Thomas Mannen heriotza Venezian

Mann. Venezia. Itoiz.

(Puntua aldizkarian 2020ko irailaren 25ean argitaratutako testua)

Izan zitekeen Itoiz taldearen aurreneko kontzertuen egoitza izan zen Mutrikuko diskoteka ezaguna, Venezia. Akaso, orain TVEren artxibo amaiezinak Itoitzen diskotan ez jasotako bi kanta argitaratu dituen honetan, harira letorke fantasia. Ezin den ukatu moduan gaur egun ETB sortzen ez dabilen zuzeneko musika artxiboak leku gutxi beharko duela biharraren tiraderan. Ez dator harira baina beti komeni da gogoan hartzea kontu hau.

Itzul gaitezen Veneziara Thomas Mannek, 1929ko literatura Nobel saridunak, beste Venezia batean kokatzen du bizitzaren amaiera. Tintoretto, Tiziano, Veronese eta turista izurrien gurutzaldi ontzien egoitzan.

Heriotza Venezian, 1992an Xabier Mendiguren Bereziartuak itzulia euskarara, oso nobela aktuala da, ikusiko duzuen gisan. Gustav Von Aschenbach, idazle sonatua Alemanian, inspirazio faltan dago. Ez du aurkitzen, bere helduaroaren ordekan, idazteko grina piztuko dionik.  Hor dago, ziur asko, arrakasta jasan duen askoren madarikazioa, ez jakitea egin denaren gakoa non dagoen. Eta horrek errepikaezin egiten du edertasuna, iruzurti suzi hori altxatzen duena.

Venezian dago, txiripaz, baina ez da denok espero dugun Venezia. Zingira kirasdun eta ustela da, erdipurdiko pertsonaia groteskoz josia. Hor daude marmolezko balkoi dotoreak, zubi harroak eta Markos Deunaren enparantza beti polita. Hori ezin ukatu, ezin den ukatu moduan gondola beltzek zeharkatzen dutela hiria behin eta berriz, hilkutxa dantza frenetikoan, eta zeruak ez duela urdinik.

Izurriak jotako hirian egia esanez gero turismoa uxatuko da. Izurria da Italiak ekialdearekin dituen harreman komertzialen prezioa. Jendea ihesi doa eta gutxi batzuk geratu; hor ere badira beti hobeto informatuak eta gezurraren sinesberak, hurrenez hurren. Von Aschenbachek ezin du ihesik egin. Tadzio gaztearen edertasunak liluratua du, bere adin eta posizioko gizon bati dagokion egonarria dantzan jartzeraino. Zerbait piztu da Aschenbachen barruan, kitzikadura berriak, argiak eta ilunak, bizipen aski patetikoak. Venezia hori baita, ez gehiago, zingira kirasdunean ezarria den marmolezko hiri distiratsua.