Kazetaritza da egiten utzi behar den ofizio bat, eta erraztu

Kazetariari lana errazten ez dion jende asko dago. Muturreko joerak dira batzuk; gero eta muturrerago goaz beste batzuetan ere.

Mundu mailan muturrekoa da egoera

Mundu mailako joera da, muturrekoa. Ukraniarrekin egiten ari diren sarraskian zenbat kazetari hil dituzten ikusi besterik ez dago. Ez dago eskubiderik Gazan egiten ari direnarentzat. Kazetaritza hizki larrietan egiten da horrelakoetan, eta gerra txikiagoak diruditen arren, kazetarienganako presioa egiten da tokikoetan ere. Gerra-kazetaritza ere deitu izan diot tokikoari, baina ez da balen kontrako txalekoz egiten. Hori bai, ez litzateke txalekoren bat txarra presioei muzin egiteko.

Puntu honetan aipatu nahi nuke Pablo Gonzalezekin egiten ari direnak ez duela ez buru ez hanka. Jasaten ari denak demokraziaren oinarrian egiten du tiro. Gertatzen ari denak ez gaitu herri moduan leku onean uzten, ezta ofizio-kide moduan ere. Beti geratzen da gehiago egin genezakeen zera hori…

Kazetariak presionatzen dituzte eta harriak sartu motxilan

Agintari “handien” eta handi-mandien soinura egiten da dantzan, sarriegi, mundu mailako gerrateetan; tokikoetan ere badago aginterik eta baita udalak agintekeriz kudeatzen dituen herri-ordezkaririk, nahiz eta horren irudia eman nahi ez izan. Beharbada, alderdi-ordezkariak direnak herri-ordezkari baino; batzuetan, herri zati baten ordezkariago-edo. Kazetariekin duten miramendu eskasa ez da demokraziaren parteko. Prentsaurrekoak gaiak ezkutatzeko ere egiten direla esatea ez da gezurra esatea. Hor, noski, kazetaritzaren partea ere badago, galderak egiteko nahikoa amorru barik egiten den kazetaritza tipoarena. Gaizki ofiziotik; gaizki herri ordezkaritzatik. Ondorioa da informaziorik eza herritarrek, ikus-entzun-irakurleek.

Komunikazio arduradunak

Sarritan ez dira lagungarri komunikazio arduradunak (ez denak; ez beti). Gehienetan alderdiaren kordakoak, soldata herritik jaso arren. Bestela balitz, hau da, alderdiak ordainduko balu lan hori ezin ezer leporatu. Tratua litzateke: helburuak alderdiak jarri; komunikazio langileak bete. Udaletan (baita beste administrazioetan) egiten duten lana ez da beti udalean gertatzen dena helaraztea herritarrei; harri-landuzko etxeetatik informazioa ateratzea dute helburu, baina neurtuta eta ez derrigor garden. Denborak neurtzen dituzte, ez zaizkie galderak gustatzen eta barrera bat dira herriaren langile diren gainontzeko teknikariena. Ez da normala kazetariak teknikariengana lasai asko jo eta informazioa ematea galarazita izatea komunikaziokoak (irakurri hemen alderdikoak). Komunikazio arduradunaren (ez derrigor komunikatzailea…) misioa da “ez dadila nire alkatea ipurdi-bistan geratu”. Hori lehenengo eta gero beste guztia. Komunikazioa alderdiarena da sarriegi, alkateak herriarenak direla presenteago behar lukeenean. Ez beti, baina gertatzen da udaletan zein goragoko administrazioetan edozein delarik alderdia. E do zein. Denak dira horrelakoak? esan dut lehen ere ezetz.

Komunikatu, ez informatu

Informazioa baino komunikazioa dago orain bogan. Kapaza da zinegotzi bat esateko: “guk sare sozialetatik egingo dugu komunikazioa eta gero zuek hortik jaso”. Benetan? Badago aldea udaletik komunikatzean edo hedabide batek egin behar duenaren artean. Egon behar luke, beti ez dagoen arren (ofiziotik badugu zer pentsatua). Gauzak daudenetan, udaletik komunikatzen direnek ez dute kontrasterik, ez dute dute izan nik akorduan dudan 20 urtetan. Testuingurua ere ez da jasotzen edota gaiek urtetan izan duen bilakaera ez da aintzat hartzen. Zer dira gero udaletako buletinak! Informazioa? Ez, herriko aurrekontuetatik ordaintzen den alderdiko komunikazioa sarriegitan! Zein da ustezko egitekoa? Alderdi honen udal-proiektu konkretu hau marabillosoa dela esatea: “gu bai onak”. Urtez urte doa joera okertzen, dena da gero eta marabillosoago ze sare sozialetan dena da cool eta guay. Dena da selfie. Eta Wikipediari kasu eginda, selfie definitzen da horrela: “Helburua norbere buruaren alderdirik ederrena erakustea da eta itxura kasuala erakutsi ohi dute, berez horretarako sortuak izanda ere”. Eta Pentsa, edukia (ez informazioa) sare sozialetatik bakarrik jasotzen duen gero eta jende gehiago dago… Badugu zer pentsatua ofiziotik. Eta zer pentsatua hizkuntza komunitate txikietatik!

Unibertsitateetatik ere komunikazio arduradunak hezten dituzte. Sare sozialetan makina batzuk dira. Eta jakintza hori zertarako darabilte behin administraziora helduta? politikari-buruaren atzea zaintzeko. Kontrara, kazetariek derrigor behar duen kritikotasuna ez ote dabilen apaltzen… Unibertsitatetik apalago datoz gai honetan. Eta hori ere ofiziokoek konpondu beharrekoa dela uste dutenetakoa naiz, inori ezer eskatzen hasi barik.

Harremana behar da gertukoan

Kazetariaren laguna da zinegotzia; alkateak lehengusu du kazetaria; kuadrilla berean daude informazioa eta komunikazioa lantzen dutenak. Harremana behar da eta badago. Eta beharrezkoa da aldi berean bakoitzak bere ofizioa ahalik eta ondoen egitea. Baita ez jartzea oztoporik elkarri langintza eraginkorra izan dadin. Gauza batek batzen gaitu komunikatzailea eta kazetaria eta da zerbitzua eman nahi diogula herritarrei. Ezta? hori da bion helburua, ezta? Ezta?

Demokraziaren zutabeetako bat da informazio eskubidea eta zor hori dugu ofiziotik eta politikatik. Komunikazioan dabilenak erraztu behar luke kazetariaren langintza eta erraz eman informazioa kazetariak.

Joxe Felix Azurmendi: “Izan pertsona askea, baita bozka ematen diozun alderdiarekiko ere”

Argiaren papereko agerkarian irakurri dut elkarrizketa. Gogoz geratu naiz Cira Crespok beste dozena erdi orri argitaratu ez izanaz. Sarean ere papereko testu bera dago: https://www.argia.eus/argia-astekaria/2852/joxe-felix-azurmendi.

Gustura irakurri dut Sanchez Erauskinen berri Joxe Felix Azurmendiren ahotik eta Cresporen lumatik. Gasteizko delegazioko arduraduna, “Punto y Hora”-ren zuzendaria, EGIN-en zuzendari-ordea Azurmendi bera zuzendari zenean… abadea, HBko lehen mahai nazionaleko kidea, EHUko irakaslea… Zer ez da izan Sanchez Erauskin!

Argiako elkarrizketan Azurmendik esan dituenak; liburuko pasartetxoren bat ere gehitu dut blog sarrera honetan, liburua irakurtzeko mokadu gisa (Arabako Foru Aldundiak atera du liburua, nire harridudarako):

  • J.F.A: “Jakin behar da konpromisoa mantentzen, profesionaltasuna galdu gabe. Zeren irakurleak ikusten badu oso abertzalea zarela, baina profesional kaxkarra…
  • J.F.A: “Ordu batetik aurrera kapitaina daukan itsasontzi bat bezalakoa da hau, eztabaidarik onartzen ez duena, eta niri dagokit kapitaina izatea. Hurrengo egunean, kritika dezatela nahi dutena. Baina egunero atera behar den egunkari bat ezin da asanblearioa izan, erantzukizuna hartuko duen norbait behar du”.
  • J.F.A: “Xabier Sanchez Erauskin Eginetik atera zen bertan nagusitu zen ildoarekin konforme ez zegoelako. Kritika zorrotza egin zuen, esanez, Egin txarto politizatu zela, alde batera utzi zuelako, bere ustez –eta nire ustez ere bai–logika periodistikoa”.
    • Hala ere, liburuan aipatzen den azalpena da: erredaktore arduradun zela utzi lana “puesto del que dimití en el mes de septiembre del 86, tras el enfrentamiento con los Consejos por el tema de la edición de suplementos comarcales” Gogoz geratu naiz ba zer ote zen eskualdeetako gehigarri hori… Dimisioa eman zuen pilotu bat martxan jarri zenean. Pilotua non egin zen? Deba eskualdean. Konbentzituta zegoen Sanchez Erauskin tokian toki idatziko zutenak ez zeudela prestatuta komunikazio politikoaren tekniketan eta kaltea ekarriko ziotela Egin markari.
    • Urte bat beranduago, eskualdekako informazioaz harantzagoko idatzi bat aurkeztu zuen Eginen eta han aipatzen zituen gaur kazetaritzan ere oso bogan dauden kontzeptu bi: egunkariak desberdintzearen eta nortasun propioaren kartak jokatu behar zituela. Honela jaso da liburuan: “aquel no realizado debate sobre contenidos y estilos de EGIN, era que nuestro periódico tenía que jugar a tope la baza de la diferenciación y la personalidad propia.
  • J.F.A: Egin asko saltzen zen, eta oso egunkari inportantea zen, ez bakarrik ezker abertzalearentzako, langileentzako, emakumeentzako… profesionalak ginelako lanean. Gazteak ginen, ondo saltzen zen, eta guztiak pozik zeuden, ezker abertzaleko buruak izan ezik.
  • J.F.A: Prentsa abertzaleak oso indar gutxi dauka, espero zena baino gutxiago, behintzat; ez du jakin gehiengoetara iristen. Abertzaleek ez dute jakin beren prentsa maneiatzen. Ez dute ulertu nahi izan egunkari baten papera ez dela alderdiko prentsa izatea.
  • J.F.A: Kazetari gazteek Erauskinengandik ikasteko? Lanbidea nola defendatzen eta maitatzen den, eta nola mantendu ilusioa. Gu beti gauza berrien bila ibili gara. Hori esan nahi dut: ilusioa ez galdu eta mantendu zure ideiak, zure duintasuna. Izan pertsona askea, baina bozka ematen diozun alderdiarekiko ere.

Kazetaritza argia eta garbia, kafea legetxe

Kazetaritzak behar du garbia izan. Badira momentu batzuk testuaren loria bilatzeko tentazioa izaten direnak, literatura nahiez-edo, ederraren desioz-edo. Eta kazetaritzak behar du, batez ere, argia eta garbia izan. Azalpenak eman. Testuingurua. Literatura da oso gauza konplikatua eta aparteko langintza, kazetaritzaren erritmoetatik gaindi egin beharrekoa. Kontrara, azalpen argiak eman behar ditu kazetaritzak beti, irakurlea argia baita. Bi gauza dira, bada, kazetaritza eta literatura.

Kazetariak beti azalpenetan ito irakurlea? ez. Ez da beti derrigorrezko, izan ere, jakintzat ere eman behar dira zenbait kontu, baina ez letorkiguke gaizki gure hartzailearengan pentsatzea zer azaldu eta zer ez pentsatu baino lehen. Tokikoen kasuan, bereziki, oso zabala da hartzailea. Adinez, ia-ia umetatik jubilatuetarainokoa; hizkuntza ahalmenez, literatura irakurlea eta beste ezer euskaraz irakurtzen ez duen pertsona ere bai; pentsamoldez, bizipenez, herriz, gustuz… Denetik dago tokikoen hartzaileetan. Ez da alperrik kazetaritza masiboa tokikoa, ez da alperrik ahalik eta buzoi gehienetan banatzen, ahalik eta eskuko telefono gehienetara heltzen, ez da alperrik gaitegian askotarikoa.

Goizeko kafea

Pandemia pasa ostetik ia egunero moduan goizeko 06:30ean hartu dut kafea ohiko tabernan. Astero joaten naiz hainbat aldiz. Eta nire lan-jardunaz ez dit sekula txintik ere esan tabernariak. Zerbait bazekiela bistakoa da. Gaur esplizitatu du. “Zuen langintzan manipulatzen da?” Eta harrapatu nau galderak bekarrak kendu barik!

Erantzun diot barretxo goiztiar batekin: “kafea manipulatzen den legetxe kazetaritzan”. Erantzuna motzean joan da. Pentsatu barikoa. Ez dut konbentzitu seguru! Manipulatu berbaren bi adierarekin jolas egindakoa izan da erantzuna: langaiak landu edo manipulaturen zentzuan, batetik; eta, bestetik, galderaren zirtoak, seguruenik, nahi zuen aldetik. Hau da, testuak zerbaitetarako gidatzetik-edo, faltsutzetik-edo.

Erantzuna joan da joan. Eta kafea hartu ostean hasi naiz pentsatzen: kafea eta kazetaritza-testuak badute antzik. Kafea ateratzea sinplea da, baina hartzen dira ba han-hemen kafe txarrak prezio berean! Kazetaritza testuak antzera!

Kafe ona ateratzeko erremintak aztertu ditu gure bailarako ikerketa zentro batek. Ikerlariak 45 aldagai aztertzera heldu zirela dut gogoan memoriak ez badit kalerik egiten. Erabiltzen den kafea, produktua, berbera izanik ere, eta kafe-makina ere bakarra erabiliagatik 45 aldagai! Bakoitzak du eragina kafean: zenbat hauts, 8-10 gramo artean-edo; zelan birrindua, ez haustuegi ez grano handiarekin; zenbateko presioa egiten zaion kazolatxora kafea atera ostean zapaltzerakoan; zelako ura, kare kopurua…; graduak, uraren tenperatura 100 gradutik ahalik eta gertuen egotea, baina irakin barik; presioa, erogatzerakoan edo kafea banatzerakoan uraren presioa zenbateko den; kafea erortzen ematen den denbora garrantzitsuenetarikoa zelakoan nago; kafe kazolatxoen gainean lagatzen den aire-kamera edo altura hutsune hori…

Goizeko kazetaritza

Kazetaritzan ere aldagai asko. Denak neurgarriak, baina ez ditugunak beti zorroztasun berarekin neurtzen. Pertsonak pertsona, kafe alea kafe moduan, baina: norbanakoaren kultura, idazteko ahalmena, galderak egiteko era eta enpatia, 5w-en erabilera, pieza egiteko denbora, tituluan asmatzeko borondatea, makineria erabiltzeko jakintza (Internet, Inteligentzia Artifiziala, Xuxen, sare sozialak…), iturri onen zerrenda, iturri txarrena, lankideekin harremana, albistea bilatzeko usaimena lantzea, kontrastea, zehaztasunak, azalpenak, baliabideak, enpresak ematen duen formazioa, unibertsitatean ikasitakoa edo ez ikasitakoa, euskara menperatzea, euskara ikasten beti egongo garela onartzea edo ez, irakurlea izatea… Zenbat luzatu daitekeen zerrenda! Seguru ahapaldi honetaraino heldu denari pasa zaizkiola burutik beste hainbat.

Kazetaritza eta tabernaria: ofizio bi

Kafe ona hartu dut goizean. Gehienetan hartzen dut ona, egia esatera. Eta sinplea edota konplikatua da tabernari langintza, kazetaritza bezainbeste: bezeroak, norbere jarrera, ematen den produktuaren kalitatea… zenbat aldagai bi profesioetan! Beharbada, bietan, langintza konplikatua izanagatik ere azken emaitza sinple ematea da gakoa.

Oraindik lehen orduko galdera berriz bor-bor! Manipulatzea? Eta makina hasi da kontzeptuei bueltaka: sinpletasuna, zehaztasuna, testuingurua, argitasuna, distrakziorik eza, helburu argiak, konpromisoa komunikazio taldeko helburuekin, xehetasun funtsezkoak bakarrik… Baina buelta hitz berberera: manipulatzea.

Manipulatzea? Ba kafe txarra ateratzearen pareko litzateke manipulazio intentzionatua. Behin egingo duzu, bitan… Hirutan? Tokiko kazetaritzan ez dago lekurik manipulaziorako ez gezurrerako, ezta irakurleak gai batekiko zer pentsatu behar duen esanez idazteko. Hiru testu txar asko dira eta bezeroaren pazientzia-dosia neurtua da. Kafea hartzeko badira leku dezente eta baita notiziak irakurtzekoak ere!

Badago, hala ere, diferentzia bat. Eta nabarmena da. Gustuko ez duzun kafearen bila ez da joaten bat. Eta ahal duelarik, pentsatu behar dugu gustukoa ez den kafe bat emateko borondaterik ez duela tabernariak. Kazetaritzaren gorentzat dut jendeari gustatzen ez zaizkion notiziak ere ematea, azken finean, kazetariak ez du aukeratzen zein markako kafe-kiloa erosi. Notiziak direnak dira eta gure lana albistea ondo azalduta ematea da, baita azkura sortuko badu ere. Notizia eman presio justuarekin, ur kantitate justuarekin, irakin barik eta aire-kamera ere neurtuz. Kafe on bat da notizia on bat, nahiz eta beti ez den ondo sartzen.

Ez dakidana da gustuko ez diren albisteak jasotzeko lehen baino prestutasun gutxiago edo gehiago duen bezeroak. Ez dakit. Jarraituko ahal du, hala ere, gertuko kafea hartzen.

Kazetari-teknikariek irudiak grabatu? bai, demokraziagatik

Argudioak zelan eman eta zer esan ez badizute grabatzen lagatzen?

Espainiako Konstituzioak informazioa jasotzeko eta komunikatzeko oinarrizko eskubidea deklaratzen du eta babesten du, aurretik zentsurarik izan gabe, beti ere irudi eskubideak ezartzen dituen mugen barruan (20.1 d) artikulua). Herritarren Segurtasuna Babesteko 4/2015 Lege Organikoak (mozal lege moduan ezagutzen den horrek), 36.23 artikuluan ez du debekatzen ez eta zigortzen kaleko gertakizunen irudiak hartzea edo grabatzea, eta ez du debekatzen ezta ere zigortzen polizien jardueraren irudiak grabatzea.
Artikulu horrek zigortzen duena da polizien edo agintarien irudiak, datu pertsonalak edo profesionalak baimenik gabe erabiltzea horren ondorioz agenteen segurtasun pertsonal edo familiarra arriskuan jartzen bada, babestutako instalazioak arriskuan jartzen badira, edo
operazio baten arrakasta arriskuan jartzen bada, beti ere informazio eskubidea errespetatuz.

Patxadaz jokatu

Beraz, grabatzea debekatzen dizun poliziarekin proposatzen da horrelako elkarrizketa bat edukitzea, ahalik eta modurik naturalenean. Adierazi kazetaria bere lana egiten ari dela. :

– Ezin duzu grabatu!
– Bai, grabatu dezaket.
Konstituzioak eta Herritarren Segurtasuna Babesteko Legeak informazio eskubidea babesten eta errespetatzen dute. Lege horrek, Herritarren Segurtasuna Babestekoak (mozal legeak) ez du inon grabatzea debekatzen.
Legeak egiten duena da grabatzen ditudan irudien erabilera mugatu, erabilera hori zuen edo agintarien segurtasunaren aurka joan ez dadin, 36.23 artikulua.

Bermatzen dizut irudiak erabiltzeko orduan, legea zehatz-mehatz beteko dugula, eta ez direla erabiliko polizia zein agintari, instalazioak edo operazioa arriskuan jartzeko.
Nahi baduzu deitu zure gainekoari (ertzainek “nagusiari” erabiltzen dute), konprobatzeko grabatzea ez dagoela debekatuta, baizik eta zigortzen dena irudien erabilera txarra dela. Eta erabilera txarra egitea ez da gure asmoa.

Xabi Labaien gogoan

Saiatu sarean arrastoa topatzen eta ez duzu irudirik lortuko, edo oso-oso ezkutuan, akaso. Normala da; Xabi, ez zen lehen lerroan ibili zale. Ez zen argazkien lagun, bai fokuena, ordea; izan ere, fokuak ere norbaitek jartzen baititu artistek distira egin dezaten. Antzerkian erabiltzen zituen pare bat fokuek ze argi ikusgarri ematen zuten! Isilik, trabarik egin barik, atzeko lanean, baina beti fin, zintzo eta inurri legetxe. Pertsona on bat galdu du artisteoak, artisten lagun zen soinu teknikari apal eta on bat. Lagun bat galdu dugu Bergara-Soraluze-Elgeta ingurumariakook. Gutxirekin asko egiten zekien musikazalea izan da niretzat beti Labaien. Xabi. Niretzat Txabi. Txabi Labaien. Telefonoko kontaktu zerrendako laguna.

1996ko hasierak izango ziren Moraurekin egin zela Gaztelupeko Hotsak zigiluaren sorrera. Ordukoan ere bueltan-bueltan zen Labaien. Nik ezagutu nuen geroxeago. Deabruakeko Imanol, Joni eta Haritzekin batera. “Dana lanbrotute ikustot” emankizunak utzi ninduen pla! Begiak zabal-zabalik. Aranbarri, Izagirre, Otamendi… Eta Mattin eta Xabi Ubeda, eta Aintzane Astigarraga ere bazebilen. Ikusten eta entzuten dut begiak itxiz gero Sarrionandiaren Kiromantzixa errezitatzen: “Ekarrixu ona eskumako eskue; amen iñok estotzu ainke eingo ta; onuntzatxuau baña ikumille eees; sabaldu eskuuue; ta lusetu atzamarrok; es bilddurtu.”. Begiak itxita ikusten ditut Amaia eta Txabi Labaien ere. Oso arduratuta emanaldiarekin estetikarekin. Handik gaurdaino harreman dezentea izan dut Liskerreko teklatu jotzaile eta kantari zenarekin. Ahotsarekin jokoak egitea oso zuen gustuko mikroa pizteaz bat. Bazetorren aspaldiko Seska taldean jotzetik, edo gerora Euskal Herriko mugetatik kanpo jardun zuen Mikel Herzog bergararrarekin aritzetik. Nik “Dana lanbrotute ikustot”-en ezagutu eta egin nuen lagun. Zer zen emanaldi hura! Ze tipo apal eta gertukoa ezagutu nuen han!

Gerora Mikel Urdangarinekin batera dezentetan, Moraurekin berarekin, Pettirekin, Tapiarekin… Eta Gaztelupe tabernatik pasatu diren artista pila galantarekin gogoratzen dut. Soinu mahaiaren atzean. Xarrarekin eta Ubanerekin eskuz esku. Ez dakit seguru zergatik, baina Fly Shit-ekin ere erlazionatzen dut eta bereziki Rogelio Botanzekin. Dezentetan Soraluzen jotakoa, eta baita Elgetako Gaztetxean banda osoarekin (dozena bat lagun) edota Espaloia Kafe Antzokian ere. Ederra izan zen 2004aren bueltan Botanzek Alfonso Sastrerekin egin zuen emanaldia Espaloian. Goi mailako emanaldia! Mahai bueltan batu ginenon artean zen Labaien bera ere, besteak beste disko horretako, “Rogelio botanz canta a Alfonso Sastre” bideoan Amaia eta Xabi Labaien ibili zirelako buru-belarri.

Ahotsak.eus proiektuan ere egin zituen hainbat lan. Eta ez da denbora asko azken lana Goienarekin egin zuenetik. Danbaka musika lehiaketako kontzertu guztien soinu-nahasketa egin du berak telebistan emanaldia eman aurretik. Kontzertuko grabazioak pistaz pista jaso eta post-editatu. Lau egunean lau talderen ordu erdiko materiala entregatzera etortzen zen Goienara Danbaka osteko eguaztenetan. Zelako fina! Ze maitasun musika-lanean!

Ez da erraza izango ahazten. Seguru nago apal-apal jardungo duela dagoen tokian dagoela musika ikasgaiak ematen: “ez du egin behar “ro-ro” ezta “fi-fi” edo “pfi-pfi” ere, “tz” horiek ez dute luzeak izan behar gure belarrietarako. Ahotsa entzun behar da garbi. Garbi baina ez altuegi. Garbi eta ulertzeko moduan. Apala eta gure musikazaletasuneko irakasle bat. Eskerrik asko, Txabi!

Oh.: Goienak ere eman du berria: https://goiena.eus/bergara/1689100236156-xabier-labaien-musikari-eta-soinu-teknikaria-hil-da

Asko poztu naiz korporazio berria plazan dantzan ikusita

Ibon Unzetabarrenetxea alkatearendako ez da gutxi ba alkate izatea eta to! Dantzara! Izan zitekeen ezetza ematea, denborarik ez dela egon edo dena delako. Ba ez, zezenari adarretatik ebatu eta plazara, herrikideen aurrera. Eskerrik asko.

Ez da huskeria niretzako. Urte batzuk badira dagoeneko eta ohitura ere bihurtzeko zorian dago. Zorian diot, ze desagertzeko zorian egotea ere ez da nekeza.

Eskuz esku, batuta, urduriago edo ez, barretxoarekin, publikoari errespetuz, ahal den onena emateko gogoz. Bereziki ematen diot inportantzia pertsona-katea osatzeari, zirkulu erdia-edo egin eta herritarrei begira dantzatzeari, eskaintza horri. Herriaren aurrean txapela kentzeari, baina korporazio batu moduan. Etorriko dira desadostasunak beranduago, baina hasi bitez plazan bestelakoak erakutsita.

Dantza-talde ez gutxik, tartean Elgetakoak, baztertua izan dute dantza-molde hau. XX. mendean nahiko desagertua edo gutxitua egon da plazaratzea. Esango nuke, indarra har dezakeela eta hartzen ari dela XXI. mende honetan. Poza ematen du horrek, poz handia. Asteburu honetan leku bitan egin dute soka-dantza: Bergarako San Martzialen eta Elgetako Mendizaleen plazan. Herri gehiagotara zabaltzeko modukoa dela uste dut. Momentu herrikoia eta era berean serioa, solemnea. Publikotik ere horixe bera errespetatzen ikastea dagokigulakoan nago. Ordezkari politikariek bete zuten beraienarekin eta publikotik ere horixe bera errespetatzen ikastea dagokigu. Hurrengo urtean izan gaitezela berriz ikusteko eta gozatzekoak. Eskerrik asko.

Objektibotasunaren bila

Marty Baronek objektibotasunaren ideala defendatzen du informazioa zorrotz emateko metodo gisa, aldez aurretik ondoriorik atera gabe eta kazetariak bere lanaren bidez zerbait berria ikasten duen bitartean borrokatu behar dituen aurreiritzien kontzientziarekin. Zuzendari gisa eman zituen azken hilabeteetan -2021ean erretiratu zen, “Post”-en buru zortzi urte baino gehiago izan ondoren-, Twitterren iritzi gehiegi idazten zuten kazetariekin ere liskarren bat izan zuen. Martxo honetan, Baronek eragin handiko iritzi artikulu bat idatzi zuen Post egunkarian: Epaile eta mediku objektiboak nahi ditugu. Zergatik ez kazetariak ere?

Washingtonpost-en mahai gainean jarri zuena izan zen epaile eta mediku objektiboak nahi ditugula eta ia zergatik ez kazetari objektiboak: Artikuluan esaten du medikuak behar ditugula pazientearen diagnostiko zehatza egiten dutenak. Ez dugula nahi bihozkadekin emandako tratamendurik, ezta azaleko judizio eta subjektiboekin egindako azalpenik. Nahi izaten dugu ebaluazio justua izatea, ebidentzia klinikoetan oinarritua, zehatza, zorrotza eta inpartziala. Eldiario.es-ek egindako elkarrizketatik ekarri ditut aipu batzuk blogera eta neure modutan itzuli. Zer pentsatu handia ematen dute, zalantza barik. Eta jotzen dute danbatekoa kazetaritzaren fakultateetan ere erakutsiko diren gaietan, diot nik. Nire ikusteko moduan, kazetariak behar du lan egin objektibotasunaren bila. Gehitzen diot “bila”, ze uste dut topaketa eten bako bat dela. Ez da horrenbeste “izan edo ez izan”; bai, beharbada, “bilatu edo ez bilatu”.

Jabetzaz ere badihardu. Ez dugu ahaztu behar berak lan egin duen hedabidea Jeff Bezosek erosi zuela. Beharbada horregatik, jabetzaren motan baino egiten den lanean oinarritzeko dio. Uste dut, hala ere, ez dela gauza bera irabazi asmorik gabeko estruktura batean egin kazetaritza edo ez, esaterako. Baron-ek proportzio mikroskopikoan kokatzen du irabazi asmorik gabekoen estruktura eta azaltzen du zergatia: “fundazio eta jende aberatsaren eskuetan daude horiek ere”. Jakina da Euskal Herrian ez dela ematen horrelako kasurik, ez euskaraz egiten den kazetaritzan. Estrukturak badu garrantzia, nik uste. Hori bai, Baron-ek esaten duen moduan, “libre eta independente izatea da gakoa”. Teorian, onartzekoa dirudi edozein pertsona, enpresari, politikari, kirolari, irakasle… edo dena delakorendako.

Elkarrizketatik ateratako aipuak:

  • Objektibitatea: Uste dut hitz ona dela. Eta ez dugu inoiz arazorik izan beste lanbide batzuetan erabiltzeko. Ez zaigu nahasia iruditzen epaile edo ikertzaile zientifiko objektiboak behar ditugula esaten dugunean. Hitza kazetaritzari aplikatzen zaionean bakarrik izaten ditugu zalantzak. Hori esanda, ez zait axola norbaitek hitz hoberik badu. Tom Rosenstielek dio “ikuspuntu irekiko ikerketa”  deitu beharko geniokeela. Hori da objektibotasuna.
  • Objektibotasuna eta oreka ez dira gauza bera, ez dira baliokideak. Ez da inoiz izan. Gure lanbiderako estandar ona da bakoitzak bere ikuspuntuak, joerak eta aurreiritziak dituela onartzea. Garrantzitsua da hasieratik zein diren onartzea. Eta ez dezagun gure lana egin horiek indartzen saiatuz soilik, baizik eta oso kontuan hartuta iritzi horiek ditugula eta buru irekia izan behar dugula. Gure lanean aurrera egin ahala, egiaztatu behar dugu pertsona garrantzitsu guztiekin hitz egiten dugula, guztiekin. Ebidentzia egokia biltzen dugula eta zer behar dugun kazetaritza egiteko begiratzen ari garela. Litekeena da gauzak hasieratik izango zirela uste genuen bezala ez izatea. Kazetaritza eginez, lehen ez genekizkien gauzak ikasiko ditugula suposatzen da. Lehen ez zenekizkien gauzak ikasten ez badituzu, orduan ez dakit zer esan nahi duzun “kazetaritza egin” esaten denean. Zer da kazetaritza galderen erantzunen bila joatea baino? Eta zure galderak aurretik dituzun ikuspuntuak berresteko ariketa bat besterik ez badira, orduan ez zara benetako kazetaritza lana egiten ari. Gertakarien kontakizun aldrebestua baino ez zara egiten ari.
  • Objektibotasuna eta independentzia gainjarritako kontzeptuak dira, baina ez dira gauza bera. Independenteak izan behar dugu eta ez gara alderdi politiko batekin elkartuta egon behar. Estatu Batuetan, Trump saiatu zen hedabide nagusiak oposizio bezala aurkezten (Steve Bannonek “oposizioko alderdia” deitu zuena bezala aurkezten). Kontuz ibili behar dugu oposizioko alderdi gisa ez kokatzeko. Trumpek esandakoa gezurtatu dezakegu, merezi duenean, noski. Egia esaten ez badu, gezurretan ari bada, esan egin behar dugu. Baina hori gure ikerketa egin dugulako izan behar da, ez Alderdi Demokrataren luzapena garelako edo Trump gustatzen ez zaigulako.
  • Munduan kazetaritza aktibistaren historia luzea dago. Baina hori ez da komunikabide nagusiak garena, ez da izan behar duguna. Egiaren aliatu izan behar dugu. Gertakarien aliatu izan behar dugu. Testuinguruaren aliatuak izan behar dugu. Kazetaritza xehearen aliatu izan behar dugu, gure kazetaritza lanean aurrera egin ahala buru irekia izateko ideiaren aliatu behar dugu.
  • Kazetariek duten presiorik handiena: Hainbeste presio desberdin daude… Jakina, presio finantzario gupidagabeei aurre egiten ari gara. Hedabide askok ez dituzte beren lana behar bezala egiteko behar dituzten baliabideak. Eta hori presio handia da. Baina zenbakiez haratago, arazo nagusia da pertsonek ez dutela gertakari multzo komun bat partekatzen. Horregatik, hedabide nagusien informazioari buruzko susmo sakona dago. Informazio faltsu asko dago, nahita sortzen dena sarri eta deliberatuki faltsua dena. Izan ere, gertakari-multzo komun bat ez partekatzea txarra bada, are okerragoa da faltsua den informazioa helaraztea hartzaileei. Sare sozialek zaildu egiten dute kazetariok gure lana modu inpartzialean egitea inguruaren presioagatik? Hori presio auto-inposatua da. Ez da nahitaez men egin behar diogun zerbait. Horretarako, kazetariek autodiziplina behar dute. Zoritxarrez, kazetari gehiegi ez dira autodiziplinan ari: ez dute ez ardurarik ez moderaziorik sare sozialetako argitalpenetan. Sare sozialetan jarduteak ez digu eragozten ondorioak ateratzea. Ez digu eragozten zer gertatu den jakitea eta jendeari esatea zer gertatu den, zer aurkitu dugun. Baina sare sozialetara inpultsiboki joatea, askotan modu sarkastikoan, ez da baliagarria guretzat. Eta tradizioz izaten saiatu garenaren aurka doa, hau da, adituekin hitz egin ondoren informazio irekia, zehatza eta osoa sistematikoki egiten duten bitartekoen aurka. Dokumentu garrantzitsuak begiratu, ahalik eta informazio gehien bildu, eta, gero, jendeari gertakariei buruz zer ikasi dugun esatea da gakoa. Egia aurkitzea prozesu bat da, ez da berehalakoan egiten segundo eta minutu gutxi batzuetan. Denbora, dedikazioa eta konpromisoa eskatzen du. Eta sare sozialak horren aurka doaz, berehalako erreakzio oldarkorrak sustatzen dituztelako.
  • Hasieran pentsatzen duguna ez da nahitaez egia. Lehen inpresioak ez daude nahitaez ondo oinarrituak. Dakigunak baino ez dakigunak eman behar liguke atentzioa. Galdera gehiago izan behar ditugu erantzunak baino. Jakina, kazetariok ez dugu erantzun guztiekin hasi behar, ez ditugulako. Sare sozialek pertsonak animatu dituzte alferrikakoak diren portaeretan parte hartzera, eta, hain zuzen ere, kazetaritza onenaren printzipioen aurka doaz.
  • Kontuz Twitterren: Kazetariok ez genuke tuiteatu behar? Ondo iruditzen zait tuiteatzea. Nik txiokatu dut, nahiz eta denbora luzez isilik egon naizen. Kazetariek kontuz ibili behar dute txioekin. Zerbait txiokatu aurretik, nik bost aldiz irakurtzen nuen, esan nahi nuena esaten ari nintzela ziurtatzeko, zentzuzko ezein gizakik gaizki ulertu ez zezan, eta neure buruari galdetzeko ea baliagarria zen zerbait esatea eta zer nolako eragina izango zuen nire txioak gure markaren ospean. Prozesu hori kazetari gehienek beren kabuz egin beharko lukete: goizegi al da horri buruz hitz egiteko? Ba al dakit benetan zer dakidan? Nolako eragina izango du nire txioak parte naizen hedabidearentzat? Egokia al da gai horri buruz hitz egitea? Kazetariek autodiziplinan jardun behar dute, kontuz eta neurrian. Zoritxarrez, askok ez dute egiten.
  • TikTok: TikTokeko bideo batetik abiatuta munduari buruz ikas dezakezula uste izatea oso ideia txarra da. Liburuek edo hedabideek gauzak sakon azter ditzakete eta historiaren eta testuinguruaren zentzua ematen dizute. Uste osoa duzu pertsona batzuek denbora asko eman zutela beren gaia ikertzen, badakitela zerbait horri buruz eta esperientzia dutela arlo horretan. Ez dut uste jendeak TikTok edo Instagramen konfiantzarik duenik. Ikusiko ditugu ondorioak.
  • Nola eragin audientziarekin gertaerak jakin nahi ez dituenean edo bere hautagai gogokoena kritikatzen duzulako partziala izatea leporatzen dizunean? Denborarekin frogatu behar duzu independentea zarela, konprometituta zaudela. Gertaeren, egiaren eta testuinguruaren aliatua zarela. Publikoaren zati handi batek benetako independentzia eta objektibotasuna nahi du kazetarien aldetik. Ez du nahi aktibista politikoak izatea bakarrik. Ez du nahi espektro politikoan antagonistak izatea. Egia bilatzen duten kazetariak izatea nahi du. Benetan sinesten dut AEBko publikoaren eta beste hainbat herrialdetako publikoaren segmentu handi bat dagoela gure lana modu zintzoan, bidezkoan eta kartolak zabalik egitea besterik nahi ez duena. Eta onar ditzagun geure ahuleziak.

Agintean dagoena dagoela ere zer pentsatu handia ematen dute puntuok.

Gustatzen zaizkit esaten dituenak. Gustura sentitu naiz irakurri ditudanean eta horregatik ekarri ditut blogera. Pertsonak beraien artean berba egin dezaketen formatuen aldekoago ere agertzen da Bairon eta uste dut hedabideok plaza hori eman behar dugula derrigor. Hori medio tradizionaletan egiten da, baita denbora ematen duten formatuetan ere, esaterako podkastetan. Beti ez, baina iritzi sakonagoak entzuteko bidea dira hedabideak, gure telebistetako eztabaidak, elkarrizketa luzeak, iritzi artikulu landuak… Sare sozialak ez direla erabili behar? Ez dut bat egiten. Hau da, gazte eta ez hain gazteek ere erabiltzen dituzten plazak ezin ditugu ez baleude moduan bizi behar. Bereziki, hizkuntza gutxituan jarduten dugunok hor ere egon behar dugula uste dut. Egon behar gara: Twitter, Youtube, Mastodon, Instagram, TikTok… baina erabaki behar da zelan egon, zerekin egon, noiz egon… “Egunak 24 ordu, halaxe ikasi nuen nik”.  Eta egoten hasita, beti ere kazetaritzaren oinarriak diren horiek inoiz ere ahaztu barik. Martin Baronek dioen moduan, urakanez, edo gertuago bizi izan dugun Covid-az ez du inork TikToken informatu gura. Segurtasuna, informazio gardena, kontrastatua eta gertukoa emango duten hedabideak behar ditu jendeak horretarako. Hor dago hedabideen egiteko esentziala. Datuek ere horixe adierazten dute, izan ere, tokiko hedabideen bisitak eta bisita horien denborak asko igo ziren Covid-a gogorren jotzen ari zenean, esaterako. Kontakizun hori 2023ak eskatzen duen moldeetara gerturatu beharko dugu, bideo gehiagorekin, grafikoekin etab. Kontatzeko modua egokitu. Eta horrek eskatzen dio kazetariari molde berriak probatzea, izan ere, lanbide aldakorra da kazetaritza, oso aldakorra bai edizioaren ikuspuntutik eta baita kudeaketa enpresarialarenetik, esentziala den horri eutsita beti ere eta objektibotasunaren bila jardun beharra bazterrean utzi barik. Horixe dugu erronka, eta ez makala!

Oh.:

Marty Baron: “Washington Post”, “Boston Globe” eta “Miami Herald” taldeetako zuzendaria izan da. 2000. urtean “Herald”-en gailurrera iritsi aurretik, “Los Angeles Times” eta “New York Times” egunkarietan ere lan egin zuen. 45 urteko ibilbidean, gehienak editore gisa, baita jabeari edo irakurle-ikusle-entzuleei enbarazu egin izan badie ere. Objektibotasunaren defentsan jardun du zorrotz. El diario.es-ek egin dio elkarrizketa luzea, Maria Ramirezek, hain zuzen. Handik ateratako pasarte hautatuak dira blogera ekarri ditudanak.

https://www.eldiario.es/cultura/marty-baron-exdirector-washington-post-periodistas-no-debemos-partido-oposicion_128_10272218.html

https://www.washingtonpost.com/opinions/2023/03/24/journalism-objectivity-trump-misinformation-marty-baron/

Aurrekaririk gabeko ahalegina hauteskunde gaua zuzenean eta tokian tokitik jarraitzeko

  • 150 lagunetik gora ibiliko dira lanean, domekako hauteskundeen emaitzak herriz herri jasotzeko
  • TOKIKOM Plataformako webguneak eta taldeko telebistak datu iturri ofizialetara konektatuko dira, unean uneko informazio eguneratua eskaintzeko; minutuz minutuko informazio fidagarrirena.
  • Aldizkariek ere edizio eta gehigarri bereziak argitaratuko dituzte astean zehar. Goienan, astelehen goizean emaitza guztiak eta argazkiak bazkide guztiei; baita herrietako zenbait puntutan ere.
  • Zero kilometroko kalitatezko zerbitzua.

TOKIKOM sarea osatzen duten euskarazko toki komunikabideek aurrekaririk gabeko ahalegina egingo dute asteburuan, Udal eta Foru Hauteskundeen emaitzak zuzenean emateko. Toki komunikabideek asteak daramatzate herriz herriko egunerokoan eragin berezia duten hauteskunde hauen jarraipen zorrotza egiten. Goienan, esaterako, lau orduko zuzeneko emisioa egingo da telebistan; goiena.eus momentuoro eguneratuta eta astelehen goizean-goiz egongo da papereko formatuan emaitza guztien laburpena eta hauteskunde egunak emandakoa. Goienan 35 profesional eta hainbat kolaboratzaile izango dira lanean domekan.

Paperean, sarean, irrati eta telebistetan, sare sozialetan; elkarrizketak hautagaiekin, hauteskunde-eztabaida publikoak jendaurrean zein platoetan grabatuak, inkestak, porrak eta bestelako formatu berritzaile eta parte hartzaileak… Tokian tokiko erredakzioetan ahalegin eskergak egiten ari dira egunotan hautagaien proposamenak herriz herri eta auzoz auzo zabaltzeko, modu ulergarri eta hurbilean. Tokikomeko hedabide guztiak bat hartuta lanean.

150 lagunetik gora lanean toki komunikabideetan

Igandeari begira, azken egunotako ahalegin hori biderkatu egingo da. Toki komunikabide askok egun osoko jarraipena egingo dute, lehenengo eta behin bozketak eta parte hartzea nola doazen jakiteko, eta emaitzen zuzeneko informazioa eman ahal izateko gero. Taldeko komunikabide guztiak kontuan hartuta, 150 langiletik gora jardungo dute lanean igandean, herriz herri eta auzoz auzo, hauteskundeetako emaitzen informazioa ahalik eta zehatzen kontatzeko. Irrati eta telebistek programazio berezia eskainiko dute egunean zehar, eta interneteko edizioek zuzeneko datuak emango dituzte, bozken kontaketa ofiziala hasi bezain pronto. Paperezko argitalpenek ere zenbaki bereziak aterako dituzte, batzuek astelehenean bertan, eta beste askok astean zehar. Betiko euskarrien arteko mugak apurtuko dituenik ere ez da faltako: Euskalerria Irratiak , adibidez, zuzeneko telebista saioa eskainiko du Twitch plataformaren bidez.

Kazetaritza lana ez ezik, lan tekniko handia ere eskatzen du ahalegin berezi honek:  2020ko Eusko Legebiltzarreko Hauteskundeetan Alea, Goiena eta UKTn egindako proba pilotu arrakastatsuaren ondoren, igandean, lehen aldiz, TOKIKOM Plataformako 26 webguneak zuzenean konektatuko dira datu iturri ofizialekin, datuak automatikoki ekartzeko zenbaketa aurrera doan neurrian. Horrela, Plataforma darabilten webguneak uneoro eguneratuko dira iturri ofizialen informazioarekin.

Bakoitza bere bulegotik lanean. Argazkian Goienakoa, telebistan marraztuko diren pantaila-grafikoen nolakotasuna adosten.

Bost datu iturri ezberdin

TOKIKOM Plataformaren garapen teknikoa daraman CodeSyntax enpresan 4 lagun dabiltza azken asteotan sistema guztia prestatzen. Erronkarik handiena datu-iturrien aniztasuna da: Udal Hauteskundeetako datuak Espainiako Barne Ministerioak eman behar ditu, eta Foru Hauteskundeetakoak berriz, Foru Aldundiek eta Nafarroako Gobernuak. Bost datu iturri ezberdin dira, bakoitza bere irizpide eta ezaugarri propioekin, eta horrek lan asko ematen du informazioa bateratzeko orduan.

Automatikoki iritsiko den informazio hori, gainera, egoki uztartu behar da tokian tokiko kazetariek unean eskuratu dezaketenarekin, gehi igarotako hauteskundeetakoekin, konparazio historikoak eta abarrak egin ahal izateko. Eta amaitzeko, datu guztiak modu atsegin eta ulergarrian erakutsi behar dira, webgunerako, papererako eta telebistetarako.

Hau dena posible da TOKIKOM osatzen duten komunikabideek euren egitura teknikoa batera eta elkarlanean garatzeko martxan dituzten foro eta lan-taldeei esker. Garapen tekniko konplexuak dira, eta toki komunikabideentzat eskuraezinak lirateke haietako bakoitza bere aldetik egiten saiatuz gero. Ez da erronka erraza, baina ahaleginak merezi du, herriz herriko egunerokoan hainbesteko eragina duten Hauteskundeen informazioa modu arduratsu eta profesionalean eman ahal izateko. Kalitatezko zerbitzua zero kilometrotik.

Hauteskunde kanpainako eztabaidetako bat. Bergarako alkategai bi Goiatz Aranarekin eztabaida saioan. Zerbitzu publikoa euskaraz.

TOKIKOM osatzen duten toki komunikabideen mapa hemen aurki daiteke.
oh.: informazioa Tokikometik jasoa.

Pulitzer sariaren erredakzioa itxita

BuzzFeed News itxi dute. Eta, beharbada, albiste honek erakuts diezaguke zertan den sare-sozial bidezko kazetaritza. Zergatik diot hau? badirelako ahotsak kazetaritza sare sozialetan egin behar litzatekeela diotenak: jendea non albiste-jarioa han. Badut uste sare sozialak erabili behar dituztela medioek, baina ez beraien jardunaren erdigunera eraman. Ez dakit TikTok erabili behar den, esaterako, baina hori izan behar dela hedabide baten egiteko zentrala ez. Ezta gazteak TikToken egonda, ezta zifra oso altuak (ez dakigu neurketaren nolakotasuna…) emanda, ezta modan egonda ere. TiTok erabili bai; TikTokek erabili, ahal den gutxien.

Baliteke BuzzFeed News itxi izanak bide bat erakustea. Ezin esan horrelako itxierek indartzen dutenek hedabideen jardun digitala, ez; baina bide bat erakuts dezaketela badirudi. Negozioaren oinarria egiteko ez dute hain balio handirik sare sozialek. Audientzia berrietara edo ez hain berrietara heltzeko, audientziak lortzeko, marka egiteko, komunikazioa ahalbidetzeko… bale. Ados. Baina sare sozialak ez dira hedabide bat bere horretan. Beharbada, ez ezin delako kazetaritzarik egin, baizik eta ez delako negozio eredu bat hedabide gehienendako.

Edukian bazegoen jendea lanean Buzzfeed News-en, teknologian, administrazioan eta negozioan. 1.200 lagun izatera heldu ziren. Asko dira kalean gaur. Pulitzer sariaren erredakzio irabazlea itxi egingo da, negozioa itxiko da kazetari saridunak izan arren. Kuriosoa da BuzzFeed News-ena, azkenengo irakurri nien enpresa ari zela Inteligentzia Artifizialarekin eduki batzuk egiten, bidaiei buruzko gidak. Pentsatu nahi dut ez dutela hor mehatxu erreal bat ikusi, baina batek daki.

TIME

Ez da sare sozialetan bakarrik jarduten duen hedabide bat. Ezaguna da bere jarduna 100 urtean badelako lanean. Edukian zentratua dago hedabide enpresa, eta negozio ikuspuntuak eraman zuen beraien eduki digitalak kobratzera. Zein da kontua? ba ekainaren 1etik doakoak izango direla TIME aldizkariko edukiak. Baita hemeroteka ere. Harritu nau hemerotekarenak, egia esan. Hemeroteka lotzen da altxorrarekin, eta altxorrak doakotasunarekin ez… Gainera kostu handia izaten du hemeroteka sortu eta mantentzeak… Hor beste adibide bat pista jarraitzekoa: TIME. Irismenaren aldeko apustu garbia. Interesgarria, audientziaren %45 gaztea duelako, bueno, gaztea… Euskal Herrira etorri ziren Jason Gibbins eta Peter Sherlock-ek (hurrenez hurren, BBCko Local News Partnership eta Shared Data Unit sailetako ordezkariak) esan ziguten moduan, gazte parametro berrikoa: 35 urtetik beherakoa. Gazte txartelik ez, baina bai gazte titulua, hedabideek emana.

Goienako testuak makinak irakurtzen ditu! eta zelan irakurri, gainera! Aurrerapen handia

Inteligentzia Artifiziala erabilita lortu dugu goiena.eus-eko testuak irakurtzea. Albisteak, argazki galerietako testua, bideoetako testua… Ahots sintesia aplikatu eta martxan! Martxan dugu goiena.eus-en. Aurrerapen handia egin dugu eta behar beharrezko bidelagunekin egin ere, Orain enpresarekin. Goienan 0km-ko Inteligentzia Artifiziala darabilgu. Euskarak horixe behar du. Txikiegiak gara erraldoiek begira gaitzaten. Hautua izan da: “egin dezagun!”.

Urteak behar izan ditugu gauden lekura heltzeko. Hori bai, egoskorrak gara, laguntza teknologiko ona izan dugu, lankidetza ona. Egin ezazue zeuek proba: goiena.eus klikatu eta barra bat agertuko zaizue goian.

Gizarterako egiten dugu lan

Magnate batzuen asmakizun liluragarria da bai ChatGPT, baina kontuz! Argi izan behar dugu gu garela multinazional horietatik zintzilik gauden txotxongiloak, jostailuak.

Horrek zer esan nahi du, muzin egin behar diogula teknologia horri? Ez. Menperatu behar dugu Inteligentzia Artifizialaren arloa bai edo bai. Tokatuko zaigu berriz ere korronte-kontra igeri egitea. Geure alde, baina igeri! Ekinean harrapa gaitzatela berrikuntzek!

Euskarazko ahots sintesiarekin egin duguna da igeri. Kilometroak egin ditugu. Kilometroak, ez diruaren alde, ez agintekeria lortzeko, ez handikeriagatik. Puntan jartzen gara bizi dugulako gure hizkuntza, bizirik nahi dugulako euskara. Puntan nahi dugulako. Ordu inbertsioa da? Bai. Gure egiteko zuzena da? Ez da inporta. Egin egiten dugu, egunero kazetaritza profesionala egiteaz gain badugu gizarte erantzukizun bat ere eta hizkuntzarekin lotutako garapena badagokigu. Kazetaritzan jarraitu behar dugu galdera humanoak egiten, gertuko kazetaritzan inbertitzen, robotek ez dute-eta hori egiterik. Eta badagokigu Goiena moduko enpresa txikiei IA erabiltzea.

Emango ditugu pausoak, jarraituko dugu euskarazko erremintetan inbertitzen. Ezin dugu Googlek noiz ikusiko gaituen zain egon. Zergatik? Balitekeelako ez begiratzea.

Eta jarraitzen dugu Orai enpresarekin garapenak egiten, makina hobetzen. Lortzen ari gara Debagoieneko berbak, aditzak, esamoldeak… ikastaraztea. Euskalkia erakutsiko diogu estandarraren mesedetan. Eten barik lanean, dabilen harriari ez zaio eta goroldiorik lotzen.

Inteligentzia Artifiziala, antropomorfismorik gabe. Badugu tendentzia bat makina hauek emozioak balituzte moduan ikustera, balekite moduan zer den krudela, tristea, ironia… Baina ez. Aurrean duguna da makina bat, emoziorik ezin izan dezakeena, nahiz eta pertsonon hizkuntzak ondo imitatu. Erabilgai zaigu eta aprobetxa dezagun, baina kazetaritzak humanoago egiten gaituela sinetsita. Behar dugu gertuko kazetariek egindako kazetaritza. Inoiz baino gehiago!