36 metro eta bihurgune asko

Hondamena. Ambao. Barrett.

Testu honek arrain eta spoiler zantzuak eduki ditzake.

Aipatu izan dut nire irakurketen ordena edota desordena Arrasateko Bibliotekako nobedadeen apalak duen garrantzia. Estrategikoki kokatua atearen alde banatan, nire eta beste askoren begirada eta irriken itu da. Hala iritsi naiz ezustean Santiago Ambaoren Trenta y seis metros (Barrett, 2019, Sara Mesak editore lanak eginda) liburura eta horrek ekarri du blog honetan Panza de Burro eta gero aipatu argitaletxearen ekimen bitxi eta eder horri buruz bigarren sarrera idatzi izana.

Kafeak zer dio pertsona bati buruz? Azukreak edo azukre ezak gure izakeraz zer dio?Zuritik beltzera dagoen tarte kromatikoan non kokakatzen da bakoitza? Nobelako protagonistak Eduardok kafearen tenperaturarekin hasiko du bere hondamendia. Finean hori ez litzake arazo ez balitz izango bere bikotearekin duen harreman eskasaren sintoma: ez da ausartzen bikoteari esaten nahiago duela kafea bero hotza baino, hark prestatzen dio gosaria, eta egunero katilukada bete botako du fregaderatik behera. Hortik abiatuta bi semeekin duen harreman falta, komunikazio eza eta bere aitatasun eredu duda-mudazkoa.

Liburutik gauza batzuk ez zaizkit gustatu. Espainiako istiluen zera guzti hori, bakteria dirujale misteriotsu eta guzti, nekez uztar liteke nire ustez trama nagusiarekin. Gauza bera esan dezaket izenburua sortzen duen protagonistaren pentsamendu suizidari buruz. Hobe luke akaso Ambaok hari nagusiari soilik helduta obra landu: sintoma txikiak ezin irakurtzearen arriskua eta gizon baten erorrera ustelkeriara. Hasierako hogei orrialdeak, gutxi gorabehera miragarriak dira: prosa landua, gauza materialek sinbolizatzen dutenaren azterketa aparta, pertsonaia nagusi ezaugarri gutxi batzuekin borobila eta ministerio gris baten lan giroaren deskribapen aparta. Hortik aurrera nire ustez kontuak indarra galtzen du eta bukaera aldera tentsioa mantentzen bada ere esango nuke ordurako liburua “eroria” dela.

Eta halaber merezi du, irakurketa erraz eta atseginekoa baita, durduzagarria batzuetan eta besteetan iluna izanagatik ere, eta esango nuke ustelkerian erori diren batzuen ispilu ere izan litekeela. Finean, amildegira garamatzaten pausoak maiz txikiak eta hutsalak direlako banan-banan aztertuz gero.

Astoa ikusi nuen

Abreu. Tenerife. Freskura.

Ura eskutik eskura. Hori zen Imanolek abesten zuen freskura. Eta halakoa da iazko urte pandemikoan (edo zoritxarrez urte pandemikoen aurrenekoan) arrakasta lortu zuen liburu hau: freskoa hizkuntzan, bizia eta ahozkoa.

Andre Abreu idazle kanariarraren Panza de burro (Barrett, 2020) ahoz aho hedatu den nobela zoragarri horietakoa da. Bertan, 11 urteko bi neskatilaren uda zati bat kontatuko da, sumendiaren begirada boteretsuaren eta laino gogaikarriaren mendean bizi eta irla batean egonagatik ere hondartzara joatearekin amesten duten bi haur. Badu nondik heldu ugari nobelak: lehena, ebidenteena, hizkuntza fresko eta biziaren aldeko Abreuren hautua. Esamolde kanariar asko, anglizismoak, esaera kolokialak eta halako beste hamaika bitarteko darabiltza idazleak. Emaitza hasierako orrialdeetan liluragarria da irakurlearentzat, hala sentitu dut behintzat nik, eta badu harridura atseginetik asko. Kapituluen laburtasunak ere bizitasun handia ematen dio irakurketa erritmoari.

Gaiak ugariak dira, baina hauetatik nik nagusi gisa maitasuna azpimarratuko nuke. Protagonista eta Isoraren arteko harremanak badu laguntasunaren muga gainditzetik. Bi haur hauek une oso partikular batean bizi diren bi neska dira, haurtzaroa uzteko trantzean direnak, eta honen bueltan dantzan abandonua, txirotasuna, turismoa, sexu indarkeria eta beste ugari dira dabiltzen kontuak. Haur begiradak (une batzuetan duda egin dut narratzailea noiz ari den kontatzen gertatutakoa, ez ote den heldua bere hizkeragatik) eta pertsonai askoren graziak, Juanita Banana mundiala da, laguntzen du tonua gehiegi ez iluntzen.

Liburuaren erdia pasata pentsatu dut geldotu dela kontakizuna. Hiruzpalau kapitulu kenduta akaso hobeto funtzionatuko luke, baina ez nago ziur, izan ere azken txanpan abiadura bizia hartzen du kontakizunak amaierararte. Ez etsi, merezi baitu azken kapituluak. Liburu interesgarria, lagun artean irakurri eta komentatzeko modukoa eta eskertzekoa. Ez da gutxi, ezta?

Bukatzeko, hemen ausaz hautatutako pasartea, hizkeraren traza bat hartzen (akaso) lagun dezakeena:

En la venta, Chela estaba gritando que daba temor de Dios. Ya estuvieron esas putas otra vez cagando por fuera de la venta, decía, ya estuvieron otra vez esas cachoputas. Chela decía que a las brujas del monte cuando les daba cagaletiaban todo que parecían abobitos de tanto churre. Ella hablaba de las brujas del monte como si las conociera toda la vida. A veces las viejas del barrio contaban que cuando eran chicas e iban a buscar penillo al monte se las encontraban en los bailaderos, desnudas y con pelos largos, estregándose con los pinos. Nada más verme Isora me dijo shit, tengo que recoger la mierda bruja con una pala, ayúdame que o siempre te ayudo y después jugamos a las barbis.