Mikel Irizarren bloga

Argia, 2014.05.25

Euskal hiztunok baditugu gure ajeak, baina beste hainbat estrukturalak dira, iraunkorrak. Euskara hizkuntza txikia da inguratzen dutenen ondoan, eta inertziak kontra ditu ia beti. Etengabeko indar horri aurre egiteko beharrezkoa dugu hizkuntzarekiko grina, hizkuntza komunitatea eraldatzeko gogoa berdinatsunera bidean.

Baina, grina indartzearekin batera, komeni zaigu euskaltzaleok normalizazioa irudikatzea arnas luzeko prozesu baten modura, itolarririk gabe eta bizipozez hartu beharrekoa, gabezietatik ardura elikatuko diguna eta lorpenetatik, ilusioa. Ez da erreferentzia txarra Karmelo Ayestaren ‘Goza daiteke gehiago’ liburua.

Ilusioa pizteko ahaleginean, ordea, badira bi arrisku sahiestu beharrekoak: konformismoa eta ameskeria.

Konformismoak amets egiteari uko egiten dio eta egingarri ikusten denaren mugak azpimarratzen ditu aldiro. Baina euskararen historiak argi erakusten du zenbateraino izan den eraginkorra muga horien gainetik begirada luzatzea eta haragoko ametsen bila joatea. Esaterako, bertako erakundeak sortu eta administrazio zati asko heredatu zirenean, hainbat kasutan handira egin zen apustu eta erakundeak euskalduntzeko planak ezarri ziren. Eskerrak! Konformismoak ez zukeen ekarriko gaur egun zenbait administraziotan dugun egoera ona –kontrasteak, administrazioan bertan- eta gauza bera esan daiteke ikastolez, komunikabideez, euskara elkarteez eta abarrez.

Bere aldetik, ameskeriak berehala bete nahi du ametsa, uko eginda egingarritasuna eta erritmoak aztertzeari. Azken hamarkadetan ameskeriaren adibide ugari ikusi ditugu, eta esango nuke hainbat ingurutan sumatzen den frustrazio puntua ere ameskeriak eragindakoa dela, ilargia eskuratu ez izanaren zaputzak. Frustrazioa sahiesteko, beharrezkoa da ametsari forma zehatza ematea eta, ahal bada, zenbakitan jartzea; eta gero ametsera daraman bidea marraztea: epeak eta erritmoak, ibilbidea eta tarteko helmugak, funtzioak eta eragileak, baliabideak eta antolamendua… Horrela bakarrik kudeatu daiteke ondo bilakaera.

Ametsa behar dugu eta doikuntza, airez betetako puxika ameslaria eta lurrari ongi itsatsitako lokarria. Puxikak lokarria jarriko du eguzkiari begira, eta lokarriak puxikari eutsiko dio, haizeak eraman ez dezan. Amets doitua behar dugu: begirada luzaraziko eta handira jokaraziko digun ametsa; eta amestutakoa lortzea eta lortutakoaz gozatzea ahalbidetuko digun doikuntza.

Bikaina izan da Udaltopek eta Soziolingustika Klusterrak elkarrekin Lasarte-Orian antolatu duten Jardunaldia. Egun t’erdiz aritu gara lanean 180 lagun inguru eta amaieran ilusioa nabari zen aurpegietan.

Azpimarratzekoa izan da jendearen parte-hartzea: oholtza gainetik pasako ginen 30 lagun baino gehiago, eta ez ohiko hizlariek ofiziodunen maila eman dute edo hobea, gaitasunez eta jarreraz. Oholtza behetik ere gehiago izan dira galdera/ekarpenak hauek patxadaz jorratzeko denbora baino.

Bigarren kontu aipagarria izan da edukien kalitatea eta erabilgarritasuna. Teoriatik ari zena saiatu da praktikara hurbiltzen eta, alderantziz, jarduna kontatzen ari zena ahalegindu da gogoeta ere egiten, ondorioak orokortze aldera. ‘Praktika gogoetatsua’ kontzeptua Jardunaldian entzun dugu askok lehenengoz, baina ohartu gara izendatzen duela dagoeneko erabiltzen dugun moldea. Uste dut Klusterrak bultzatutako Eralan ekimenak ‘kulpa’ handia duela molde horren zabalkundean.

Asko gustatu zait lankidetzarako ikusi dudan giroa. Elkarrekin berritzea zen Jardunaldiaren leloa, eta konstante bat izan da txosten eta interbentzio guztietan bestea aipatzea, eta lankidetzan aritzeko gogoa azaltzea. ‘Alofilia’ izan da Jardunaldiko bigarren aurkikuntza, eta izendatzen du hain zuzen bestea maitatzearen eraginkortasuna. Bereziki azpimarratu nahi dut Patxi Baztarrika sailburuorde eta adiskideak bere hitzaldian egin zuen elkarlanerako eskaintza.

Azken azpimarra –agian harrigarriena- izan da jendearengan sumatu den ilusioa eta berrikuntzarako prestutasuna. Parte-hartzaile gehienak administrazioko euskara teknikariak ziren, ia guztiak bide luzea egindakoak. Eta hala ere nabaritu diet sekulako gerria beren rola aztertzeko eta birdefinitzeko, prestutasuna funtzio berriak asumitzeko –nahiz lider hitzaren tabua ez den guztiz gainditu- eta gogoa euskararen normalizazioari bultzada berri bat emateko.

Amaieran horixe esan nuen oholtza gainetik: ‘Uztartzen baditugu zuen gaitasuna, Klusterraren inguruan bildu daitekeen jakinduria, erakundeen inplikazioa eta herritarren aktibazioa, gai izango gara normalizazioaren aro berria indartsu hasteko’.

Eta zinez uste dut hori.

Larunbatean ospatu zen lehen aldiz Debagoienaren Eguna, Debagoieneko III. Toberaren epaia beteaz. Hauxe da ekitaldiko argazkia eta behean doa osorik On Prudentzio Piperrautsa epaile Txit Gorenak ekitaldian bota zuen erretolika:

“Jaun andreok! 

Giza legeak agintzen duen moduan, ongi etorri Debagoieneko lehen ERROTONDA EGUNERA!

Mundua mundu denetik, gizateriaren jauzi handiak beti hasi dira pertsonen urrats txikiekin. Eta gaurko hau ere horixe izatea nahi genuke: gure eskualdearen eraldaketa sakonean eragingo duen urrats xume bat.

Iazko abenduan Bergaran egin genuen hirugarren Tobera. Eta hirugarrenez nabarmen agertu zenez hemen herri bakoitza bere zilborrari so dagoela, Debagoienaren interes komunaren defendatzaile den epaile honek hiru herri nagusiei jarri zien zigor partekatua: San Prudentzio auzoan eta San Prudentzio egunaren inguruan, Debagoienaren eguna antola zezatela, aldarrikatzeko hemen dagoela eskualdearen epizentroa eta ez beste inon, hemen elkartzen direla gure bideak eta beraz hemen dagoela Debagoieneko bide guztien zero kilometroa, hemendik hasi behar dugula bidea elkarrekin egiten, bidelagun izaten, komunitatea indartzen.

Bidea luzea izango da eta horregatik gaurko egun hau lehena da, kate luze baten lehen begia. Urtero itzuliko gara eta urterik urte berrituko dugu gaur hona ekarri gaituen espiritua, eta urtean zehar ere txertatuko dugu gure eguneroko jardunean.

Horregatik, epizentroa ondo markatuta gera dadin eta gure asmoa arnas luzekoa dela adierazteko zuhaixka hau landatu dugu, urteen poderioz bihur dadin Debagoieneko arbola indartsua. Ea ez den sikatzen!

Epaia betetzera bildu gara gaur hemen, baina ez dezagun zigorraren ideia  onartu. Lankidetza ezin delako inoiz zigorra izan, are gutxiago horrenbeste egitura lankidetzan eraiki duen eskualde batean; eta baita interes komunaren alde egitea mesedegarri zaigulako, hain zuzen hori delako antidotorik egokiena munduaren bilakaerak ezartzen digun indibidualismoaren ereduari aurre egiteko, eta gure artean bizipoza partekatzeko.

Zabal dezagun lankidetzaren birusa gure inguruetan eta herrien artean, heda dezagun esparru guztietara, debagoiendar guztiak kutsa ditzan. Eta indarrak berritzeko, jarrai dezagun urtero udaberrian Errotonda eguna ospatzen festa giroan eta udazkenean Tobera egiten, gure ajeak azaleratzeko eta haien konponbidean urrats berriak egiteko. Une honetan aurreratu dezaket aurtengo Tobera Aretxabaletan egingo dela Iñuxente egunez.

Besterik gabe, Biba Debagoiena BERATZIXAK BAT!”

Aurreko post batean azaldu nuen nola Radio Euskadin tertuliakide hastekoa nintzen eta zein arrazoi ikusten nituen euskararik gabe bizi direnengan eragiten saiatzeko. Eta Bittor Hidalgo lagunak salatu dit horrekin kalte egiten diedala euskaldunei. Ez dut uste, baina salaketa horri kontra egin baino nahiago nuke analisian sakondu.

Izan ere, gai beroa da eta irekiten ari da han-hemenka. Euskaltzaleen Topagunean planteatuta dago esparru ezberdinetan, eta dagoeneko ‘Zergatik ez?’ tailer arrakastasuak badu bere gaztelaniazko ordaina ‘¿Compartimos?’ izenburupean eta agian etorriko da frantsesezko bertsioa ere. Bestalde, zenbat toki komunikabidetan ere badago kezka hori: eragin beharra dago erdaraz bizi direnengan eta hori ezin dugu euskararekin soilik egin.

Badakit kontu hau gatazkatsua dela eta neronek ere ez daukat ziurtasun erabatekorik. Horregatik, hitz egin dezagun. Komeni zaigu mugitzekotan helburu komun baten arabera mugitzea, eta gutxi-asko adostutako bidetik. Eta hori ere ezin bada, gutxienez gaia esplizitatzea eta bakoitzak bestearen arrazoiak ezagutzea.

Nik hiru puntu nagusitan jarriko nuke euskaratik erdaretara urrats batzuk egitearen aldeko hautua:

1          Premia

Datu soziolinguistikoek oinarria/aitzakia ematen dute berdin jarrera baikorretarako eta ezkorretarako. Baina, datuetatik harago, bada konstatazio indartsu bat: Euskal Herrian jende asko dago euskararik gabe bizi dena, euskara eta euskaldun komunitatea badirenik ere kontuan hartu gabe. Zergatik? Hori posible delako, herri honetan ‘basko’ kategoria sortu delako –batzuk egin dutenari eta besteok egin ez dugunari esker- eta basko hori izan daitekeelako bertakoena bezain bertako eta abertzaleena bezain abertzale euskara aintzat hartu gabe.

Ingeles egunkari baten izenburuan idatzi omen zuten: ‘Mantxako kanalean sartu den behelaino itxiak isolatuta dauka kontinentea’. Guk ere esan dezakegu euskara ez jakiteak isolatu egiten dituela erdaldunak. Baina uste dut hobe dugula pentsatzea gu euskaraz bakarrik jardunda haiek patxada ederreko eremuak dituztela eta horietan gu –euskara eta bere hiztunak- geratzen garela bazter.

Eta ez naiz konplexutik ari. Nire bizitza pertsonalaren eta profesionalaren hiru laurdenak euskaraz garatu dira azken hogeitamar urteotan, ez daukat horretan gabezia handirik. Hizkuntzaz eta komunitateaz ari naiz, haien presentziaz eta eraginkortasunaz.

G         Gaitasuna

Ez gaude duela 30 urteko toki berean, gaur euskaldunak askoz indartsuago gaude. Baditugu ahuleziak, baina horiek ikustea ere indar seinalea da, aurreratu dugunaren adierazle. Duela 30 urte hain urrun geneukan helmuga, bideko oztopoak ere ez genituela ikusten.

Sortu eta sendotu ditugu hainbat esparru euskararentzat, geure hizkuntzarekiko atxikimendua jantziagoa da, kontzienteagoa. Eta hasi gara hegemonia gune batzuk ere antzematen eta erabiltzen. Gure euskalduntasuna ez dago kolokan, erdaldunekiko igurtziak ez gaitu bidetik desbideratuko.

Eta, batez ere, urrats berriak egingo ditugu orain arteko lanaren osagarri izan daitezen, ez ordezko. Erdal hedabideetan hasteak ez du ekarriko euskal hedabideak uztea, eta gure komunikabideetan produktu erdaldunak ekoizteak ez gaitu eramango elebitasunera.

Kutxan hizkuntza kudeaketaz arduratu nintzen denboran nire egitekoaren baitan hurbildu nintzen euskararik gabe bizi zirenengana eta egiaztatu ahal izan nuen asko –gurean gehienak- zeudela prest elkarrenganako zubian urratsak egiteko. Ez dut errazkeria saldu nahi, kontrako jarrerak ere bistakoak dira eta gogortu egin dira guk aurrera egin ahala –beste adierazle bat- baina argi daukat gehiengo handi bat metatu dezakegula euskararen alde jarrera egokiarekin hurbiltzen bagara erdaldunengana.

Erdaldunak atera ditzakegu beren erosotasun esparrutik, baina horretarako uste dut geuk ere guretik atera behar dugula.

3.              Aukera

Konbentzituta nago aldi berri baten hasieran gaudela, orain arteko molde asko ari direla suntsitzen, ekonomian bezala politikan eta gizarte ikuspegietan, baita euskararen normalizazioan ere. Uste dut aukera dagoela iraganeko hainbat aje gainditzeko eta hainbat harresi apurtzeko, ereite faseak eman duen euskararen hazkunde kuantitatiboa erne arazi daitekeela eta gizartean aktibatu.

Horretarako lehen baldintza da geu ondo jabetzea egoeraz. Falta zaiguna azpimarratzeak ez deizagula ezkutatu lortu duguna. Aje eta gabeziei gramo bat ere kendu gabe, bistan da gure pertzepzioa ez datorrela bat hainbat datu objketiborekin

(gogoratu ‘euskararen tamainaz’ Kike Amonarrizek egindako ariketa) eta autoestimu baxu hori kalterako zaigula helburu ausartei heltzeko orduan.

Zuhur baino ausart; eta uzkur baino asertibo. Hori da behar dugun aldartea euskararen alde indarra metatzeko eta indar horrekin pertsonak, ohiturak, egiturak eta erakundeak mugitzeko.

Premia daukagu, gai gara eta garaia ere aproposa da. Ni ez naiz geratuko saiatu gabe.

Bihar goizean hasiko naiz parte hartzen Radio Euskadiko Boulevard saioaren tertulian. Alde batetik Euskaltzaleen Topagunean kargua utzi zain egon naiz horretarako. Baina bestetik, uste dut bizi osoa behar izan dudala gaztelaniazko hedabide baten kolaboratzaile bihurtzeko. Orain arte soilik euskarazkoetan artiu bainaiz. Zergatik jauzia?

Irratiko arduradunek deitu zidaten. Euskal ikuspegia duten tertuliakideak nahi zituzten, gu euskarazkoetan bakarrik jardunda haietan erdal ikuspegikoak nagusitzen direlako. Eta kezka da euskal komunitatea ez dela ikusarazten euskaraz ez dakitenen artean.

Kezka hori badut nik ere euskaltzale moduan eta horretaz hasi gara hitz egiten Topagunearen inguruetan. Euskara elkarteen sorreran, duela 30 urte, ezinbestekoa zen euskararentzat espazioak irabaztea, gaur egun arnasgune deitzen ditugunak eraikitzea. Horregatik, gure elkarteetan eta hedabideetan hobetsi zen euskaraz soilik aritzea. Eta hamarkada hauetako perspektibarekin uste dut asmatu egin dugula horretan, hainbat espazio irabazi dugula eta hizkuntzaren hainbat funtzio normalizatu. Gaur egun euskaltzale askok dauka hizkuntza kontzientzia indartsua eta praktika koherentea.

Baina trinkotze hori ez da batera joan erdaldunak euskarara hurbiltzeko eginkizunarekin. Gu euskaraz bakarrik ari ginen bitartean, beste asko gaztelaniaz bakarrik aritu dira, baita sortzez euskararen alde egiteko konpromisoa zuten hedabideak ere. Eta horrela garatu da baskoaren espeziea, euskara existitzen denik ere ohartu gabe bertako hiritar oso sentitzen dena. Eta gehiago dira, eta inertzia alde dute.

Horregatik dabil kezka han-hemenka eta horregatik deliberatu dut gaztelaniaz ere aritzea. Irabazi dugun sendotasunetik zubiak eraiki behar ditugulako erdaldunak euskarara hurbildu daitezen. Hain zuzen, sendotasun horri esker arriskurik ez dagoelako zubiak alderantzizko funtzioa bete dezan, ni gaztelanian murgilduz.

Uste dut hizkuntza irizpideekin esperimentatu egin behar dugula, badugula horren premia. Trinkotzea eta hedatzea biak ditugu beharrezko, aldekotasuna ezinbesteko baldintza du euskarak aurrera egiteko.

Ea nola doan esperientzia.

Berria, 2014.04.02

Datorren larunbatean, apirilak 5, utziko diot Euskaltzaleen Topagunean presidente izateari, agindutako bi urteak bete ondoren. Lau urteko prozesu eredugarria burutu du mugimenduak bere izaera birdefinitzeko eta egitekoa eguneratzeko. Krisiaren gogorrenean, sinetsita biziraupena eta berrikuntza borroka beraren bi alde direla.

Bi urteotan harreman estua izan dut euskararen normalizazioaz asko dakiten lagunekin. Eta aukera baliatu dut, noski, nire ikuspegia lantzeko eta osatzeko.

Oso errotua daukadan ideia bati Jon Sarasuak jarri dio –beste behin ere- deitura egokia: amets doitua. Zinez uste dut euskaltzaleok ametsa behar dugula euskararen alde lanean irauteko, ilusioa piztuko digun ametsa zailtasunak gainditzeko eta aurkako inertziak apurtzeko. Ametsak, ordea, izan behar du doitua, zehatza, baliabidez eta adierazlez ornitua. Egingarria, ez ameskeria.

Demagun euskaltzaleon ametsa dela ‘euskaraz bizi nahi dugu’. Formulazio horrek berehala eskatzen du zehaztasuna: zer behar da euskaraz bizi gaitezen? Eta segidan doikuntza: zer da egingarri?

Euskaraz bizitzeko behar genuke:

• hizkuntza gaitasun ona duen komunitate sendoa
• hizkuntzaren transmisioa bermatuko duen erreprodukzio sistema
• hizkuntza baten funtzio guztiak euskaraz egin ahal izatea
• eta giro egokia, euskaltzaleengan motibazioa pizteko eta ez direnengan gutxienez errespetua eta ulermena sustatzeko.

Ametsa doitzeko onartu behar da euskaraz bizitzea hautu bat izango dela beti, eta beste hautu batzuk ere posible izango direla; euskara ez dela izango ekosisteman hizkuntza bakarra, ezta nagusia ere indar handia egiten ez badugu. Beraz, hizkuntzen arteko bizikidetzaz hitz egin beharko dugu, eta testuinguru horretan euskararentzat babesa eta biziraupena aldarrikatu Euskal Herri osoan.

Beraz, amets doituak beharko ditu gutxienez:

• euskal hiztunen gaitasuna eta adierazkortasuna hobetzeko plana
• erreprodukzio sistema osoaren eskema eta mekanismo bakoitzean eragiteko egitasmoa
• funtzioen zerrenda hierarkizatua, eta funtzio horiek euskararentzat bermatzeko planen hurrenkera egingarria
• euskararen aldeko diskurtso salgarria, gizarte mugimendu zentratua eta indartsua, eta administrazioen konpromisoa gizartean giro egokia sortzeko, euskaraz bizitzea ez dadin  izan arazo eta bai tentazio
• azkenik, prospektibak eman ditzakeen zehaztasun tekniko guztiak (kopuru eta erritmo posibleak, plangintza eta neurketa…)

Ametsa doituta, orain letorke lanik zailena: nola metatu aldeko indarrak benetan gauzatu dadin? Eta hemen sartzen da zoru komunen lanketa.

Zoru komunekin gertatzen da ogiaren orearena: zabaldu ahala mehetu egiten dira. Hau da, jende askok partekatzen ditu ideia gutxi batzuk eta, partekatzen dena trinkotu ahala, ados daudenen kopurua jaitsi egiten da.

Uste dut gure gizartean oinarrizko zoru komun bat dela bizikidetza, inor gutxi kokatzen da hortik kanpo. Beraz, hau izan daiteke euskaltzaleok proposatzen dugun lehen zoru komuna: ‘hizkuntzen arteko orekak hobetu egiten du hiztunen arteko bizikidetza’. Noski, zoru osatu daiteke balio gehiagorekin (berdintasuna, justizia, berezitasuna…) baina jakinda ideiak erantsi ahala zoru komuna txikituz joango dela.

Zoru komunaren ideia oso erabilgarria zaigu gizarteko euskaltzaleoi alderdiekin eta agintariekin. Hauek joera dute pentsatzeko beraiei dagokiela gidaritza baita euskararen normalizazio prozesuarena ere. Euskaltzaleon lana litzateke esatea agintariei zoru komuna eraikitzea denoi dagokigula, euskaltzaleen mugimendu zentratua barne, eta denok behar dugula izan partaide. Hain zuzen, hori lortzen den neurrian posible izango delako zoru komunaren gainean ikuspegi adostuak eraikitzea, horiek bermatzeko itunak blindatzea eta normalizazioari egonkortasun espazioak irekitzea.

Sabaiak ere aipatu nahi ditut. Normalizazioan aurrera egin ahala, sabaiak nabarmenago ageri dira. Eta zoruak gora egin ahala, ezinbestekoa da sabaiak apurtzea normalizazioa arnasik gabe gera ez dadin. Adibide asko dago, baina bitara mugatuko naiz.

Bat litzateke euskararen erabilera normalagoa jendaurreko ekitaldietan, erakunde eta enpresen aldetik. Bistakoa da egungo estandarretik gora egin nahi duenak erresistentziak aurkitzen dituela, Gipuzkoako Foru Aldundiaren azken 10-15 urteko esperientziek erakusten duten bezala. Soziolinguistika Klusterraren baitan aztertu dugu gaia sakonki eta laster plazaratuko dira gomendio eta tresnak sabai hori apurtzen joateko.

Beste sabai bat da baliabideena. Udal mailatik gorako erakundeetan euskararen partea ez da iristen inongo kasutan aurrekonturen % 1 izatera. Eta argi dago eskaileran gora urratsak zailduz doazen eran, ahalegin handiagoa eskatuko dutela ekimen, arau eta baliabidetan.

Unea etorri da jauzi bat egiteko euskararen aldeko lankidetzan, eta gizarte osoari eskatzeko dagokion erantzukizuna. Eta unea da normalizaziorako baliabide publikoetan ere jauzi handi bat egiteko, konformismoa alboratuta. Euskararentzat, soilik eustea galtzea da.

Euskalerria irratia, 2014.03.31 (hemen podcast-a)

Argazkian bilera gela bat Atarrabiako kultur etxean. Gela hutsik dago, baina azken urte bete luzean bilera asko hartu ditu Nafarroako toki komunikabide euskaldunenak. Aspaldion bizi duten egoera larriari nola erantzun ibili dute aztergai.

Eskuzabal aritu dira, zorrotz eta zintzo, esan eta entzun, beti ere egiteko nagusia argi: euskal komunitatea trinkotzea eta hedatzea. Gertutik bizi izan dut prozesua eta kalitate handia ikusi dut pertsonengan, konpromiso sendoa.

Eta urte beteren bueltan aurkitu dute bidea, badakite zer landu aurrera egiteko: lankidetza zabala eta sarea, puntako teknologia, komunitatearekin norabide biko komunikazioa eta harremana…

Ideia argiak eta ilusio puntua Nafarroan. Eta emaitzak luze gabe etorriko dira, batzuk etxe honetatik ez oso aparte.

Goiena, 2014.03.28

Otsailaren amaieran utzi nion TOKIKOMen presidente izateari eta bi aste barru utziko diot Euskaltzaleen Topagunearen ardura gorenari. Bi urte bete-bete eman ditut bi lanetan, eta orain azken txanpan nabil gauzak ahalik eta txukunen utzi nahian atzetik datozenei.

Balorazio luzeetarako tokirik ez, eta bi urteko ibilian izan dudan sentipen nagusia azpimarratu nahi dut: euskaltzale asko ari da mugitzen, euskararen lurralde osoan. Erantzukizun puntu bat sumatzen da, egindako bideari sabai batzuk agertu zaizkiolako. Ilusioa ere nabari da, diskurtsoak eta estrategiak berritzeko bideak jartzen ari direlako. Eta batez ere deigarria egin zait lankidetzarako dagoen borondatea, sarean jarduteko prestutasuna nagusi da nonahi.

Hurrengo urteetan landu beharko ditugu zoru komunak, izaera eta ikuspegi ezberdineko pertsonak euskararen alde eroso egoteko modukoak. Eta urratu beharko dira sabaiak, lehen oso goi zeudenak eta normalizazioan egindako urratsei esker orain traba egiten dutenak.

Ziklo aldaketa bizitzea egokitu zait, zaharraren baitatik berria nola jaiotzen ari den ikustea. Eta erditze minak gora behera, asko gozatu dut.

Goiena, 2014.02.28

TOKIKOMen ia bi urte eman ditugu gogoetan, komunikazioaren etorkizuna usaintzen eta euskal hedabideek egin beharreko ibilbidea antzematen. Eta aukera garbia ikusi dugu denon artean talde funtzional sendoa eraikitzeko, herri erakundeekin lankidetzan. Egitasmo posible horri deitu diogu ‘euskal hedabideen etxea’.

Eta egitasmoa hedatzearekin batera, etxearen beheko solairuan –toki komunikabideei dagokienean- obretan hasi gara. Abenduan aurkeztu zen goiena.net berria, eta teknologia bera erabiliz agerkariak Tolosaldean, Sakanan eta Durangaldean. Aste honetan berriz tokatu zait beste bi agerkarien aurkezpenetan egotea: urumeako kronika, Hernani inguruan eta uriola.info Bilbon.

Kasu guztietan sumatzen da ilusio berritu bat, 90. hamarkadakoaren antzekoa. Orduan toki komunikabideen lehen loraldia izan zen Arrasate Pressen eskutik, eta orain bigarren loraldia gertatzen ari da, neurri handian TOKIKOMek bultzatuta.

Oraingoan, gainera, bereziki interesgarria da tokiko ekimena uztartuta dagoela marko orokor batekin, ‘etxea’ren ideiarekin. Horrela eraginkortasuna irabazten da eta indarra metatzen, euskararen mesedetan. Laster gehiago.

Berria, 2014.02.20

EIBAR, 2012ko otsaila. Topagunean biltzen diren toki komunikabideek Batzarra dute Markeskuan. Gai nagusia, TOKIKOM bateragunea juridikoki eratzea, elkartuago jarduteko aurrerantzean. Esparru komunak elkarrekin kudeatzea, solaskidetza sendoa eraikitzea sektorearen eta erakundeen aurrean, eta bazkideen arteko integrazioa lantzea eta sustatzea. Horiek erakunde berriari jartzen zaizkion egitekoak.

Ni aholkulari moduan nago bileran. Ordurako onartua dut Topagunearen presidentetarako hautagai izatea baina Batzarra martxoan bilduko da. Komunikabideek baietza ematen diote TOKIKOM eratzeari eta baita lehen presidentea Topagunearena izateari, uztarri funtzioa egin dezan. Honenbestez, martxoaren amaieratik aurrera bi erakundeen presidente bihurtzen naiz.

ARRASATE, 2012ko ekaina. Garaia Berrikuntza poloan bildu gara 100 lagun TOKIKOMek deitutako Jardunaldian, komunikazioaren etorkizunaz hausnartzeko. Gogoetan ari gara, datorrena usaintzen, berriro ere lehenak izateko urratsak egiten, antizipazioari esker nagusitu nahian, euskararen mesedetan. Saio eraginkorra eginda, gogoetak udazkenean jarraituko du, mintegi eta saioetan.

Aldi berean Hekimen sortu dugu, herri ekimeneko euskal hedabideen elkartea, hurbiltze prozesu luze baten ondorioz. Kezka eta urduritasuna nabari dira gu denon artean, elkarrenganako joera. Batuta indartsuago izateko esperantza dago, eta lankidetzan jarduteko aukerak sortzen dira.

Bi ibilbide hauek uztartzetik sortzen da ideia: posible da euskal hedabide guztiak talde funtzional bat osatzea, euskara zubi hartuta. Batzuen eta besteen datuak bilduta, 1.000 lagunetik gora ari dira gurean informazioa euskaraz lantzen. Profesional multzo hori saretzen bada, Euskal Herriko komunikazio talderik indartsuena osatuko genuke.

ARETXABALETA, 2013ko urria. Aurreko ideiak bidea egin du eta gogoeta iritsi da lehen geltokira:  ‘Euskal hedabideen etxea’ izeneko dokumentua aurkezten da MUren campusean. Hizlari txostenean parte hartu dugunak: Aitor Zuberogoitia eta Eneko Bidegain, Haritz Solupe, Alberto Barandiaran eta ni neu. Entzule 40 lagun inguru, gehienak ordezkariak, erakunde, hedabide edo unibertsitateenak.

Eta hor aletzen dira egindako lanak: ikerketa, ezagutzeko gazteen joerak informazioa kontsumitzeko orduan; kasu azterketa, eredu posibleen bila; ideia bilaketa, joeren analisia egiten dutenen artean; landa-lana, abiapuntuko erralitatea ondo ezagutzeko; sator-lana, finantzazio publikoa egonkortzeko aukerak aurkitu nahian; eta hausnarketa, euskal hedabideen eragina neurtu, ikerketa bideratu eta eragina sustatzeko erakundea marrazteko.

Horren guztiaren sintesia da ‘euskal hedabideen etxea’, bi solairuko etxe bat, euskal hedabide guztiak (herri ekimenekoak eta publikoak) biltzen dituena. Beheko solairuan daude tokikoak, zonaldeka elkartuta digitalean eraginkortasuna helburu, multimedia eta hiperlokaltasuna lantzen, teknologia interaktiboari esker komunitatea aktibatzen, herritarrei ahotsa ematen euskaratik eta euskaraz. Eta saretuta, edukiak eta kostuak partekatzen, ahulezi metaketari esker indartsu, Euskal Herriko herriak eta herritarak lotzen eta hurbiltzen.

Etxearen goiko solairuan daude hedabide nazionalak, hauek ere lankidetzan eta sarekide, bakoitzak egindakoa besteen mesede. Eta bi solairuen artean igogailuak etengabe edukiak garraiatzen, eta ganbaran antolamendu/gidaritzaren ardura izango lukeen erakundea, dei dezakeguna Behategia edo Euskal Hedabideen Kontseilua.

Ametsa? Baliteke. Baina amets hutsa izan ez dadin, etxea eraikitzeko lanak hasita daude. Dagoeneko lehen urratsak gauzatu dira Tolosaldean eta Debagoienean, baita Bilbon, Durangaldean eta Sakanan ere. Eta urratsetan ari dira gogotsu beste hainbat zonalde, euskal lurralde guztietan.  Oker handirik gertatu ezean, aurtengo urtea amaitzerako euskal maparen erdia eta herritarren bi heren inguru egon daitezke amaraun honetan harrapatuta. Horrela, beheko solairuaren zati handi bat eginda legoke.

ARETXABALETA, 2014ko otsailaren 22a. Larunbat honetan egingo dugu TOKIKOMen Batzar Nagusia, MUren campusean. Eta nik, agindutako bi urteak beteta, presidente kargua utziko dut Batzarrak hautatuko duenaren eskuetan. Igeltsero lana gogorra da eta nik, ikasteko adina badudan arren, ez dut oraindik ikasi indarrak neurtzen. Eta behin gustuko lanean hasita, hustu arte aritzen naiz. Oraingoan ere hustu naiz, eta pila kargatzea tokatzen zait, eman baino gehiago hartzea.

Hala ere, ondoren datozenei ez zaie faltako nire hurbiltasunik, behar duten neurrian. Zinez sinesten dudalako egitasmo honetan. Argi daukat euskal hedabideek asko egin dutela euskararen komunitatea sendotzeko eta benetan uste dut eragin hori biderkatu egin daitekeela euskal hedabideak lankidetzan jarrita, sare funtzionalean antolatuta, euskararen zoru komunean ‘etxe’ bihurtuta.

Helbide honetan duzue ametsa: http://bloga.tokikom.com/. Eta Interneten ari da eraikitzen etxea.