Etiketaren artxiboa: Adur

Ez zuen zerurik espero

-n -kargitaratuta
Erantzun

Aresti. Adur. Biografia marraztua.

Idazle gutxi egongo dira, akaso Patxi Lopezek bere inbestidurarako baliatu zuen Kirmen Uribe, horren espektro zabalak bere aldarrikatua. Saizarbitoria? Akaso. Cano? Jaio? Ez nuke esango. Aresti da, dudarik gabe, euskal ezkerraren espektro zabalenak bere egiten duen poeta.

Badira berari buruz lan apartak. Txalogarria, are gehiago esango nuke, txundigarria da Susa argitaletxeak haren obra dibulgatzeko eginiko lanak. Denetik eta ona zen eta da ateratakoa: Arestiren poesia, antzerki obrak, itzulpenak,narratiba… Niri partikularki gutun, artikulu eta elkarrizketen alea da maite dudana, 1986koa. Doakiela nire eskertza Jose Ramon Bilbao, Leo Bilbao, Josu Landa eta Karmelo Landari. Bada baita ere geroagoko biografia bat Susan bertan, 2000. urtekoa, apaiz izaniko batek, Angel Zelaietak, egina. Nola bestela, Arestiri irribarrea marraztuko bailioke aurpegian kristau batek gera gogora ekartzeko eginiko ahaleginak; baina ondo hartuko luke, nik uste, bere azken borondateen kristauen mezari buruzko pasartea ezagututa.

Gaurkoan Erroa argitaletxeak argitaraturiko Adur Larrearen Gabriel Aresti (Erroa, 2015) komiki biografikoa dut hizpide. Blog hau inoiz irakurri baduzue badakizue egile honen zale handia naizela -Antzara eguna, Lurbinttoko Ohoinak…- eta kasu honetan ere maila handiko lana dela iruditzen zait. Jasotzen dira bertan Arestiren ertz askotarikoen artean batzuk, baina nahikoak, ene uste harroan, idazle bilbotarrari buruzko irudi bat osatzeko. Marrazkien soiltasuna, datuen zehaztasuna eta gag arrakastatsu batzuk -Oteizarekin duen elkarrizketa mundiala da- aski dira lan hau gomendatzeko.

Aresti zen Bilbo. Aresti zen gorri. Aresti zen literatura. Aresti bazen nor. Aresti zen Oskorri. Aresti izan zitekeen askoz gehiago gazte hil ez balitz. Aresti bada komiki hau ere.

Ohoinen ohorea

-n -kargitaratuta
1

Konbentzio gerra. Iraultzaren itzala. Adur.

Gure herriaren lurra orbanez betea da. Irakurri Pablo Antoñanaren obra eta Lizarraldeko karlista guduetan isuritako odolak zargalduko dizu begitartea. Barojaren lanak hartu esku artean eta Bidasoa aldeko kontuek aurpegia ilunduko dizute. Eresiak entzunda Mondragoe bazter hauetako pasadizioak eta Mexikoko narkoenak alderatuko dituzu. Rafael Chirbesek euskaldunon pultsio kainita deituko dio. Nire lagun batek, ziur asko begi zoliagoz, kolonizatutako herrialdeetan gertatzen diren dinamikak ikusten ditu.

Kasu honetan Lurbinttoko Ohoinak (Adur Larrea, Elkar, 2022, EKE sormen bekaren irabazlea) lanak Lapurdiko penuriak kontatzen ditu. Adur Larrea jada eskarmentuduna den komikigilea da eta besteak beste Antzara eguna (Txalaparta, 2019) komiki ederraren marrazkilaria.

Komikia ekintzaz betea da, bizia, eta halere ondo dokumentatua historian eta hizkuntzan. Kontatzen ditu nolako ifrentzua eduki zuen Frantziar Iraultzak Euskal Herrian eta nola ordaindu zuen prezio altu bat batetik erakunde propioak galduz eta bestetik muga lurralde gisa inoren gerratan inplikatuz. Komikian ondo kontatzen da landetaratuen tragedia -Euskal Herrian nire ustez aski ezaguna ez den gertakizun lazgarria-, desertoreen patua -gudaroste batetik ihes egin beste batean amaitzeko- eta irabazleen errepresio gordina. Ohoinena -lapurrena- ez zen izan superbibentzia estrategia besterik, lapurreta eta pobrezia eskutik helduta doazenaren seinale -jakina, hemen ez ditut aipatzen boterearen arpilatzeak, horiek beti irteten baitira airos-.

Gustatu zait nola marraztu duen akzioa, Adurrek berea duen estiloari eutsita gainera, eta bereziki flipatu naute herri, baserri eta beste hainbaten marrazki eder askoek. Gidoia, aipatu dudan arren merezi du errepikatzea, landua da eta istorioa, aldiz, tragedia bati dagokiona bezain bibrantea. Berrehun urte besterik ez dira pasa,apur bat gehiago, gertakari horietatik. Gezurra dirudi zenbat gauza gertatu diren ordutik. Baina hain da aktuala kontakizuna, hain da garrantzitsua jabetzea eguzki indartsuenak ere proportzio berean sortzen duela kontrako duen itzala, ezinbestekoa dela berau irakurtzea. Nire aldetik egileari eskerrak ematea dagokit, besterik ez.