Iruña-Veleiarako hurrengo bisita gidatua igande honetan, irailaren 4an

Iruña Veleia Martxan gunean argitaratuta

Iruña-Veleiarako hurrengo bisita gidatua igande honetan, irailaren 4an

11:00etatik 13:30etara. Doakoak dira.

Bisitan hainbat gai azaltzen da: indusketan topatutako grafitoen altxorra, epaiketan jakin izan duguna, hiriaren desagerpena eta Bagaudak, euskalduntze berantiarraren teoria deuseztatzeko duen garrantzia eta bisitarien galderak.

Izena emateko bidali watxap bat 663901248 telefonora edo telegrametik @patxideustu

Informazio hau kontakturen bati bidaltzea eskertzen da.

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

Iriaun gazteluaren misterioa

Urolako Nafar Zuztarrak elkarteko kide baten eskariz argitaratzen dugu gure herriko Elosu auzoan kokatuta zegoen gazteluari buruzko bideoa eta idatzia:

 2021eko uztailaren 24an Iriaun gazteluari buruzko hitzaldi bat eman zen Elosun (Bergara). Bertako auzo-alkate  Iñigo Zubeldia izan zen antolatzaileetariko bat. Asmoa zen Iriaun gaztelu nafarraren berreraikuntza birtuala egitea. Helburu horretarako nafar gazteluetan maisurik jakitunena eraman zuten: Iñaki Sagredo, hain zuzen ere. Jarraian kontatuko dizuegu han azaldu zena.

 Iriaun gaztelua Bergarako Elosu auzoan dago, Azkoitiko mugatik oso gertu. Gipuzkoako nafar gazteluetan ezezagunena da, ez baita idatzirik aurkitu berari buruz; eta esan daiteke ingurua abandonatuta dagoela. Hitzaldiaren antolatzaileek gazteluaren garrantzia nabarmendu nahi izan dute berreraikuntza birtualaren proiektuarekin.

 Sagredok, lehenengo, eraikinaren testuinguruan jarri gintuen, horretarako Nafarroako historia kontatu zigun XI. mendetik hasi eta gaztelauen inbasioa gertatu zen arte. X. gizaldian nafar gazteluek lurralde, lege, ohitura eta hizkuntza komunak babesten zituzten. Mendilerroek osatzen zituzten barrera naturaletan kokatzen ziren gazteluak, eta berezko pasabideak zaintzen eta babesten zituzten. Gaztelako inbasioak gertatu ahala, Iruñatik gertuagoko mendilerroetan kokatzen joan ziren nafar gazteluak. Gaztelauen erasoek ez zuten etenik eta hala 1179an Antso Jakintsuak eta Alfonso VIII. Gaztelako erregeak bake-itun bat sinatu zuten, muga berriak zehaztuz. Muga berri horiek babesteko lurralde antolaketa berriak sortu zituen errege nafarrak. Besteak beste, Gasteiz hiria sortu zuen eta Aitzorrotzeko tenentzia ere bai. Eremu berri horretan hainbat gaztelu zeuden. Hortxe kokatzen zen Iriaun gaztelua. XII. mendearen amaieran Gaztelako eta Aragoiko erresumek, biek bat eginda, eraso egin zioten Nafarroko erresumari. Gasteiz hiriak eusten zion bitartean, gaur egungo Araba, Gipuzkoa eta Durangaldea inbaditu zituzten Gaztelako eta Aragoiko erregeek. Aitzorrotzeko tenentzia orduan erori zen, eta uste da Iriaun gaztelua ere orduan eroriko zela, baina ezin da oraingoz ziurtatu ez baita idatzirik aurkitu.

 Historia apur bat ezagututa, ondoren, Elosuko gazteluko lurretan egindako arkeologia lanak kontatu zizkigun Iñakik. 20x7m-ko haitz baten gainean kokatzen zen gaztelua. Buztin egosizko argamasa zatiak topatu zituzten, egurrezko armazoietan ohikoak zirenak. Beraz, ondorioztatu dute gazteluak egurrezko egitura izango zuela.

 Azkenik, berreraikuntza birtuala egin ahal izateko pausoak kontatu zizkigun. Oraindik zati askotan azterketa topografiko bat egin behar da, georradar edo antzeko teknologiak erabiliz. Datu guztiak jasotakoan modelaketarekin hasi beharko litzateke. Arestian esan bezala, eraikinak zurezko egitura izango zuen. Dorre bat izango zuela ere uste du arkeologoak, baita bizileku eta egurrezko barrera bat ere. Zulo (foso) bat aurkitzea ere espero da. Bianako gazteluarekin egindako lana jarri zuen adibide bezala.

 Tamalez, proiektua geldirik dago gaur egun. Dena den, Urolako Nafar Zuztarrak taldekoek bultzadatxo bat eman nahi izan diogu ideia zoragarri horri, bideo hau argitaratuz. Ea guztion artean lortzen dugun proiektu hori aurrera ateratzea. Eta behin amesten hasita, nork daki, agian, egunen batean, benetako berreraikuntza egitea ere lortuko dugu.

Joseba Eizagirre, Urolako Nafar Zuztarrak elkartearen izenean

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

ATA jartzen duen inskripzioa, gainean gurutzea duena, agertu da Iruña-Veleiako harresian

Duela gutxi, bistaratuta dagoen I-Vko harresi zatia garbitu dute presiozkoa hondar-txorroa erabiliz, eta ate nagusitik ez oso urrun, ATA idazkia agertu da harlauza batean, gainean gurutze bat duena. Gogoratu dozena bat aldiz agertzen dela ATA grafito eztabaidatuetan, bere esanahia aita delarik ziurrenik, kristauen jainko aita, hain zuzen. Beste froga bat gehiago faltsutzat jotako grafitoen benetakotasunaren alde. Badirudi betidanik egon dela hor, aztarnategia aspalditik ezagutzen dutenek beti hor ikusi dutela diote, baina ez zaiola inportantziarik eman. Egia esan, azken hamabi urtean sarri pasatu gara hormaren aurretik eta ez dugu ikusi, zikinak estalita zegoelako. Iruña-Veleia Martxan-eko kide bat izan zen konturatzen lehena, duela pare bat hilabete.

Hemen klik eginda ikus daiteke talde honek inskripzioaz Independentea.eus-en argitaratu duen artikulua.

Iruña-Veleia

Kategoriak Sailkatugabeak | Iruzkin 1

Iruña-Veleiako jaia uztailaren 3an, Iruña-Veleia Martxan-en eskutik

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

Sardinia.eus bloga jaio da

2017an argitaratu genuen Euskararen aztarnak Sardinian liburua (Pamiela) eta 2021ean  Euskararen ustezko kidetasunak Italian eta Korsikan  argitaletxe berean. Beste pauso bat eman nahi dugu sardinia.eus izeneko blog honekin. Paperak dituen mugez jabetuta, sarea erabiltzea pentsatu dugu gai hauetan interesatuak gaudenon artean informazioa zabaltzeko eta trukatzeko.

Edukiak

Blogaren izenburuak adierazten duen bezala, Sardinia eta Euskal Herriaren arteko harremana izango da blogaren ardatza, zehazkiago, paleosardinieraren eta euskeraren artekoa. Eta maila berean, bigarren liburuko gaia, hau da, Euskal Herria eta Korsika – Alpeak – Italia. Baina ez gara bi esparru hauetara mugatuko. Euskeraren antzinatearekin eta historiarekin (batez ere antzinakoarekin) zerikusia duen orok izan dezake lekua blogean. Hizkuntza izango da ardatza, baina ez dira horregatik baztertuko beste ezagutza-arlo batzuk: Historia, Arkeologia, Genetika, Antropologia…

Poliki-poliki, ezarriaz joango gara edukiak: aipaturiko bi liburuen pasarteak, argazkiak, mapak, toponimia-zerrendak, etab. Blogaren jarraitzaileen ekarpenak ere, interesgarriak direnean, jarriko dira ikusgai.

Hizkuntzak

Bloga euskeraz izango da nagusiki, baina beste hizkuntza batzuetan eginiko ekarpenak ere onartuko dira. Euskerarik ez dakien jendearen parte-hartzea bultzatu nahi dugu. Bereziki interesgarriak izan litezke italieraz egindakoak, gaur hizkuntza hori nagusi den eremu geografikoan kokatzen baita aztergaiaren alor nagusia. Ingelesa, gaztelera, frantsesa, katalana… izan daitezke beste hizkuntza batzuk. Nolanahi ere, itzulpen automatiko zerbitzu erosoa erantsi diogu blogari, eta horrek asko erraztuko du hizkuntza ezberdinen presentzia eta blogarien arteko harremana.

Biblioteka

Blogaren gaiei zuzenean edo zeharka lotutako liburu eta artikuluen biblioteka ere izan nahi du atari honek. Horretarako, gure ordenagailuetara jaitsi daitezkeen pdf-ak ezarriko ditugu blogaren biltegian, eta pdf-ak ezinezko direnean linkak bilatzen saiatuko gara. Behin baino gehiagotan erreferentzia bibliografiko soila ematera mugatu beharko dugu.

Eztabaida-foroa

Eztabaida-foroa ere izan nahi du blogak. Eztabaida sosegatua eta begirunetsua, deskalifikaziorik eta irainik gabea. Horretarako, jarraitzaileek beren izen-abizenez sinatu beharko dituzte iruzkinak eta ekarpenak, ez da ezizenik edo nickik onartuko. Bakoitzak bere esanen eta iritzien jabe izan behar du.

Kategoriak Sailkatugabeak | Iruzkin 1

Zeramika gainean egindako milaka grafito aurkitu dituzte Egipto iparraldean

Frantsesezko sciencesetavenir webgunean irakurri daitekeenez, 15.000 grafito baino gehiago aurkitu dituzte antzinako Athribis hirian, Sohag hiritik hurbil. Garai Ptolomeikokoak dira, II K.a. eta II K.o. bitartekoak, gutxi gorabehera. Tinta beltzez edo ilintiz eginda daude idatziak eta marrazkiak. Arkeologoen arabera, horietako asko eskola-umeek eginak izan daitezke. Xehetasun eta argazkia gehiago ezagutu arte itxaron beharko da, baina ematen du zenbait paralelismo egon daitekeela Iruña-Veleiako grafitoekin: zeramika puxketen erabilera masiboa, eskola-umeak izatea askoren egileak, etab. Hori bai, hemen tintaz edo ilintiz daude eginak, eta I-Vn, berriz, grabatuta. Bestalde, ezin da ahaztu Arabako hirian gai egipiziarrak agertzen direla hainbat ostrakatan.

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

2008ko azaroak 19. Hiru elkartek sinatutako agiria egun lotsagarri haren hamahirugarren urteurrenean

Azaroaren 19a, IRUÑA-VELEIAren Eguna

Iruña-Veleia Arabako Foru Aldundiaren jabetzako aztarnategi arkeologikoa da. 2002az geroztik Lurmen S.L. enpresari esleitu zion induskatzeko, zuzendari Eliseo Gil zelarik. 2005 eta 2006an ezohiko grafitoak zeuzkaten piezak agertu ziren: irudiak, hieroglifoak, latinezko, grekozko eta euskarazko testuak.

Ezustea, batetik eta zalantza ulergarriak, bestetik, 2008an Aldundiak “Batzorde Zientifiko Aholkularia” eratu zuen. Bere azken bilera 2008ko azaroaren 19an egin zen. Amaitu eta minutu batzuetara, Aldundiak talde arkeologikoari “gaizki kudeatutako proiektu arkeologiko bat” egin izana leporatu zion eta aztarnategitik kanporatu zuen, nahiz eta bi txosten bakarrik jasoak zituen (beste hamarrak egun edo aste batzuk beranduago sartuko ziren); bilerakide guztien adostasunik gabe, gehiengorik gabe, eztabaidarik gabe, inork frogarik aurkeztu gabe, teoriak eta iritziak bakarrik. Aldi berean, hedabide-kanpaina bat hasi zen aurkikuntzari eta talde arkeologikoari izen ona kentzeko asmoz, faltsutzeaz hitz eginez etengabe, inolako frogarik gabe, zenbaiten titulu politiko edo akademikoetan oinarrituta soilik.

Eta Aldundiak, arazoari irtenbidea bilatzeko, grafitoak noiz grabatu diren zehazteko laborategi zientifikoetara jo beharrean (beste guztietan egiten den bezala), Eliseo Gilen aurkako salaketa jarri zuen epaitegian, 2009an.

Hamaika urte iraun zuen ikerketa judizialak eta 2020an egin zen ahozko epaiketa. Epaiak Eliseo Gil kondenatu zuen. Eliseo Gilek Araba Herrialdeko Auzitegian helegitea aurkeztu zuen, baina auzitegi honek atzera bota zuen 2021ean.

Eliseo Gilek Auzitegi Konstituzionalean babes-helegitea aurkeztu du “bere eskubide konstituzionalak eta babes judizial eraginkorraren eskubidea urratu direlako“. Hona hemen Eliseo Gilek eta aurkitutako grafitoek Arabako epaitegietan jasan duten defentsa-gabeziaren adibide batzuk.

Epaitegiak ez zuen egin aurkikuntzen zaintza judiziala: aztarnategia ez zen inoiz zigilatu eta aurkikuntzak ez ziren inoiz auzitegiaren esku egon, beti salatariaren (Aldundiaren) arkeologia-museoan egon dira. Horrela, 2012an instrukzio-epaitegiak Espainiako Kultur Ondarearen Erakundeari aditu-txostena eskatu eta aztertzeko hogeita hemeretzi pieza eman zizkionean, horietatik zortzi beste bi laborategiren eskuetan egonak ziren aurretik, 2008 eta 2009an, baina epaitegiak ez zekien, zaintzarik gauzatzen ez zuelako. Aipatutako txostenean oinarrituta, epailearen sententziak hogeita hamazortzi pieza manipulatu zirela adierazten du, horietatik zazpi lehenago beste bi laborategi horien eskuetan egondakoak.


2020an, ahozko epaiketan, arkeologia-museoko bi zaharberritzailek zera testigatu zuten: “Iruñako zeramikazko kutxak gure zerbitzura sartu ziren garbitzeko, eta garbitzen hasi ginen. Hogei bat kutxa ziren. Bigarren kaxa garbitzen ari ginela mokoan adartxo bat zuen hegazti bat agertu zen zeramika batean. Aurrez, grafitoren bat agertuz gero museoari berri emateko ohartarazi ziguten, eta horrela egin genuen. Piezak hartu zituzten. Ez ditugu berriro ikusi ez garbituak ez garbitu gabeak”. Epaitegiak ez zuen testigantza hori jaso ere egin, sententzian ez baitira kutxa horiek aipatu ere egiten. Epaileak aukera izan zuen kutxa horiek eskatzeko, garbitu gabeko piezak aztarnategitik irten zirenean bezala egongo baitziren.

Bestalde, epaiak hauxe aitortzen du, “ez da behar bezala frogatu berak [Eliseo Gilek] grafitoak bere eskuz egin zituenik”, eta hainbat aldiz errepikatzen du: “berak [Eliseo Gilek] edo bitartekoen bitartez egin zituela”. Hortaz, epaiak berak Eliseo Gil errugabea dela adierazten du, “behar bezala frogatu gabe” berak ez zuelako grafitorik egin, ezta “bitartekoen bitartez”; existitzen ez direlako, ez direlako identifikatu, hamaika urtean inor auzipetu edo deklaratzera deitu ez dutelako, ezta  “bitarteko” asmatu berri horiek bilatzen saiatu ere. Baina epaiak Eliseo Gil kondenatu zuen.

Eliseo Gilek helegitea aurkeztu zuen Araba Herrialdeko Auzitegian, eta honek gaitzetsi eta epailearen sententzia mantendu zuen egitate “frogatuak” direla esanez. Auzitegiak ere ez zituen zaharberritzaileen epaiketako testigantzak behar bezala entzun, ezta epailearen epaia behar bezala irakurri ere.

Herrialdeko Auzitegiak hauxe argudiatu zuen: “objektuen ardura Aldundiak bakarrik har zezakeela eta hartu behar zuela, auziaren Instruktorearen kontrolpean“, “instruktorearen kontrolik” ez zegoela begi bistakoa denean,  pieza batzuk beste laborategi batzuetan egon zirelako, Eliseo Gil salatzeko balio izango zuen aditu-txostena burutu aurretik.

Aurkikuntzak zaintza judizialaren menpe egon beharrean “auzi-jartzailearen” eskuetan egotea,  honelaxe defendatzen zuen auzitegiak: “ez dago arrazoi jakinik aurkikuntza batzuk amarruz gutxiesten saiatzeko. Auzi-jartzailearentzat ez zen ezer pozgarriagorik izango benetakotasun hori berrestea baino, Iruña-Veleiako aztarnategia leku erakargarri bikaina bihurtuko zuelako herrialdearentzat”. Argudio hau iritzi pertsonal hutsa da, eta sinesgaitza: norbaitek kereila jartzen badu irabazi nahi duelako da, horixe du “pozgarriena” harentzat, horretarako aurkeztu du. Aldundiak benetakotasuna nahi izan balu, laborategi zientifiko serioetara joko zukeen (beste guztietan egiten denez), auzitegian korapilatu beharrean.

Itxaron izatekoa da Auzitegi Konstituzionalak Eliseo Gilen babes eskeko helegitea onartzea eta behar bezala irakurtzea eta entzutea.

___

Gontzal Fontaneda, SOS Iruña-Veleia, Iruña-Veleia Martxan eta Martin Txipia elkarteen izenean

19 de noviembre, día de IRUÑA-VELEIA

Iruña-Veleia es un yacimiento arqueológico de la Diputación Foral de Álava. Desde 2002 estaba cedido para su excavación a la empresa Lurmen S.L. cuyo codirector es Eliseo Gil. En 2005 y 2006 aparecieron piezas con unos grafitos excepcionales: figuras, jeroglíficos, textos en latín, en griego y en euskera.

Ante la sorpresa y las comprensibles dudas, en 2008 la Diputación formó la llamada “Comisión Científica Asesora”. Su última reunión se celebró el 19 de noviembre de 2008 y, minutos después de finalizar, la Diputación acusó al equipo arqueológico de desarrollar “un proyecto arqueológico mal llevado” y lo expulsó del yacimiento con solo dos informes recibidos (los otros diez entrarían días y hasta semanas más tarde), sin unanimidad ni mayoría y ni debate siquiera, sin que nadie hubiera presentado una sola prueba, solo teorías y opiniones. Al mismo tiempo dio comienzo una campaña mediática de desprestigio de los hallazgos y del equipo arqueológico hablando constantemente de falsificación sin ninguna prueba, simplemente apoyándose en sus titulaciones políticas o académicas.

Y después la Diputación, en vez de buscar la solución al problema acudiendo a laboratorios científicos que diriman en qué época se han grabado los grafitos (como se hace en todos los demás casos), presentó en 2009 en el Juzgado una querella contra Eliseo Gil.

La instrucción judicial duró once años y en 2020 se celebró el juicio oral, y la sentencia condenó a Eliseo Gil. Éste presentó un recurso de apelación ante la Audiencia Provincial de Álava, que fue desestimado en su sentencia de 2021.

Eliseo Gil ha presentado recurso de amparo ante el Tribunal Constitucional por haberse “vulnerado sus derechos constitucionales, concretamente el derecho a la tutela judicial efectiva”. He aquí unos ejemplos de la indefensión que Eliseo Gil y los grafitos hallados han sufrido en los juzgados de Álava.

El juzgado no ejerció la custodia judicial de los hallazgos: el yacimiento nunca estuvo precintado y los hallazgos nunca estuvieron bajo custodia del juzgado sino que siempre han permanecido en el museo de arqueología de la parte querellante, la Diputación. Precisamente por ello, cuando en 2012 el juzgado de instrucción pidió un informe pericial al Instituto del Patrimonio Cultural de España y le entregó treinta y nueve piezas para analizar, ocho de ellas habían estado con anterioridad en 2008 y 2009 en manos de dos laboratorios ajenos, pero el juzgado no tenía constancia de ello porque no ejercía la custodia. En base a ese informe la sentencia del juicio declara manipuladas treinta y ocho piezas, de las cuales siete habían estado con anterioridad en manos de esos dos laboratorios ajenos.

En 2020, en el juicio oral dos restauradoras del museo de arqueología testificaron que “en nuestro servicio entraron cajas de cerámicas de Iruña para ir limpiándolas, y empezamos a lavarlas. Había unas veinte cajas y cuando íbamos por la segunda, apareció el dibujo de una ave con una rama en el pico en una cerámica. Nos habían avisado que si aparecía algún grafito diéramos parte al museo, y fue lo que hicimos. Se llevaron las piezas. No hemos vuelto a verlas, ni las lavadas ni las sin lavar”. El juzgado no escuchó debidamente ese testimonio, porque en su sentencia no recogió la existencia de esas cajas ni reclamó su entrega, a pesar de que las piezas sin lavar podrían estar como recién salidas del yacimiento.

Por otro lado, la sentencia del juicio reconocía que “no ha resultado probado suficientemente que él mismo [Eliseo Gil] hubiera realizado de propia mano los grafitos contemporáneos”, pero repetía varias veces que los realizó “bien por sí o bien por medio de terceras personas” La propia sentencia, pues, demostraba que Eliseo Gil es inocente, porque no lo hizo él, ya que “no ha resultado probado suficientemente”, ni tampoco “por medio de terceras personas”, porque no existen, no están identificadas, en once años a nadie se ha procesado ni llamado a declarar ni siquiera se han buscado esas recién inventadas “terceras personas”. A pesar de ello, la sentencia condenó a Eliseo Gil.

Éste presentó un recurso de apelación ante la Audiencia Provincial de Álava, que lo desestimó manteniendo fundamentalmente la condena al aceptar los hechos “probados” de la sentencia del juicio. Tampoco escuchó debidamente los testimonios de las restauradoras en el juicio oral ni leyó debidamente la sentencia del juicio.

La Audiencia Provincial defendía que, “bajo control de la Instructora de la causa, solo la Diputación podía y debía hacerse cargo de los objetos”, siendo obvio que no hubo “control de la instructora” porque algunas piezas estuvieron en laboratorios ajenos antes del informe pericial que sirvió para culpar a Eliseo Gil.

Para defender que los hallazgos no estuvieran bajo custodia judicial sino en poder de la “parte querellante”, argumentó que “no se conocen razones para tratar de desacreditar con malas artes unos hallazgos. Nada habría sido más gratificante para la parte querellante que confirmar esa autenticidad, pues hubiera convertido el yacimiento de Iruña-Veleia en un foco de atracción excepcional para la provincia”. Este argumento es una mera opinión personal difícil de ser compartida: si alguien presenta una querella lo que pretende, lo “más gratificante”, es ganarla; para eso la ha presentado. Si la Diputación hubiera deseado la autenticidad, habría acudido (como se hace en todos los demás casos) a laboratorios científicos expertos en vez de enredar al juzgado.

Queda confiar en que el Tribunal Constitucional admita el recurso de amparo y lea y escuche debidamente.

___

Gontzal Fontaneda, en nombre de las asociaciones SOS Iruña-Veleia, Iruña-Veleia Martxan y Martin Txipia

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

Soriako hilarriak San Telmo Museoan, Donostian. Astearte honetan Eduardo Alfaroren hitzaldia

Azaroaren 13tik urtarrilaren 16ra arte egongo da zabalik Euskaltzaindiaren eta San Telmo Museoaren artean antolatu duten erakusketa. Eduardo Alfaro arkeologoak hitzaldia emango du astarte honetan (azaroak 16, 19:00): Costumbres romanas para la muerte en Tierras Altas de Soria. Huellas del euskera en epigrafía antigua. Duela urtebete Bergarako Laboratorium Museum-en egindako erakusketa bera da.

Notizia hedabideetan: Berria, Naiz, Noticias de Gipuzkoa, San Telmo Museoa

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

“Aritzu vs. Aritzu. O las falsas amistades (botánicas) entre vascos y sardos”, Alberto Santanaren predikua Facebook-en

Alberto Santana

14 de octubre a las 1:29  · ARITZU vs. ARITZU,O LAS FALSAS AMISTADES (BOTÁNICAS) ENTRE VASCOS Y SARDOS.—————————————-Mi compañera L. es sarda y mis dos hijos M. y N. son sardo-vascos. Yo mismo, si fuera posible, optaría por la doble ciudadanía de inmediato para reforzar aun más la unidad familiar. Somos una familia políglota y multicultural, y aunque a veces parezcamos un poco alocados no tenemos ningún problema de identidad.Recientemente hemos tenido que venir al pueblo, en Sardinia/Sardegna/Cerdeña, para resolver algunos trámites administrativos y, como hacemos desde hace décadas, hemos aprovechado para visitar otras localidades menos frecuentadas del entorno.Al entrar en Aritzu -un pueblo a 800 mts de altitud, situado en el corazón agreste de las montañas de la Barbagia- para asistir a la celebración de la fiesta anual de la castaña, no he podido evitar recordar que el nombre de este burgo es uno de los pilares fundamentales sobre los que se está construyendo en los últimos años la falsa teoría de la hermandad entre el euskera y la antigua lengua sarda. Aritzo, llamado también Aritzu por sus habitantes los “aritzinus”, es uno de los grandes trofeos que exhiben los partidarios de este nuevo mito vasco. La identidad formal del nombre del pueblo sardo con el nombre de la aldea de Aritzu, en la Ultzama navarra, y la aparente transparencia de su significado en euskera: (H)Aritz = Roble, identificable por cualquier principiante en el estudio de la lengua vasca moderna, hacen que resulte muy simple llegar a la conclusión de que, al menos en esta región de Sardinia, la población debía de hablar en euskera en alguna etapa del pasado y que aún se han conservado restos de nuestra lengua en cientos -miles, según los más apasionados- de topónimos sardos e incluso en muchas palabras de los dialectos vivos del sardo actual. La propuesta de hacer derivar el Aritzo sardo del Aritza euskaldun es tan simple que hasta la Wikipedia italiana se ha hecho eco de la misma. JARRAITZEN DU.

Hainbat erantzun jaso du:

Pilar Riaño: No solo Aritzu, teoria muy sensata

José Mari Llamosas: Alberto Santana cada vez que hablas sube el pan.

Fernado Pérez Laborda: Su ‘amigo’ Blasco Ferrer (reconocido lingüista internacional, algo que Santana está muy lejos de conseguir como historiador) aisló 60 lexemas (raíces con significado léxico) del paleosardo que vinculaba directamente con el euskera. Todos estos lexemas deben ser también ‘falsos amigos’. Lo primero, la relación entre ambas lenguas no es ‘exclusiva’ de Blasco Ferrer, véase sino Hübner 1860, Schuchardt 1884, Trombetti 1902, Obermaier 1913, Lafon 1923, Bertoldi 1931, Wagner 1950, Hubschmidt 1953, Paulis 1987, Villar 1995, Arnáiz 1998, Koch 2013. Lo segundo, esta ‘rocambolesca migración’ está amparada por los genetistas. Ya que los historiadores pueden opinar de lingüística, pues también los genetistas, digo yo… y son varios los que encuentran una fuerte relación entre ambos pueblos: Piazza 1988, Lazaridis et al. 2013, Lalueza-Fox 2014, Günther et al. 2015, Eneko Iriarte 2021. Ah, y por último, mi tatarabuela era sarda y se apellidaba Murguia. Otra falsa amiga.

Beste hari batean, norbaitek La Nuova Sardegna egunkariko link hau erantsi dio: “Quel filo che lega i sardi con i baschi”

Egunkari honek berak argitaratu zuen Paolo Francalacci genetistaren iritzia: “Il genetista conferma i origini comuni tra i sardi i baschi”.

Hari beretik, genetista honen artikulua agertu zen Berrian eta Garan

¿Euskera y paleosardo, lenguas hermanas? liburuaren gaztelerazko laburpena: Hemen klik eginda aurkitu eta jaitsi daiteke.


Kategoriak Sailkatugabeak | Iruzkin 1

Borja Ariztimuño filologoaren txio sinpatikoa Euskadi Irratiko elkarrizketaren harira

ˈborxa aˈɾis̻tĩmũˌɲõ {tho/berori}@protoeuskaldun . Txioa. Ba gaur Elexpururi Euskadi Irratiko Amarauna saioan egindako elkarrizketa entzun dut eta ez dakit barre ala negar egin, eta sumindu. Zenbat astakeria eta ze merke… (ez dut fokua kazetariengan jarriko, nahiz eta haiek ere baduten, beste gai batzuetan bezala, ardura pixka bat) 3 oct. 2021·

Elkarrizketa honetaz ari da: Euskadi Irratian (2:12:00tik aurrera). Eta azpian 14 segunduko korte bat jarri du 15 minutuko elkarrizketa honetatik aterea: Goiena Telebistan

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina