Katalandarren eta euskaldunen historia parekoak dira gai askotan.
Pirineotako “bakea” Faisaien irlan izenpetua. Felipe IV Espainiakoaren eta Luis XIV Frantziakoren erabakiz Katalunia betiko erdibituta. El Pertus eta La Jonkeraren artean betirako mugak bi erregeren graziaz. Le Pertus kale bateko espaloi bat Frantziar estatua, bestea Espainiarra. Urte asko pasa arren itxi gabeko zauriak.
Canigo harroa. Verdaguerrek 1886an bertsotan omendua eta urte askoan Pirinioetako gailurtzat hartua. Katalandarren mendi magikoa iparraldean, Frantziar Piriniotan, bi Erregeren graziaz ezarritako mugei esker.
1937ko otsailaren 5ean Agirre Lehendakariak eta Companys Presidentak Angullanatik Las Illasera Manrellako Lepoan barna, faxismotik ihesik, Kataluniatik Kataluniara oinez Faisaien irlak ezarritako muga bera igarotzen.
Katalan hizkuntza bigarren mailakoa bere lurraldean. Aski ikasle baten gurasoek gaztelerazko irakaskuntza eskatzea beren seme edo alabarentzat, ikastetxea derrigortzeko epaitegi espainoletako sententziek diotenez.
Espainiako ideia monolitikoaren defendatzaile sutsuenek aukeratutako Epaitegi Konstituzionalak ezabatutako eta edukiz hustutako 2006ko Estatuta.
Lehen eta orain mespretxu eta irain gehiegi Estatu inperio-amesle baten aldetik .
Felipe VIa Franco diktadoreak Errege izendatutakoaren semea diktadorearen papera jokatzen (El Rey ha hablado f(F)ranco da azken txistea). Europako Estatu torturatzailea,eta jakitun beste aldera begiratzea nahiago duena, non herritarren iruditerian polititiko eta iruzurgile esanahi bera duten hitzak. Talde paramilitarrak sortzeko lotsarik izan ez duen mendabaldeko estatu bakarra. Europan preso gehien eta eskubide gutxienekin dituen estatu mendakatzailea
Eta abar eta abar.
Lotsaizun horren aurrean estatu horren barruan jarraitu ala ez erabaki nahi duen herri bat dugu eta estatu berak ukatzen dio erreferenduma egiteko eskubide. Beste guztia ezaguna da. Errepresioa, zigorra; laister preso politikoak. Ala politikoak preso?
Gaur ikusiko dugu zein den Kalatuniako Gobernuaren eta jendartearen erantzuna. Erabaki ausartak eta koherenteak hartu dituzte gaur arte. Iritsi da zirt edo zarteko unea. Zaila da alde bakarreko erabakiz independentzia lortzea hilaren amaieran irakasle, mosso eta osasuneko langileen soldatak ordaindu behar badira, ospitaletako hornitzaileen fakturei aurre egin behar bazaie eta suntsitzaileak erosi behar badira.
Baina krisi hau ez da iada Kataluiniakoa soilik. Estatu osora zabaldu da. Zaragoza, Madril, Valencia… Nonahi izan ditugu askatasunaren edota inperioaren aldekoen aldarriak. Krisia geroz eta hedatuagoa eta sakonagoa izan dadila lortu behar da.
Eta hitz egitea. Beste irtenbiderik ez dago. PARLEM.
