Tag Archives: intxorta

Militarrak lotsabako-lotsabako etorri dira herrira

by arantzabal

Lotsabako-lotsabako eta egun seinalatuan egin dute bisita. Autobuskada bat goizeko 06:30ean heldu da San Romanera, Bizkaiakin daukagun muga ingurura. Handik Elgetako erdigunera, kataira, hau da, Elgetako kultura etxeko arkura etorri dira arma eta guzti.

Memoria aldarrikatu genuen domeka honetan, kolore askotako politikari eta pertsonak batu ginen orain 75 urteko sarraski justifikaezina salatzeko, errespetua eskatzeko, oroimena eta kalte ordainak eskatzeko. Zein da erantzuna? ba berdez jantzitako armatuek maniobrak egitea. Fan Intxortatik, fan Elgetatik.

Goienak albistea egin du:

Urteurrena asteburuan: duela 75 urte, gelditu zituzten Francoren tropak Elgetan

by arantzabal

75 urte bete dira Elgetako frontea ezarri zela. Gudari eta
milizianoek zazpi hilabetez gelditu zituzten Francoren tropak
Intxortan. Elgetako Udalak eta Intxorta 1937 kultura elkarteko kideek ez
dute Espainiako gerrako pasarte hori oharkabean pasatzerik nahi ezta elgetarrok ere.
Urteurrena gogora ekartzeko ekitaldiak gertatu dira domekarako.

Zure nabigatzaileak ezditu iframeak onartzen.

Egitaraua

09:30ean kanpai eta etxafuego hotsa izango da Elgetan; 10:00etan
hasita Intxorta 1937 kultura elkarteko kideen eskutik bisita gidatu
berezia Intxortako ibilbidean. Eta ostean, Gerra zibileko harrera gunea bisitatzeko aukera.

Ekitaldi nagusia 12:00etan egingo dute Intxortako Atean. Jarraian,
martxa egingo da Elgetara “Egia, justizia eta kalte-ordaina zauriak
ixteko, askatasunez bizitzeko” lemapean.

Manuel Iturrioz. Borrokalari baten bizipenak (Iturriotz, Joxemari. Alberdania. Irun, 2011) liburutik atera dugu pasarte hau ordukoak gogoratuz:

Gero egun batzuetako atsedena eman ziguten. Errusia
batailoiaren kuartelean pasa genuen, Bilboko Atxuriko eskoletan, eta
handik Elorriora joan ginen. Egun haietan ni kapitain izendatu ninduten
eta Julian Erdozia teniente. Elorriotik Elgetako frentera atera ginen,
Intxorta mendira, Martiartu, Larrañaga, Saseta eta beste batailoi batzuk
indartzera, etsaiak eraso izugarria prestatu baitzuen Bergaratik
etengabe tiro egiten zuten 80 hegazkin eta 156 kanoirekin. Goiko aldean
Santa Kruzen garaiko gotorlekuak zeuden eta berak idatzitakoak
harkaitzetan. Ondo samar gorortua zegoen, baina Deskarga gainaldean
kanoi bat jarri zuten, beti haitzari jotzen ziona, eta tonaka ateratzen
ziren harriek hegazkinek baino hil-zauritu gehiago eragiten zizkiguten.
Aste hura kalbario bat izan zen egunero erasotzen ziguten hegazkin,
artilleria eta infanteriarekin, baina eraso guztiak bota genituen atzera
eta hil-zauritu mordoxka egin genizkien. Ikusi zutenean gure frentea
ezin zutela urratu, Karraskainetik eraso ziguten eta gutako franko hil
zituzten, tartean Arregi izeneko mikelete bat, eta hildakoak eramateko
gaizki samar ibili ginen batzuek bi egun edo gehiago zeramatzatelako
hilik. Azkenean iritsi zen gaua eta arnasa hartzeko unea, baina gero
Karraskainetik Abadiño aldera sartu ziren eta tristura handiarekin utzi
egin behar izan genuen Intxorta, Elgeta gainean dagoen mendia,
Gipuzkoako azken herria.

Gerra guztiak dira krudelak, eta hori ongi erakutsi
zuten Elgetan, urte askoren buruan jakin baitzen zenbaterainoko
ankerkeria erakutsi zuten jendea bortxatuz eta fusilatuz. Baina Sosota
baserriko alabak eraman zuen parterik txarrena, bortxatu ondoren bere
aurrean akabatu baitzituzten bere gurasoak. Gehiago ezin zioten egin”.

Elgetarrok badakigu “Sosota” baserria idazten den lekuan Sesto baserria behar lukeela, edo zuzenago Sesto Gain. Baserriko krimena, haren lekuko eta biktima izandako Anttoni Telleriak kontatu zuen 2003an (Anttoni 2007an hil zen).

Lubakixetatik sakuak eruan dittue!!!!

by arantzabal

Halakoik!!!!!!!  Asentziotik lapurtu dabe egurrezko mahai haundi bat. Etxeko-jardiñen baten egongo da… eta seguru ez dagola urrin-urrin. Motozerriakin etorri egin bihar da eta hori kamioneta batera kargau, e? en fin.

Baiña aluzinantiena izan da sakuak harrapatziana. Zer eta lubakixetako sakuak eruan dittue! Lurrakin beteta daren sakuak!. Nora? zertarako? auskalo! Bide ertzeko saku batzuk dira jausi diranak lubaki barrura eta eruan dittuenak be bai batzuk, antza. Erretratu honetan zerenak, esaterako:
IMG_3280
Baiña ikusi dozuez Bilbo aldeko eurixetan zelako sakuak erabilli dittuen ura ez sartzeko garajietara? Ikusi dittuzue telebistako irudixak?  Ba horixe! Gerran be halaxe izan zan: Intxortatik errekurtsuak eruan zittuen zertara eta desastre bat izan zan burdiñazko gerrikua egittera. Orduko 50 milloi pezeta kostatu zan gerrikuoi. Urak eusteko sakuak eruan dittuela egixa bada duan eruan dittue oinguan, harrapauta!

GPS-a hartu eta gerra zibileko lubakietatik buelta

by arantzabal

panelak
Bariku arratsalde polita pasatu dugu. Espaloian elkartu gara eta mapa bat marraztu dugu ia begiz ondo markatzen genuen ordenagailuan geneukan mapan…

Gero, segituan, GPS-a hartu eta ibilbidea egitera. Gari eta Mikelekin egin daitezke ibilaldi hau eta beste hamaika. Lagunarteko komentarioan joan gara Intxortarantz. Bidean informazio panel guztiak markatu ditugu, iturriren bat edo beste ere bai, baita Beldarrainen monumentua eta Elgetan hil zituztenen omenez dagoen Salbadorreko harria ere.

Ibilbidean badago paisaiarekin gozatzea. Horren adibide bat hemen:
IMG_3286
Edo eguarbitza atzean ikusten den hau…
IMG_3285

Eta bariku arratsaldeko buelta hau zertarako? Ikusiko ditugu emaitzak aurrerago, baina hasteko, openstreetmap.com osatzen goaz.

Lubakiak non dauden ere markatu dugu, gudagunea, faxistak non, non eutsi zituzten golpistak gudariek, belgikarraren postua, zig-zag erako lubakiak, Beldarrain zegoen lekua, babesguneak, parepetoa…
IMG_3279

Esandakoa, atsalde polita eta emankorra. Eskerrik asko Gari eta Mikel. Intxortako ibilbidea markatuta.

Intxortatik Euskal Herrira

by arantzabal

Elgetako Espaloia kafe antzokia
2010ko maiatzaren 23an

– egunon Iban… zelan doaz gauzak?

– Ez dok asteburu lasaixa izan. Atzo goizeko 03:00ak arte bideuaren
formatua zala-eta burrukan. Gaur goizian 09:00etatik idatzi batzuk
egitten, harreraguneko kontrol guztia daroian ordenagailua izorratuta…
baiña denboraz larri bagabiz be etarako juau. Donostiatik jatok
informatikarixa, laster helduko dok.

-Aste osoa holango izan dok. Azken baten, herri txikiak gaztetxe
handiak dira guretzat. Baina ikusten da gauzak aurrera ataratzeko
gogoa. Jende askok egin jok lana, eta emaitza hemen ikusikok,
laburbilduta. Eguraldiak be laguntzen jok, eta eguna bikaina izangok,
ikusikok. Joseba Tapia laster etorrikok, jendea be hasi dok hurbiltzen,
Espaloia txukun txukun jauk, eta Harrera gunea itzela. Non jauk alkatea?

– Bai bai, ez juat sekula horretan pentsau, baiña hau gaztetxe
haundi bat dok bai. Edurne, Oxel, Josuren, Juan Ramon, Iban… atzo
gabekua izan zuan elkalaneko erakustaldi bat. Herri txikixaguetan
ikusten dok posible dala. Alkatia ETB-kuekin juan dok. Ez dok bape
erreza izan harentzako be. Ordu askoko lana jaok atzian, ikusten ez dan
lana eta Edurne eta bixen artian ondo eruan juek kontua. Eskertzekua
herrittarron aldetik.
Hemen jatok Maria Jesus Aranburu be.

-Sarritan ez dozak ikusiko kotxe ofizialak antzoki atarian, barruraino sartu dozak. Aurkezpenak eta hire kontu Iban.

– Bai, ezagutzen juat. Oso osoko andria dok. Oxel etorri bittartian
nere kontu. Luntxera bideratuko jittuau hemendik aurrera datozen OPI
guztiak. Klaro, lehenengo tabakaleraz galdetuko jotsau. Hor jaok hor
anabasia, Odonekin…

-Hi, hor jatok Tapia be, trikitilaria… beragana najoak. Frogatxo bat
egin, eta dana prest. Aulki guztiak prest jauzak, luntxera be hurbildu
da jentia, itxikok haut. Aurkezlea nor dan esan beharko dostek, etzoat
ezagutzen Maider eta.

– Bai, oin kultura teknikarixa dok Bergaran, baiña GOITB-ko
informatibuetako aurpegi izan zuan denbora luzian. Oso ondo egingo jok.
Gaiñera ona dok beti igualok ez agertzia lehenengo lerruan.

-Hi ba dana prest jauk. Probak, pantaila, jendea, hi jezarri hadi
hor, neure ondoan. Lehen lerroan jauzak Elgetako udaleko ordezkari
guztiak, Diputaziñokoa, 37an hildakoen senideak, jende nagusia, Kafe
Antzokian Euskal Herri osotik heldutako jendea. Egun hau historikoa
dok, hemen zeozer hasten dala iruditzen jatek.

– Bai, hasieria baiño ez dok. Animo, Maiderrekin geratu gazen moduan
bera hasiko dok eta gero dokumentala. Ikusiko dok txulo-txulo geratu
dala. 3D-n eginddako zati batzuk, bonba zaratak… baiña batez be
lekukuak. Lekukuena demasa dok, hori behin ikusi eta gero ez dok
ahazten. Ohera be kontu horretxekin juango gaittuk, ikusiko dok. .

(Hasi da ekitaldia. Maider Osa aurkezle. Eta bideo proiekzioa hasi da)

Hori Bittor Garai dok. Asko ez dala etara jittuen basarri ondotik bost lagunen gorpuak. Isiltasuna demasa dok. Ikusi eta ez galdu aukerarik lekuko hau entzuteko, ointxe jatok Antoni Teilleriarena.
Ez dok denbora asko hil dala eta gustora biziko leukek berak be hau
egunau… Bere ikurriña jarri juau erakusketan. Lagaik momentu baten
twitteatzeia eta segi bideuai.

-Bideoa polita dok, gerra garaiko argazkiak, kontakizun historikoa,
hura bizi izandakoen testigantzak, 3D animazioa, eta Euskal Herriko
historiaren zati bat… orain arte inoiz kontatu ez zaigun moduan, eta
euskaraz.


Argazkiak.org | Elgetako gudariak © cc-by-sa: gaztelumendi

– Tapi, ezagutzen dok narratzaillian ahotsa? Ines Osinagarena dok, Gosekua.
Patxi, esan bihar jotset danak batera igotzeko gero taulara, berba egin
bihar daben danak batera. Bideua amaittutakuan Tapiaren txanda, pare
bat kantu Agur, Intxorta maite diskokuak.

-Aupa Tapi, amaitu dok dokumentala. Oin dok hire txanda.

– Honek kantuok ez dittuk izango jende multzo haundixendako, baiña
ederrak dittuk, oso ederrak. Haudixa dok Tapia. Oso kantu pare ona
aukeratu jittuk. 5 banderak kantua joten zebillen bittartian igo izana
be ondo. Kolore asko batera. Ondo. Lopategiren “Gaur hirurogei urte
bezela” kantau jok, politta.

-Eta eskenatoki gainean Intxorta 1937
elkarteko Garai, Elgetako alkate Oxel Erostarbe, ANVko zinegotzi Edurne
Alberdi eta Diputazioko ordezkari Maria Jesus Aranburu. Lau buru,
kolore ugari, bi andrazko eta bi gizonezko. Hobeto ezin.

– Danak ibili dittuk ondo, bakoitzak 3 minutu jauzkan, baiña betiko
letxe luzatu… Ondo egon dittuk, hala eta be. Bereziki ondo ikusi juat
gaur Aranburu. Esandakuak eta esandako modua be gustau jatazik.

-Hemen esandako guztiak sinatzen ditut nik. Frente Popularra emoten
jok honek. Jeltzaleak, gorriak, anvkoak eta alkatea akorduan. Barriro
be etorkozak Elgetara faxistak….

– Hauxe dok herri txikixetatik gustatzen jatana. Bakoitzak jaukak
bere errena, baiña batuta egin bihar danian batu eta egin egitten dok.
Baitta antxitxika egin bihar bada be. Hau amaitzen jaok, Tapi berriro
taulara.

-Eta Tapiari egindako txaloak, ez dozak debaldekoak. Barriro be hasiko jaku kalabazia! alai amaitu ditu gerrako ibilerak, agur Intxorta maite diskoa egin zuen trikitilariak. Orain autobusetara joak jendea, Ibilbide tematikoari ekiteko, trintxera eta lubakiak bisitatzera.

– Autobuskadia beteta. Ni bigarrenan zain geratzen nok. Hik igo
megafono hori. Han joiazak Aldundiko auto ofizialian ANV, EAJ eta
Aralar, ordezkatuta. Euzki begixan jaok Asentzio.

-Intxorta 1937ko ordezkariak euskaraz eta gaztelaniaz jabizek
gerrako kontuak aitatzen. Lubakietatik sartu dok jendea, duela 70 urte
baino gehiago dituzten lubakiak. Lurrak ez ditu berdindu, historia
ahazten saiatu dan arren. Intxorta magalean, 36 eta 37ko estrategiak
entzuten. Garaiok ez dira horrenbeste aldatu. Lubakiak beste batzuk
dira orain.

Argazkiak.org | Intxortako lubakiak © cc-by-sa: goioarana

– Egun ederrak urten jok. Gaur “La Belga” metrailladoriaren lekura
ez juatia gomentatu jotset Intxorta e1936-37 elkartekuei eta
udaletxekuei. Hori beste egun baterako ze 14:00ak pasau dittuk…
Intxortako interesguniak hobeto seiñalizatzia falta jakuk, ibilbidia openstreetmap-etik
hartzia, harreragunia zer dan ikastola eta eskola guztiei esan biharko
jotseu, baitta interes minimua euki leikenai eta interesoi sortu
geinken guztiai be… Hasi dok bigarren etapia.

-Hi, nik ondiño etzoat ezer hartu. Egarri nok, eta tapiatarrak be
etxera joan dituk honezkero. Bazkaltzeko planik bajauk ala? Antzokia be
beteta jauk baserritarrez, euren urteroko bazkaria dok ala?

– A! uste najuan Tapiakin-eta bazkaltzeko hintzala. Hori esan
jostek. Guk gero kontzertu bat jakau Espaloian Or2tan eta Grupo San
Juan Atxabaltarrak. Hori bai, gaur goizago ohera. Ez, ez juat
konkistadoria zein dan jakingo ezta Lost-ena ikusteko jaikiko be.
Gaurkua ondo urtetzia oso garrantzitsua zuan eta urten jok.
Errebentauta najaok, baiña merezi izan jok.

-Niretzat be, lanean hasteko aitzakia ona izan dok. Orain bajakiat
non eta zertan ibiliko noken. Hasiera ona, lana ugari, baina ekipoa be
bajauk inguruan… eta ez dok gitxi. Esan duet, herri txikiak gaztetxe
handiak dozak. Jarraituko joau, eztok?

::::::::::::::::::::::::: :::::::::::::::::::::::: :::::::::::

Patxi Gaztelumendik eta Iban Arantzabalek, dokumentu konpartitu batean idatzitako kronHika. Berbaz, nork bere lubakitik. Bere lantokitik. Bere pantailatik. Bere euskalkitik, bere ahotik eta blogetik.

Gerra zibileko biktimei omenaldia Elgetan

by arantzabal

DSCN1515

Apirilaren 24an jausi zen Elgetako frontea, eta urteurrena baliatu du herriak omenaldia egiteko. Hainbat lagunek egin dugu ibilalditxoa eta omenaldi xumea egin zaie, urtero-urtero errepikatuko den omenalditxoa. (Argazki gehiago)

Gerra zibilean faxistek hil eta eraso zituzten elgetarrei egindako omenaldia izan da. Herritik Asentzioko Intxortako Aterainoko ibilbidea egin dugu eta bidean, bi lore eskaintza izan dira: bata Salbadorreko monumentuan eta bestea Intxortako Atean.

Harreragunea Espaloia Kafe Antzokian

Maiatza amaieran zabalduko da harreragunea Espaloian.
36k hainbat materialarekin erakusketa egongo da eta hortik hasiko da ibilbidetxo bat Intxortako atera, trintxerak ikustera, Belgikarrak ametrailadorekin egon ziren lekua… Eta harreragunean proiektu oso inportante bat ere jarri da martxan: “Izen guztiak aurpegi guztiak”.

Materiala

Zentzu horretan herritarrei zein gerrateko materiala izan dezaketen lagunei deia egin zaie etxean garai hartako materialik edukiz gero eta erakusketan ikusgai ipintzea gura izanez gero bertaratu eta jakinarazteko.

Merezitako omenaldia gudari eta milizianoei

by arantzabal

Gudariak, zibilak, eta baita haien senide eta lagunak ere elkartu gara Intxortako atea-n, Asentzion (Elgeta). Deialdia  egin zuten Elgetako Udalak,
Intxorta 1937 elkarteak eta Lau Haizetara Gogoan taldeak. Ehunka lagunek erantzun diote deiari. Argazki galeria bat jarraian eta baita bi kanta ere bideoan.

Niña Republicana, A las Barricadas eta Eusko Gudariak kantatu dugu Andoaingo talde errepublikanoak lagunduta. Gudarien hitzak, herriko alkatearenak, bertsolaria, Internazionala Arrasateko soka taldearekin… Egun polita eta gogoan edukitzeko horietakoa.

Eta Eusko Gudariak ere bai…:

Zeiñek ordaintzen dau hau?

by arantzabal

Intxortako atia pinttau zebela etara neban aurreko mezu baten. Ez dot gustoko  graftitigintza modu hau. Estilo kontu bat be izango da, seguruen.

Gaur eguardixan ikusi dittut lagun bi pintorien lana kendu guran. Telefonua etara, erretratu hau egin eta berbetan be egon naiz langilliekin. Egun pare bateko lana euko debela, ezin dabela esan zenbat kostauko dan baina makinarixa haundixa ekarri bihar izan dabela, presiñuan diharduela haria botatzen, gero likido bat gaiñetik…
IntxortakoAteaGarbitzen
Eta zeiñek ordainduko dau hau lanau? ba ez daukat garbi, baiña enterauko naiz.

Zuen herrixetan holakuak gertatzen diranian nundik ordaintzen da? zein zakutik?  herrittarron dirutik ordaintzen da?

Gure herrixa posturazalia da, auzua be bai

by arantzabal

Gustoren ikusi eta gogokuen doten posturetako bat bonboniana izan zan. Seguruenik barru-barrutik bizi izan giñualako kuadrilla guztiak. GOITBko lankidiek erreskatauta ordukua irudittan. Kazetari lanetan zein eta… 🙂 Ia animatzen dan besteren bat bonboniakin.

Gure kuadrillan egon dira gehixago: “ezetz Urbixara 35 minutuan” edo “baietz zuen kuadrillakuak baiño lehenago asto karreran”, edo “trontzan baietz zuek baiño bizkorrau moztu enborrok”, edo baietz ezer jan barik egon astebete, siropiakin bakarrik”, edo asko ez dala egin zeben mendi-antxitxiketaldixa: “Elgeta-Intxorta-Udalatx-Elgeta ibilbidia zeiñek lehenau”. Boteprontuan akordatzen jatazen batzuk baiño ez dira.

Gure herrixa eta baitta auzo izandakua be

Oin, barriz, 20 urte dala eginddako postura bat berriz egingo da, iraillak 6 betetzen dittuanian. Oingo astian betetzen dira 20 urte Uberako Kaxkajuai posturia irabazi zotsala Juan Martín Elexpuru Aiako erregiak (Uberatik Elgetara hiru aldiz ordubetian baietz eta ezetz). Eguenian, 19:00etan egin bihar dau berriz saiuoi. Oinguan postura barik, baiña Uberatarrren bat izango da epaille eta denpora-hartzaile. Ur-trago bat emotera gerturatu biharko dot, gutxienez.

Elexpuruk esaten daben moduan, “Badakik, hemen zoratuta eztagona, eztabelako nahi.”

Zelako inddarra daken posturek herrixa bizirik eusteko. Ezetz?