Sortaldekoak. Etxarte. Poesia.
Asko-asko-asko gustatu zait Hedoi Etxarteren sortaldekoak (Susa, 2021) poesia liburua. Uste dut goia jo duela orain arte idatzitakoarekin alderatuz, aberatsagoa baita ñabarduratan, sakonagoa gaietan eta ederragoa ahotsean. Izan ere, barka bekit txistea, batez ere ezkerretara begiratzen duen arren gora, behera eta eskuinetara ere luzatzen du pausoa. Heldutasunak, gurasotasunak, dolua eta engaiamendu politikoak arimari eta gorputzari utzitako arrastotik idazten du eta sentimendu horietan denok aurkitzen dugu gure ispilua.
Liburuko olerkirik onena 90. orrialdeko Dragoiak iruidtzen zait. Hasiera hori,
Enperadorearen lorategian lo egingo genuela uste genuen bezperan / Sahatsek ura tindatzen zuten / erresiñolak entzuten genituen / gurea zen errekaldea / dragoiak ginen, zerua eta sua.
ez esan magikoa ez denik. Nik olerki hau zuzenean entzuteko zortea eduki nuen Aitor Etxarteren omenezko ibilaldian, Hedoi berak emozioaren ikarak jota errezitatu zuen Maalako arrabaleko Plus Ultra taberna parean senidez inguratuta. Mikrorik gabe, eskenatoki gabe, dena birika eta maitasun. Iragana etorkizunez betea irudikatu genuen.
Eta halere iruditzen zait liburuko olerki ederrenak intimoenak egin zaizkidala. Ospitalekoak, sexu eszenak, maitaleei eskainiak edota institutuko urteei. Zaila da zintzotasun, edertasun eta interes handiagorik transmititzea lerro gutxitan. Eta hori da eskertzen duguna iraultzaile batengan, manifestazio edo greba orokorretik harago etxeko sutondoan egiten duena kontatzea. Bestea, Durrutik bere gizonei mantala soinean adierazi zien gisara “ezer ez ulertzea” da.
Azkenaldian han edo hemen Hedoirekin solasean aritzeko zortea eduki dut. Adierazi nion behin nire ezintasuna familiako minei buruz idaztekoa. Bere erantzuna ondo gogoan dut: guk ez badugu idazten nork?
Egia da, ez du beste inork egingo. Eta halere minek hor diraute, nahasian, sahatsez gain artadi, gaztainadi eta pinudi. Sentimendu bat norbere baitan hartu eta hari askatzea, uste dut Omar Navarrok horrela deskribatu zidala poesia zer den. Akaso ez hitz horiekin, baina uste dut ideia hori zela. Eta poesia egitea arriskutsua zela, momentuko eromenera eroan dezakeela bat. Ederrak ziren Arrasaten 1934an iraultza egin zutenen ametsak. Gaua zetorkien gainera haiek jakin ez arren, somatuko zuten zerbait dena dela, eta suzia piztu zuten laurogei urtean artean argia dariola. Oroitu ezin denean pertsona bat, borroka bat, akaso ez da amets konpartitua bera ahaztu zaigula besterik. Ametsetan bizi dira oroitu nahi ditugun horiek.