Mikel Hernandez Abaituari bere azken nobelari buruz Sautrelan egin zioten elkarrizketa ikusi nuenean irakurtzeko gogo bizia piztu zitzaidan gaia euskal literaturan izan den iruzur handienaren ingurukoa zelako. Benetan gertatutako plagio batez hitz egiten ari zenez, Interneten hasi nintzen arakatzen ea nor zen iruzurgile handi hori eta zein plagioa jakin asmoz. Donostiar erdaldun idazle baten plagioak baino ez ditut aurkitu. Alvaro Bermejorenak. Antza, Mujika Lainez, Marcos Crotto eta beste hainbat idazleren lanak kopiatu zituen eta sariak irabazi. Hain zen handia bere iruzurgile pasioa, euskaraz ere irabazi zuela sariketa bat euskara jakin barik beste idazle baten lana kopiatuz. Jakina, konplizeren bat beharko zuen ekintza gogoangarri honetan, ezin baitaiteke ulertu hizkuntza bat jakin barik beste batetik itzulpen itxuroso bat egitea. Baina hau ezin da izan gure pertsonaia.
Eleberria irakurri dut eta asko gustatu zait. Klasikoa da, lineala, kapitulu batekoak aurrekoaren ondoren gertatzen dira, eta betik dago sorpresarako tarte bat erraz irakurtzen den liburu honetan.
Hala ere, ezin jakin nor den iruzurgilea. Nobelako pertsonaietako bat, agian garrantzitsuena, editore bat da. Bere neska-lagunak plagio bat aurkitzen du editorea euskal poesiaz lantzen ari den bilduma batean, eta horren berri eman behar duela esaten dio, iruzurgilea salatu egin behar duela alegia. Editorea ez da ausartzen salaketa hori egiten hain da idazle horrek jasotzen duen miresmena nahiago duela isilik gordetzea.
Pista batzuk edo despista batzuk ematen ditu liburuak. Idazle aleman baten ia hitzez-hitzezko itzulpenak dira poesiak (batzuk). Poeta euskalduna aktorea ere bada, eta gutxi balitz, argitaletxearen sortzaileetako bat. Horregatik agian ez da ausartzen gure editore kuttaua jendarteko salaketa egiten.
Kontua da Mikel ere ez dela ausartzen (ulertzen dut), ezta bere editorea, eta ezta ere seguru asko honen berri izango duten hainbat eta hainbat idazle, editore eta kultur eragile. Hain bide dago zabaldua istorio hau, baten bat gaiari buruzko doktore tesi bat ere idazten ari dela. Orduan jakingo dugu agian zein den idazle tranpati hau, eta benetan poeta eta aktorea den, alemanetik itzuli duen bere poesia, ipuina edo dena delakoa, edota editorial baten sortzailea den ala ez.
Euskal literaturaren munduan, beste guztietan bezala, iruzurgileak ezagutzeko eskubidea du irakurleak. Irakurtzen ari dena edo ordaindu duena, idazlearen sorkuntza lana edo kopia bat den jakiteko eskubidea du. Erdal literaturako iruzurgile euskal herritarra zein den badakigu: Alvaro Bermejo du izena eta erdal hedabide bateko kolaboratzailea izan da urte askoan. Sariak ere irabazi ditu kopiatutako ipuinekin. Zein ote da euskal literaturako plagio egilea eta zein bere pekatua?
