Ara ibarrean hiru kronletx aurkitu omen zituen Sara Adrianek 1989ko uztailean. Aranzadi elkarteak ziurtatu eta katalogatu zituen.
Ara ibarraz maiteminduta nago Bujarueloko ostatu zaharreko subajua ezagutu nuenetik 1989a baino dezente lehenago. Azken urteotan ez dur kalerik egiten Buxarguelorekin dudan hitzorduan. Aurten hiru kronletxak ezagutzea bururatu zait eta horretan eman dugu larunbata, maiatzaren 16a.
Ara ibarraren hasiera
Goizeko 10etan San Nikolaseko zubia zeharkatu, bunkerra pasatu, zalaparta batean autora itzuli berriro ahaztutako kameraren bila eta azkenean martxan. Ordubete pasata Ordisoko etxabolan gaude. Eguraldi ona: hotz, baina zerua nahiko garbi eta euri arrastorik ez. Ordura arteko berdeen kolore eta tonoak deskriba ezinak. Ihintzaz blai dauden zelaiek eta pago garaietako osto-punta berde freskoek argazki lasaigarri bat osatzen dute.
Gora joan ahala, haize hotza nabarmentzen hasten gara, baina ezer gutxi Euskadi maiteko euri eta hezetasunarekin parekatuta.
Vignemale azpiko Zerbillonarreko etxolara iristen gara. Moskowako printzearen eta Lady Listerren edo hobe esanda Lady Lister eta Moskowako printzearen abenturen lekuko izan diren harkaitzen azpian gaude.
Hemen hasten da gure benetako txangoa. 12:30ak dira eta laranja bat jan ondoren aurrera egiten dugu Ara ibarrean barrena. Bataneseko ibarrarekin bat egiten duen ingurura iritsi gara plubiometroa bat atzean utzita. Hemen nonbait izan behar du ba!
Ara Ibaia
Bada ez. Aurrera egin eta egin, Letrero azpiko guneetara iritsi gara eta helburua atzean utzi dugula ziur, zerbait jatea erabaki dugu. Badakizue: kolesterol pixka bat eta laranja edo sagar bat aurrekoaren efektua ezeztatzeko.
Beherantz berriz. Inguru hauetan iparrak jotzen du eta hotz egiten du. Badaezpada goi samarretik goaz, Zerbillonako korredorearen sarreraren azpitik, ea goitik begiratuta kronletxak ikusteko aukerarik dugun; begi bat zapaldu behar dugun harrian jarrita eta bestea ibarraren sakonean, aurrera goaz. Halako batean eureka! Hor daude hiru kronletxak.
Behera egiten dugu gertuagotik ikusteko, argazkiak atera eta minutu batzuk begira egin ondoren aurrera egitea erabakitzen dugu oraindik luzea baita egin beharreko bidea.
Kronletxak 2.000 metroko garaieran daude eta altura honetan aurki daitezkeen bakarrak omen dira. Euskal herriko Pirinioetan, Aralarren edo Aikorrin aurki ditzakegunen berdinak, dudarik gabe kultura bereko gizakiek eraikiak.
Ara Ibarreko hiru kronletxak
Seguru asko hizkuntza bera ere erabiltzen zuten komunikatzeko, Paco Aristik bere liburuan jaso duen bezala XIV mendeko Huescako udal-ordenantza batek saltzaileei salerosketak euskaraz egitea debekatu baitzien, ordura arte ohiko hizkuntza zenaren seinale. Toponimia begiratzea ere nahikoa da. Hau guztia gai hauetan jakitun ez den baten zalantzekin idatzita noski.
Behera jarraitu eta bostak pasatxo ziren Bujarueloko aterpetxera iritsi ginenean. Isak ohi duen bezala oinak ibaian freskatu, eztarria busti, eta hurrengo bat arte esanda alde egin genuen Torlara daraman pistatik. Autoz.
Marmota bat eguzkitan.
