bere zigor politikak gogortzeko legitimazio bila; izan  kartzela politika,  izan zigor kodea, izan herritarren ziurtasunerako lege berria.

Guardia zibilaren laguntza ordain ezinaren bitartez jakin dute Nafarroako D eredua etakidez erabat kutsatu zaiela UPNko gobernuek arazo txikiagoei begiratzen zieten bitartean. Orain arte Nafarroako Gobernuek, bertako gizarteak, D ereduko ikasleen gurasoek edota Pisa azterketek ikusi ez dutena, Ahumadako dukearen seme-alabek ikertu eta frogatu dute.

Eta nola lortuko zituzten frogak? D ereduan matrikulatutako guardia zibilen seme-alabak izango ote ziren abisua etxera eraman zutenak ? ala D ereduko irakasleen zerrenda hartu eta  hau LABeko ordezkari sindikala denez, lista beltzera; honek jardun politiko ezagunik ez daukanez  libre; beste hau herriko hauteskundeetan koalizio independente baten izenean aurkeztu zen, beraz zerrenda grisera; bestea ezker abertzaleak aurkeztutako hautagaitza horietako baten 25. postuan agertu zen zerrenda beltzera beraz, eta horrela banan bana irakasle guztien bizitza publikoan aurki zezaketen arrastoak ebidentzia bihurtuaz osatuko ote zituzten infiltratuen zerrendak?

Nire lagun nafar batek esan dit, nire ustearen aurka, guardia zibilek ez dituztela beren seme-alabak D ereduan matrikulatzen. Beraz bigarren bidea erabiliko zutela pentsatu behar.

Bidea edozein dela, beste inork ikusi ez duena frogatzea lortu dute: D ereduko irakasleen %5a ETAren aginduetara ari dela geletan doktrinamendu lanetan. Aitzakia perfektua gizarteak errefuxatzen duen eskuineko Gobernuak arnasa har dezan, euskara sustatzearen aurka populazioaren %34,5a duen gizarte nafarrean.

Ez du axola azkeneko PISA azterketak Nafarroako hezkuntzaren emaitzak (eta emaitzak oso garrantzitsuak dira) Estatuko maila gorenean eta Europako eta OCDEko estatuen artean lehenengo hamarren artean kokatu izana zientzia eta matematikan, eta hamabigarren irakurketa gaitasunean. Kontua da euskara eta euskal irakaskuntza politizatzea  eskuinaren politikak justifikatu eta  UPNren Gobernuari arnasa emateko.

Oraintsu jakin dugu PPko parlamentari batek esanda txosten hori ez dela existitzen eta numero batek egindako ariketa bat izan dela eskalafoian gora egiteko asmotan edo. Numero galanta antolatu  du numeroak!

Baina ez pentsa atzera egingo dutenik. UPNko Gobernuak arnasa hartu du eta bere aldekoen eta euskararen aurkarien (eta dezente dago Nafarroan) konfiantza irabazi du. Oraindik emango du zeresana gaiak, eta bide batez herritarren  ziurtasuna bermatzeko lege berriak iragartzeko balioko du.

Endesa zure zerbitzura

Bilboko lagun batek dio urte amaierarekin konprometitutako  gastuak doitzeko sasoia iristen dela. Orduan hasten omen zaio ordainketak aztertzen eta aldizkari honetan baja, elkarte honetatik irten, bazkidetza hau kendu, Bilboko Athleticen bazkide txartelarekin bakarrik geratzen omen da berriro hutsetik hasteko. Bere zeroak Bilboko Athleticen urteko kuota barruan darama.

Bizi dugun krisiak akuilatuta nik ere gauza bera egitea erabaki dut. Argindarra asko igo omen da, eta hara! Endesarekin dudan kontratu honetan 5,6 kw ditut kontratatuta. Hainbeste behar ez dudanez, doikuntza hori egingo dut. Telefonoa hartu, ahotsa afinatu, eta bezeroaren arreta telefonoa markatzen dut.

Kaixo Sheila Maria naiz; zertan zerbitza zaitzaket? Dio hegoamerikar azentuko ahots melenga batek. Zer nahi dudan kontatzen diot eta nire datu guztiak eskatzen dizkit: NAN zenbakia, kontratu zenbakia, izan-deiturak, helbidea,… lehen arazoa: Jauna! nik dudan helbidea eta zuk emandakoa ez dira bera. Ba andereño, zurea zuzendu beharko duzu…

Bat-batean beste ahots bat entzuten dut.

Kaixo Eva Belinda naiz; zertan zerbitza zaitzaket? Dio ahots gozo antzeko batek. Nire eskaera azaltzen diot eta datuak eskatzen dizkit berriro. Nire konstante bitalak azkartzen hasten dira. Hara! nik potentzia murrizketa bat besterik ez dut nahi. Bai jauna, baina suerteko zaude. Endesako bezero pribilegiatua zara eta zure faktura guztietan %10eko beherapena egitea erabakita dauka konpainiak. Nik, bada eskerrik asko eta orain goazen nire deiarena konpontzera. Ez baina beherapenaren baldintzak irakurri behar dizkizut. Aizu nik ez dut beherapenik eskatu, eman nahi baldin badidazue hartuko dut, baina nik potentzia murriztea nahi dut.

Kaixo Elisa Doroty naiz; eta beherapena eskatu duzunez kontratua irakurri behar dizut. Zazpi-zortzi minutu baino ez dira izango. Aizu andereño. Zer pentsatzen duzu? Ni orain zortzi minutu telefonotik eskegita edukitzea eskatu ez dudan gauza bat emateko? Zenbat kobratzen duzue deiagatik? Dohainekoa da jauna. Konforme! Baina nik ez dut beherapenik nahi. Bilboko lagunak, eta beste batzuk, beherapenari uko egiten entzungo balidate esango zutena pentsatzen ari naizela,

Kaixo Eva Cristina naiz; dagoeneko ez melenga, ez gozoegi, ez ezti, gogaikarria baizik iruditzen zaidan ahots batean. Zure datuak behar ditut, etab. Lasaitasuna galdu gabe (ez du gauza bera pentsatuko beste aldean dagoen telefonistak), saiatzen naiz azaltzen (?) ez dudala gehiago aguantatzen, potentzia murrizketa baterako deitu dudala, hitz egiten dudan laugarren pertsona dela oraindik ezer konpondu gabe, eta bat-batean nire eskaera betetzen ez badute konpainia aldatuko dudala, eta…

Kaixo Roberto Cesar naiz jauna. Potentzia murrizketa bat eskatzeko deitu duzu  zure datuak behar ditut mesedez.  Alajainkoa! (edo antzeko erbait gazteleraz) bosgarren bat aldaketa xume hau egiteko? Ez da posible. Jauna! Ni naiz potentzia murrizketak egiteko arduraduna. Eta zertan eduki nauzue orain arte? Hau ulertezina da… eta holakoetan galtzen hasten naiz nire buruko kirio guztiak zirkuitulaburtuta.

Datuak hartu, eta aldaketa eginda dagoela esaten dit. Nire konstante guztiak desorekatuta, izerdi tantak bekokian behera, bihotz taupadak elite kirolaria esfortzu handiena garatzen ari denean legez eta arnasestuka, telefonoaren offa sakatzen dut, gaurko nire batailan garaile atera naizela konbentzituta, baina hurrengo faktura iritsitakoan berriro galtzailearen bandoan egongo naizenaren beldurrez.

Inork ez al dizkie mugak jarri behar elektrindar eta telefoniako oligopolioen praktika txarrei?