Iruña-Veleia, egia ala gezurra?

Alde zaharreko Gaztetxean izango da (20:30), eta Amets Arzallus, Oihane Perea, Iratxe Ibarra eta Iñaki Viñasprek abestuko dute. Kartela lotura honetan.

2009ko maiatzaren 15ean eman genion hasiera blog honi azpian datorren agur-mezuarekin. Harrezkero ur asko igaro da Arabako Iruñako zubi azpietatik, eta ordutik hona mila sarrera erantsi ditugu blogean. Irakurleen iruzkinak ere mila inguru izan dira. Milesker parte hartu duzuen guztioi, irakurle zein iruzkingile. Zuen bultzadarik gabe aspaldi etsiko genuen. Esker mila Goienari ere gai deseroso honi leku egiteagatik. Nahiago genuke bloga bere bizitzaren azken fasean balego, gauzak argitu diren seinalea izango bailitzateke.

“Juan Martin Elexpuru naiz, eta Iruña-Veleiako auziari hauspoa eman nahirik sortu dut blog hau, gaiaren egungo egoera oso etsigarria ikusita.

2005 eta 2006an grafito “ezohikoak” agertu ziren, 1.000 inguru, euskarazko idazkiak, latinezkoak, grezierazkoak, hieroglifikoak, marrazkiak eta abar. Handik bi urtera batzorde zientifiko batek faltsuak zirela deklaratu zuen eta Arabako Diputazioak aztarnategia itxi, arkeologoak kalera bota eta auzibidean jarri zituen.

Une honetan Eliseo Gil eta Idoia Filloyk, beste bi lagunekin batera,  hiru kereilari eta milioi askoko isun mehatxuari aurre egin beharrean daude. Beren irudi pertsonala eta profesionala hondoratuta dago.

Azken hilabeteetan txosten guztiak irakurri ditut, argazkiak mila aldiz ikusi, industen jardun dutenekin eta aditu askorekin hitz egin, eta ondorio batera heldu naiz: nire ustez, benetakoak dira ostraketako inskripzioak.

Idatzi luze bat prestatu dut Batzordeko Gorrochategui eta Lakarra filologoen txostenei erantzunez. Gazteleraz, auzipetutako arkeologoek beren zereginetarako erabili ahal izan dezaten. pdf formatuan jaso daiteke, beste zenbait eranskinekin batera. Beste pdf batean ondorioak eta eranskinak aurkituko dituzu, euskaraz. Euskarazko testuen transkripzioa ere aurkituko duzu, eta klik egitea aski izango duzu ostraken argazkietara joan ahal izateko.

Gaia ezagutaraztea eta denon artean gauzak argitzen joatea da blog honen helburu nagusia. Horregatik, iritzi eta ekarpen guztiak ondo hartuak izango dira. Hori bai, ez diet erantzungo identifikatu gabeko erabiltzaileei.

Gero arte.”

2006ko udan, I-Vko grafitoak aurkeztu eta denbora gutxira, Henrike Knörr zenak artikulu hau argitaratu zuen Errioxako “Piedra de Rayo” aldizkarian. Artikulu mamitsua, harrezkero argitara eman ez dena. Ez du garkotasunik galdu, gure ustez. (Esker mila Miguel Thomson artxiboa eskuratzeagatik).

Datorren igandean egingo da aurtengo bigarren bisita gidatua. Oraingo honetan jende berria hasiko da gidari lanetan, Josetxo Mendia besaindarra tartean. Izena emateko: irunaveleiaargitu@gmail.com

Berria. 2020-08-15. Noticias de Gipuzkoan ere etorri da artikulu bera, gazteleraz

Zer da gose greba? Barrurako egiten dugun prozesu bat da, eta kontzeptu hauetan oinarritzen da: a) erabakia (egoeraren pertzepzioa, egoera horrek sortzen duen larritasun sentimendua, horren aurkako ausardia-kemena eta justizia beharrizana), b) ekimena, c) interpelazioa, d) apustua eta e) inkesta kualitatiboa.

Gose greba egitea erabakitzen duen pertsonak ondo pentsatu ondoren hartzen du hautua. Pertsona bat erabaki sendo baten bidez sartzen da gose greban, eta erabaki hori bidegabetzat hartzen den egoera jakin batekin hausteko egiten du; kasu honetan, Iruña-Veleiari buruzko epai judiziala.

Erabaki orok larritasuna sortzen du, eta gose greba egiteak gehiago, horrek zabaltzen duen egoera edo etorkizuna zalantzazkoa delako, eta batzuk erabaki horren aurkako erreakzioen beldur direlako (epaileak, Aldundia, aditu interesatuak eta dena onartzen duen iritzi publikoa). Nola gainditzen da larritasuna? Ausardia-kemenaren bidez (justizia sentimendu batek gidatutako bultzada subjektiboa: Iruña-Veleiari buruzko egia osoa). Erabaki horren bidez, interes interesatuaren mundutik atera, eta subjektu burujabe bihurtzen da (interes desinteresatu baten aldeko borroka, ideal baten aldeko borroka, benetan, kasu honetan).

Ekimenaren bidez (gose greba, Legebiltzarrari bide zientifikoa exijitzea, komunikabideak, interpelazio gunearen erreferentzia -Kutxi-73-eta abar) badakigu pertsona batek erabaki bat hartu duela eta dei egiten digula. Eta dei egiten digu, interes desinteresatu bategatik gizakiarentzat garrantzitsuena dena arriskuan jarri duelako: bizitza.Gose greban dagoen pertsonak konfiantza du bere interpelazioan, baina ez du bere ondorioei buruzko bermerik, ez ziurtasunik, ez daki ez noiz, ez nola, ez norengana iritsiko den; baina konfiantza du bidezkoa dela egiten duena (Iruña-Veleiari buruz egia osoa eskatzea), eta apustua egiten du eta bere erabakiaren bidez datorkeenari aurre egiten dio.

Gose greban dagoenak nola ebaluatzen ditu horren ondorioak? Ez inkesta kuantitatibo baten bidez, baizik eta inkesta kualitatibo deitzen dugunaren bidez, hau da, bere ekimenean erabateko konfiantza duenez, ustekabeko emaitzak egongo direla uste du, aurretik buruan ez dituen pertsonengan, zeintzuk eta azkenean Iruña-Veleiari buruzko egia osoa argitzeko erabakigarriak izango diren.

Berria. Abuztuak 7

Koronabirusaren auzi hau inork ez du argitzen, eta, dirudienez, ezta argituko ere. Hartu dira neurriak, bai, baina ezer ez dago argi, eta dakitenek edota jakin behar luketenek ez dakite adierazten edota beren ezjakintasunaren egiak jakinarazi nahi dizkigute. Eta hala gaude, ziurgabetasunak sortzen digun zalantzapean, esaten digutenarekin konforme izan ala ez izan, esaten digutena betetzen; horixe delakoan gizakion erantzukizun bakarra.

Gogoan dut pandemia hau Txinatik zebilenean baina gure lurralde hauetara oraindik heltzeko zegoenean, Gorbeiaranzko pasealdi baten, bere burua ateotzat edo sinesgabetzat duen eta zientziaren balioan bakarrik sinesten duen mediku lagun batekin hizketan gindoazela, hara, bromaz non niotson: «Hau lurtarretatik at legokeen jainkotiar zigorra izan daiteke»; eta bere erantzuna: «Ez ezazu izan zalantzarik inork ez dakien eta jakingo ez duen halako zerbaiten aurrean gaudela».

Hemengo eta hango zientzialariak txertoaren bila ari direla dirudi, zeren, beste inork gabe, zientziak argitu beharko duen gaia dugu honako hau, eta halaxe egiaztatu beharko dute bataren eta bestearen ikerkuntzan zein den baliogarria. Ziur, azterketa guztien ondoren, erantzun eta ondorio argi batera helduko direla. Beharko!

Koronabirusa gauza zahar berria dugu: zaharra, historian zehar lehenik ere izan direlako honen antzeko izurriteak; berria, inork ez dakielako zein izan den haren sorkuntzaren arrazoia eta zer egin dezakegun guztiz alboratzeko edo ezabatzeko. Beraz, hor ari dira azterketa sakonetako ikerketan.

Eta Iruña-Veleiako aferarekin, gaia guztiz desberdina bada ere, antzeko portaera egin izan beharko lukete; batzuek eta besteek, hemengoek eta hangoek, ikerketa sakonean aritu eta ondorioak atera. Dirudienez, egiatzat hartzen dutenen arabera, ez da hala egin. Sententzia atera da, baina zalantzek oraindik ere hor diraute. Eta koronabirusarekin gertatzen den bezalaxe, honako honetan ere, guztiok gaude hizketan, guztiok jakitunak bagina legez.

Nik ez bataz ez besteaz ezer ez dakidanez, nire ezjakintasunetik galderak egiten ditut, eta, galdera horiei adituek izan beharko luketenek erantzun argirik ez dietenez ematen, betiko lekuan jarraitzen dut, Descartesen pentsaeraren «zalantza metodikoan». Descartesek honako hau zioen: «Zalantza da gauzak argitzeko tresnarik egokiena». Ba, halaxe gaude, ezer sinistu ezinik bageunde legez, zalantzetan.

Eta, besteak beste, ostraketetan, «Descartes» agertu omen da faltsutzat dutenen iritzian, «Miskart» egiatzat dutenenean; nerau ere bigarren hori jartzen duelakoan nago, baina zertan gaude? Uste dut metodoak huts egin duela honetan guztian, bai ikerkuntzan, bai geroko justiziaren epaiketan. Argi eta ondotxo zioen honetaz Iñigo Astizek: «Berandu datorren justizia injustizia da, eta berandututako justizia, ukatutako justizia». Eta eszeptizismoaz ari zitzaigun Angel Erro ere BERRIAko iritzi orri hauetan.

Dakiguna da koronabirusak kalte izugarriak egin dituela, egiten ari dela eta egingo dituela. Eta ba ote daki inork Iruña-Veleiako auzia benetan zertan den? Zeren, iruzurra izan bada eta kalte handiak egin baditu, ez bakarrik ekonomikoak, baizik eta asmaketa eta faltsukeria guztioi helaraztea izan bada haren egitekoa eta epaileek hain argi izan balute, egoeratik alde egitearen sententzia izan delakoan nago, eta, hala, bere burua errugabetzat agertzen duen Eliseo Gilek helegitea jartzera doala argitu zigun.

Beraz, gai hauetaz askok eta askok bere zalantzak izatea zilegi dakusat. Epaileen erabakiaren ondoren, leku berean jarraitzen du aferak: inor ez konforme, eta auzia, hasieran zegoen lekuan eta zalantza berean. Eta interes susmagarrien aurreiritzietan eta guztiarekiko eta guztienganako mesfidantzan gauden honetan, zehaztasun filosofiko, teologiko, ideologiko eta batez ere, erabaki politiko eta ekonomikoaren gainetik, zientziak du edo izan beharko du azken hitza, baina halako nahaspilaren aurrean, neure guztiarekiko sinesgabetasunean, Groucho Marx-ek zioena diot: «Mundua geldiarazi dezatela, ni jaistera noa-eta».

Hala ere, pentsatzea libre denez, zera ekartzen dut gogora, antzina baten Europako zibilizazio zaharrenean, euskararen jatorriak aztertuz eta bere erro sakonetan murgilduz, akaso beste egituraketaren bat izango zutela gure aurrekoek. Baina, hau hala balitz, beste eredu eta pentsaera baten sartuko ginateke, eta utzi dezagun dena dagoan lekuan, badaezpada ere, eta munduak segi dezala orain arteko bidetik. Interesen pean gauden mundu honetan atzera begiratzeak aurrera ekiteko zerbait onik eta argi izpirik ekar ligukeela pentsatzea ez litzateke-eta onuragarria denontzat. Hau mundua hau!

Errealitatea den bezalakoxea da, eta proposamen «utopikoak» gizartea bidegurutzean eta itolarrian aurkitzean edo beste irtenbiderik ez ikustean etor litezke. Geroak esan beza, bizi dugun egoeran eta datorkigukeenaren aurrean, oraingo egituraren nolabaiteko aldaketa beharrezkotzat jotzen den. Beraz, Iruña-Veleiaren aferan ere, nahiz eta agenda akademikoak eztabaida, oraingoz, bertan behera utzi duen, Cogito ergo sum. Pentsatzen jarraitzen dugun bitartean, ezer ez dago geldi eta aurrera goaz. Ilunpetik argia erakartzea zientziari dagokio. Hala bedi! Panta rei.

Hona hemen legegintzaldi berriaren lehen egunean “Iruña-Veleia argitzearen aldeko gose-grebalariok” taldeak legebiltzarkide berriei luzatutako agiria eta Gasteizko parlamentu aurrean ateratako argazkia, Euskeraren Jatorriaren blogetik jasota.

Berandu gabiltza, sarrera joan den ekainekoa baita. Hala ere hona dakargu, oso gauza interesgarriak esaten baititu.

Gaurko Berrian Patxi Zabaletak sententziaz dihardu. Joan den astean Naizen eta atzo Nafarroako Noticias-en (gazteleraz) agertutako artikulu bera da.

Noticias. Patxi zabaleta 27.07.2020

Quienes estamos firmemente convencidos de la autenticidad de los grafitos hallados en Iruña-Veleia estamos más cerca de la verdad que antes, después de las dos sentencias dictadas en Vitoria-Gasteiz en 2020; y, sobre todo, después de las investigaciones y descubrimientos de los últimos diez años, aunque aparentemente parezca lo contrario. Quienes decimos que el debate sobre los descubrimientos de Iruña-Veleia se tendrá que efectuar y dilucidar por procedimientos científicos estamos ahora más cerca de la verdad, sobre todo desde que ha quedado establecido con firmeza jurídica que los elementos hallados en Iruña-Veleia constituyen “piezas arqueológicas auténticas”. Efectivamente, una de las dos sentencias ya es firme, la dictada en el caso del señor Escribano; en cambio, contra la otra se han interpuesto al parecer dos recursos. Ambas deben ser tomadas en consideración, pues es la relación entre ambas la que pone en evidencia que estamos ante un debate científico y no en el ámbito de una disputa jurídica.

Así pues, ha quedado jurídicamente establecido en sentencia ya firme que los elementos físicos en que se encuentran los grafitos descubiertos en Iruña-Veleia son “piezas arqueológicas auténticas”; es decir, que son bienes del patrimonio público según la ley. La primera consecuencia de dicha calificación jurídica firme es que constituye delito el deteriorar, deshacer, destrozar, dañar o perder tales “piezas arqueológicas auténticas”. En este sentido la sentencia de 3-2-2020, dictada condenando al señor Oskar Escribano Sanz, y que se tornó firme al ser aceptada por todas las partes, a diferencia de la sentencia de 8-6-2020, a la que se han interpuesto recursos.

He aquí por tanto que nos encontramos ante dos sentencias; una, breve y firme; la otra, muy larga y a la que se han interpuesto dos recursos. Es la importancia trascendental de dicha primera sentencia firme en pro de la veracidad general del yacimiento, al margen de la posibilidad de manipulaciones o de descuidos. He aquí, por ejemplo, que, conforme a dicha calificación jurídica, el señor Núñez, que fue nombrado para sustituir a Eliseo Gil –y quienes le nombraron– habrían cometido miles de delitos al introducir máquinas excavadoras al yacimiento de Iruña-Veleia€ a destrozar las “piezas arqueológicas auténticas” o poniéndolas en riesgo de ser destrozadas

Por otro lado, los objetos del debate del recurso de la sentencia de 8-6-2020 han quedado muy limitados y acotados. En este aspecto es preciso recordar que los argumentos filológicos esgrimidos al principio del procedimiento han sido absolutamente abandonados. Más aún, el enorme cúmulo de falsedades que los medios de comunicación mercenarios esparcieron con respecto a los hallazgos de Iruña-Veleia –tales como Descartes o RIP– han sido dejados en un segundo nivel sin importancia en el debate jurídico. El estéril Consejo de Expertos designado por la Diputación de Álava y la actuación de la Ertzaintza resultan anticuados, sin rigor y ridículos con la lectura de la sentencia. La propia Diputación de Álava, como institución, corre el riesgo de quedar como responsable de graves daños y de poca responsabilidad.

¿Cuál es la situación actual? Pronto se terminará el camino judicial, que nunca se debió emprender; pero, obviamente, no podemos esperar que por medio de una resolución juridicial se supere y termine una cuestión que por su propia naturaleza es esencialmente científica. Pero aun así, y paradójicamente, el erróneo camino jurídico emprendido ya ha aportado un avance o cambio positivo; concretamente el del reconocimiento firme de que todos los elementos físicos contenedores de grafitos, textos o dibujos, que son hallados en Iruña-Veleia –sean cerámica, sean trozos de pared, sean huesos, sean ladrillos, sean terra sigilata, sean lo que sean– constituyen “piezas arqueológicas auténticas”. O sea, forman parte del patrimonio público. Consiguientemente, es deber de las instituciones el analizarlos y conservarlos, empezando por la Diputación de Álava. Aunque, evidentemente, es algo sabido y notorio que los supuestos sabiondos, tertulianos y medios de comunicación mercenarios pretenderán pontificar desde el desprecio a todo debate, contraste o lucha cultural la deducción de que esta sentencia determina la falsedad total y general de todos los descubrimientos de Iruña-Veleia; mensaje que es falso y contrario a lo que consta en la sentencia.

¿Qué habría que hacer ahora? ¿Cuál es el deber de las instituciones y los poderes públicos? ¿Habrá que esperar a que termine el desgraciado proceso judicial? ¿Hoy día cometerían delito los representantes de las instituciones públicas si no custodiasen y analizasen las “piezas arqueológicas auténticas” halladas en Iruña-Veleia que permanecen almacenadas?

A corto plazo, las instituciones vascas –Gobierno Vasco y Diputación de Álava– deberían tomar una decisión concreta e inevitable: la de proceder a catalogar y limpiar los cientos y cientos de “piezas arqueológicas auténticas” que permanecen almacenadas en 20 cajas; dicha catalogación y limpieza habría de ser encomendada a expertos internacionales debidamente acreditados. Así, se superaría definitivamente la presunta sospecha, que resulta un elemento central y decisorio en la sentencia de 08-06-20, y que es la de que las presuntas falsificaciones se efectuaron durante el proceso de lavado de las piezas.

A largo plazo, cuando la investigación del yacimiento se ponga nuevamente en marcha –sea en esta generación o en la próxima–, todo quedará aclarado€ Y ello si entre tanto las máquinas excavadoras no destrozan este enorme tesoro de la cultura vasca, y específicamente de Álava. No cabe olvidar que en 2003, en el propio centro de la ciudad vascona que es Pamplona, concretamente en la Plaza del Castillo, fueron destrozados y llevados al basurero los restos del único ejemplo en el mundo de cementerio unificado de dos monoteísmos, más las inesperadas termas romanas, más los vestigios de la ciudad vascona por antonomasia. ¿Cuánto valía aquello para Navarra? Tal como lamento en la novela La tumba de Iñigo Arista no es posible saberlo. Tampoco el valor de Iruña-Veleia es posible saberlo.

Al margen de sentencias y propagandas, algunos seguimos pensando que la falsificación general y completa de todos los hallazgos de Iruña-Veleia que se ha pretendido es técnicamente imposible. Más aún sin contar con la colaboración de todos y cada uno de los que se movían en el yacimiento. Y aún más si se afirma que las falsificaciones se efectuaron en el proceso de limpieza, sin que se haya imputado a nadie que intervenía en tal proceso. El tiempo pondrá a cada cual en su sitio.