Ernaux. Maxi. Cergy-Pontoise.
Gogoan dut. Artean ume koxkorra besterik ez nintzen Musakolan Maxi Eroski eraiki zutenean, Arruena baserria zegoen orubean eta Roneo fabrika ordurako dekadenteraren edfizio ondoan. Gogoan ditut orgak eta honen gurpilen entretenimendua, aparkalekua, ugaritasuna eta eroslearen bakardadea askatasunarekin konfunditzea. Halere, hura ez zen deus Iruñean handik gutxira ezagutu nuen Centro Comercial Iruña handiarekin, han ere Eroski baitzen baina handiagoa, bere Toys R Us erraldoi eta guzti. Niretzat Iruñea Gabon sinonimo da eta ahozabalik utzi ninduen zentro komertzial kontzeptu, berritasun eta handitasunak. Liluraturik ninduen. Horregatik dut akorduan ere gurasoekin berariazko eskurtsioa eginaz Max Center ezagutu nuen sasoia. Aitzindaria zen, modernoa. Tenpluak ziren.
Ordutik higuinez lepo bukatu dut zentro komertzialekin. Gasteizko bulebarrak, letra xehez, ez baitezagun Donostiako glamurrarekin konfunditu, ez ninduen harrapatu, herrikide asko ez bezala. Horrek ez du esan nahi ez ditudanik zentro komertzialak bisitatzen, obiparoa naizelako erosketatan Amazonen salbuespenarekin (ez dezagun sal kantaren aldaera modernoa abestu beharra dago hemen), baina agortu da nire lilura. Nekatu egiten naute eta ihes egiteko gogoa piztu. Buruko mina erruz hazten da bertan. Harremana funtzionala da edota babesleku hutsarena, batez ere atzerrian nagoenean egoera zaurgarrian, denboran ondo mugatutako bisita.
Idatzi dudan honek balio literariorik duen zaila da jakiten. Ezetz esango nuke, lehen begi kolpean, Annie Ernauxen Begira zenbat argi, maitea liburua irakurri dudan arte (Igela, 2014, Xabier Aranburuk itzulia). Hain justu hori egiten baitu Ernauxek, bere herriko Trois-Fontaines zentro komertzialeko Auchan hipermerkatuan urte betez bizitakoekin egunerokoa osatu. Horrela irakur daiteke nola sentitzen den bat biluzik bere erosketak kutxako zintan daudenean, zer suposatzen duen egunkaria klandestinoki irakurtzeak prentsa txokoan, nola kudeatzen den kultur aniztasuna, teknologiak dakarren tirania, airean den musika eta abar. Batek pentsatu dituenak eta ez dituenak txukun jasorik, zintzo demonio, eta zer pentsa handia ematen duten lerroak, nahiz eta, egiari zor, lehen orriak irakurtzen ez ziur egon parean nuena jenialidadea ote zen edo baldarkeria. Hori sentitzen baduzue ez etsi, merezi baitu aurrera jotzearen ahaleginak.
Kutxan zain ematen dugun denbora-tarte horretan egoten gara elkarrengandik gertuen, behatzaileak eta behatuak aldi berean, entzuleak eta entzunak, edo, besterik gabe, intuizioz, aliritzira ulertuz elkarrekin.
Beste inon ez bezala erakusten dugu kutxan gure bizitzeko modua, zenbat diru daukagun bankuan, gure jateko ohiturak, gure interesik intimoenak, bai eta gure familia-egitura ere. Kutxa ondoan uzen ditugun produktuek esaten dute bakarrik bizi garen, badugun bikotekiderik, seme-alaba gazterik, animaliarik…
Esan dizuedan moduan gogoan dut auzoan (herrian) Maxi Eroski ireki zenekoa. Egun Hiper da, bizi dugun garaiaren lekuko. Garai hau iraungi den, horra beste zalantza bat.
Ezin ahaztu ezta espetxe dispertsioaren eraginez Gibraltar parean den (edo zen, ez diot jarraipenik egin azken urteotan bere existentziari) Eroski batan pasatako arratsaldea. Hain justu Ernauxek hizpide duen zentro komertziala Cergy-Pontoisen dago eta Frantzia apenas ezagutzen dudan arren, banuen toponimoaren familiartasun zera bat. Jakina, mapan begiratu eta hor dago Osnyko espetxea. Egona naiz bertan, logelak hamabost minutuka ere alokatzen zituen hotel batean gaua pasatuz. Denaren aldiria da. Baina hori, jakina, beste istorio bat da.