Author Archives: iarregi

La Fageda.

La Fageda d´en Jordá La Garrotxan dagoen pagadi (Faig pagoa da katalanez) berezi bat da, ez dagoen bakarra delako, baizik eta lur bolkanikoan hazi den bakarra delako. La Garrotxan, Olot hiriburu duen eskualdean ez dira zuhaitz ugarienak, gurean ere ez noski, baina baso-dibertsitate handiagoa dute han: artadi, artelatz-basoak, gaztainadi, harizti edo pinudiak aurki daitezke espezie bakoitzak bizitzeko behar dituen baldintzak eskaintzen dituzten esparruetan.

Fageda d’en Jordák bisita asko jasotzen ditu. Eskola-taldeek, naturazaleek, ibiltari, korrikalari edo turista soilek urratzen dituzten hango ibiladi markatuak. Bertan, errepidetik gertu eraiki zuten pagadiari bere poesia bat  eskaini zion Joan Maragall poeta katalanaren omenezko gune edo oroitarri bat.
Pagadiaren barruan, buruko gaixotasunen bat zutenak psikiatrikoetatik atera eta bizimodu normalizatua -ahal zen heinean- eskaintzeko asmoarekin  joan den mendeko larogeigarrengo hamarkadan sortutako La Fageda Fundazioaren instalakuntzak daude. La Fageda masia zahar batean kokatzen den egitasmo sozial eta  integratzailea da. Buruko gaixotasunen bat edo ezgaitasun intelektualen bat dutenekin batera beste hainbat lagun ari dira lanean 300 langileren kopurua osatu arte. Fagedak behitegi bat dauka eta esnekiak, izozkiak eta  marmeladak ekoizten ditu nagusiki, pertsonen, ingurunearen eta animalien errespetuak ardatz hartzen dituen eredu jasangarrian oinarrituta.

Su-mendien ibilbidea egitera bazoaz izan kontuan La Fagedak merezi duela sartu-irten bat. Jogurten bat eta marmelada batzuk erosteko aukera eskaintzen dizu, eta bide batez proiektu integratzaile bati laguntza emateko aukera aurkituko duzu.

Alor fisikora itzuliaz interes geologikoko itzuli bat emateko aukera eskaintzen dizu Olot eta Santa Pau artean dagoen inguru honek.  Olot inguruan ohikoena da sumendiei bisita egitea. Itzuli honetan Croscat eta Santa Margarida sumendietatik itzulia egingo dugu lau ordu baino gehiago erabiliaz  Croscatekora propio joan eta Santa Margaridakora jaitsi nahi bada.
La Fageda eta Joan Maragallen monumentua ikusi nahi izanez gero ibilbideak denbora gehiago eskatzen du, noski, baina merezi du.

Oñatiko aldaketen inguruan zer iritzi duzu? Galdetzen digu Oñatiko Udalak. II

2.- Kale-auzoen arteko desorekak:

“Poligono berri guztiak, gainera, aski aseturik aurkitzen dira. Izan ere, hasieran egitekotan ziren etxe-kopurua altu samarra izan arren, bukatu aurretik, hura gehitu egin zen: Errekalden bi aldiz (1.966 eta 1.971.ean) eta behin Olakuan (1.974.ean) eta San Lorentzon (1.971.ean)”

Honela dio Oñatiko Historia eta Arte Bilduma (1.982) liburuko sarreran Felix Ugarte zenak. Pasarte horri gehitu behar zaio hori guztia egin zela auzootan inolako zerbitzu publiko edo azpiegitura kultural, kiroleko edo osasunekorik aurreikusi gabe.

Ondorioak:

1.1. Zerbitzu publikoen konzentrazioa. Zerbitzu publikoen banaketak zapaburu edo espermatozoide baten itxura hartu du. Buru handi bat Erdigune historikoan eta buztan luze bat, geroz eta meheagoa, San Lorentzo-Olatik Ugarkaldera San Martinen amaitzeko.

Hau udal politika konsziente baten ondorio izan da. Duela urte asko sektore batzuetatik kritikak entzun ziren polikiroldegia, anbulatorioa eta beste hainbat zerbitzu berri hektarea koadro gutxitan zentralizatzearen aurka. Bide hau lehenetsi eta indartu zen ondorengo urte guztietan eta gaur duguna da, sendagilearengana joateko, eskolara edo kirola egitera joateko, bataiatzeko, lurperatzeko, ziurtagiriak eskatzeko, zinemara edo teatrora eta bertsolaritara edo tabernara joateko, edo udaltzainengana galdu ditugun giltzak jaso ote dituzten galdetzera jotzeko, derrigor erdigune historikora joan beharra dagoela. Batzuk guztia eskura eta gehiengo batek nahitaez mugitu beharra herritarren desplazamendu edo lekualdatzeak behar baino gehiago gehituz. Eredu hau jasangarriagoa da? Erosoagoa herritarrentzat? Deszentralizatzea hibea litzateke? Dagokion foroan eztabaidatzeko gaia da hurrengo urtetako Oñatiko hirigintzako arauak eztabaidatzeko orduan.

Erdigune historikoan ditxosozko tabernez gain, Ikastola eta Institutua dugu. Instituto soziojuridikoa eta MU; artxiboak, Kanposantua eta Eliza, Polikiroldegia eta Santa Ana Aretoa, zinema eta liburutegia, udala bera eta ludoteak, udaltzainak… Eta argi, Azkoagainen ordezkoa garbigunearen (ahaztu zaidan beste zerbitzu bat) ondoan aurreikusita zegoen. Ezin izan denez han egin, momentuz, ez dago beste alternatibarik futbolak Azkoagain   saturatzea baino, eta beste kirol batzuetarako (atletismoa adibidez) egon zitezkeen azpiegitura eskasak (Ibarran) urte batzuetarako galdu dira. Edo erdigunetik gertu edo inon ez, bihurtu da Oñatiko hirigintzako goiburu nagusia.

Ez zaigu burutik pasatu ere egiten  gutxieneko zerbitzuen onurak eta zamak auzoz-auzo bana daitezkeenik. Ezta  estali gabeko piszina dotore batzuk San Lorentzon egin daitezkeenik  Eltziaren inguruan,   San Lorentzo-Olate, Ugarkalde eta San Martin auzoetako herritar multzo oso handi batetik gertu, herri barruko joan-etorriak murriztuz. Ez da inor joango esaten da horrelakoetan. Ikusiko genuke piszinetara joaten diren ala ez.

Garbi dago urte askoan eraiki dena ezin dela gauetik goizera ezabatu baina auzoak (logela-auzoak) biziberritu nahi baditugu udalak politika deszentralizatzaileak bultzatu beharko ditu HAPOetan edo ez dakit non dotazio publiko berrietarako lurrak eta politika egokiak aurreikusiz.

 

1.2. Merkataritza eta beste zerbitzu batzuen falta auzo askotan. Merkataritza eta ostalaritza erdigunean konzentratu dira bizilagun askoko logela-auzoak bazter utzita. San Martinen esaterako ez dago ogia edo esnea erosteko denda bakarrik, ezta kafe bat edo basoerdi bat hartzeko establezimendurik edo auzotarrak biltzeko egoitzarik. Ugarkalden, oker ez banaiz taberna bat da dagoen negozio bakarra. Ondorioz auzo horietako jendarte-bizitza ez da existitzen. Auzotarrak ez dira biltzen ez dutelako biltzeko edo aisialdi konpartiturako tokirik.

Uste dut udaletik egoera hori iraultzeko politikak aurreikusi beharko liratekeela kontsumo kooperatibak bultzatuz, zergatan hobariak jarriz eta laguntzak luzatuz, merkataritza-kaleetako negozioentzat kalterik gabe auzoetan gutxieneko zerbitzuak bermatzeko.

Gaur egun, entzunda dudanez, badaude arkitekturan desoreka hauen kontra eta auzo bizien alde egiten duten teoria eta  taldeak. Ondo legoke hauetako batzuei entzutea eta ikastea.

3.- Kale-auzoen existentzia ez da aintzakotzat hartzen. Kale-auzoen arteko errealitateak oso desberdinak dira Oñatin. Seguru asko eta inori ezer kendu gabe landa-auzoen  artean dauden desberdintasunak baino handiagoak izango dira herri barruko auzoen artekoak.

Errealitate hau kale-auzoen existentzia eta deberdintasunak alegia, onartu beharra dago Oñati hobe bat nahi badugu. Udalak herritarren gehiengoa bizi den  guneetan sortzen diren arazoak ezagutu eta erantzun egokiak emateko bideak onartu beharko lituzke.

Orain artekoak inork kontuan hartu nahi baditu egindako ekarpen umil batzuk baino ez dira. Nik neuk, indarrean dugun eredu hau baino beste bat lehenetsiko nuke. Erdigunean ditugun dotazio publiko batzuk beste auzo batzuetara lekualdatzeko prozesu bat hasi, Eltziaren iguruan zerbitzu publiko indartsuak ezarriaz adibidez, Eltziak berak eskaintzen dituen aukerak indartzeko eta sinergiak aprobetxatuz herritar multzo haundi bati auzoan bizitzeko aukerak eskaintzeko.

Aurrekoa adibide bat da. Baina tira; ez da aditu batena. Zer egin? Eratuko diren eztabaida-taldeen proposamenetatik eta adituen iritzietatik jasotakoekin Oñati berri bat (edo betikoa hobea bada) eraikitzen hasteko oinarriak onartu eta ezarri, beti ere orain artekoa zalantza jarriaz, kritikoka izanaz, seguru asko egindakoa ez delako egin zitekeen planteamendu bakarra, ezta  onena.

 

Oñatiko aldaketen inguruan zer iritzi duzu? Galdetzen digu Oñatiko Udalak. I

Eskertzekoa da galdetzea eta galdetzen digutenez nire iritzia emango dut.

Oñati, herri polita da, ondare historiko patrimonial, kultural eta naturarekiko garrantzitsu batekin, industriala, pinuzalea, euskalduna eta abar eta abar.

Bai, egia da Oñati oro har toki egokia dela bizitzeko, polita bisitan etortzen zaizkigun kanpotarrek esaten dutenez, eta hau berezko garapen kontrol gabeko baten ondorio baino,  neurri handi batean, Oñatiko udalek ezarritako hirigintza politikei ere zor diegula, onerako eta txarrerako.

Egia da ere, herriaren ongizatea industriaren gainean bermatzen dela hein haundi batean eta honen ordaina, porlana, indutrialdeak eta  landa-eremuen atzerakada geratu gabea izan direla, zelabaiteko desorekak eraginaz, baina aberastasunaren aldetik Gipuzkoako herri aberatsenetako bat izatera iritsiz.

Egia da ere nekazari jardueraren galerarekin esparru gehienak pinuz bete direla, gustatu ala ez,  hau delako lurrei  gutxieneko probetxu bat ateratzeko modua, baina hala ere, natura-ondare garrantzitsu baten jabe dela  eta nahiko ondo zaindua.

Egia da ere, kultuta eta historia patrimonio garrantzitsu baten jabe dela…

Eta abar…

Aurreko guztia onartuta, eta guztiak kontuan hartu beharko dira HAPO berri bat idazterakoan, onartu behar dugu hirigintzaren ikuspegitik azken urteetako garapena ez dela oso harmonikoa izan, eta kale-auzoen arteko desoreka garrantzitsuak eragin dituela. Hona  konstatazio kritiko batzuk inork kontuan hartu nahi baditu

1.- Herrigune historikoaren arazoak. Esango dut herrigune historikoa gainbeheran dagoela beste auzo batzuk gorantz datozen hein berean. Hau ez da Oñatiko berezitasun bat  bizkotxoa eta txokolatea bezala, baizik eta gure herri eta hiri guztietan (eta guretik kanpo) gertatzen ari den fenomeno bat. Gure herrigune historikoak hustutzen eta zahartzen ari dira.

1.1. Taberna gehiegi: Oñatikoari dagokionez Gislaneko lanaren ondorioen artean hau azpimarratzen du Kontzeju aldizkariak: “Ostalaritza establezimenduak metatzen diren guneetan  etxe hutsen kopurua handiagoa dela jasotzen du azterlanak, ela ildo horretan oreka lortzea ezinbestekoa dela, auzoaren bizigarritasun egoki baterako”. Azken batean, azterketak dioskuna da ezin dela lortu bizitza-kalitate gutxieneko bat ostalaritza zerbitzuen hazkunde gehiegizko baten inguruan. Araudia betearazteaz gain, eta badirudi alkateari GOIENA telebistako saioan entzundakoagatik gaiari serio heltzekotan direla eta bazen ordua,  zerbait pentsatu beharko da etorkizunari begira ostalaritzako negozioaren deszentralizazioa eta deslokalizaioa eragiteko onurak eta kaleak herrian zehar barreiatuz.  Donostian egin duten bezala, Herrigune historikoa gune saturatu izendatzea izan daiteke neurri batbeste neurri batzuekin konbinatuta. Hori iritsi bitartean araudiak zorrotz bete arazteak auzotarren bizi-kalitatean eragin positiboa izango du noski.

1.2. Eraikuntzako arautegi zurrunegia:  Indarrean dauden araudiekin oso zaila da auzotarrak etxeen  erabateko birgaitzeari ekitea eta egiten diren konponketa partzialek ez dituzte sahiesten eraikin zaharren  deserosotasunak. Egitura zaharrak, efizientzia energetiko txikiak, igogailurik ez gehienetan, asko dira bizi-kalitate eskasean eragiten duten arazoak eta guztiak ditugu alderdi historikoko gune askotan. Ez da harritzekoa auzo zaharren ordez herritarrek Bidebarrieta edo San Martin edo Ugarkalde bezalako tokiak aukeratzea bizi izateko. Iruditzen zait herrigune historikoa dagoenetan kontserbatzearen zama ezin dela utzi bertako bizilagunen gain bakarrik, eta diru-laguntzen programa espezifiko batez aparte, birgaitze-araudi malguagoak beharko liratekeela baldin eta alderdi historikoa bizi-toki erakargarri bihurtu nahi badugu.

Katalunia independentea ekonomikoki bideragarria dela dioten bi aditu.

Asko idatzi eta hitz egin izan da  Katalunia askearen bideragarritasun ekonomikoaz. Aurka boteretik eta estatusetik, emozioekin jokatuz eta beldurra eragiteko asmo hutsarekin.  Alde beste askok Katalunia independente baten bideragarritasuna garbi ikusten dutelako.

Post honetara  bi ekonomilari eta  irakasle ospetsuren iritziak ekarri nahi ditut. Batetik, Niño Becerra irakaslea, egitura ekonomikoan eta makroekonomian aditua, eta bestetik Joseph Stiglitz Nobel Saria globalizazioa eta honen eraginak herrialde desberdinetan aztertu dituena.

Biño Becerrak Noticias taldeko aldizkariek egindako elkarrizketan ez zuen zalantza izpirik Katalunia independente baten bideragarritasun ekonomikoaz. Arazoak Espainian kokatzen zituen independentziaren hipotesian 23.000 milioi gutxiago jasoko omen dituelako Erreinuak eta bere BPGaren %20a desagertuko omen delako.

Ideia interesgarri bat dago elkarrizketan. Uste du Katalunia esperimentu bat dela Estatuen Europatik Erregioen Europarako bidean. Nik uste horrela bada hobe zutela beste estatu bat aukeratzea esperimentua arrakastarekin amaitu nahi izatekotan behintzat.

Stiglitzek berriz, El Economista aldizkarian zioenez Katalunia erabat bideragarria izango litzateke baita Eurogunetik kanpo.

Aurrekoekin lotuta astean jakin dugu  txirotasun eta bazterkeria sozialaren arriskuan daudenen portzentajeak oso handiak direla Estatuaren hegoaldean: %44,6 Kanariar Irletan, %41,9 Ceutan eta %41,7 Andaluzian.  

Marko honek  klabe ekonomikoetan (espainia handiarena eta beste gako batzuk ahaztu gabe) azaltzen du  zein den eta zein izango den gaur gaurkoz Espainiako politikarien jarduera: bideragarria dena, itotzen saiatuko dira erne ez dadin, eta diruak aberririk ez duenez ikusten ari garen bezala bide erdia eginda dutela esan genezake.

Amaitzeko ez nator bat enpresen egoitza sozialen aldaketei  garrantzia kentzen dietenekin. Ez dute ondorio handirik ekarriko gaur bezala jarraitzekotan, baina zer gertatuko litzateke Katalunia independente baten hipotesian erabakigune guztiak Kataluniatik kanpo baleude? Zer Iberdrola edota MCCko, Laboral  Kutxa edota Kutxabankeko  egoitzak Euskal Herritik kanpo baleude?

Artikuluak interesgarriak direlakoan hemen Niño Becerrarekin elkarrizketa eta Joseph Stiglitzen iritzia. 

Kataluniari begira.

Katalandarren eta euskaldunen historia parekoak dira gai askotan.

Pirineotako “bakea” Faisaien irlan izenpetua. Felipe IV Espainiakoaren eta Luis XIV Frantziakoren erabakiz Katalunia betiko erdibituta. El Pertus eta La Jonkeraren artean betirako mugak bi erregeren graziaz. Le Pertus kale bateko espaloi bat Frantziar estatua, bestea Espainiarra. Urte asko pasa arren itxi gabeko zauriak.

Canigo harroa. Verdaguerrek 1886an bertsotan omendua  eta urte askoan Pirinioetako gailurtzat hartua. Katalandarren mendi magikoa iparraldean, Frantziar Piriniotan, bi Erregeren graziaz ezarritako mugei esker.

1937ko otsailaren 5ean Agirre Lehendakariak eta Companys Presidentak  Angullanatik Las Illasera Manrellako Lepoan barna, faxismotik  ihesik,  Kataluniatik Kataluniara oinez Faisaien irlak ezarritako muga bera igarotzen.

Katalan hizkuntza bigarren mailakoa bere lurraldean. Aski ikasle baten gurasoek gaztelerazko irakaskuntza eskatzea beren seme edo alabarentzat, ikastetxea derrigortzeko  epaitegi espainoletako sententziek diotenez.

Espainiako ideia monolitikoaren defendatzaile sutsuenek aukeratutako Epaitegi Konstituzionalak  ezabatutako eta edukiz hustutako 2006ko Estatuta.

Lehen eta orain mespretxu eta irain gehiegi  Estatu inperio-amesle baten aldetik .

Felipe VIa Franco diktadoreak Errege izendatutakoaren semea diktadorearen papera jokatzen (El Rey ha hablado f(F)ranco da azken txistea). Europako Estatu torturatzailea,eta jakitun  beste aldera begiratzea nahiago duena, non herritarren iruditerian polititiko eta iruzurgile esanahi bera duten hitzak. Talde paramilitarrak sortzeko lotsarik  izan ez duen mendabaldeko estatu bakarra. Europan preso gehien eta eskubide gutxienekin dituen estatu mendakatzailea

Eta abar eta abar.

Lotsaizun horren aurrean estatu horren barruan jarraitu ala ez erabaki nahi duen herri bat dugu  eta estatu berak ukatzen dio erreferenduma egiteko eskubide. Beste guztia ezaguna da. Errepresioa, zigorra; laister preso politikoak. Ala politikoak preso?

Gaur ikusiko dugu zein den Kalatuniako Gobernuaren eta jendartearen erantzuna.  Erabaki ausartak eta koherenteak hartu dituzte gaur arte. Iritsi da zirt edo zarteko unea. Zaila da alde bakarreko erabakiz independentzia lortzea hilaren amaieran irakasle, mosso eta osasuneko langileen soldatak ordaindu behar badira, ospitaletako hornitzaileen fakturei aurre egin behar bazaie eta  suntsitzaileak erosi behar badira.

Baina krisi hau ez da iada Kataluiniakoa soilik. Estatu osora zabaldu da. Zaragoza, Madril, Valencia… Nonahi izan ditugu askatasunaren edota inperioaren aldekoen  aldarriak. Krisia geroz eta hedatuagoa eta sakonagoa izan dadila lortu behar da.

Eta hitz egitea. Beste irtenbiderik ez dago. PARLEM.

Eskerrik asko Aretxabaleta.

Argazkiko haurrek ez dakite euskaraz Marcillako alkateak edota beste hainbatek bezala, baina Aretxabaletako herritarrei eskertu nahi izan diete euskaraz, jakin ez arren, beren udalak emandako diru-laguntzaren bidez eskola berri batez gozatu ahal izana.

 

Munawar eskola berriko ikasleak. Barrenean Masherbrum mendia.

Aurtengo Kilometroak Ikastolen jaiaren harira oso irakaspen argigarriak dakartza Baltistan Fundazioak  Felix Iñurrategiren oroimenez sortu eta Aretxabaletan bertan egoitza soziala duen GKEak, Aretxabaletako udalak, Hushe Ibarreko (Baltistan) Felix Foundation Baltistan GKEak, eta bertako eskola bateko komunitateak (guraso eta irakasleek) idatzitako istorio hau. Fundazioak 2006an Hushe Ibarrean egin zuen ikerketa baten bidez  baieztatu ahal izan zuen  nesken %35a baino ez zela eskolatzen ezta beheko mailetan ere, eta neska eta mutilak kontuan hartuta %52 inguru zela eskolatzen zirenen portzentajea, beti ere beheko mailetan.

Jakin zuten ere, guraso talde bat oso kezkatuta zegoela Estatuak eskaintzen zuen hezkuntzaren maila kaskarrarekin, eta benetan nahi zietela eskaini hezkunzta duin bat euren seme-alabei  gurasoak ere protagonista izango zituen eskola berri bat sortuz. Historia honetako protagonistek elkar-lanea hasi ziren eta hasieran batean bi gela baino, ez komunik ez jolaslekurik, ez zituen eskola kaxkar bat, 500 inguru  hezten dituen eskola bihurtu zuten. Felix Inurrategi Foundation Baltistanen lidertzarekin, Eskolako guraso eta irakasleen protagonismoarekin, eta Felix-Baltistan Fundazioaren finantzazio konpromisoekin. Aretxabaletan sortutako erakunde honek  irakasleen prestakuntza eta nesken eta baliabiderik gabeko mutikoen eskolak ordaindu ditu urte hauetan guztietan eredu pedagogiko bat eskaintzeaz gain. Proiektuak ondorio biderkatzaileak izan ditu Ibarrean, eta gaur egun, hamaika urte pasata,  %96aren inguruan dago eskolatze tasa behe-mailetan.  

Kontatu nahi nuen historia oraintxe hasten da. Munawar Public schoolek (horrela deitzen da lehen aipatu dudan eskolak) gela batzuk itzuli behar izan dizkio Estatuari  bereak zirelako, eta hezkuntzak Ibarrean izan duen gorakada dela eta, Estatuak herrian duen eskolarako behar omen zituelako. Eta omen azpimarratzen dut, emaitzarik utzi ez zuten negoziazioak egon zirelako beste irtenbide bat posible zelakoan.

Azkenik guraso eta irakasleek 4 gelako eraikin berri bat jasotzea erabaki zuten. Lurra bazuten, Estatuak berak utzia, baina beste ezer ez. Nola egin zuten argazkian dagoen gela hori? Aretxabaletako Udalak egindako diru-laguntza deialdian aurkeztu zuen proiektua Baltistan Fundazioak lehen-lehenik, eta 3.446€ esleitu zitzaizkion material eta obra-gaiak erosteko. Gurasoek, 2016ko azken hiruhilabetekoan neskei legozkiekeen kuotak ordaindu zituzten (kuota horiek Baltistan Fundazioak ordaintzen ditu), eta Felix Foundation Baltistaneko langileek hilabeteko soldatak jarri zituzten.  Eta lana? Bada lana 167 boluntariok egin zuten, guraso eta bestelakoek.

Gaur, lau gela berri dituzte, 3 arruntak eta laugarrena informatika gela, eta horregatik argazkiko neska-mutilek Atxabaldarrei agertzen dieten esker ona.  

Errealitateak ez dira parekagarriak, baina antzeko egoerak ere ezagutu ditugu gurean ikastolak ezereztik sortu behar izan zirenean eta oraindik ere sortu behar izaten direnean tantaka bada ere.

Egiari zor, Aretxabaletako udala ez da horrelako proiektuetan laguntza eskaini digun bakarra, eskualdeko guzti-guztiek erantzun izan baitigute, gehiago edo gutxiago, proiektu bat  aurkeztu izan diegunean.

Oraingoan baina, aretxabaldarrak  publikoki eskertu nahi izan dituzte Machuluko ikasleek, eta euren bozgorailu lana baino ez dut egin.  

Eskerrik asko Aretxabaleta.

Berri gehiago hemen.

 

Oñatiko mendi martxa, Tiago eta beste lagun batzuk.

Nork luzeago eta gogorragoko sasoi honetan, benetan eskertzekoa da Oñatiko mendi zale talde batek, maratoi, mila bertikalak eta horiek guztiak  ahaztuta, edozein ibiltarik gozatuz egin dezakeen mendi martxa diseinatzea eta antolatzea. Horregatik bakarrik merezi dute gure animoak eta aitortza. Zorionak eta eskerrik asko.

Gaurko martxak izan duen beste aipagarria Tiagori egindako omenaldi xume eta zirraragarria izan da. Omenaldiak aitortza bat merezi dutenei edota maite ditugunei, hobe esanda, maite izan ditugunei  egiten dizkiegu. Tiagorekin batera hainbat lagun izan ditut gogoan ekitaldian eta ekitaldi aurretik.

Honen berri izan nuenean Frantziar Pirinoetan nenbilen Hendaiatik Mediterraneorainoko bidea osatu nahian, eta omenaldiak animatu ninduen martxan parte hartzera.  Egunak luze jotzen du, eta pentsatzeko, oroitzapenak gogora ekartzeko eta ametsak irudikatzeko denbora aski izaten dugu GR-10a edo antzeko iblialdiak egiten ari garenean. Horrela, berria jasotako egunaren biharamonean, Arlesetik irten eta Paracollseko lepora igotzen ari ginela beso biak ele bana eginaz eskuak bastoi-kirtenei lotuta, gorputza motxila astunaren pean  konkortuta baina egunaren lehen orduetan burua argia, gogora etorri zitzaidan,  sekula ahaztu ez badut ere, zela etortzen zen Tiago izeneko mutikotxo bat duela hogei urte pasa, domekero, Aloña Mendiren babesean herriko haur guztientzat antolatzen genituen ibilaldietara.

Zerrendak osatu eta etorten zirenen kontrol administratiboa nirea zenez, aitortu behar dut aurreiritziren bat ere egon daitekeela esan behar dudan honetan, atentzioa ematen zidan ikusteak euskaraz doi-doi egiten zuen Tiago izeneko mutikotxo hura, domekero, isil-isilik autobusean sartu eta hainbeste Ainhoa, Mikel, Igor, Ainara eta Ikerren artean bere tokia hartu eta bere munduan sartuta zela ematen zuen eguna. Tiagok  ez zuen sekula kale egiten apuntatzea eta desapuntatzea hain arrunta den adinean

Baina Tiagorekin hasita berehala etorri zitzaidan burura urteetan ere inoiz kale egin ez zuen beste bat (gehiago ere baziren noski), zoritxarreko mendi-istripu batek eraman ziguna: Aritz Azpiazu. Honen heriotzak ikaragarri hunkitu gintuen ibiladiak eta mendi kiroltasuna bultzatzen ibili izan ginen taldekoak, eta bereziki, eta hau ere ezin ahaztuko dut, Andoni Lz. de Lacalle lagun mina. Nik alde adminsitratiboaren ardura banuen, Andoni ibilbideak proposatu eta prestatzeko arduraduna zen eta Aritz eta Tiago bezala joana zaigu, duela ia hiru urte. Ez hain gazte baina gazteegi ibilaldi horretarako.

Eta mendian gora nindoala Aitor Azkune ere etorri zitzaidan burura antolakuntza haretan beste hirurak bezala inoiz kale egin ez zuen beste bat. Domekeroko autobus gidaria.  Bi edo hiru behar zirenean beste txofer batzuk ere etortzen ziren, baina Aitorrek ez zuen inoiz kale egin.

Eta hasieran esan dudanez omenaldiak merezi izan dituztenei edota maite izan ditugunoi egiten zaizkienez, nire oroitzapen eta omenaldi txikia lau lagun hauei, izan bero, euri ala elur, sekula kale egin ez zutenak  Aloña Mendik  duela hogei urte pasa antolatzen zituen ibilaldi haietara: Tiago, Aritz, Andoni eta Aitor.    

Donostiako estropadak generoaren araberako soldaten arrakalaren isla.

Juanmi e Illarramendi ya habían perforado las redes gallegas, con dos grandes “txitxarros”, antes de que comenzara la primera tanda de la Bandera de la Concha (Angel López, periodista, Donostia; Mundo Deportivo)

Angel Lópezek ez du aitzakirik ez jakiteko ordurako Kontxako estropadetako lehen lehia, neskena, ondo amaituta zegoela, eta beraz, Kontxako estropadak Erreala jokatzen hasi baino dezente lehenago hasita zeudela.

Nik majo gozatu nuen nesken estropadarekin Errealaren partida aurretik  eta mutilenarekin Errealak bi gol horiek sartzsen zituen unean. Hernaniko neskak itsasoratu aurretik Hondarrabiko mutilak iritsi arte ez nintzen telebista aurretik mugitu; gogoratu ere ez bazkaltzeko ogia erosteko kalera joan beharra neukala.

Estropada zaleek (eta zale ez direnek) ikusi genituen bi estropadetako hiru txandak betiko gogoratuko ditugu Castrok badia barruan hegan eginaz Oriori bandera kendu zion estropada bikain hura gogoratzen dugun bezalaxe.

Neskek eta mutilek Puntak gurutzatu eta badia uzteko erakutsi zuten ausardia, hiru metroko olatu nahasiak menderatzeko xahutu zuten indarra eta trebezia, traineruak zuzen mantentzeko patroi eta hankekoek egin zuten lana, ziabogak hartzeko orduan erakutsitako maisutasuna, azkenera arte eskaini ziguten kirol-emozioa eta ETBk emandako irudiak gogoan gordetzeko modukoak dira.

Baina   lehenengo estropadako neskek, lehiara irten eta olatuen gainean dantza egiteko erakutsi ziguten ausardia eta trebezia, izan ziren gehien harritu nindutenak eta zirrara berezi bat eragin zidatenak. Agian lehenengo aldiz ikusten nuelako horrelako egoera baten aurrean hamalau nesken talde bat, eta zalantzarik gabe gure belaunaldian ezinezkoa zelako horrelakorik pentsatu ere egitea.

Azpimarratu behar da espektakulu bera eman zigutela bi estropadetako protagonistek,  ausardia bera erakutsi zigutela parte hartu zuten hamasei traineruek, abilezia bera erakutsi zigutela Nerea Perez eta Gorka Aranberrik eurek lematutako traineruak garaipenera eramaten, emozio eta poz berdinak Orioko mutilek eta Pasaiako neskek, etsipen bera Errenderiako neskek eta Bermeoko mutilek, baina, eta hemen dago desberdintasun bakarra, garailearentzat 24.000€ gizonen estropadan eta 15.000€ neskenean lan berdinak egin eta emozio berdinak transmititu ondoren. Mutilentzat %60 gehiago. Informazio hau baieztatu nahi izanez gero jo Donostia Kulturako webgunera.

Donostiako udalak generoaren araberako desberdintasunik onartzen ez duen hitzarmena badu, zinegotziek izan emakume izan gizonezko irizpide berdinen arabera jasotzen badituzten euren lan-sariak, zer dela eta hiriko ikur diren iraileko estropadetan desberdintasun hori sarietan? Ala egindako milia eta metroen arabera kalkulatzen dira sariak?

Aupa Arraun

Arraun Lagunakeko donostiar trainerua datorren igandeko ohorezko txandarako sailkatu da Kontxako emakumeen arraun lehiaketan. Urte asko dira donostiar traineru batek, izan gizon izan emakumeena, ez duela tamainako balentriarik lortu.
Meritua handiagoa da kontuan hartzen badugu inolako laguntza barik lortu behar izan dutela osteguneko sailkapen estropadan bosgarren geratu ondoren.
Arrakasta honek ez luke komentario berezirik mereziko, ez balitz Udalak, estropaden antolatzaileak, kirol meritu gutxiago duen beste traineru donostiar baten alde jokatu duelako Arraunekoak bidegabeki baztertuz.
Ez dago kirol arrazoirik, ez bestelakorik, donostiar traineru bat Kontxarako gonbidatzeko eta besteari sailkapeneko estropadako trantzetik pasa arazteko.
Donostian izugarrizko ahalegina egin da azken urteotan arraun talde lehiakor bat lortzeko. Bateratze bideotan ohikoa da tarteka arazoak sortzea eta egitate bakarraren inguruko irakurketa desberdinak agertzea, baina udala ezin da epaile izan eta are gutxiago jauntxokerian erori.
Susmoa dut serie honetako atalen bat galdu dudala, ez politikoek ez hedabideek ez dutelako ezer esan nahi izan gai honetaz. Izan daiteke ere emakumeen kirolak ez duela gizonezkoenak duen oihartzun mediatikoa. Kroniketan ikusten da.
Arrazoia bat izan ala bestea , bazterkeria nabarmena da. Horregatik, erdi donostiar honek, lehen igandean egin duzuen estropada txalotu behar du, eta ozenki eta lau haizetara esan behar du: Aupa Arraun lagunak.

Kale Zaharreko arazoak. Konponbiderako proposamen bat.

 

Oñatiko Udalak Kale Zaharreko taberna bat itxi du hilabeterako. Ez da lehenengo aldia hau gertatzen dena. Beste bat ere itxi behar izan zuen Gabonak inguruan arauak noiznahi hausten zituelako. Arautegia zorrotz aplikatu izan balu, bi baino dezente gehiago  izan beharko zuten itxitakoak.

Badirudi zerbait aldatu dela, edota aldatzen ari dela dozena bat lagun elkartzen hasi ginenetik eta bereziki Arartekora jo genuenetik bizikletek eta tabernen zaratak eta orduak ez errespetatzeak eragiten zizkiguten eskubide eta ongizate urraketa etengabeak salatuz.

Kontua da, Oñatin udalek eta funtzionario arduradunek, ez lehen ez orain, ez dutela inoiz gai honetan sartu nahi izan, arautegia bete arazteak  arazoak eta haserreak baino ez zizkietelako sortzen orain alkateari bezala. “Zuek salaketa ipini Gobernu Batzordearen aurrean zuen izen eta abizenekin,  eta aztertuko dugu, baina salaketa barik ezin dugu ezer egin” esaten zigun arduradun gaur erretiratuak bere eta udalaren arazoa auzotarren eta tabernarien arteko gatazka-esparrura bidaliz eta berari ogibidez eta legez zegokion ardura herritarren eskura pasatuaz.

Arduradunen utzikeria nabarmen utzi zuen Arartekoaren bulegoak gure kexen aurrean emandako erantzunak:  “Oñatiko Udalak Kale Zaharrean ezarri duen araubidea –bide segurtasunari eta oinezkoentzako eremua izateari buruzkoa– betetzea bermatu behar du, eta horretarako, bere esku dauden neurri guztiak, zigortzaileak zein teknikoak, hartu behar ditu, ezarritako araubidea betearazteko.” Hau bizikleta eta aparkatze gaiaren inguruko kezken inguruan erantzun zuena, eta berdin balio duena tabernen arau hausteen gaian. Honekiko aurkeztutako kexaren erantzunik ez dugu oraindik jaso. Agian Udalak izango du.

Erantzuna eta ondorioak oso garbiak dira, eta Kale Zaharreko (eta beste edozein kaleko) bizilagunen eskubideak babesteko udalak bete behar dituen betebeharrak garbi uzten ditu.

Tabernarien gaia lehertu egin da udala bere betekizunak betetzen hasi denean. Ez dut zigor honen inguruan hitz egin nahi ez ditudalako gertaerak ezagutzen. Ulertzen dut taberna jabearen haserrea beste batzuk urte asko daramatzatelako astebururo arauak urratzen inoiz horrelako zigorrik jaso gabe, baina uste dut forma eta arau hausteak desberdin neurtzeko bidegabekeriaz eztabaidatzen baino, arazoari aurre egin eta neurriak jartzeko proposamenak egiten lagundu dezakegula gehiago.

Konponbidea prebentzioan dago beste hainbat alorretan bezala. Ulertezina da larunbat eta jai-bezpera gauetan Oñatiko tamainako herri batek gau-zaintzarik ez edukitzea. Moralkeriak aparte utzita, alkohola eta drogak gehien zirkulatzen duten orduetan areagotzen dira istripu, sexu-gehiegikeriak edota beste arau-hauste batzuk gertatzeko aukerak, eta ez da ulergarria ordu horietan horrelako zerbait jasan duen batek gure herrian gertuko babes edo laguntza publikorik ez edukitzea. Hor konpon! da herritarrok Udaletik jasotzen dugun mezu inplizitoa (lehen eta orain). Arazoren bat baldin baduzu gabaz, bilatu zuk zeure erizaina, deitu osasun zerbitzuetara, jo Bergarako ertzaintzara baina udal laguntzarik ez duzu edukiko ordu horietan oso garestia baita horrelako zerbitzu bat martxan jartzea. Hori bai, ezer larririk gertatuko denean, hurrengo egunean ez dira faltako salaketak, elkartasun mezuak, argazki politikoak eta abar.

Behin baino gehiagotan eskatu diogu udalari ordu horietan bi udaltzain jar ditzala. Ez da derrigorra bikotea porra eskuan kalez-kale ibiltzea. Nahikoa litzateke beren bulegoan dagozela jakitea erasoen edo istripuen biktimak lehen laguntza-eskea nondik bideratu dezaketen jakin dezaten.

Halabe, kontrol tresneria egoki baten bidez, uneoro kontrolatuko lukete zer zarata maila ematen duen taberna bakoitzak, noiz ixten duen, eta arau haustearen une berean  lehen oharpena egiteko moduan lirateke soinua jaisteko aginduz edota taberna ixteko ordua iritsi dela gogoratuz. Seguru tabernariek ere onartuko luketela bide hau

Segurtasuna gehitzeaz bat arau hausteak saihestuko lirateke eta bizikidetzak irabaziko luke auzotar, tabernari eta udalaren arteko liskarrak desagertzeraino

Udalaren erantzuna betik izan da ezezkoa. Baina ez al du bizikidetzat  aukera bat merezi? Emaiozue buruari buelta pare bat mesedez. Aztertu serio proposamena eta hoberik baduzue jarri bera martxan. Guztiok eskertuko dizuegu.