Egunak lapurtzen zituen tximinoa

2008(e)ko urtarrilaren 12a-n kixmi-kargitaratuta

Thot Egiptoko tximu-jainkoaz gehiago jakiteko, elkarrizketa egin diot Youri Volokhine Genevako (Suitza) Unibertsitateko Egiptologia Unitateko irakasleari. Volokhinek bi urte pasa zituen Egipton (2000-2002) Thot ikertzen. Thot eta Jesukristo (Kixmi) zuzenean lotzeko fantasiak kendu dizkit burutik:

Youri Volokhin

“Ez dut uste ‘gurtza trasferentzia’ egon denik Thot eta Kristoren artean”

Thot jainkoa babuino gisa irudikatzen dute askotan Egiptoko artean. Zergatik aukeratu zuten tximinoa idazkeraren eta hitzaren jainkoa irudikatzeko? Gogoratzeko akaso, zeinua engainagarria dela berez?

Babuinoak nabarmentzeko moduko animaliak dira egiptoarrentzat. Are gehiago, hitz egiteko ahalmena dutela uste dute. Ez da harrigarria, beraz, eskribauen bizkarraren gainean aurkitzea. Nabarmendu daiteke Thoten aurpegi “engainagarria” ezaguna dela erabat, baina horrek ez duela zer ikusirik babuino izatearekin. “Jainkoei eginiko emarien lapur” gisa agertzen da, baina mito hori Thoten eginkizun astralarekin dago lotuta: Thotek egunak lapurtzen ditu “urtea osatzeko”, azken bost egun epagomenoak (osagarriak) alegia.

Thot jainkoa tximinoarekin identifikatzea Egiptoko kontua da, jatorrizkoa, edo badago horren jatorriaren aztarnarik Mesopotamian edo Indian (Hanuman)?

Thot eta babuinoaren arteko lotura oso antzinakoa da; Piramideen Testuetatik, Hedj-Our jainko babuinoa Thoten berdintzat hartzen da. Hedj-Our jainkoa ilargiarekin dago lotuta eta bere izenak “argitsu handia” esan nahi du. Badira tximino-jainkoak beste kulturetan, baina ez dago arrazoirik pentsatzeko Egiptori eragin diotela.

Thot Hermesekin nahastu dutenean, Mundu Helenistikoan, Thot-tximino lotura erabat desagertu da, edo bizirik iraun du tradizioren batean?

Alde batetik interpretatio graeca deritzona daukagu, hau da, Egiptoko eta Greziako jainkoen arteko ekibalentzia (gutxi gorabeherakoa) sistema orokorra. Thot “jakinduriaren” jainkoa izanik, jainko azti eta sortzaile, alegia, erabaki zuten bere izena baliokide greziarrarekin “itzultzea”, Hermes. Hau guztia Herodotoren lanean dago jadanik ezarrita (II. liburua). Bestalde, Platonen lanean (Fedon) pasarte interesgarria dago ‘Theuth’-en (= Thot) inguruan, lengoaiaren sortzaile gisa. Horrez gain, Grezia eta Erromako garaietan, jarraitu zuen Thot-babuinoaren gurtza Egipton, batez ere, Hermopolis Magnan (Ashmounein). Grezian Thot Hermes gisa hartu izanak ez zuen eraginik izan Egiptoko gurtzetan.

tagzaniapaste
Tagzania: elilaztan

Haatik, Hermes Trismegistosen inguruan mintzo bagara, afera erabat bestelakoa da. Sorkuntza filosofiko berantiarra da (Erromako garaikoa) eta sistema bat eraiki zuen Greziako eta Egiptoko osagaiekin. “Trismegistos” adjektiboa (“hiru aldiz handia”, esan nahi du) Egiptoko tradiziotik heldu zen, hori baitzen Thoten tituluetako bat.

Hermes Trismegistos Kristorekin identifikatu zuten Erdi Aroko eta Berpizkundeko hainbat tradizio hermetikoek. Uste al duzu Thoten gurtzako osagaiak pasa zirela erlijio berrira eta, bereziki, Kristoren figurara?

Tradizio kristauarentzat Hermes Trismegistos Moisesen garaiko jakintsua zen (Sienako Katedraleko zorua ikusi, XV. mendekoa). Ongi definituriko figura da eta, dakizunez, eginkizun handia izango du alkimian. Horrez gain, ez dut uste “gurtza trasferentzia” egon denik Thot eta Kristoren artean.

Kixmiren iltzeak

2007(e)ko abenduaren 11a-n kixmi-kargitaratuta

Closer to God (Jainkotik hurbilago) bideo clip bat da. Mark Romanek zuzendariak egin zuen, Nine Inch Nails taldearen kanta bat ilustratzeko. Bideoaren irudi nabarmenetako bat goian duzue: tximino bat gurutze bati lotuta. Blog hau jarraitzen baduzue jakingo duzue, honez gero, nondik atera zuen bideogileak ideia.

Nine Inch Nailsen musika rock ‘industrial’ gisa saltzen badute ere, ez du zerikusirik Throbbing Gristle taldeak izen horrekin sorturiko estilo atonal zaratazalearekin. Rock hutsa da, komertziala %100 eta osagai originalik gabea. Horren erradikaltasun guztia hitz bortitz eta gordinetan datza. Azken finean, nerabe estatubatuarrak (edo haien gurasoak) epatatzea du helburu.

Closer abestia argitaratu zuen Nine Inch Nails taldeak 1994. urteko The Downward Spiral diskoan. Kantak ez du inongo interesik blog honetarako, baina urte horretan Romanekek eginiko bideoak badu. Tximino bat gurutze bati helduta agertzen da. Zentsura jasan zuen bideoak, baina ez, antza, irudiengatik, baizik eta hitzetan fuck aditza erabiltzen duelako abeslariak.

Herzogen tximinoa

Nondik dator tximino hori? Bideoaren inguruan Wikipedian idatzi dutenek Joel-Peter Witkin argazkilari estatubatuarra aipatzen dute bideoaren ikonografiaren inspiratzaile gisa. Litekeena da, baina argi dago kixminoa ez datorrela hortik, baizik eta Werner Herzog zinemagilearen Ipotxak ere txiki hasi ziren filmetik. Tximino espezie mota berdina da, berdin dago lotuta gurutzean, eta ia modu berean borrokatzen du torturaren aurka.

Nine Inch Nails taldeko buru Trent Reznor blog honetako beste aspaldiko ezagun baten “aitapontekoa” izan zen musika munduan: Marilyn Manson kantariarena, alegia. Tximinoa gurutzean gaia berriz agertzen da

Mansonen Disposable teens 2000. urteko bideoan. Baina horretan, Herzogi eginiko omenaldi/plagioa ez da horren begi bistakoa.

Gezurra badirudi ere, Romaneken bideoak arte modernoaren aita santuen bendizioa du. Bere bilduman sartuta du New Yorkeko Museum of Modern Art (MOMA) museoak.

Kixmi bloga ez da gutxiago izango.

Nine Inch Nails Closer To God Music via Noolmusic.com

Tximino hermetikoa

2007(e)ko urriaren 9a-n kixmi-kargitaratuta

Erantzun

Signe eta singe, zeinua tximino bihurtzeko (eta alderantziz) bi hizkik euren lekua trukatzea baino ez da behar frantsesez. Simiotika zientzia sortzeko beharra dagoela esan dut lehen ere, eta signe-singe bikote parodikoak horren aldeko beste argudio patafisiko eztabaidaezina jartzen du mahai-gainean. Mezu honetan azaltzen dut Egiptoko tximu-jainko Thot mundu helenistikoan Hermes Trismegistos jainko bihurtu zutela eta horrek tximinoaren eta Jesu kristoren arteko identifikazioa argitzen duela. Zeinuen interpretazioaren jainkoak ziren Thot zein Hermes. Kixmi, beraz, simiotikaren patroi, zeinua eta tximinoa.

Zeinuen eta tximinoen arteko loturaren jatorria Egipton dago. Thot jainkoa ibis hegaztiarekin buruarekin edo babuino gisa irudikatzen zuten. Idazkeraren eta hieroglifoen jainkoa da, jainkoen (errealitatearen) eta gizakien artekaria.

Hermes Greziako jainkoarekin bateratu zuten Thot mundu helenistikoan, hau da Greziako Inperioaren azken fasean (kristo aurreko 500. urtetik aurrera). Eginkizun bera jokatzen zuen Hermesek Greziako panteoian: zeinuen bidezko komunikazioaren jainkoa zen, interpretea (hortik dator hermeneutika hitza). Mugalarien patroia da (Tarkovskiren stalker-a) eta hildakoen arima beste mundura gidatzen dituena (psikoponpoa).

Sinkretismo horretatik, Hermes Trismegistos jaio zen. Erromako mitologian Merkurio izena eman zioten gero. Horapollo Nilousek bere Hieroglyphica-n esan zuen egiptoarrek babuinoa (cynocephalus) Merkuriori eskainitako animalia zela, idazkiak ulertzeko gai delako eta Merkurio idazkeraren jainkoa delako.

Hermes Trismegistos, 1624. urteko grabatu baten arabera

Hermes trismegistos bat eta hirukoitza da (trismegistos hitzak “hiru aldiz handia” esan nahi du). Sakonago aztertu beharko nuke, baina katolikoen “hirutasun saindua” kontzeptu bitxia hortik etortzea da litekeena. Gogoratu, Karlheinz Deschner kristautasunaren historialariak esan zuen blog honetan erlijio kristauan ez dagoela ezer originalik, lehendik zeuden ideien saski-naski bat besterik ez dela: Jesukristo plagio hutsa da.

Izan ere, Jesu Kristo Hermes Trismegistosen agerpen gisa jo izan dute Gnostikoek, André Natafek Les maîtres de l’Occultisme hiztegian gogorarazten duenez.

Semiotikaren arabera, zeinua da gezurra esateko erabil daitekeen guztia, eta Thot-Hermes jainkoa bat dator horrekin ere, gezurraren eta iruzurraren jainkoa baita. Shaftesburyk esan zuen babuinoaren irudia unibertsitatea adierazteko erabiltzen zela hieroglifoetan.

Hermes-Mercurius Trismegisto, Sienako (Italia) katedraleko zoruko mosaikoan.

Zeinuak eta haien deszifratzea. Egun ere, testu bat interpretatzeko zaila denean hermetikoa dela esaten da (egun, batez ere, poesia aztertzerakoan erabiltzen da esamoldea). Hermes Trismegistosek ustez idatzitako liburuek, Hermetica, ospe handia izan zuten alkimisten artean Erdi Aroan eta Ernazimenduan. Hermetikoki itxita esaten dugu konturatu gabe esamoldeak Hermes Trismegistosi loturiko magiarekin zerikusia duela. Deabruak edo aingeruak ontzietan edo estatuetan giltzapetzeko begizkoak ziren zigilu hermetikoak.

Hiztegia:

Signe– zeinua

Singe– tximino, simioa

Semiotika– zeinuak aztertzen dituen zientzia, edo, beste modu batez esanda, gezurra esateko erabil daitezkeen gauzen zientzia.

Simiotika– Marilyn Mansonen kantak dioenez: Tximinoa zen X handia.

Kixmiren ekuazioa

2007(e)ko abuztuaren 21a-n kixmi-kargitaratuta

Erantzun

Simio bat ipur masailak irekitzen eta uzkia agerian uzten. Hona XVI. mendeko bestiario bateko marrazkia. Irudia klasiko bat da dagoeneko blog honetan: Hanuman tximu-jainkoaren eta Jesu kristoren bihotz sakratuetatik, Superman eta Goatse, Interneteko supergizaki anonimo nazkagarrira.

Bi urtez ibili naiz liburu bat lortu nahian. Tximinoen sinbologiaren inguruko testu askotan etengabe aipatu didate Apes and apes lore, in the Middle Ages and the Renaissance hau (Simioen eta simioen inguruko tradizioa, Erdi Aroan eta Ernazimenduan). H. W. Janson artearen historialariak idatzi zuen eta Londresko Unibertsitateak argitaratu zuen lehen aldiz, 1952. urtean. Izenburuak argi deskribatzen du liburua zertan den: simioek eta tximinoek Mendebaldeko kulturan izan duten eginkizuna aztertzen du, Ernazimendura arte.

Londresko Unibertsitateko The Warburg Institutera idatzi nuen duela aste batzuk, testua lortzeko modurik ote zegoen galdetzeko. Liburua aspaldi agortu zela erantzun zidaten, baina 1976. urtean berriz inprimaturiko edizioko ale bakar bat geratzen zitzaiela.

Eskuartean dut, azkenean, ale hori, eta ez du Londresko soto edo bulego batean 31 urte eman izanaren zantzurik ageri.

Berehala hasi naiz, urduri, orriak pasatzen. Kixmiren misterioa behingoz argituko duen testua edo irudia aurkituko al dut simiotikaren biblia honetan?

Baina liburuak barre egin dit, berehala, kupidarik gabe.

Begiak zuzenean joan zaizkit, iman batek erakarrita bezala, 269. orrialdean dagoen ilustrazio honetara.

Florentziako (egungo Italia) grabatu bat dela dio Jansonek, 1470. urte inguruan eginikoa. Marrazturiko bestiario batean argitaraturikoa, hau da, animaliak deskribatzen dituen liburu batean. Benetako eta fikziozko animalien artean, lau simio agertzen dira.

Horietako bat babuinoa dela argitzen du grabatzaileak, inskripzio baten bitartez, eta simio mota horien sexurako grina nabarmentzen du marrazkian.

Nire arreta, ordea, lehen lerroaren erdiko marrazkiak erakarri du. Ipurdi masailak zabaldu eta uzkia agerian uzten duen simio bat erakusten du.

Liburuaren egileak ez du hitzik ere egiten irudi honen inguruan. Ziurrenera, testuingururik ez duelako simio horren keinua kokatzeko. Hainbatetan hitz egin dut blog honetan irudi horren inguruan. Keinu horren genealogia saio bat ere egin dut, grafiko honetan laburbilduta:

Jansonek berak ere aipatzen du “Kreazio Bikoitzaren ideia zaharra” tximinoen ikonografia azaltzean (86. orr.): Deabrua Jainkoaren kreazioa imitatzen saiatzen da, baina kopia txar bat baino ez du lortzen. Georges Bataillek ideia hori hartu zuen berriz XX. mendean, baina jainkoak eta deabruak albora utzita, munduaren berezko “izate parodikoa” salatu zuen.

Ipurdia zabaltzen duen pertsonaia hauek bihotz sakratuaren gaiaren parodia jokoan jartzen ari direla dirudi, Goatse irudia Interneten aroan eta Florentziako grabatu horretako simioa XV. mendean.

Irudia eta kontrairudia, keinua eta keinuaren parodia, jar daitezke orain elkarrekin, formula berean. Interesgarriena da tximinoa ekuazioaren bi aldeetan aurkitzea. Bide bat izan daiteke inkognita argitzeko.

Kronika botanikoa

2007(e)ko ekainaren 26a-n kixmi-kargitaratuta

Hona tximino orkidearen bila ekainaren 16an egin genuen txangoaren bideo-kronika, etorri zirenen gozagarri eta etorri ez zirenen kontsolagarri.

Tximino orkidea

2007(e)ko ekainaren 14a-n kixmi-kargitaratuta

Orchis Simia landarearen loreak harrigarriak dira, tximu itxura dutelako. Orkidea hau Euskal Herrian aurkitzeko txango bat antolatu dugu asteburu honetarako. Nork nahi du etorri?

Lamarck naturalistak jarri zion izen zientifikoa orkideaken familiako espezie honi 1767. urtean. Alemanez, Affen-Knabenkraut esaten diote. Ingelesez, monkey orchid. Espainolez, orquídea mono. Frantsesez, orchis singe.

Tximinoa agertzen da izen guztietan, beraz. Orchis hitzak, grezieraz, barrabila esan nahi du. Izan ere, landare honen tuberkuloek koskabilo itxura dute. Loreek, ordea tximuak dirudite. Dozenaka tximu ageri ditu landareak loretzen denean. Zoragarria da.

Naturako lorerik eboluzionatuenak dira orkideak. Espezie honek, gainera, animaliarik eboluzionatuena parodiatzen du (“parodiatu” Batailleren zentzuan).

20-45 zentimetro garai da zurtoina. Kare asko duten lurretan hazten da, baina ez soilik Mediterranio inguruetan, baita ipar Europan ere. Mediterranio isurialdeko Euskal Herrian ere egongo dela pentsatu dut.

Xabier Lizaur botanikoari idatzi diot, tximino orkidea Euskal Herrian ote dagoen galdetzeko. Eta oso jator erantzun dit:

“Errazena aurkitzeko, Nafarroako Erro bailaran (edo Genbe-gainan bestela). Detalle gehiago, Orquídeas de Euskal Herria liburuan”.

Iaz Erremellurira joan ginen garai honetan, koadro bat ikustera. Tximino orkidea bere habitatean behatzea izango da aurtengo txangoaren helburua. Larunbatean abiatuko gara. Norbaitek gurekin etorri nahi badu, erantzun diezaiola mezu honi. Denbora gutxi txangoa prestatzeko, bai. Baina orkidea hau maiatzatik ekainera arte loretzen da. Orain ala inoiz ez.

Liluraturik nauka loreak. Diseinu adimentsuaren aldekoei arrazoia ematen diela dirudi: hau ezin da izan eboluzioaren istripu hutsa, diseinatzaile batek egon behar du atzean.

Baina beste gauza bat ere argi uzten du: diseinatzailerik badago, injeniari jainkotiar horrek tximu bat izan behar du. Orkidea hau bere irudi eta antzaren arabera egin badu behintzat.

Gutuna antikristori

2007(e)ko ekainaren 7a-n kixmi-kargitaratuta

Lars Von Trier zinema zuzendariari eskutitz bat idatzi diot, hurrengo filman tximino bat sar dezala eskatzeko. Jakin nahi duzu zergatik? Segi irakurtzen.

Aurpegi arraroa jarri didate lagunek esan diedanean Lars von Trierri idatziko diodala. Antza denez, ez zaie oso zentzuzkoa iruditu nire asmoa, sinplea bada ere. Danimarkako zinema zuzendariari idatzi nahi diot gauzatxo bat eskatzeko: hurrengo filman tximino bat sar dezala.

Nora idatziko diozu baina? Nola lortuko duzu kasu egitea? Eszeptizismoz izozturiko begiradak bota dizkidate. Bai, honez gero badakit nire bideoekin ez naizela zinemaren historiara pasako. Lars von Trieren bizkarroi gisa pasatzea, hau da, ideia bat haren filme batean sartzearekin amestea umekeria da. Badakit.

Asmoa hoztea lortu dute, eta bertan behera uztekotan egon naiz. Baina Associated Press agentziaren artikulu batek kemena eman dit aurrera jarraitzeko.

Depresioak lur jota utzi du Danimarkako zuzendaria.

Hala dio duela pare bat aste Copenhagenen idatziriko artikuluak. Kontatzen duenez, Von Trieri eginiko elkarrizketa argitaratu du Politiken egunkariak. Deprimituta dagoela eta filmerik egiteko gogorik ez duela dio zuzendariak.

Ados, nori axola zaio Lars von Trier lur jota egotea? Ez al du berak aski sufriarazi bere filmen ikusleak? “Sadikoa deprimituta dago, bazen garaia!”, pentsatuko dute askok.

Kontua zera da, Trier beldurrezko film batean egiten ari dela lan. Antikristoa izango du izenburu, antza, eta zuzendariak depresioa gainditzen badu, litekeena da 2008rako estreinatzea. Filmaren planteamendua ezaguna egingo zaie Kixmi bloga jarraitzen dutenei: Satan da munduaren sortzailea, ez Jainkoa.

Simia Dei bideoa egin nuen nik ideia hori adierazteko. Gogoratu esaldia: Diabolus est simia dei (Deabrua jainkoaren tximinoa da).

Bergmanen aurrekaria

Von Trier ere ez da oso originala. Ingmar Bergmanek egin zuen pelikula hori 1949. urtean. Fängelse du izenburu (Espetxea).

Film bat da filmaren barruan. Erretiroa harturiko irakasle batek proposatzen dio zinemagile bati istorioa: mundua espetxe bat da eta deabruak zuzentzen du. Zuzendariak ez du azkenean filma egiten, baina Bergmanek argi erakusten du mundua infernua dela.

“Mesedez, Lars, tximino txiki bat!”

“Ezin duzu film bat egin lur jota zaudenean”, esan du Von Trierrek Danimarkako prentsan.

Kemena eman nahi diot. Gutun bat idatzi diot. Tesi bat egiten ari naizela esan diot. Jainkoaren tximinoaren ideiak arte, literatura eta zineman izan duen bilakaera ikertzen ari naizela (ez da erabateko gezurra). Tesian profetizatzen dut jainkoaren tximinoaren ideia agertu egingo dela Lars von Trierren hurrengo filman. Nire hipotesia egiaztatzen laguntzeko eskatu diot. Apalki eskatu diot tximinoren bat sartzeko Antikristo filman.

Noski, litekeena da nire gutuna zuzenean zakarrontzira joatea, Trierren eskuetara pasa baino lehen. Badakit. Baina imajinatu kasu egiten duela. Imajinatu nire eskutitza irakurri gabe ere, jainkoaren tximinoa agertzen dela haren pelikulan.

2008an edo, jakingo dugu.

Ictus

2007(e)ko maiatzaren 31a-n kixmi-kargitaratuta

Blog honek istripua izan du eta elbarri geratu da, goiko argazki hori bezala. Bi urtez jo eta ke bilduriko irudi guztiak galdu egin dira, klik oker baten ondorioz. Ez dakit zer egin. Laguntza eskatzen dizuet.

Gizaki batek edo makina batek. Edo, agian tximino eroaren hatzaparrak. Norbaitek klik oker bat egin du Kixmi bloga gordetzen duen zerbitzarian. Horren ondorioz, blogaren hasieratik iazko abuzturainoko argazki guztiak galdu egin dira. Ez dago irudiok berreskuratzerik, antza, eta bi urteko lana desagertu egin da betirako. Honela azaldu didate teknikariek gertaturikoa:

– Argazki horiek doc karpetan zeuden blog zaharrean.

– Zure bloga 2006ko irailean pasatu genuen plataforma zaharretik berrira. Teorian argazkiak ere etorri ziren, tresna automatiko batek lan egin bait zuen beste blog askorekin bezala, zurearekin.

– Blog zahar gutziak gordeta izan ditugu duela hilabete bat arte, eta azkenean, Goienakoekin adostuta, ezabatu egin ditugu, dena blog berrira pasatuta zegoelakoan.

– Duela zenbait aste reklamatu zenuenean, bila ibili ginen eta ez
genuen inon ere doc karpeta hori aurkitu. Ez dakiguna da, 2006ko irailean ez zen ekarri erroreren bat egon zelako, ala tartean norbaitek karpeta ezabatu duen. Horra sarrera dutenak zu, Goienako editoreak eta gu gara.

Bloga elbarri geratu da. Nik ez nituen irudiak apaingarri gisa sartzen. Mezu askoen funtsa dira. Txangotxo bat egin blogaren artxiboan eta ikusiko duzue mezu asko honela hasten direla: goiko irudian ikusten duzuenez…

Baina orain ez dago irudirik. Mezuak ez du zentzurik, ezin da ulertu.

Odol zirkulazioaren istripua izan da. Odolbildu digital bat sortu zaio buruan blogari eta garuneko gune zabal bat hil egin da.

Antzeko zer edo zer gertatu zitzaion Joaquim Jordá dokumentalgile kataluniarrari (Baudrillarden itzultzailea!). Ictusa izan zuen. Ikusmena galdu ez bazuen ere, irudiak ulertzeko ahalmenik gabe geratu zen, hein handi batean. Arazo larria edonorentzat, are larriagoa zinemagile batentzat. Edonola ere, dokumentalak egiten jarraitu zuen. Ictusaren inguruko filma bukatu gabe utzi zuen hil zenean.

Zer egin behar da hil den lagun baten blogarekin? Galdetu zuen Luistxo Fernandezek iaz, Fernando Muniozguren hil zenean.

Zer egin behar da elbarri geratu den blog batekin?

Blog honekin labirinto antzeko bat sortezko asmoa da nirea. Esteken ahalmenaz baliatuta, galtzeko moduko lurrazpiko galeria bat nahi dut egin. Borgesen labirinto antzeko bat, baina fikziorik gabekoa; eldarnioa bai, baina fikziorik ez. Errealitatea askoz irrealagoa delako, eta interesgarriagoa.

Zer egingo dut blogarekin?

Argazki guztiak berriz euren tokian jartzeko lan ikaragarria hartu?

Dagoen bezala utzi?

Zuk zer egingo zenuke?

Erantzun, mesedez.

Bigarren urterako gida

2007(e)ko apirilaren 23a-n kixmi-kargitaratuta

Bistan da mundua parodia hutsa dela, hau da, begiratzen dugun gauza oro beste gauza baten parodia dela, edo gauza bera itxura engainagarri batean.

Georges Bataillek idatzi zuen hori aspaldi. Arrazoia zuela ikusten dut gero eta argiago, Kixmiren erresuman egiten ari naizen bidaia honetan aurrera egin ahala. Ikusi bestela bigarren urte honetan bidera atera zaizkidan gauzen zerrenda:

1- Marco Ferrerik Ciao Maschio filma egin zuen 1978. urtean, tximinokume bat protagonista eta King Kongen gorpu ustela zein New Yorkeko Dorre Bikiak dekoratu gisa (profezia ote?). Tximu horretan Jesus haurraren alegoria ikusi zuen zinemaren historialari batek.

2- Jesukristo buztandun bat irudikatu zuen Alejandro
Jodorowskyk Juan Solo izenburuko komikian. Halere, ez
dago argi tximino edo txakur buztana den.

3- Gizakien eta txinpantzeen arbasoek haurrak elkarrekin
izan zituzten lau milioi urtez, Nick Patterson genetistak
esan zidanez.

4- Erremellurin izan ginen, Bixente Ameztoik margoturiko
Paradisua margoa ikusten. Tximino bat da margoaren
protagonista, eta Kixmitron hitza agertzen da. Hitz hori da
Ameztoik hil aurretik margotu zuen azken gauza. Bideo bat egin nuen, gure bidaia kontatzeko.

5- Tximinoetaz, gizakietaz eta kristautasunez hitz egin nuen Afrikako oihanean tximinoekin 40 urte baino gehiago pasa
dituen Jane Goodallekin: Arpilaketa geratu ezean, gizateria
osoa hondoratuko da tximinoekin batera.

6- Eliza katolikoko agintariek Darwinen eboluzioaren teoriaren aurka abiaturiko kanpainaz jardun nuen, Joseph Ratzingerrek munduko musulmanak sutan jarri baino egun batzuk lehenago.

7- Jainkoaren tximinoaren ideia agertzen du Martin Scorsesek 1989. urtean estreinaturiko film batek, eta horren inguruko bideo-galdera egin nien irakurleei.

8- Andrei Tarkovskyren Stalker filman neska elbarri batek irudikatzen du gizateriaren etorkizuna. Neskak tximino izena du eta zinema aditu baten arabera, Jesu kristo irudikatzen du.

9- Adoleszentziaren eta tximinoen inguruko Simiotika 2.0 bideoa egin nuen. Pertsonalitatea tximino disekatu bat da, bota nuen, ausarkeriaz, agian.

10- Werner Herzog zinema zuzendariak eman du, orain arte, Kixmiren errepresentaziorik gordinena, nanoak protagonista dituen film batean. Ipotxak ere txiki hasi ziren.

11- Bideo bat egin nuen Tertulianoren Diabolus est simia dei (Deabrua Jainkoaren tximinoa da) esamoldea irudikatzeko. Patxi Traperori ere gustatu egin zitzaion bideoa!!! Gero mezu luze bat idatzi nuen bideoa esplikatzeko, Luistxo Fernandezek esan ez dezan blog hau kriptikoa dela.

12- Interneteko folklorean jendea higuintzeko erabiltzen den irudi bat laugarren pieza da Hanuman-Kristo-Superman sailan. Hori esatera ausartu nintzen, aski posmodernoki. Pornografia sakratua.

13- Bideo bat egin nuen bihotz sakratuaren irudiaren eboluzioa erakusteko: Hanuman tximu-jainkotik, Goatse irudi analera. Bihotzmakina.

14- Gizakiz mozorrotzen den tximino bat antzezteko, tximinoz mozorrotzen den gizaki bat elkarrizketatu nuen. Kafkaz mintzatu ginen, nola ez.

15- Austrian egoitza duen nazioarteko arte/filosofia/teknologia kolektibo batek testu bat idazteko eskatu zidan, eta bere blogean argitaratu zuen. Ni baino nahastuago egongo dira nonbait.

16- Txokolatezko Jesu Kristo bat egiteagatik zentsura pairatu zuen eskultore kanadiar batek New Yorken. Hari elkartasuna adierazteko, Choco Kixmies zerealak baino ez nituen gosaldu, kutxa bat bukatu arte. Hona bideoa.

Bistan da, eldarnio hutsa da azken urte honetako balantzea, iazkoa bezalakoa. Aurten hil da Jean Baudrillard filosofoa, Batailleren jarraitzailea. Esaldi borobil asko atera daitezke haren testuetatik, baina hau da nik bukatzeko aukeratu dudana:

Mundua eldarnioranzko joera hartu duen honetan, ikuspegi eldarniogarria hartu behar dugu.

Choco Kixmies

2007(e)ko apirilaren 16a-n kixmi-kargitaratuta

Mezu honetan ematen dut Cosimo Cavallaro eskulturgilearekin elkartasunez aste hauetan nire buruari ezarri diodan penitentziaren berri. Cavallaroren erakusketa bat ixtera behartu dute fundamentalistek New Yorken, artistak txokolatezko Jesu kristo bat jarri zuelako erakusgai. Zentsuraren aurka eta Cavallaroren alde, Choco Kixmies zereal kutxa oso bat amaitu arte ez dut besterik gosalduko. Hona bideoa.

Gosaltzeko zerealak dira Choco Kixmies deiturikoak, Kellogg’s etxeak eginikoak. Rice Kixmies delakoen bertsioa dira, kakao gustukoa. Gai berezi bat dute, eta esnetan botata, txokolate kolore eta gustua ematen diote. Ameriketako Estatu Batuetan merkaturatu zituzten Choco Kixmies zerealak lehen aldiz 1958. urtean.

Hainbat maskota erabili ditu Kellogg’sek Choco Kixmies zerealentzako. Lehengoa Jose tximinoa izan zen. Luze gabe Coco elefantearekin ordezkatu zuten 1959. urtean. Ogg kobazuloetako gizona izan zen Choco Kixmies-en ikurra 1968tik. Tusk (betortza) elefantea 1971. urtetik 1981era. Ondoren, Snap, Crackle eta Pop. Baina 1990. urtean itxi egin zuten zirkulua: berriz tximino bat izango zen maskota: Coco tximua.

Tximino marroia da Coco, kapera urdina darama eta kamiseta zuria, tximuaren izena agerian duela.

1990ko hamarkadaren amaieran, benetako tximino batekin ordezkatu zuten marrazkia. Ez zioten izena aldatu, dena den. 2001. urtean berriz aldatu zuten maskota. Ameriketako Estatu Batuetan, Snap, Crackle eta Pop dira egun arte Choco Kixmies-en maskotak.

Baina Choco Kixmies zerealak ez dituzte izen horrekin ezagutzen leku guztietan. Coco Pops izena dute Erresuma Batuan, Mexikon, Zeelanda Berrian, Irlandan, Finlandian, Italian, Grezian, Israelen, Frantzian, Belgikan, Herbeheretan, Hego Afrikan, Hong Kongen eta Australian. Herrialde horietan Choco Krispies izen itxusiarekin izendatu zituzten 1998. urtean. Izan ere, Alemanian eta Espainian izen horrekin ezagutzen zituzten. Edonola ere, salmentek behera egin zuten, eta telefonoen bidezko galdeketak egin ostean, atzera bota zuten izena 1999. urtean.

Choco Kixmies-ak ekoizten dituen Kellogg’s konpainia auzitara eraman dute AEBetan. Zerealak azukrez betetzeak “haurren gizentasun izurrian” laguntzen duela egotzi diote multinazionalari.

Espero dut zuek kontuan hartzea Choco Kixmies zerealak aurkezteko egin dudan ahalegina. Bada astebete ez dudala besterik gosaltzen, eta Choco Kixmies-ak ditut beste hiru asterako, gutxienez.

Kixmi

Eli Laztangurenen bloga

Etiketaren artxiboa: kristo