Hilabeteak eta hilabeteak pasatzen dira (zazpi dagoeneko) eta Arabako Audientziak ez du erabakirik hartzen. Etsigarria, negargarria, salagarria. Noiz arte? Asteartean, eguerdiko hamabi eta erdietan elkarrataratzea beste behin ere Justizia Jauaregiaren aurrean.
Oraindik hedabideen aurrean aurkeztu ez bada ere, liburu-dendetan salgai dago Fiteroko seme Eduardo Aznar Martinezen Tierras, gentes y voces. El legado del euskera riojano (Pamiela). Egile beraren El euskera en la Rioja (Pamiela 2011) obraren jarraipena dela esan daiteke. Lan hartan Errioxa-Soriako epigrafia erromatarrean aurkitzen diren euskal hitzak aztertzen zituen, batik bat. Honetan, zenbait epigrafe, txanponetako idazkun eta abar jorratu ondoren, Errioxa zabaleko (Elkarte autonomoa gehi ingurua: Araba, Burgos, Soria, Tarazona, Nafarroa) euskal toponimia aztertzen du, sakon, izen bakoitzaren etimologia aurkitzen saiatuz, toponimia historikoari garrantzi handia emanez. Mila leku-izenetik gora. Antroponimia (pertsona izenak eta ezizenak) eta Errioxako gazteleran aurkitu dituen euskal hitzak ere jasotzen eta aztertzen ditu. Azken eranskinak Sufijos aquitanos y textos ibéricos. Una interpretación du izenburua.
Ia 600 orriko azterketa bikaina, euskeraren historiaz arduratzen den orok irakurri beharko lukeena, gure ustez. Zer esanik ez “profesionalek”, filologoek, hizkuntzalaritza historikoa erakusgai dutenek batez ere.
Berrian egindako elkarrizketa
Emilio Illarregi Segoviako IE University unibertsitateko irakaslea da. Egun, Tiermes-eko (Soria) hiri zeltiberiar-erromatarreko indusketen zuzendaria ere bai. Iruña-Veleiako auzian txosten bat egin du, Lurmenek aztarnategian egindako lana ontzat ematen duena. Los celtas en la Hispania romana izeneko haren hitzaldia ikus daiteke Interneten.
Abenduak 21, 18:00, Landatxo Kulturetxean (Alde zaharreko goialdean)
Pamiela argitalatxearen eta Badihardugu Elkartearen standetan egongo dira salgai Euskararen aztarnak Sardinian? liburua eta toponimoak kokatzen dituen MAPA. Jakin mapa ez dela liburu-dendetan saltzen eta, beraz, eskuratzeko aukera bakarra dela, hitzaldiez aparte. Iruña-Veleiari buruzkoa Badiharduguren standean aurki daiteke.
Bittor Kapanagaren Euskera erro eta gara ere bai. Euskeraren erroez eta etimologiez arduratzen direnei gomendatzen diegu liburua.
Euskeraren Jatorriaren blogean gai hauekin lotuta dauden beste publikazio batzuen berri ematen da.
ANTTONI ERANTZUNEZ, Sardiniari buruzko liburuak hilarri honi buruz dakarrena jartzen dugu.
Orcoeta (Giuseppe Piras-en argitalpenetik hartua)
ORCOETA edo ORGOETA / BIHONIS
Honek ez du lotura zuzenik liburu honen gai nagusiarekin, baina badu bere interesa. Gorago esan dugu I. mendean Erromak hainbat kohorte bidali zituela islara Pax Romana bermatzera, tartean akitaniarrak. Ardara-n ondorengoa irakurtzen den hilarria agertu zen.[1]
. RCOETA/ . IHONIS·F·/ CON·MIL EX/… OR·AQ/ ..T·ANNO/ .XXI H . Hausturak eta laburdurak osatuta: [O]rcoeta edo [O]rgoeta / [B]ihonis f(ilius) / Con(venus) mil(es) ex / [coh]or(te) Aq/[ui]t(anorum) / [.]XXI h(?) + / —
Horrela itzuliko genuke: ‘Orcoeta, Bihotzen semea, soldadu Convenatarra, Akitaniarren Kohortekoa’.
ORCOETA edo ORGOETA izeneko gudari akitaniar baten hilarriaren aurrean gaude. Orcoeta hobetsiko nuke argazkia ikusita. Lehen aldiz dokumentatzen da izena Sardinian zein euskal eremuan. Baina Akitaniako inskripzioetan bada Orcotar (Orcotarris forman, genitiboan). Azalpenik ez du behar -tar atzizki gentilizioak, baina orco– zer den asmatzea ez da erraza.
–eta atzizkiarena oso bitxia da. Guk dakigula, ez da behin ere agertu Akitania-Euskal Herriko epigrafeetan, eta Sardinian agertu behar! Hain harritzekoa ere ez da, kontuan izanda pertsona eta jainko izenak direla ia guztiak, eta -eta atzizki toponimikoa dela beste ezer baino gehiago. Nolanahi ere, askok jarri dute zalantzan atzizkiaren euskal jatorria, Mitxelenak berak, esaterako.[2]
BIHONIS. Luchairek, Gorrochateguik eta abarrek dioten bezala, bihos-en baitan ‘bihotz’ legoke. Biotar, Bihoscin, Bihotus, Bihoxus… agertzen dira Akitaniako epigrafeetan. Hemen ere, nahiz eta txistukaria ez agertu, horixe dirudi.
CON(VENUS), berriz, soldaduaren jatorriaz ariko litzateke. Lugdudum Convenarum (egun, Saint-Bertrand-de-Comminges) zen Akitania hegoaldeko hiri garrantzitsuena. Zonalde horretan epigrafe ugari aurkitu da euskal izenekin.
[1] Giuseppe Piras. “Un miles della cohors III Aquitanorum”. L’ Africa Romana. Roma 2004, 1543-1556. (Artikulu honi jarraitu diogu hau idazterakoan eta irudiak ere hangoak dira. Gorrochateguiren eta Santos Yanguasen aldetik jasotako laguntza nabarmentzen du Piras-ek).
[2] “No es absolutamente seguro, aunque sí muy posible, que vasc. -eta en el plural de casos locales proceda del lat. -eta, plural de -etum, que se habría introducido en la declinación a partir de un empleo como sufijo de derivación, como colectivo, en nombres de lugar”. Hispánico antiguo y vasco. (Mitxelena 1958, 27. oharra).
Euskal toponimia munduan izenburua duen liburua argitaratu du Jose Mari Ugaldea Duralde ikerle markinarrak. Durangoko Azokan jarriko du salgai autoedizioen standean. Aldi berean, webgunea ere ireki du Interneten non, besteak beste, Google maps-en bidez kokatzen diren toponimoak.
Iruña-Veleia, 9 urte dataziorik gabe izenburua duen bideo laburra argitaratu du Euskeraren Jatorria Elkarteak Youtuben. Merezi du ikustea.
Euskararen Egunaren bueltan, Hasier Etxeberria zenak zuzendutako Euskararen jatorria, enigma europar bat (2011) dokumentala proiektatuko da datorren astelehenean Anoetan. Ondoren, ni gonbidatu naute hura komentatzeko, solasaldiari bide eman aurretik. Mikelasagasti auditorioan izango da, arratsaldeko seietan.
Euskararen Egunaren ekintzen barruan. (ELURRAGATIK SUSPENDITUA )
Aguraingo Aniturri Institutua, abenduak 1, ostirala, 11:45
. 
ELGETA, Udaletxeko batzar aretoan, irailak 29, eguaztenez, 19:00 // ABADIÑO, Txanporta Kulturetxea, abenduak 1, barikuz, 19:00
Euskeraren Jatorria Elkarteko kide den Koldo Urrutiak artikulu interesgarria argitaratu du Argia digitalean Euskal filologia ofiziala kolonizatuta al dago tituluarekin. Honela hasten da:
“Azken hamarkadan, hori iradokitzen diguten kontu asko gertatu dira: ETBk bultzatutako euskalduntze berantiarra, toponimiari bizkar ematea, iberiar eta euskal zenbakien arteko erlazioa ukatzea eta 9 urte bete berri duen Iruña-Veleiari egindako erasoa”.
