Aurtengo Durangoko Azokan egunero egon dira taldekideak sinadurak biltzen, esku-orriak banatzen eta liburuak saltzen Azoka aurrean. Ia 15.000 diptiko banatu ditugu eta saldutako liburuak eta jasotako izenpeak ere ugari izan dira. Jende gehienak interesez hartu gaitu. Hona hemen banatutako diptikoa.

2015eko urtarrilean hasi ginen ostegunero Arabako Aldundiaren aurrean elkartzen. Baina beti ez dugu pankarta bedina erabili, eta lekua ere aldatu izan dugu: kqalean Batzar Nagusien egoitza, Justizia Jauregia… Hona hemen argazki batzuk.

Kalez kale, 2015

Batzar Nagusien aurrean, 2015

Arabako Aldundiaren aurrean, 2015

Arabako Justizia Jauregiaren aurrean, 2018

Bost urte daramate auzia argitzearen aldeko taldeek ostegunero elkarretaratzen Arabako Aldundiaren aurrean. Gutxienez berrehun bilkura egin dira, eta hauei gehitu behar zaizkie hamabostean behin Justizia Jauregiaren aurrean egiten direnak eta bere garaian Batzar Nagusien atarian egin zirenak. Kazetariak jakinean daude, argazkiak ere bidali zaizkie, baina ez dituzte ikusi nahi, nonbait. Oraindik ez da agertu argazkirik hedabideetan. Horietako argazki batzuk ipini ditugu. Urte bakoitzeko bana.

Hernaniko Kronika digitalean Iruña-Veleia Argituren agiria osorik agertu da, eta paperezko edizioan, berriz, gutuna, hainbat herritarrek sinatua. Herri-aldizkarietan gaia haizatzera animatu nahi genuke jendea.

IRUÑA-VELEIA, 11 URTE!

11 urte bete dira Eliseo Gil, Idoia Filloy eta lankideak Iruña-Veleiako indusketa gunetik bota zituztela. Aitzakia: batzorde batek erabaki zuen han aurkitutako grafitoak faltsuak zirela; euskaraz, latinez eta beste hizkuntza batzuetan idatzita nahiz marrazkiekin dauden grafitoak manipulatuta zeudela.  

11. urteurrenean ‘Iruña-Veleia Argitu’ taldeak agiri bat zabaldu du, esanez: “20 txosten daude grafito haiek benetakoak izan daitezkela” diotenak; auzi hau bide zientifikoetatik erabaki behar dela, ez bide judizialetik, eta horretarako froga arkeometrikoak egiteko prestatuta dauden Europako laborategietara eramatea proposatzen du. Euskal kultura eta politika munduko 140 lagunek gauza bera eskatu zuten 2018an, hala nola Garbiñe Biurrunek, Benito Lertxundik, Patxi Zabaletak, Fermin Muguruzak, Xabier Amurizak, Amets Arzallusek, Andoni Egañak, Unai Agirrek…

Baina ez, Arabako Aldundiak epaiketa bidea hartu zuen zigor gogorrak eskatuz, 300.000 euroko isuna eta zazpi urte eta erdiko kartzela Eliseorentzat: “oraindik zientifikoki frogatu gabe dagoelarik grafito bakar bat ere faltsua dela eta are gutxiago auzipetuak direla egileak”. Epaiketa datorren otsailaren 3an hasiko da: “dagoeneko asko sufritu duten pertsonek kartzelan buka dezakete eta grafitoek zabortegian”.

Gai honen inguruan hernaniar asko dago interesatuta, duela bi urteko hitzaldietan, erakusketan eta Iruña-Veleiara egin genuen bisitan ikusi bezala.

“Egia jakin nahi dugu, edozein delarik ere. Eskubide hori daukagu”.

Tomas Elorza Ugarte

 Jexux Eizagirre Portillo

Juanjo Uria Zubiarrain

Beñi Agirre Oiartzabal

Agiria osorik irakurri nahi izanez gero, ikus  kronika.eus

Azaroaren 23ko Garak Erdoziaren artikulu zorrotza ekarri zuen. Euskaltzaindiaren eta Jaurlaritzaren inplikazioa eskatzen du Iruña-Veleiako korapiloa askatzeko.

Jose Luis Erdozia Mauleon Euskaltzain urgazlea Euskaldun den orok altxa beza burua!

Noizko euskal gramatikaren arabera erabaki du zenbait adituk ezinezkoa zela horrela idaztea halako hitza orduan? Gainera, Iruña-Veleiako grafitoak ez daude pergaminoan, papiroan edota hilarrietan idatzirik. 23/11/2019

Atxagari entzun nion lehengo batean, Euskadi Irratian, jaso berri duen sariaren eta Etxepareren lanaren arteko paralelismoa egiten. «Heuskaldun den (gizon) orok altxa beza buruia» aipatu zuen, haren argitalpenaren kasuan bezala, sariak eskuratzea, euskaldunen konplexuak uxatzeko arrazoi dela ondorioztatuz.

«Debile principium, melior fortuna sequatur» esanda, harekin eta ondorengoekin euskara hizkuntzen champions-era igoko zela erantsi zuen. Baina ez dakit euskarak ordukotik “melior fortuna” izan duen, ezta izanen duen ere, ahozko komunikazioan sekula santan.

Eta zergatik horren ezkor euskararen etorkizunarekin? Bada, gehienbat, ez dudalako ikusten euskal gizartea konplexuak alde batera uzteko tenorean eta benetako apustua egiten euskara Euskal Herriko komunikazio hizkuntza nagusi bihurtzeko. Ez hizkuntza nagusi bezala aldarrikatzeko, ez hizkuntzaren beraren historian sakontzeko, objektibotasunez.

Aditu batzuek esandakoak irakurri eta gizartearen gehiengoak buruia altxa beharrean, burumakur. Nola esanen zaie aditu horiei haiek esandakoak baino berme gehiago eskaintzen duela zientziaren bidez aztertzeak aztergaia? Pentsatu ere ez! Gizarte uzkur, herabetia! Konplexua duena aditu horien aurrean. Eta konplexu horretan, bereziki, dago murgilduta klase politikoa, arlo akademikoa, hezkuntza, kazetaritza, kultura… Zein, hori ez bada, beste alde batera begiratzeko arrazoia? Nola ulertu, bestela, Akademiak, esate baterako, euskararen historiako garrantzitsuenetarikoa izan daitekeen aurkikuntzaren aurrean, ezer esan ez izana oraindik? Akademikoek iritzi kontrajarriak dituztela? Aizue! Akademiatik kanpo ere, beste aditu batzuek aurreko adituek esandakoak ez duela oinarri zientifikorik esan dute.

Noizko euskal gramatikaren arabera erabaki du zenbait adituk ezinezkoa zela horrela idaztea halako hitza orduan? Gainera, Iruña-Veleiako grafitoak ez daude pergaminoan, papiroan edota hilarrietan idatzirik. Ostraketan daude idatzita gehienak; beraz, ez zituen idatziko garaiko idazle, idazkari edo eskribau batek. Idazten ikasten ari ziren batzuek idatziko zituzten seguruenera, benetakoak badira, horretarako Iruña-Veleian orduko hartan izanen zuten tailer, akademia edo pedagogium batean, irudimenaren hegoak gehiegi astindu gabe.

Orduan, adituen arteko talka hori, nola konpon daiteke? Laster eginen omen den epaiketak bederen, ez du konponduko grafitoen benetakotasunaren auzia, ez baita horretaraino ausartuko arkeologian edo epigrafian tutik ere ez dakien epailea, eta, horregatik, berriz ere, errepikatuko dut hainbestetan erabilitako leloa: ¡Contra facta, non valent argumenta! Froga arkeometrikoak egitera bidaliz gero grafitoak, afera konpontzeko bidean izanen da. Ezin da utzi Altamirako margoen kasuan bezala beste hamarkada batean enkistatzen. Lehenago edo beranduago era zientifikoan eman beharko zaio erantzuna, Arabako Aldundiak grafitoak behar bezala zaindu baditu behintzat.

Eta, nire ustean, froga horiek egiteko ardura, Euskaltzaindiak eta Eusko Jaurlaritzak hartu beharko lukete. Batak, ardura intelektuala, euskara arloko mailarik goreneko instituzioa delako; eta, besteak, ardura ekonomikoa, gaur egun bederen (ez dago Nafarroa unerik gozoenean horretarako), euskaldun guztien ondarearen zaintzaile beharko lukeelako. Horrela, Euskaltzaindiak gainera, mendeurren arrakastatsuari amaiera ederrena emanen lioke eta, horretarako, afera argitu nahia baino ez da behar.

Goitik buruok!

Joan den astean (2019-11-17) aretoa leporaino bete zuen hitzaldia eman zuen Eduardo Alfaro Peña arkeologoak Soria hiriburuan Tierras Altas eskualdean aurkitutako hilarriei buruz; gauza jakina den bezala, horietako askok euskarazko izenak dituzte. Ikusten dugunez, Sorian garrantzia ematen diote euskararen aztarna zahar hauei, gurean ezikusi egiten jarraitzen dugun bitartean. Ez daukagu erremediorik.

Hona hemen El Día de Soria egunkariaren kronika.

Tierras Altas quiere exponer sus estelas funerarias

Fernando Orte – martes, 19 de noviembre de 2019

Un centro de interpretación acogería las piezas halladas que rompen la visión céltica que se tenía del norte de Soria e incluso la visión del origen del euskera, ya que algunas incluyen inscripciones de nombres indígenas en un vasco antiguo

Tierras Altas quiere exponer sus estelas funerarias

Fueron halladas entre Santa Cruz de Yangüas y Oncala, en muchos casos de manera casual gracias a la rehabilitación de viviendas particulares, y ahora podrían formar parte de un centro de interpretación. Se trata de las estelas funerarias de Tierras Altas, provinientes de un taller de epigrafía que trabajaba realizando lápidas en los siglos I y II del Alto Imperio Romano, un momento “pujante” en el que había “gente pudiente que se podía pagar esas estelas”.

De todo ello habló anoche el soriano Eduardo Alfaro, doctor en arqueología, ante más de un centenar de personas que abarrotaron el salón Gaya Nuño del Círculo Amistad Numancia con motivo de una conferencia titulada ‘El Taller de Tierras Altas. Una onomástica indígena singular’, celebrada bajo la organización de la Asociación de Amigos del Museo Numantino.

En total hay contabilizadas 43 piezas, que indican “el nombre de la persona fallecida y fórmulas de buena voluntad”. Pero aparte de latinos, “aportan una serie de nombres indígenas que rompen con la inercia tradicional de ver en el norte de Soria gentes célticas”. Una “ruptura” acrecentada en los últimos treinta años gracias a estos hallazgos que “apuntan más al mundo Ibérico-vascón como la raíz lingüística de estos nombres”.

El doctor señaló que, desde el punto de vista lingüístico, aportan “muchas novedades al conocimiento del norte de Soria”. “Tenemos un patrimonio lingüístico excepcional, estamos hablando de nombres en un protovasco, nombres indígenas, o un vasco antiguo, lo que se llama el vasco Aquitano más antiguo que existe junto al que hay en el País Vasco francés, circunstancia que ha roto la visión que se tenía del origen del euskera”, explicó Eduardo Alfaro.

“Un gran patrimonio arqueológico y lingüístico”

Y es que, si de Numancia se conocen media docena de piezas de estas características, y apenas siete de Calagurris (Calahorra, La Rioja), “una ciudad ya notable de esta época romana”, en “Tierras Altas de Soria tenemos 43 inscripciones”. Alfaro enfatizó que existe “un gran patrimonio arqueológico y lingüístico en el norte de Soria”. Una de ellas se encuentra en el Museo Numantino y otras en el Museo de La Rioja. De prosperar el proyecto, las estelas darían lugar a un centro de interpretación sobre esta parte de la historia de los confines septentrionales de la Celtiberia.