Ikusgai daude Goienan duela pare bat aste grabatutako poscastak:
MINPEKO BARIK #5- Zirhikaren aurkezpena
MINPEKO BARIK #6- Auto beteranoak ezin Donostian eta Lapurdiko kostan sartu
MINPEKO BARIK #7-Iruña-Veleia, manifestazioa martxoaren 30ean Gasteizen
Hemen sinatzen baduzu, arduradunei eskaera mezu elektronikoz helduko zaie: Iruña-Veleia ez suntsitzeko, hiru grafito datatzeko eta erakundeei gai hau modu zientifikoan argitzen laguntzeko.
Hau bete ondoren zure emailean mezu bat jasoko duzu. BAIEZTATU mezuan klik eginda eta eskaera BIDALIKO zaie Aldundiari eta Jaurlaritzari eta bertan ikusten diren gainerako erakundeei.
Erraukon eskaerak: https://erraukon.biltzarre.eus/eu
Beñi Agirre Oiartzabal, Jexux Eizagirre Portillo eta Tomas Elortza Ugarte 2025ko mar. 18a
Nahikoa da, Egipton, Errege-Erreginen Ibarrean egiten ari diren indusketak direla eta, National Geographic ezagunak, tarteka, telebistaz botatzen duen dokumental bakar bat ikustea, Iruña Veleiako indusketan zer nolako txikizioa egiten ari diren jakin dezagun.
Egipton, debekatuta daukate makinaria astuna erabiltzea. Iruña Veleian 30 tonako eskabadora erabili izan dute. Eta egun, beste eskabadora txiki batekin ari dira. Egipton aitzurra, pala, paleta txikia eta bahea. Zergatik? Garrantzi handia ematen diotelako gauza txikiei: jostorratz bat topatu dute, eraztun bat, grafito txiki bat… Gauza txiki horietan, informazio handia azaldu daiteke eta. Eroen pare dabiltza Nefertiti erregina ezagunetan ezagunenaren arrasto txikiaren bila. Iruña Veleian Eliseo Gil “faltsifikatzaileak” 400 grafitotik gora aurkitu zituen, egundoko informazioarekin: kristautasun zaharra, euskara, Memoria Historikoa (gurutziltzatu mordoa: ia erdiak emakumeak)… baita Nefertiti erreginaren izena ere. Gaur egungo arduradunek makinaria erabiltzen ari dira, eta gauza txikiak zanpatzen, baita, lehen, grafitoak aurkitutako esparruetan ere. Pentsatu liteke ez dutela gauza txikiren bat aurkitu nahi, lehen Eliseo Gilek eta bere taldeak aurkitutakoaren antzekoa izan ez dadin. Hala gertatuko balitz, frogatuko litzateke Eliseo Gil eta bere taldea ez zirela faltsifikatzaileak.
Horregatik antolatu da manifestazioa Gasteizen martxoaren 30ean, 12etan, Diputazioaren aurrean, lema honekin: Argitu, ez suntsitu.
Goienaren gonbidapenez, podcastak grabatzen hasi gara Arrasateko egoitzan. Euskera, historia, literatura, kirola…, gai asko ikutuko ditugu, beti ere bideo laburren bidez, eta aktualitateko gaiak saihestu gabe, gai politiko eta sozialei ere helduz, nahiz eta arantzatsuak izan. Hortik titulua, Minpeko barik. Minpekoa mihingainaren azpikoa da, frenilloa, eta minpeko barik berba egitea, pentsatzen dena esatea, norberaren buruari frenoa jarri barik. Ea lortzen dugun. Lehen lau atalak sarean daude:
MINPEKO BARIK #1- Aurkezpena
MINPEKO BARIK #2 Arotz berbaren etimologia
MINPEKO BARIK #3- Industria militarra Euskal Herrian
MINPEKO BARIK #4- Negu sasoiko esaera zaharrak
Norbaitek zalantzak baditu sarraskiaz, bideo hau ikus dezake.
Otsailean 5 urte betetzen dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutzbidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio esaera batek. Kanporatu aurretik Orden Foral 444/2008 de 19-11-2008-a eman zioten Eliseori, batez ere EHUko katedratikoz osatutako Batzordearen txostenetan oinarritua, ustez. Hala dio grafitoei buruz: «gezurrezko», «faltsifikazio», «garaiko faltsutze», «material ez egiazko», «materiak ez balioztatu» direla, eta erdarazko bertsioan «etc…» bat eransten zaio, gainera, zerrendari. Grafitoen balizko benetakotasunari zirrikitu guztiak itxi nahi izan zizkioten.
«Probidentzia». Hain argi bazegoen grafitoen faltsutasuna zergatik agindu zuen Susana Junquera epaileak, 4 urte geroago, grafitoak IPCEn (Instituto del Patrimonio Cultural de España) analiza zitzatela? Aginduan, zer aztertu behar zen zehaztuta dago, ikus Mikel Albisuren txosten periziala (10. or). Ulergaitza da zergatik ez ziren analizatu aurreko sei urteetan.
1-21. IPCEtik hiru txosten atera ziren: bi, Navarro ikerlariarenak, 36 grafito faltsutzat joz eta 1 benetakotzat, Foru Aginduak dioenaren aurka. Grafitoen gainazalean agerturiko metaletan oinarritu zen, nahiz eta hori ez izan epaileak eskatzen zuena. Hirugarren txostenak, Tomas Antelo eta beste 6 ikerlarik egina, ez dio ezer ez benetakotasunari ez faltsutasunari buruz, eta pentsatzekoa da ezagutuko zutela Navarroren txostena. Beste 14 ikerlarik burututako beste hiru txostenetan ere ez da faltsutasunik aipatzen. Esan beharra dago, Eliseori ezarritako zigorra Navarroren txostenean oinarritzen dela.
Grafitoen kopurua eta balioa. Foru Aginduan ez da esaten zenbat grafito ziren guztira. Baina epaiketarako, faltsututako grafitoen kopurua 476an jarri zuen Jaurlaritzako Kultura Ondare Zuzendaritzako teknikariak, prentsan horrela irakurri zuela esanez (¡?). Balioa ere jarri zien Arabako Aldundiak: bakoitzeko, 600 euro. Baina epaiketa bukatu zenerako faltsuen kopurua 476tik 291ra jaitsi zen, eta 4 hilabeteko geroagoko Epai Judizialean, 291tik 36ra. Balioa ere 600na eurotik 2na eurora: 72 euroko isuna ezarri zitzaion Eliseori balizko faltsuketengatik.
Ertzaintzaren txostena. Epaiketari begira, Ertzaintzak Atestado de la Ertzaintza 09-10-2015 delakoa burutu zuen. Bertan, Iruña-Veleiako aztarnategiarekin zerikusia izan zuten dozenaka lagun elkarrizketatu zituen ustezko faltsutasuna ikertu guran. Luze eta zabal jardun arren, ez zuten argitu ahal izan nork faltsifikatu zituen grafitoak, ez non-noiz-nola faltsifikatu ziren ere. Hala ere, ondorioetan zalantzarik ez: «Iruña-Veleian gertatutakoa azken urteotan mundu mailan egin den faltsifikazio arkeologiko baten kasurik larriena da» (720. or). Ikerketa ala aurreiritzia?
Auzia argitzearen alde. Epaiketa bidez baino, laborategi bidez argitzea eskatzen eta aldarrikatzen zen. Orain ere, eskaera bera egiten da ezentzunarena erantzuten badute ere. Gaur aurkeztu da izen handiko 140 pertsonak sinatu duten Iruña-Veleiako auzia argitzearen aldeko manifestua
Desagerrarazitako usoa. Epaiketa aurrera zihoala, AFAko bi zaharberritzailek deklaratu zuten esanaz 2008an hogei bat kaxa eraman zizkietela garbitzeko, aztarnategian jasotako zeramika eta beste material arkeologikoz beteta. Garbitzen hasi eta zeramikazko pieza batean uso baten irudia agertu omen zen, mokoan galburu bat zuela. AFAko arduradunei aurkikuntzaren berri eman zietenean, grafitoa hartu, gehiago ez garbitzeko agindu eta garbitu gabekoak eraman egin omen zituzten. Frogak ezkutatzea ez al zaio esaten horri? Gai honetaz merezi du ondorengo bideoak ikustea: “En busca de la paloma perdida: un particular escape room en el Museo de Arqueología de Álava” eta “El arqueólogo maldito / Arkeologo madarikatua” (2025) (16.50etik aurrera). Harrigarria bada ere, epaileak ez zuen jaso zaharberritzaileek zinpean egindako deklarazio hau bere epaian, ez hedabideek ere epaiketari buruzko kroniketan.
Ondare Historikoari kaltea. Hutsik omen zeuden zeramika pusketan grafitoak egitea Ondare Historikoari kalte egitea izan omen zen. Baina gaur egun AFAk agindutako txikizioaz −ikus Iruña Veleiaren txikizioa dokumentatzen− mutu daude Ertzaintza, Epaitegia, EHU… Hori bai dela Ondarea eta Historia kaltetzea!
Josetxo Mendiaren gidaritzapean, aurten ere hilabetero egingo dira bisita gidatuak, goizeko 11etan hasita. Izena eman behar da aurrez.
