Telebistak, oro har, ez du aparteko interesik hizkuntzei buruzko saioetan. David Crystal hizkuntzalari eta idazle ezagunak adierazi zuen 2003an, UNESCOk Parisen antolatutako galzorian dauden hizkuntzen nazioarteko jardunaldietan. Orduko hitzaldi hura irakurtzea tokatu zait egunotan eta @KikeAmonarrizek gidatutako Tribuaren Berbak saioarekin gogoratu naiz. 60 kapitulutan zehar euskararen eta munduko gainerako hizkuntzen inguruan hainbat kontu interesgarri batu zituen ETB1en eman zuten saioan.
Crystalek orduko hartan kritikatu zuen egiten ziren hizkuntzen inguruko telebista saio apurrek komunitate bakar bati eragingo balie bezala aritzen zirela, izan galesa, izan bretoiera, izan dena delakoa. Zioen, desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzen egoera ez zutela ikuspegi orokor batetik lantzen. Are gehiago, 2001eko Herbehereetako telebistaren lan bat aipatu zuen salbuespen gisa; antza, saio hark galesaren eta frisieraren egoera zailak parekatu zituen.
Baina, oro har, Crystalek zioena da, telebista programatzaileek ez dituztela atsegin hizkuntzen inguruko telebista saioak, “hizkuntza abstraktuegia eta subjektu konplexua” delako eta “ikuspegi akademikoegiak telebista itzaltzera daramatzalako ikus-entzuleak”. Umore tonuan bota zuen, “inoiz hildako hizkuntzan egindako telebista serie batek arrakasta izatea lortuko bagenu, akaso, @Oprahk aurkeztu beharko luke!”. @davcrk argi zeukan telebistaz baliatu beharra dagoela arriskuan dauden hizkuntzen inguruan aritzeko, gaiaren garrantzia ezagutzera emateko, hizkuntza gutxituak eta desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzak ez direla komunitate bakar bati eragiten dien arazo partikularra; gizarte osoari eragiten dion auzia dela, alegia. Eta, era berean, garbi zeukan, eduki egokia eta kalitatezkoa sortzea dela telebista programatzaileen ardura, baita hizkuntzen inguruko saioez ari garenean ere. Hortik aurrera aurkezle ezagun batez baliatu behar badira, egin dezatela!
Eta, esango nuke Tribuaren Berbak saioak jakin zuela formula asmatzen. Crystalek zioena ulertu zutela: hizkuntzalarien eta artisten arteko aliantza ezinbestekoa dela telebistak duen eraginaz baliatzeko eta mahai gainean jartzeko hizkuntzen auzia. Izan ere, idazle honek zioenez, epe laburrean hizkuntza gutxituen politikak garestiak izan arren, epe luzera aurrezteko modua dira eleaniztasuna modu orekatuan sustatzeko politikak (hizkuntza gutxituak errespetatuz eta babestuz), euren hizkuntza eta identitatea mehatxatuta ikustean jendeak ekintzara jotzen baitu. Horregatik jotzen zuen ezinbesteko jendearengana heltzea gaiaz kontzientzia hartzeko eta horretarako telebistaz baliatzea. Eta, gogoratu naiz, zela azken boladan, ETBk hizkuntzaren inguruan hartu dituen erabakiek zeresana eman dutela gurean, beren beregi hartutako erabakia izan ez bada ere. Badirudi, gurean alderantziz gabiltzala.
