Iruña-Veleia, egia ala gezurra?

Duela gutxi Iruña-Veleia Martxan eta SOS Iruña-Veleia Elkarteek ondarea kaltetzeagatik Aldundiaren aurka jarritako salaketaren berri eman genuen, eta baita haren erreakzioaren berri ere: “Negacionistas”, “Conspiranóicos” (modako hitzak edozer gauza irensteko prest ez daudenentzat), “La Diputación ha contestado poniendo en duda la veracidad de la denuncia, ya que asegura que a la Audiencia no le consta”. Hau da, ez dugula salaketa aurkeztu. “Por ello, la Diputación ha insistido en que estos colectivos defienden «teorías falsas y conspiranoicas, que denuncian y pretenden desprestigiar sistemáticamente el trabajo de profesionales con decenios de experiencia a los que se difama con total impunidad». EFE

Hona hemen ekainaren hasieran bi elkarteek salaketa aurkeztu izanaren ziurtagiria:

Epaitegiak epe laburrean erabaki behar zuen tramitera onartu ala ez. Bi hilabete baino gehiago igaro diren arren, oraindik ez dugu erantzunik jaso. Azpian kopiatzen dugu EFE agentziaren laburpena Aldundiaren erantzunaz:

“La Diputación de Álava ha acusado a la Asociación Iruña Veleia Martxan, que ha denunciado daños por el uso de una excavadora en el yacimiento arqueológico, de ser unos «negacionistas» y «conspiranoicos».

La Asociación Iruña Veleia Martxan ha asegurado que ha presentado una denuncia en la Audiencia Provincial de Álava por el uso «de forma brutal» de una excavadora en el yacimiento arqueológico.

La Diputación ha contestado poniendo en duda la veracidad de la denuncia, ya que asegura que a la Audiencia no le consta.

Además, ha insistido en que los trabajos que se están realizando en la actualidad cumplen todos los estándares de calidad y profesionalidad exigibles a una actuación arqueológica.

La Diputación ha recordado que las denuncias de los trabajos arqueológicos impulsados en Veleia desde 2010 no son nuevas, y han formado parte de la «campaña de desprestigio orquestada desde los grupúsculos y asociaciones que defienden la autenticidad de los grafitos falsos de Iruña-Veleia».

Estos colectivos (incluidos los arqueólogos que los apoyan) defienden la veracidad de unas inscripciones ya declaradas falsas por sentencia judicial firme.

Por ello, la Diputación ha insistido en que estos colectivos defienden «teorías falsas y conspiranoicas, que denuncian y pretenden desprestigiar sistemáticamente el trabajo de profesionales con decenios de experiencia a los que se difama con total impunidad». EFE

Hondeamakina berriro Iruña-Veleian titulatu genuen joan den maiatzeko sarrera bat. SOS Iruña-Veleia eta Iruña-Veleia Martxan elkarteek salaketa jarri zuten epaitegian, eta bi hilabete igaro diren arren ez du esan tramitera onartzen duen ala ez. Bi elkarteek prentsa-oharra kaleratzea erabaki zuten, eta hona hemen hedabideetan izan duen oihartzuna:

Hondeatzaile batekin egindako indusketa lanek Iruña-Veleiari kalte egin diotela salatu dute                                                                                                                    Iraia Vieira Gil, 2023-07-21. Berria

Una excavadora causa destrozos en Iruña-Veleia – Norte Exprés                             Norte Exprés, 21-07-2023

Iruña-Veleia: «Conspiranoicos», sentencia Diputación

Norte Exprés – 21 julio, 2023

Terrae Antiquae.com/profiles/blogs/Iruña-veleia y sus ‘revolucionarios’ grafitos

Comentario por antton erkizia  (22-07-2023)

Tomas Elortza Ugartek Iruña-Veleiari buruzko bibliografia bildu eta denon eskura jarri du. Lan bikaina, gaiaz sakondu nahi duenak ezinbestez erabili beharko duena. Probisionala, jakina, ezinezkoa izaten baita dena biltzea, eta gainera material berria sortzen da etengabe. Goian eskubian, Bibliografia jartzen duen lekuan klik eginda jaitsi daiteke pdf-a. Sardinia.eus blogera ere igo dugu, eta hemen kontsulta daiteke.

Independentea.eus, Naiz

Iruña-Veleiako auziak mutur asko ditu oraindik solte. Bereziki Eliseo Gil-i ekarri dion sufrikario handiaz gain, grafitoei ez zaie inolako datazio-frogarik egin

2006ko ekainean lehen grafitoak aurkezten dira: 8an latinezkoak eta 15ean euskarazkoak. Eliseo Gil Zubillagak aurkezten ditu, aztarnategiko zuzendari denez, eta EHUko bina katedratikok laguntzen diote aurkezpen lanetan, elkarlan eder baten hasiera bailitzan. Euskaldunoi ilusio handia piztu zigun, duela hilabete batzuk Irulegiko Eskuak bezala (irakur II. eta VI. mendeen artean kokatu dituzte Iruña-Veleian aurkitutako euskarazko hitzak).  

2008ko azaroan Eliseo Gil Zubillaga eta lan talde osoa aztarnategitik kanporatzen dituzte.  Diputazioak izendatutako eta ia osorik EHUko irakaslez osatutako Batzordearen gehiengoak grafitoak faltsutzat jotzen ditu (irakur El juez desoye a Eliseo Gil y le impide acceder a Iruña-Veleia). Ustezko faltsutasun argudioak hizkuntzalaritza mailakoak dira batez ere, ez laborategiko frogak.

2009: Arabako Diputazioak kereila jartzen du ustezko faltsifikazioagatik Eliseo Gil eta beste biren aurka. Urte berean ‘SOS Iruña-Veleia’ sortzen da; behin eta berriz, grafitoen analitikak eskatzen dira, baina alferrik. Aztarnategiaren zuzendaritza EHUk hartzen du eta, berehala, hondeamakina sartzen dute (ikus Destrozando Iruña-Veleia).

2009-2013: Lurmenek grafitoen benetakotasun posiblearen alde eta faltsutasun argudioei erantzunez txostenak aurkezten ditu Epaitegian. Isiltasun totala Diputazio eta EHUren aldetik (irakur Eliseo Gil presenta 13 informes de varios expertos que ven factibles los hallazgos de Veleia).

2013: IPCEko (‘Instituto del Patrimonio Cultural de España’) laborategian egindako lehen azterketa aurkezten du J.V. Navarrok, grafitoen aurkezpenetik 7 urtera (!); metal berrien presentzian oinarrituz 36 grafito faltsutzat eta 1 benetakotzat hartzen ditu. Ondoko urteetan beste 4 azterketa-txosten egiten dira: horietako batek ere ez du grafitoen faltsutasunik ez benetakotasunik ziurtatzen. Beste modu batera esanda: analitikak egiten ibilitako 18 ikerlarietatik Navarrok bakarrik aurkitzen ditu haietan faltsutasun zantzuak.  

2015: Ertzaintzak bere txostena aurkezten du. Ez du argitzen nork faltsifikatu zituen grafitoak, ez eta non-noiz-nola faltsifikatu ziren ere, baina ez du zalantzarik faltsuak direla ziurtatzean. Ertzaintzaren txostena honela bukatzen da: “la total convicción policial de que lo ocurrido en Iruña-Veleia constituye el caso más grave de falsificación arqueológica de los últimos años a nivel mundial“.

2018: ‘Iruña-Veleia Argitu’k manifestua kaleratzen du indusketa berriak eta analitikak eskatuz. Ez du erantzunik jasotzen (ikus prentsaurrekoaren bideoa sarean).

2020: Mikel Albisuren txostena Navarroren analitikari buelta emanez eta haren gabeziak agerian utziz (irakur Albisu Mikel).

2020: epaiketa eta epaia. Navarroren analisian oinarrituta Eliseo Gil zigortzen dute 36 grafito faltsutzea egotzita. Prozesuan zehar, grafitoak akusatzailearen (Diputazioa) esku egon dira; epaiketan zehar bi zaharberritzailek aitortzen dute 18 kaxakada pieza garbitu gabe daudela, baina epaileak entzungor egiten du; Eliseo Gilen egiletza ez da argi eta garbi frogatzen… (irakur epaiketako kronikak klik batez).

2023ko maiatzaren 21ean bisita gidatu alternatiboa zuzentzen ari den Josetxo Mendia eta taldea triskantza baten testigu dira: berriro ere hondeamakina sartu baitute aztarnategian, eta harresia ‘kontsolidatzeko’ lanetan, zanga zabal eta sakonak egin baitituzte inolako erreparorik gabe, lurra zakartegitan pilatuz (ikus Hondeamakina berriro Iruña-Veleian!). Harresiak gure historiaren aztarnek baino gehiago balio du, nonbait. Zeramika puska batzuk manipulatzeaz akusatuta 7 urteko kartzela eta 280.000 euroko isuna eskatu zizkioten Eliseo Gil-i, eta ondoren epaitu eta zigortu. Orain ehundaka pieza -zeramika puskak, hezurrak, ikatz puskak…- zakarretara botatzen dituzte inolako begirune eta kontrolik gabe. A zer kontraesana!

Desmasia honen aurrean ‘Sos Iruña-Veleia’ eta ‘Iruña-Veleia Martxan’ taldeek salaketa jarri dute epaitegian Patxi Zabaleta abokatuaren bidez eta Xabier Gorrotxategik, Geografian eta Historian doktorea, eginiko txostenean oinarrituta.

Oraindik, Iruña-Veleiako auziak mutur asko ditu solte. Pertsona batzuei, bereziki Eliseo Gil-i, ekarri dien sufrikario handiaz gain grafitoei ez zaie inolako datazio frogarik egin Irulegiko Eskuari bezala; 254 grafitok analizatu gabe jarraitzen dute, beraz ezin jakin benetakoak ala faltsuak diren. Eta orain hau! Nork jarriko du zentzu pixka bat honetan guztian?

Pertsona dislexikoak ez du irakurtzen idatzirik dagoen bezala, baizik eta hitz batean idatzita dauden bi letra trukatu ohi ditu irakurtzerakoan. Kasu honetan faltsifikatzaileak idatzi egiten du, eta ez trukatu, letra berri bat.

Hemen ikus daiteke bideoa.

2023ko maiatzak 29. Josetxo Mendia. Independentea.eus.

Irulegiko Eskuak zer zerikusirik izan dezake Iruña-Veleiako grafitoekin?
Gure historia, kultura eta euskeraren gako asko gordeta ditu Iruña-Veleiak.
Berau ezagutzea ezinbestekoa da orain gertatzen ari dena ulertzeko.

Azaleratutako harresiaren zatia, Veleia hiriak edo iruñak zuen tamaina handia irudikatzeko / araba.eus

Iruña-Veleian zer gertatu den jakin nahi duzu? Zer da ezkutatu nahi digute? Zergatik?

Jakin nahi duzu zergatik sartu duten eskabadora laugarren aldiz  eremu handi bat suntsitzeko? 

Jakin nahi duzu zergatik Iruña-Veleia ondoan orain dela 4.000 urteko herrixka baten aztarnak topatu eta porlanez bete duten orain gutxi? 

Jakin nahi duzu zergatik harresia garbitzean “ATA” idazkuna agertu eta ez duten babestu nahi? 

Jakin nahi duzu Irulegiko Eskuak zer zerikusirik izan dezakeen Iruña-Veleiako grafitoekin?

Iruña-Veleiak gure historia, kultura eta euskeraren gako asko gordeta ditu. Berau ezagutzea ezinbestekoa da orain gertatzen ari dena ulertzeko.

Datorren igandean, ekainaren 4an, Iruña-Veleiako 2. Jaira etor zaitezke. Bisita gidatua egingo dugu (doakoa da).

Gero, hurbil dagoen Olabarri herrian bazkari herrikoia egingo dugu 15 euroren truk. Norberaren bazkaria ere eraman daiteke.

Bazatozte?

Bisitarako izena emateko edota bazkarirako: bidali watxap edo telegram bat: 663 901 248

Kontaktu batzuen artean mezu hau zabaltzea biziki eskertzen da.

Jarraitu Iruña Veleia telegramen 👉 t.me/irunaveleia

Atzo, 2023ko maiatzaren 21a, igandea, Iruña-Veleia Martxan-eko Josetxo Mendiaren gidaritzapean bisita gidatu bat egiten ari zirela ikusitakoa. Independentea.eus-en gaur eginiko sarrera eransten dugu:

“Hauek guztiak gaur 10 lagunekin eginiko bisita gidatuan ikusitakoak.

Harresi inguruan berriro hondeamakina sartu dute Iruña-Veleian, gaurko bisita gidatuan ikusi dugun moduan. Oraingoan harresi inguruko gune asko altxatu egin dituzte edozelan. Ikusi denez, behean zeramika zatiak eta denetarik barreiatu dituzte.

Berriz ere hondeamakina Iruña-Veleian sartu dute, oraingo honetan harresitik gertu. Mota guztietako hondakinak ikus daitezke, hondeamakina azpian hautsitakoak.

Ekainaren 4an, igandean, Iruña-Veleiako 2. jaia egitekoak gara eta tamalez, harresian triskantza hau izango dugu ikusgai.

Gehiago Iruña Veleiako atalean Jarraitu ere Iruña-Veleia-Historia-Jatorria telegram kanalean

Hemen Larraitz Zeberiok eginiko elkarrizketa