Lorena Lopez de Lacallek irakurri zuen EH Bilduren agiria Itsasuko Aberri Egunean

Atzo arratsaldean Itsasun (Lapurdi) izan ginen, Aberri Eguna ospatzen baitzen, eta bide batez gogora ekarri nahi zen 1963ko lehen Aberri Egun mitiko hura. Berriako kronika. Hainbat mintzaldi egin zen, eta tartean antolatzaileena. Ezusteko handi bat izan genuen: Hegoaldeko EH Bilduren izenean, EAko Lorena Lopez de Lacallek irakurri zuen agiria, nahiko gaizki, dena esan behar bada, euskaraz ondo ez dakitenek sarri irakurri ohi duten moduan.

Oraindik ere norbaitek ez badaki, gogora ekarriko ditugu andere honek Iruña-Veleiako auzian egindako zenbait gauza. (Xabier Agirre jeltzaleak zuzentzen zuen gobernuaren babesarekin).

1.- Arabako Foru Aldundiko Euskara eta Kultura ahalduna zelarik, 2008ko azaroaren 19an, 444 Foru Dekretuaren bidez, aztarnategia itxi,  Lurmeneko arkeologoak egotzi eta ostrakak faltsuak zirela ebatzi zuen, artean entregatu gabe zeuden (bat izan ezik) txosten batzuetan oinarrituta.

2.- 2009ko martxoan kereila jarri zuen Lurmeneko arkeologoen aurka, ondarearen kontrako kalteak eta faltsifikazioa leporatu nahian.

3.- Bi txosten grafologiko enkargatu zituen, faltsutzailea Eliseo Gil zela sinestarazi nahiz. Lehenengoaren prezioa ez dakigu, baina bigarrenagatik Aldundiak 36.000 euro ordaindu zizkion Magdalena Ezcurra grafologoari. Lorena Lz de Lacallek txostena filtratu zuen Correo eta Berriara, Eliseo Gil iritzi publikoaren aurrean kriminalizatzeko. Bi egunkari horiek hainbat orrialde eskaini zioten filtrazioari, eta Eliseo Gil seinalatu zuten faltsutzailetzat.

4.- Julio Nuñez EHUko irakaslea izendatu zuen aztarnategiko zuzendari. Gauza jakina da jaun honek aztarnategian egindako sarraskia. Hondeamakina handi batez 8.000 metro karratu harrotu zituen, eta lur arkeologikoki oso emankorra bota zuen zakartegira. Helegitea epaitegian jarri eta sarraskiaren argazkiak eta bideoak eskura jarri zitzaizkion arren, Julio Nuñezen lana babesten eta diruz hornitzen jarraitu zuen.

2011ko Udal eta Foru hauteskundeen aurretxoan EAk alde egin zuen Aldundiko gobernutik. Jakina da oso gogo txarrez utzi zuela kargua. Gero Bilduko zerrendetan joan zen Arabako Biltzar Nagusietako hauteskundeetara, eta harrezkero biltzarkidea da.

Eta larunbat honetan, EH Bilduren agiria irakurri du Itsasuko Aberri Egunean.

Bakoitzak atera ditzala bere ondorioak.p003_f02(Berriako argazkia)

Legebiltzarreko Kultura Bazordearen aurrean egindako interbentzioak (2010-11-16)

Bestalde, Itsasuko ekitaldi honetan Amets Arzallusen interbentzioa izan zen benetan gogoangarria. Hona hemen Eibar.org blogean Asier Sarasuak idatzitako kronikatxoa eta eragin dituen iruzkinak. Beste argazki bat hemen.

 

Kategoriak Sailkatugabeak | 9 iruzkin

Dokumentala: Orce-ko Gizonaren eta haren aurkitzaile Josep Gibert-en historia tristea. Zeren antza hartzen?

Ama Ata blogean dokumental biziki interesgarri bat jarri dute. Josep Gibert paleoantropologo katalanak buruhezur baten zatia aurkitu zuen 1982an, Orce-ko aztarnategian, Granadako probintzian. Hainbat froga egin eta aditu askorekin kontsultatu ondoren, duela 1.400.000 urtekoa zela ondorioztatu zuen egindako argitalpenean. Hasieran ontzat eman zen aurkikuntza, baina gero aditu “ofizialak” asto batena zela esaten hasi ziren… Iruzurgiletzat jo zuten aurkitzailea… Gai tabua da oraindik ere, nahiz eta argi eta garbi geratu den benetakoa dela. Merezi du dokumentala ikustea. Ea zeren antza hartzen diozun afera honi. Bada beste dokumental bat ere, Kataluniako telebistak egina, Gibert familiari buruz.

 

Kategoriak Sailkatugabeak | Iruzkin 1

‘Nuñezen aldarea grafitoak benetakoak izateko beste froga bat’, Euskeraren Jatorriaren prentsa-oharra

Euskeraren Jatorriak prentsa ohar luze eta landu bat argitaratu du bere webgunean, aztarnategian berriki aurkitu duten hilarriko idazkuna hizpide hartuta.

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

Nuñezen langintzaren irudi berriagoak

Lehenengo egunetako irudiak eta bideoa jarri genituen aurreko batean. Orain, berriago batzuk dakartzagu, 2011 eta 2012koak. Ikusgarria da zakartegia (hondeamakinaz aztarnategitik ataratakoak kamioietan garraiatutakoa) , ikusgarria den bezala harrotu duen eremu zabala, plastikozko estaldura xelebreak gorabehera abiadan hondatzen ari dena.

Amapolas+en+IV+18-6-2012+MAmapolak nagusi indusketa-eremuan

amapolak plastikoz escombrera2Nuñezzakartegia

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

Laborategiko analisien zain

Joan den azaroan edo abenduan (ez dakigu ziur) eraman zuten grafito multzo bat analizatzera. Instituto del Patrimonio Cultural de España (IPCE) erakundeari enkargatu zion Gasteizko epaileak eginkizuna, sei hilabeteko epean burutu beharrekoa. Beraz, uda baino lehenago jakin beharko lirateke emaitzak. Jakin dugunez, eraman dituzten grafito guztiak zeramikazkoak dira, ez dute hartu hezurrezkorik edo adreiluzkorik. Gauza harrigarria, azken hauek baitira datatzen errazenak, lehenei C14 eta bigarrenei termolumniszentzia frogak egin dakizkielako. (Euskarriak noizkoak diren jakiteak argi asko emango luke idazkunez ere).

Kategoriak Sailkatugabeak | Iruzkin 1

‘Veleia, ezintasunak eta hondeamakinak’ Berrian

Atzoko Berrian agertu zen artikulua. Bestalde, Ama Ata blogean “Orce-ko Gizona“, Europako lehen giza arrastoa, jorratzen da. Aurkikuntza faltsutzat jo eta Josep Gibert arkeologo katalana barregarri ipini eta satanizatu egin zuten. Gaur ez dago zalantzarik: Orceko Gizona benetakoa da. I-Vko gaiarekin dituen paralelismoak begi-bistakoak dira.

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

Nuñezen langintzaren lehen egunetako irudiak

2010eko uztailaren 15ean ekin zion Julio Nuñez zuzendari berriak bere langintzari, indusketa metodo iraultzailea erabiliz: hondeamakina handia.  Hona hemen egun haietan hartutako argazki batzuk eta uztailaren 20an grabaturiko bideoa. (Argazkilariari eskua jasotzen diona Nuñez da).

nunez pico

IMG_27345 Sin título-10 Sin título-9 copia Sin título-4 copia Sin título-1 copia hondeamSin título-5 copiaSin título-8 copiahezurrak talud

Kategoriak Sailkatugabeak | Iruzkin 1

Nefertiti, Eneida eta komak Ama Atan

Ama Ata blogean oso azterketa interesgarriak ikus daitezke zenbait gai polemikori buruz. Nefertiti, komak eta Eneida dira jorratu dituzten hiru gai.

nepertiti

eneas

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

‘Veleia, ezintasunak, hondeamakinak eta urteurrenak’ artikulua NAIZen

NAIZ agerkari digitalean, Veleia, ezintasunak, hondeamakinak eta urteurrenak izeneko artikulua argitaratu didate. Horrela dio:

Juan Martin Elexpuru
Veleia, ezintasunak, hondeamakinak eta urteurrenak

Ez da harritzekoa jendeak sekulako nahastea izatea auzi honetaz, izenarekin berarekin hasita. Zein erabili behar da, Arabako Iruña, Iruña Oka, Iruña-Veleia, Veleia soilik… Jar gaitezen pentsatzen. Hiria egondako toki horrek Iruña beste izenik ez du ezagutu azken mila bat urtean.Veleiaren azken aipamena 881. urtekoa da (Velegia, Errioxako Albeldako kartularioan). Arabarrek leku horri Iruña deitu izan diote.

Harrezkeroko aipamen idatzietan hori agertzen da, eta ahoz ez da besterik transmititu. Galdetu bestela Gasteiz edo Mendoza aldean bizi den adineko edozeini, eta esango dizu leku hori beti Iruña izan dela, eta atzo goizera arte ez duela Veleiarik entzun. Hipotesi nire ustez sendoena da hiri karistiarraren izen zaharra Iruña zela, erromatarrek birbataiatu eta Veleia jarri ziotela, Liguriako hiri baten izena emanez, baina ez zela galdu Iruña izen zaharra euskaldunen ahotan.

1949-53 epean Gratiniano Nieto arkeologo frankistak indusketak egin zituen aztarnategian soldaduak erabiliz. Eta pentsa, 1958 argitaratu zuen txostenak El oppidum de Iruña du izenburua. Izan ere, artean ez zekiten antzinateko agirietan agertzen zen Veleia hura eta Mendozatik hurbil dagoen Iruña izeneko eremu zabala toki bera zirela. Orain dela berrogei bat urte heldu ziren adituak ondorio horretara. Eta modu xelebrean gizarteratu zen izena. Nik behintzat ‘Asociación Veleia para la defensa del español’ elkarte antieuskaldun haren bidez ezagutu nuen, 1980 inguruan.

Aspaldi onartutako izen ofiziala Iruña-Veleia da; zuzena eta egokia nire ustez, lekuaren historia ezagututa. Horregatik, ulergaitza egiten da zenbaitek leku horri Veleia soilik deitzeko hartu duten seta, akademiko, idazle eta kazetari euskaltzaleak tartean. Veleia afera du titulua gaiaz argitaratu den liburu batek, eta Batzorde Laguntzaileko zenbait kidek ere ez du besterik erabiltzen.

Gatozen arrastora. Aurtengo otsailaren 22an iragarri zen: berriki aurkitu duten aldare bateko inskripzioan VELEIA jartzen du. Lehen aldia ei da izena ‘in situ’ dokumentatzen dela. Jada ez dago zalantzarik, antzinateko testuetan agertzen den Veleia hiria da hau. Hitzerdirik ere ez, jakina, grafito ‘faltsuetan’ agertzen diren Veleiei buruz. Hamabi aldiz irakur baitaiteke izen hori. Bost Veleian forman, aldarean bezala; behin ‘In Veleia vici’ ustez elebidunean, inesiboan hau ere; hiru aldiz Veleia Nova, eta beste hiru Veleia Gori.

EHUko lau irakaslek aurkeztu zuten aldarea prentsaurrekoan; tartean zen Joaquín Gorrochategui, duela lau urte ondorengoa idatzi zuena bere txostenean: «Resulta muy poco comprensible que el nombre de la ciudad, Veleia, que ya en ciertas fuentes tardías como el Itinerario de Antonino y el Ravenate aparece con B (Beleia It. Ant., Belegia Rav.) (como consecuencia del proceso de betacismo que confundió la/w/ con /b/ fricativa) aparezca siempre en los óstraca vascos escrito con /V/. Sólo podría entenderse como un conservadurismo gráfico del nombre oficial escrito en el Alto Imperio».

Oso zaila zen izena horrela idatzita agertzea, baina agertu da. Pisu handiko beste mila ezintasun ere aldarrikatu zituzten batzordeko adituek, baina erantzun gisa ondutako txostenen haize-boladek airean eraman dituzte ezintasunok.

Une honetan Madrileko laborategi batean analizatzen ari dira grafito batzuk, auzipetutako arkeologoen eskariz eta epailearen aginduz. Espero dezagun ondo egingo dituztela eta auzia betiko argituta geratuko dela. Bada beste froga erraz bat zalantza guztiak uxatuko lituzkeena eta kaleratutako arkeologoek lehenengo egunetik eskatzen dutena: indusketa kontrolatuak egitea aztarnategiko leku jakinetan. Baina horrelakorik ez dute entzun ere egin nahi unibertsitateak eta aldundiak.

Euskal Herriko Unibertsitateak eta Arabako Foru Aldundiak Julio Nuñez izendatu zuten aztarnategiko zuzendari. Aski ezaguna da hark egindako langintza. Hondeamakina handi bat erabiliz 8.000 m karratu harrotu zituen jesus batean. Hori erakusten duten bideoak eta argazkiak ipinita daude Interneten. Itsuak ere ikusiko luke sarraskia, baina gure komunitate zientifikoak itsu eta mutu jarraitzen du, eta Lurmenekin hain zakarrak izan diren politikari, kazetari eta intelektualak ere bai. Eta askok galdetzen digutena, tartean Harris arkeologo famatuak aztarnategira egin zuen bisitan: zer diote honetaz Euskal Herriko beste arkeologoek? Kalean eta tabernan kristorenak, behar den lekuan ezer ere ez.

Duela gutxi urteurren hunkigarri bat bizi izan dugu. Hamar urte bete dira bidegabekeria sinestezin bat burutu zela hedabide baten eta pertsona batzuen kontra. Sufritutako kaltea konponezina bada ere, euskaldungoaren eta arrazoiaren berotasuna sentitu dute. Beste bidegabekeria baten laugarren urteurrena igaro berri da. Gure ondarearen zati bat zakarrontzira bidean eta pertsona ondradu batzuk kartzela atarian daude. Epailearen aldetik akusaziorik ez egon arren, kondena mediatikoa betetzen ari dira aspalditik. Eta desohorea, langabezia eta heriotza zibila dira ondorioak. Zenbaiten erasoak eta askoren isiltasunak elikatuta. Eliseo Gil eta Idoia Filloy dira izen-abizenez.

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina

Bada beste Veleia bat Ligurian

Bada beste Veleia bat Ligurian, Italiako iparraldean. Egungo banaketa administratiboan ez da Liguriakoa, Emilia-Romagna eskualdekoa baizik, Piacenzako probintzian. Lugagnano Val d’Arda udalerrian dago, 460 m-ko alturan, paraje menditsuan.

Veleia2

Ligureen herri inportantea izan zen,Veleiates (latinez) tribuaren burua. Erromatarrek Liguria konkistatu eta gero ere (K.a. II. mendearen erdi aldera) bere inportantziari eutsi zion.  IV. mendean luizi ikaragarri batek guztiz hondatu zuen. XVIII. mendean deskubritu ziren haren hondakinak.  Hemen eta hemen informazio apur bat.

Veleia6

Askok galdetzen diogu geure buruari Arabako Veleiak eta Liguriakoak zerikusiren bat ba ote duten ala kasualitate hutsa den izenkidetasuna. Arabakoak Iruña ote zuen izena jatorriz, eta erromatarrek birbataiatu ote zuten Liguriakoaren izena ipiniz. Erantzunik ez dugun arren, saiatuko gara gaia aztertzen hurrengo batean. Bakarrik esan, badela Euskal Herrikoaren antzeko toponimia hortik zehar, batez ere Italiako iparraldean eta Sardegnan. Gure libururako egin genuen mapa koxkor bat, eta iaz Italiako Veleiara egindako bidaian ateratako argazki pare bat gehitu ditugu.

liguria

Kategoriak Sailkatugabeak | Utzi iruzkina