Datorren asteartean San Prudentzio Eguna da, Arabako patroia. Armentian erromeria egiten da, eta hori dela eta enkartelada egingo dugu
Eguna eta ordua: asteartea 28, 11:00 – 14:00
Lekua: Mendizorrotza eta Armentia bitartean, Santuaren estatuatik hurbil.
Gasteizen euskeraz argitaratzen den Alea aldizkari berrian (apirilak 17, 12. zk.), Maritxu Goikoetxearen gutuna dator, Ricardo Gómezen adierazpen batzuk hizpide hartuta.
“Henrike Knörr Iruña-Veleiako grafitoak benetakoak zirela pentsatu zuen hasieratik eta Iritzi horrekin hil zen. Bere bizitzako azken hilabeetetan presio akademiko handiak jaso zituen faltsuak zirela “onar” zezan Lakarra eta Gorrochategui lankideen aldetik . Ez zuen amore eman, baina azkenik “onartu” zuen, aipaturiko biei idatzitako mezu luze batean, grafitoak ezin zitezkeela III. mendekoak izan. Baina gaineratu zuen bere ustez geroagokoak zirela, erromatarkuntzaren eta Veleiako balizko elizbarrutiaren (IX. mendea) bitartekoak: “Cabe suponer cierta continuidad de Iruña-Veleia hasta esa época armentiense. […] Y esa continuidad explicaría las palabras vascas con su aspecto “moderno”, dio, besteak beste, mezuan.
Beraz, datazioa atzeratu zuen, baina ez zuen atzera egin bere pentsaeran. Ricardo Gómez-en Alea-ko elkarrizketa irakurri duenak agian beste iritzi bat aterako zuen “… poliki poliki gaztelua erortzen joan zen. Ez dakit inoiz pentsatu zuen faltsuak zirenik, baina…” Beharbada ez du gezurrik esaten, baina egia lausotu bai.
Askoz urrunago joan ziren Lakarra eta Gorrochategui eta hauek elkarrizketatu zituen Barandiaran, Berriako kazetaria : “Eta, hil baino lehenago, mezu bat igorri zien bi kideei. Mezua, osorik, ezezaguna izan da gaur arte. Gaur, senideek publiko egitea erabaki dute. Mezu horretan, Arabako hizkuntzalariak bat egin zuen beste bi filologoen tesi nagusiarekin. Idazkunak ez dira, Gilek behin eta berriro defenditu bezala, III. mendearen ingurukoak. Beraz, faltsuak dira”. (2009-3-6).
Hau izan da iritzi publikoari igorri zaion mezua. Eta ez da egia. Garbi hitz eginda, gezurra da. Idatzi osoa Interneten kontsulta daiteke. Familiarekin ere hitz egin daiteke. Iritzi ezberdinak izan ditzakegu grafitoez, baina ezin da horrela jokatu pertsona baten memoriarekin. Henrikek ez zuen horrelakorik merezi.”
Maritxu Goikoetxea (SOS Iruña-Veleia)
Maiatzaren 9an egingo da Zestoan Euskeraren Jatorriaren X. Biltzarra. Euskoeuropeismoa / Indoeuropeismoa du goiburu. Egitaraua eta izen ematea. Hainbat hitzaldi izango da egunean zehar eta horietako azkena Miguel Thomson ikerle finarena: La ciencia y la controversia sobre la autenticidad de los grafitos de Iruña-Veleia.
Bestalde, Euskeraren Jatorriak bere 42. Jatorriberri argitaratu du. Hainbat berri eta artikulu interesgarri irakurri daitezke bertan.
Zuztarrak Errotuz Taldeak antolatuta, urteroko historiari buruzko zikloaren barruan emango da hitzaldia.
Hitzaldia: Iruña-Veleia; zer gertatzen da?
Hizlaria: Juan Martin Elexpuru
Eguna eta ordua: apirilak 22, astezkena, 19:00
Lekua: Kulturate Kulturetxea, Arrasate
Joxean Agirre egungo euskal nobelagilerik onenetarikoa da. Zer pentsatua ematen duen artikulua idatzi du Iruña-Veleiako auziaren inguruko isiltasun harrigarria hizpide hartuta. Larunbateko Garan argitaratu zen.
“Dennis Mercuryren “Iruzurraren maisuak” liburua apaletik hartu (ez da beharbada libururik onena, baina gaiaz dudan bakarra da) eta hirugarren zatira joan naiz, “Iruzur arkeologikoak” dionera, eta, bertan agertzen diren pieza faltsutuak miretsi ondoren, Iruña-Veleiako grafitoei begira eman dut tarte luze bat Interneten dauden foroetan, eta, grafito horiek faltsutuak izatekotan, maisu izugarriak ditugula pentsatu dut, munduko onenetakoak beharbada.
Otsailaren 25ean, barruan batzar nagusia egiten ari ziren bitartean, SOS Veleiako kide batzuk kokatu ziren Arabako Aldundiaren atarian eskuetan pankarta eta aldarri labur hau zutela: “Arabako Diputazioa errudun. Retira la querella”. Euripean egon ziren ordu batzuk eta Interneten eskegi zituzten argazki horiei begira beste behin esan diot neure buruari zerbait arraroa, zerbait estrainioa dagoela Iruña-Veleia auziaren inguruan, ez baita normala komunikabide konbentzionalek eztabaida nola itxitzat eman zuten eta geroztik komeni zaienean bakarrik ateratzen duten gaia. Geroztik grafitoen benetakotasunaren aldeko txosten bat irakurri nahi duenak Internetera jo beharra dauka. Nik ez dakit gaiari buruz ezer, baina gero eta gehiago direla iruditzen zait grafitoen benetakotasunaren aldeko zientzialarien ahotsak, atzerritarrak horietako asko, bidenabar esanda. Ulertzen dut Madrilen sukurtsal diren gure egunkari handiek jarrera hori izatea. 2006an grafitoen aurkikuntza egin orduko hasi ziren arkeologo espainiarrak gertakaria susmopean jartzen. Badirudi euskararen antzinatasuna eta gisako leloak abertzaletasuna hauspotzeko bakarrik erabil daitezkeela. Zailagoa da bertako komunikabideen jokabidea ulertzen, ez bada zuhurtzia gehiegizko batengatik. Nik ez dakit zer gertatu den, baina indar abertzaleak, espainiarrak, EHU eta gainontzeko indar faktiko guztiak bat datozela ematen du eztabaida itxi, Eliseo Gil eta bere taldea auzipean jarri eta ostraken gainean lur pixka bat botatzearekin.
Interneteko informazio anabasan sartzen den edonork, ordea, gero eta ahots gehiago aurkituko ditu benetakoak ote diren diotenak. Ezin da esan, espainiar arkeologo batek esan zuen moduan, grafito horietako asko udan indusketak egitera etorritako ikasleren batek sartuko zituela lurpean. Hori baino zailagoa da faltsifikazioaren artea. Hala izatekotan ere, aditu talde batek egin beharko zukeen lan hori, lur geruza ezberdinetan agertu direlako eta aurkitu zituzten lekuetan lurra mugitu gabe. Galdera ikurrez eta misterioz betetako auzia da. Zortzi urte igaro dira aurkikuntza egin zenetik eta ordua badela dirudi gaia zientziaren arlora berriro eraman eta nazioarteko batzorde batek eskatuko lituzkeen ikerketak egiten hasteko. Eliseo Gil eta bere taldearen izen onak ere mereziko luke urgentzia hori. •”
2013an grabatu eta Youtube-ra igo genuen Iruña-Veleia, Benetakoak ala Faltsuak? / ¿Verdaderos o Falsos? gure dokumentalaren euskerazko eta gaztelerazko bertsioa. Orain italierazkoa eta ingelesezkoa argitaratu ditugu, azpitituluez baliatuz. Oso urrats garrantzitsua iruditzen zaigu gaia nazioarteratzeko, kanpoko laguntza beharko baita auzi hau noizbait argituko bada.
Blog honen irakurleei arrenka eskatzen diet dokumental hau zabaltzen laguntzeko ezagunen artean, sare sozialetan eta ahal den leku guztietan.
Euskeraz eta gaztelaniaz: https://www.youtube.com/watch?v=c2zzAKeF4WM
Italieraz: https://youtu.be/Nw-lA7oAjc0
Ingelesez: https://youtu.be/rkFgZjbY3nI
Ama Ata. Gaia jarraitu duenak jakingo du Instituto del Patrimonio Cultural de España (IPCE) delakoak (Espainiako Kultura Ministerioaren erakundea) azterketa analitikoak egin zituela epailearen eskariz, eta J. V. Navarro Gascón-ek sinatzen duen txostena iruzur hutsa dela.
2014ko martxoan erakunde beraren beste txosten bat heldu zen epaitegira:
Tomás Antelo, ‘Informe de examen por imagen’.
Informe del Archivo General del IPCE, Ministerio de Educación, Cultura y Deporte; Madrid, 2014.
Ostraka mundua-tik jaitsi daiteke txostenaren zati baten pdf-a. Kontua da txosten honetan ez dela inon faltsutasunaren zantzurik agertzen. Aztertu dutenek diote terminologia ultrateknikoan idatzia dagoela eta ez dela ezer ulertzen. Eta susma daiteke ezin dutela garbi esan ondorioa , hau da, ez dutela inolako faltsutasun arrastorik aurkitu. Lurmenen defentsak hilabeteak daramatza txostenaren koloretako kopia eskatzen, baina oraindik ez du lortu kopia hori. Argazki ultrabioletak egin dizkiete piezei, eta ezinbestekoa da koloretako bertsioa irudiak interpretatu ahal izateko.
Surrealismoa gailurra jotzen ari da txosten hauekin. “Navarro Txostenak” piezak faltsuak direla ondorioztatzen du, eta ez du erakunde beraren “Antelo Txostena” aipatzen. Lau hilabete geroago, “Antelo Txostenak” ez du faltsutasuna ondorioztatzen, eta ez du “Navarro Txostena” aipatzen. 2014ko uztailaren 3an Iciar Lamarain, Kultura Diputatua, Arabako Aldundian azalpenak ematen EAJ/PNVko Pedro Ignacio Elosegiren eskariz:
” No he entendido nada de esas que le he dicho que llegaron el 14 de mayo, pero no yo, ni la Secretaría Técnica ni mi jefe de servicio, por muy Jefe del Servicio de Arqueología que sea, porque venía en unos términos absolutamente… Se ha mandado a personas que podían entender ese lenguaje, tal vez químicos, tal vez físicos, no sé…Yo ya le digo, leí y dije: esto no lo entiendo. “Yo tampoco”, la Secretaría. Vamos a ver a quien sea y que nos aclaren. Y ya le digo que no tengo ningún inconveniente, en cuanto nos hagan un
balance de qué dice esa segunda página, hacerles una entrega de ello.”
Eta lasai geratuko zen. Hau maila. “Nibeloia”, esango luke norbaitek. Urtebete igaro da eta badirudi oraindik ez dutela deskodetu txostena, berririk ez dago behintzat.
Duela gutxi jakin dugu EHBilduk Lorena Lopez de Lacalle EAkidea bigarren lekuan jarri duela Foru Hauteskundeetako Arabako zerrendan. Azkenaldian bilera ugari izan dugu koalizioko alderdiekin egoera hau saihestu nahirik, baina ikusten dugunez ahaleginak ez du fruiturik eman. Ezin dugu ezkutatu oso harrituta eta haserre gaudela, ondo ezagutzen dugulako pertsona honek Iruña-Veleiako auzian burutu zuen gestio negargarria, Arabako Foru Aldundiko Euskara eta Kultura Ahaldun karguan egon zen garaian (2007-2010).
1.- EHUko kideekin ia soilik osatu zuen Aholku Batzorde Zientifikoa deiturikoa, eta bere burua izendatu zuen lehendakari, Batzordea nazioartekoa izan zedila eta Karbono 14 eta termoluminiszentzia frogak egin zitezela eskatzen zuten Lurmeneko arkeologoei entzungor eginez.
2.- 444/2008 Agindu Forala sinatu zuen, zeinen bidez ofizialki faltsutzat jotzen ziren grafitoak eta Lurmen botatzen zen aztarnategitik, faltsutasunaz “unanimitate zientifikoa” zegoela argudiatuz, artean eskatutako hamar txostenetatik bakarra zegoenean entregatuta.
3.- Epaileen esku jarri zuen auzia, eta kereila jarri zuen Lurmeneko zenbait kideren kontra faltsifikazioa eta ondarearen aurkako kalteak leporatuz, azterketa analitikorik edo bestelako frogarik gabe.
4.- Grafologo bat kontratatu zuen Eliseo Gil inkriminatu nahiz. Grafologo horren ondorioek bere asmoak betetzen ez zituztela ikusirik, beste bat kontratatu zuen 36.000 euro ordainduta. Diru horrekin grafito mordoa analiza zitekeen Europako laborategi espezializatuetan. Esan beharrik ez grafologia ez dela sekula erabili izan horrelako gai bat erabakitzeko.
5.- Julio Núñez Marcén EHUko irakaslea, Eliseo Gil eta bere taldea “kondenatu” zuen “Batzorde-Tribunal”eko kidea, izendatu zuen aztarnategiko zuzendari. Hondeamakina handi batez aztarnategiko 8.000 m2 suntsitzea izan zuzendari berriaren lehen langintza. Txikizioa salatu genuenean, Núñez babestu eta bere postuan berretsi zuen Lorena Lopez de Lacallek.
Eta hau laburpena besterik ez da. Kontua da sei urte luze hauetan ez dutela balizko faltsutasunaren aldeko froga bakar bat aurkitu, eta aldiz Lurmenek bitartean hogei txosten aurkeztu dituela epaitegian zein iritzi publikoaren aurrean, zeinetan hainbat herrialdetako adituek adierazten duten arkeologoen jarduera egokia izan dela edo/eta grafitoak benetakoak diratekeela.
Ondorioz, pentsatzen dugu Lorena Lopez de Lacalle Iruña-Veleiako desastrearen erantzule politiko nagusia dela eta horrelako kurrikuluma duen pertsona bat ezin dela ezein talde politikoren ezein zerrendatan egon. Horregatik, irmoki eskatzen diegu EHBilduri eta hautagaia sostengatzen duen EA alderdiari Lorena Lopez de Lacalle ken dezatela hauteskunde zerrendatik.
Gasteiz, 2015eko martxoaren 30ean
SOS Iruña-Veleia, Euskeraren Jatorria
Comunicado de SOS Iruña-Veleia y Euskeraren Jatorria ante la colocación por parte de EHBildu de Lorena Lopez de Lacalle en el segundo puesto de la lista a las Elecciones Forales de Alava
Acabamos de conocer que EHBildu ha colocado en el segundo puesto de la lista de Álava para las elecciones forales a Lorena Lopez de Lacalle, miembro de EA. Previamente habíamos mantenido largas reuniones con los partidos que componen la coalición para que no se llegara a esta situación, pero vemos que no han dado resultado. No podemos ocultar nuestro asombro y enfado ante la noticia, siendo conocedores de la nefasta gestión de Lorena Lopez de Lacalle en el caso de Iruña-Veleia cuando ésta ocupó el cargo de Diputada de Cultura y Euskera de la Diputación Foral de Alava (2007-2010).
1.- Formó una llamada Comisión Científica Asesora compuesta casi exclusivamente por miembros UPV-EHU, en la que se erigió ella como presidenta, desoyendo la petición de los arqueólogos de que se creara una comisión internacional y de que se realizaran pruebas de Carbono14 y termoluminiscencia sobre las piezas.
2.- Firmó la Orden Foral 444/2008 por la que se declaraban oficialmente falsos los grafitos en cuestión y se expulsaba a Lurmen del yacimiento, afirmando que existía “unanimidad científica”, cuando todavía sólo había sido entregado uno de los diez informes solicitados.
3.- Judicializó el asunto querellándose contra varios miembros de Lurmen por falsificación y daños al patrimonio sin tener ninguna prueba, ni analítica científica.
4.- Contrató a una grafóloga para tratar de incriminar a Eliseo Gil. Al no satisfacerle las conclusiones de dicha grafóloga, contrató a otra a la que se le pagaron 36.000 euros. Con dicho dinero se podrían haber analizado muchos grafitos en laboratorios europeos especializados en la materia. Huelga decir que la grafología jamás había sido usada para dilucidar un caso del género.
5.- Nombró nuevo director a Julio Nuñez Marcén, profesor de la UPV, el cual había formado parte de la “Comisión-Tribunal ” que “condenó” a Eliseo Gil y a su equipo. La primera actuación de dicho director fue arrasar 8.000m2 del yacimiento con una gran pala excavadora. Denunciado el destrozo, defendió la actuación de Nuñez y lo mantuvo en su puesto.
Esto no es más que un resumen. La realidad es que durante estos seis largos años no han encontrado nada que pruebe la supuesta falsificación, y por contra Lurmen ha aportado tanto en los juzgados como al conocimiento público 20 informes en los que expertos de varios países abogan por la idoneidad de la praxis arqueológica y/o la autenticidad de los grafitos.
En conclusión, consideramos a Lorena Lopez de Lacalle máxima responsable política del desastre de Iruña-Veleia y pensamos que una persona con semejante curriculum no es digna de formar parte de ninguna lista de ninguna formación política, y por ello instamos tanto a EHBildu como al partido que la sostiene, EA, a que aparte a Lorena Lopez de Lacalle de la lista electoral.
SOS Iruña-Veleia, Euskeraren Jatorria
Joan den asteko Argiak Bittor Kapanagari buruzko erreportaje eder bat dakar Mikel Asurmendi kazetariak egina. Argizaiolak izekirik dirau, haize kontra bada ere, du izenburua.
Bittor Kapanaga, Otxandioko Aztia dokumentala hemen.
Hitzaldiaren bideoa Galde-erantzunak
Euskeraren Jatorriaren blogean irakurtzen dugunez, Edward Harrisek, Harris matrix metodoaren asmatzaileak, hitzaldia eman zuen Madrilen, Museo Nacional de Arqueología-ko aretoan, martxoaren 17an. Notizia kopiatzen dugu aipaturiko blogetik:
“Edward Harris ezaguna da Iruña-Veleiako grafitoen aldeko txosten bat egin zuelako eta gai honi buruzko lehenengo biltzarrean egindako txostenagatik (Bideoa).
Astearte honetan berak sortutako Harris Matrix-i buruzko hitzaldia eman zuen berriztatu berri duten Arkeologia Museoan eta aretoa erabat bete zen, 300 pertsonetik gora joan zirelarik.
Edwardek metodoa nola sortu zuen azaldu zuen eta Iruña-Veleiako gaia aipatu zuen hitzaldian. Berriz ere indusketa guztiz zuzen egin zela aipatu zuen, berak pertsonalki landa koadernoak aztertu zituelako eta eztabaida maila arkeologikoan baino ez zela egin behar azpimarratu zuen, eta ez zela beste parametroekin nahastu behar, ez linguistikoak, ez politikoak, ez une bakoitzean komeni diren bestelakoekin.”
2012an Gasteizko biltzarrean egon zenean egindako argazkia da ondorengoa, Harrisek berak idatzitako artikuluarekin batera The Royal Gazette aldizkarian agertu zena.
Idoia Filloy eta Eliseo Gilekin Gasteizen, 2012an
