Monthly Archives: apirila 2017

Izango al da gurean inoiz tokirik gizarte zibilarentzat?

Txetx Etxeberrik  Berriari emandako elkarrizketa batean Gizarte zibilak Iparraldean duen  indarra eta Hegoaldekoaren dinamismo eza nabarmentzen ditu : “Argi dena da, eta modu orokorrean —ez dagokie soilik instituzioei—, gizarte zibilaren rola biziki modu desberdinean ikusia dela Iparraldetik ala Hegoaldetik. Iparraldean, azken 20-30 urteetako esperientziagatik —departamenduaren aldeko borroka, Batera, Garapen eta Hautetsien Kontseilua, Aurore Martinen eta beste euroagindu batzuen kontrako borrokak…—gizarte zibila, hautetsiak eta instituzioak elkarlanean aritzeko ohitura bat egon da, gaur egun Hegoaldean irudikatzea zaila litzatekeena, sektore batzuen aldetik bereziki, eta pentsatzen dut gure ekimenaren ikuskeran eragin ahal izan duela: ez zuen sinesgarritasun bera Iparraldean eta Hegoaldean, ez delako ohitura eta kultura bera, gizarte zibilak har dezakeen lekua, bete dezakeen rola, eta bere zilegitasunari dagokionez

Ez da denbora asko,  Caroline Phillips Ipar Euskal Herriko Garapen Kontseiluko presidenteak Argiari emandako elkarrizketa batean ere, Iparraldeko eta Hegoaldeko demokrazia eredua eta kultura demokratikoaren artean ikusten zituen desberdintasunak azpimarratzen zizkigun Txetxek oraingoan dioena beste era batera azalduz:

 “Hemen (Iparraldean) edozein dela instituzioetan gertatzen dena, gizarte zibilak sendo izan behar du. Bestela, teknikariak politikarien alboan aritzen dira ideiak sustatzen, gizarte zibila alde batera utziz.”

“Ez dut esan nahi Hegoaldean demokrazia ez dagoenik, baina falta dute gizarte zibilaren ordezkaritza indartsu bat, poltikaren egituretatik, instituzioetatik deslotua.”

Gizarte Zibilaren dinamismoak egin du seguru asko posible armagabetze prozesuan alderdi guztiak (eskuin muturrak izan ezik) eta gizartea bera eskutik joatea pitzadurarik gabe, Etxegarai Baionako alkate eskuindar edo zentristak (kasuan ez du garrantziarik) instituzionalki prozesua lideratzea eta egin duenaz harro egotea, eta azken batean prozesua bera arrakastaz burutzea.

Jakina beste diferentzia batzuk ere badaudela Ipar eta Hegoaldearen artean, baina biziki interesgarritzat jotzen dut Iparraldeko bilakaera politiko-instituzionalean gizarte zibilak duen partehartzea politika bera baldintzatzerainokoa. Hurrengo ondorioa Euskarak lehenengoz lurralde estatutua izatea izan daiteke.

Nafarroa ere Erkidego dinamiko bezala azaltzen zaigu. Bazterketaren aurka egoera demokratikoagora eta justuagora bidea egiteko gai izan dira lau alderdi, euren arteko desberdintasunak (gurean gaindi ezinak) behingoz behintzat bazterrean utzita.

Batek baino gehiagok esango du gurean horiek guztiak aspaldi lortuta ditugula, eta egia da neurri batean, baina egia da ere, gure politika, errepikakorra, aspergarria eta atzera begirakoa ari dela bihurtzen. Iparraldean Gizarte Zibilari zaion errespetua eta Nafarroan bertako indarrek desberdintasunak gainditzeko agertu duten ahalmena gurean txertatuko bagenitu beste oilar batek joko liguke kukurruku.

Geroz eta gehiago amorrarazten nau, itxaropen oro galdu arte, hemengo lau-urtean behineko eredu politiko/demokratikoak.

Plagioak gurean?

Mikel Hernandez Abaituari  bere azken nobelari buruz Sautrelan egin zioten elkarrizketa ikusi nuenean irakurtzeko gogo bizia piztu zitzaidan gaia euskal literaturan izan den iruzur  handienaren ingurukoa zelako. Benetan gertatutako  plagio batez hitz egiten ari zenez, Interneten hasi nintzen arakatzen ea nor zen iruzurgile handi hori eta zein plagioa jakin asmoz. Donostiar erdaldun idazle baten plagioak baino ez ditut aurkitu. Alvaro Bermejorenak. Antza, Mujika Lainez, Marcos Crotto eta beste hainbat idazleren lanak kopiatu zituen eta sariak irabazi. Hain zen handia bere iruzurgile pasioa, euskaraz ere irabazi zuela sariketa bat euskara jakin barik beste idazle baten lana kopiatuz. Jakina, konplizeren bat  beharko zuen ekintza gogoangarri  honetan, ezin baitaiteke ulertu hizkuntza bat jakin barik beste batetik itzulpen itxuroso bat egitea. Baina hau ezin da izan gure pertsonaia.

Eleberria irakurri dut eta asko gustatu zait. Klasikoa da, lineala, kapitulu batekoak aurrekoaren ondoren gertatzen dira, eta betik dago sorpresarako tarte bat erraz irakurtzen den  liburu honetan.

Hala ere, ezin jakin nor den iruzurgilea. Nobelako pertsonaietako bat, agian garrantzitsuena, editore bat da. Bere neska-lagunak plagio bat aurkitzen du editorea euskal  poesiaz lantzen ari den bilduma batean, eta horren berri eman behar duela esaten dio, iruzurgilea salatu egin behar duela alegia. Editorea ez da ausartzen salaketa hori egiten hain da idazle horrek jasotzen duen miresmena nahiago duela isilik gordetzea.

Pista batzuk edo despista batzuk ematen ditu liburuak. Idazle aleman baten ia hitzez-hitzezko itzulpenak dira poesiak (batzuk). Poeta euskalduna  aktorea ere bada, eta gutxi balitz, argitaletxearen sortzaileetako bat. Horregatik agian ez da ausartzen gure editore kuttaua jendarteko salaketa  egiten.

Kontua da Mikel ere ez dela ausartzen (ulertzen dut), ezta bere editorea, eta ezta ere seguru asko honen berri  izango duten hainbat eta hainbat idazle, editore eta kultur eragile.   Hain bide dago zabaldua istorio hau, baten bat gaiari buruzko doktore tesi bat ere idazten ari dela. Orduan jakingo dugu agian zein den idazle tranpati hau, eta benetan poeta eta aktorea den, alemanetik itzuli duen bere poesia, ipuina edo dena delakoa, edota editorial baten sortzailea den ala ez.

Euskal literaturaren munduan, beste guztietan bezala, iruzurgileak ezagutzeko eskubidea du irakurleak. Irakurtzen ari dena edo ordaindu duena, idazlearen sorkuntza lana edo kopia bat den jakiteko eskubidea du. Erdal literaturako iruzurgile euskal herritarra zein den badakigu: Alvaro Bermejo du izena eta erdal hedabide bateko kolaboratzailea izan da urte askoan. Sariak ere irabazi ditu kopiatutako ipuinekin. Zein ote da euskal literaturako plagio egilea eta zein bere pekatua? 

75 asiar liztor erregina

Hirurogeta hamabost dira duela pare bat aste jarritako lau tranpatan erori diren asiar liztor erreginak. Argazkian daude eta banan bana zenbatu ditut.

Tranpak garbitu, likido berria isuri barruan eta bigarren tranpa jarri orduko liztor bat zegoen lehenengoan. Laugarrena prestatu orduko bi.

Oñatin aurtengo ehiza denboraldian ehundik gora basurde eta beste hainbeste orkatz ehizatu bide dituzte eginkizun horretan aritzen diren kuadrillak. Haiek sikiera jateko eta txorizoa egiteko balio dute. Hauek erlak jateko baino ez.

Tira! batzuk ez dute aurtengoan habiarik egingo eta ez dute milaka liztor berri sortzeko aukerarik izango.

 

 

 

 

Udaberria bikain dator. Aspaldi ez ditut sagarrondoak horren loratuta ikusi. Aurtengoa gauzak okertzen ez badira sagar urtea izango da gurean. Ihaz ezin izan genuen sagardorik eta sagar-zukurik egin. Ea aurtengo uztak botila hutsak betetzeko beta eskaintzen digun. .

erla sagar-lora bateko polena batzen.

Loraldiak erlak pizten ditu eta lanean ari dira oraingoz asiar liztorraren beldurrik gabe. Arazoak aurrerago etorriko dira erreginak habiak eginda liztor berriak sortzen hasten direnean. Bitartean euren lanarekin gozatzen ari dira erlak. Mugikorrarekin  argazkitan hartzea ez da langintza erraza izaten. Saiatu naiz baina ezin argazki onik egin.

Eusko Jela? bai!

Ez dut gustuko Euskal, Eusko edo erako hitzak izen komertzialen aurrizki bihurtuta  ikustea, guztion jabetzako izenak izanik  baten probetxuan erabiltzen direla iruditzen baitzait. Euskoauto, Euskalsofa, Eusko Jela dira horietako batzuk.

Heranegun  Eusko Jelaren furgoneta bat ikusi nuen Donostian iragarki polit bat albo banatan. Argazkian duzue. Hona ekartzen dut  ez delako ohikoa enpresa batek desberdinen eskubideak era honetan aldarrikatzea, gutxiago  eskuinetik eraso gogorrak jasotzen ari den kolektibo baten alde hain nabarmen egitea.

“Transexualitatea gizarteratzen jarraitu behar dugu, gorroto borroketan sartu gabe” Zioen Bea Severrek Puntua aldizkariak egin zion elkarrizketa batean. Ez dakit nola baloratuko duen gizarteratzeko era orijinal hau, baina nik nire ezjakintasunetik, esango nuke txalo bat merezi duela Eusko Jelaren konpromiso honek, gutxira arte halabeharrez ezkutuan bizi izan den kolektibo baten errealitatea eta eskubideak kaleratzen laguntzen duen heinean.