Iruña-Veleia, egia ala gezurra?

Sos Iruña Veleia gunean Koen Van den Driesschek lan polit eta argigarria eskegi du. Komuneko grafito guztien argazkiak ipini ditu eta agerian uzten du grafologoen iritzi kategorikoen gezurra. Zer ez ote lukete egingo diruagatik! Interesgarria da baita Julian Assange Wikileaks-eko sortzaileari El Paisek egindako elkarrizketatik ateratako aipua, gure egoerara ederki asko egokitzen dena.

“-¿Quién está detrás de toda la campaña de descrédito?
-No quiero decir que haya una cadena de órdenes desde Hillary Clinton hasta llegar a un periodista que trabaja en The Guardian, eso es ridículo, las cosas no funcionan así en el
mundo real, que es mucho más interesante y sutil. El gran poder crea un ambiente
en el que los individuos, prácticamente, chupan de lo que perciben que quiere el
poder. En cada organización o grupo puede haber instrucciones directas, pero
cada individuo y grupo actúa del modo que percibe que maximiza sus propios
intereses. Carreras ambiciosas, fama, mantener y crear alianzas, hacer favores,
favores a amigos, parientes, o miembros de un mismo partido… hacer las cosas por
el miedo, sin que te las hayan pedido… todas esas cosas crean un
ambiente.”

ALDE EGIN ZUTEN HIRU ARKEOLOGOEN KASUA

Ohikoa izaten da auzi batean alde batekoen eta bestekoen bertsioak guztiz kontrajarriak izatea. Zenbait blog jarraitu edo Barandiaranen liburua irakurri duenak alde akusatzailearen bertsioa du, horrela laburbildu daitekeena: hiru arkeologoak (Jose Angel Apellaniz, Miguel Angel Berjón, Carlos Crespo) deseroso eta haserre zeuden grafitoak aurkeztuzirenerako (2006ko ekaina), gaizki induskatzen zelako eta ez zutelako
grafitorik ikusten lurretik irteten. Ez zuten momentuan alde egin, zenbait kalkulu
laboral medio. 2007ko urtarrilean joan ziren. Gero prentsari eta epaileari esan
zioten, besteak beste, komuneko marrazkiak zein idazkiak Eliseo Gilek egin
zituela. Eta grafologoek inolako zalantzarik gabe esan dutenez grafitoak zein
komuneko idazkiak esku berak eginak direla, Eliseo da faltsutzailea. Hau da alde
akusatzaileak saldu nahi duena eta baita Barandiaranen liburua irakurrita
ateratzen den ondorioa ere.

Beste aldeko bertsioa laburbiltzen saiatuko naiz, baina iritzietan baino gehiago egitateetan, konproba daitezkeen datuetan, oinarrituta.

1)Grafito ezohikoak agertzen hasi zirenean (2005-2006 urteetan zehar gehienak), talde osoa bezain bozkariotsu agertu ziren beti hiru arkeologoak. Ez zuten inoiz zalantzan jarri benetakoak zirenik. Horren dozenaka testigu dago.

2)Grafitoak prentsaurrean aurkeztu eta egun batzuetara (2006-VI-23), Carlos Crespok ia ordubeteko elkarrizketa eskaini zion Gasteizko Hala Bedi irratiari. Oso pozik agertzen da eta bere hitzetan ez da ageri benetakotasunari buruzko zalantza izpirik. Elkarrizketa entzun nahi duenak hemen du audioa.

3)2006ko irailean, Ludi Veleienses delakoak egin ziren aztarnategian: erromatar jokuak, gerra-teknikak, haurren jolasak eta abar. Erromatarrez mozorrotu ziren eta parte aktiboa hartu zuten hiru arkeologoek, nahiz eta hartara behartuta ez egon.

4)2006ko azaroaren 23an prentsaurrekoa eman zuen Eliseo Gilek Langraitzen zenbait hedabide eta forotan esaten zirenak gezurtatu asmoz, ordurako Gorrochateguiren iritziak kaleratzen hasita baitzeuden. Prentsaurreko horretan ziren hiru arkeologoak Eliseo Gil apoiatzen.

5)2007ko urtarrilean, urte berriarekin batera, baja eskatu zuten hirurek, aurrez ezer abisatu gabe. Arrazoi laboralak argudiatu zituzten, sekula ere ez lan-metodoari buruzko kexarik edo ostraken benetakotasunari buruzko zalantzarik.

Nire ustez, une honetantxe aurkitu behar da auzi hau ulertzeko giltza. Zergatik eskatzen dute baja bat-batean, aztarnategiaren unerik gozoenean, Iruñan urtetako lana ziurtatuta zutela jakinda? Kontzientzia arazoengatik? Hurrengo atalean pista batzuk emango ditugu
bat-bateko aldaketa hau ulertu ahal izateko.

Sustatuk grafologen auzia plazaratu du “Veleiako 2004. urteko komunetako kasua” sarreraren bidez. Honetaz jardungo dut nire hurrengo sarreretan.
KOMUNEKO GRAFOLOGOAK (1)
Hain usain txarreko grafologoen auzia ulertu nahi bada, beharrezkoa
iruditzen zait gaiaz idatzi den txosten sakonera jotzea, Roslyn M. Frank
Iowa-ko unibertsitateko doktoreak idatzitakora, hain zuzen. “Informe
sobre los peritajes grafológicos de Iruña-Veleia”. Hemen aurkituko duzu.

Joan den azaraoren 16an Lorena Lz de Lacalle diputatu ohiak Gasteizko Legebiltzarrean egin zuen zenbait adierazpeneri komentario mamitsuak egin dizkio Koen Van den Driessche-k Sos Iruña-Veleia webgunean.

Bittor Hidalgo filologoak gaiari buruzko bere sarrera ezarri zuenetik eztabaida interesgarria sortu da Barandiaranen “Veleia afera” liburuaz Sustatun.

Hona hemen gaur goizean Plataformak eman duen prentsaurreko testua:

SOS IRUÑA-VELEIA PLATAFORMAREN PROPOSAMENAK ARABAKO FORU ALDUNDIKO EUSKARA ETA KULTURA DEPARTAMENTUAREN ARO BERRIAREN AURREAN

Orain dela egun batzuk Xabier Agirre Ahaldun Nagusiak bere kargutik kendu zuen Euskara eta Kultura Departamentuko Diputatua, Lorena Lz de Lacalle anderea. Plataforma honek ezin du bere poza ezkutatu gertakizun horren aurrean, pertsona hori baita, gure iritziz, auzi honen bilakaera negargarriaren erantzule politiko nagusia. EAJ alderdia haren ordezkoa izendatzekotan den honetan, oso momentu egokia delakoan gaude lehen oker egindakoak zuzentzen hasteko.

Gure ustez, 2008ko Azaroaren 19ko Agindu Forala, zeinen bidez Lurmeni indusketa-baimena kentzeaz eta  aztarnategia ixteaz gain, fiskalari arkeologoak auzipetzeko eskatzen zitzaion, ez zen sekula gertatu behar. Oso luze joko luke Diputazioak egun beltz horretan egin zituen irregulartasunak zerrendatzeak, baina aski izango da esatea erabakia hartu zenean batzordearen hamar txostenetatik bakarra zegoela entregatuta, eta orrialde erdi inguru besterik hartzen ez dituzten azken ondorioak foru-funtzionario batek idatzi zituela. Ondorio horiek bilera hasi aurretik egon behar zuten halabeharrez idatzita, zeren eta Eliseo Gili bilera bukatuta gero eman zitzaion agiria, eta sinatzen duen funtzionarioa bilera horretan egon zen. Gure ustez, arrazoi nahikoa eta gehiegi dago atzera jo eta dekretu hori baliogabe uzteko.

Gero etorriko ziren Lurmeneko kideen eta kolaboratzaileen aurkako hiru kereilak. Horietatik bi artxibatuta daude betiko, eta hirugarrena, Foru Aldundiarena, ez da instrukzio-fasetik igaro. Epaileak ontzat eman du Lurmenek eta Plataformak analitikak burutu daitezen egindako eskaria, eta gure ustez honek garbi adierazten du ez duela inolaz ere frogatutzat jotzen faltsifikazioa gertatu dela. Gainera, gogoratu beharra dago, bi urte igaro diren arren, epaileak ez duela inor ezertaz akusatu, nahiz eta dagoeneko hainbat pertsona kondenatuta dauden sozialki eta mediatikoki, denok dakigun bezala.

Egoera berriaren aurrean, ondorengoa eskatzen dio SOS Iruña-Veleia Plataformak Arabako Foru Aldundiari:

1)      Arabako Foru Aldundiak ken dezala Lurmeneko bi kideren eta kolaboratzaile baten aurka jarritako kereila.

2)      Hori egindakoan, foru erakundeak auzian jarritako grafitoen gaineko azterketak eta analisiak egitea agin dezala arkeometrian berezitutako Europako laborategi batean.

Esan beharrik ez dago, laborategiek grafitoak faltsuak direla frogatuko balute, Foru Aldundiak berriz hartu ahal izango lukeela kereilaren bidea.

Gasteizen, 2010eko abenduaren 1ean

—

Prentsa digitalean notiziak izan du dagoeneko oihartzuna.

Hector Iglesias filologo lapurtarrak gutuna argitaratu du Berrian. Jatorrizko idatzia luzeagoa da, eta hemen aurki dezakegu.

Koen Van den Driessche eta bion artean idatzitako artikulua argitaratu du gaur DNA egunkariak, “Cuando la verdad no interesa” tituluaz.

Iruña-Veleia, cuando la verdad no interesa

Juan Martin Elexpuru y Koenraad Van Der Driessche

El pasado 16 de noviembre conpareció ante el Parlamento Vasco para hablar de Iruña-Veleia la ya ex diputada alavesa de Cultura y Euskara Lorena López de Lacalle y minutos antes había finalizado la comparecencia de los dos firmantes de este artículo, en nombre de la Plataforma SOS Iruña-Veleia. Quisieramos agradecer la gentileza del presidente y del resto de miembros de la comisión parlamentaria por haber permitido exponer las diversas posturas y socializar un poco más este espinoso asunto. La diputada esgrimió de salida su argumento estrella, el caso Cerdán. Dijo que Lurmen avaló los descubrimientos con unos análisis de laboratorio que nunca se llevaron a cabo. Es razonable que a día de hoy existan dudas sobre su realización. Pero díficilmente la supuesta falsedad de un estudio puede ser un argumento para no realizar nuevos estudios. La no existencia de unos análisis fiables es una buena razón para realizarlos. También afirmó que Rubén Cerdán era miembro de Lurmen, cosa que no es cierta, ya que nunca formó parte de la plantilla de dicha empresa. Además, había trabajado anteriormente en varios proyectos de la Diputación, por ejemplo sobre el ámbar de Peñacerrada, y fue precisamente esta institución la que les puso en contacto. Pero donde, a nuestro entender, la diputada incurrió en difamación grave fue cuando dijo que la Diputación pagó 12.500 euros al ex director de Iruña-Veleia por los análisis que, supuestamente, probaban la autenticidad de los hallazgos “y que ni siquiera llegaron a hacerse”. Todo parece valer para enlodar a Eliseo Gil. Ella sabe de primera mano que no es así, ya que existen facturas y documentos que avalan que Lurmen reenvió el importe ingresado por Diputación a quien suministró el estudio, sin haber cobrado un euro por este concepto. También faltó clamorosamente a la verdad cuando, sobre la datación de los grafitos, afirmó que Gil “ensancha la horquilla alegremente un poco y resulta que, como él dijo textualmente en la última reunión, podrían llegar hasta el siglo IX. ¡Seis siglos de horquilla de un plumazo!” Por lo visto no se ha leído las actas de la comisión que ella misma presidía, pues la del 19 de noviembre de 2006 dice textualmente que Eliseo Gil “sitúa la datación entre el siglo primero y el siglo sexto”. En el apartado de olvidos de la diputada, podríamos resaltar que fueron los profesores de la UPV Henrike Knörr, Santos Yanguas y Joaquín Gorrochategui quienes presentaron y avalaron solemnemente los grafitos en las presentaciones realizadas en junio de 2006. Gorrochategui declara, entre otras cosas, lo siguiente: “El objetivo principal de esta comparecencia es asegurar a la comunidad científica que es verdad, que no es un fraude, que han aparecido [textos en euskera]”. La Diputada afirma también que Eliseo Gil mostró “repetida resistencia y oposición a entregar piezas a lingüistas vascos antes y durante la comisión”, lo cual es absurdo, ya que las piezas estaban depositadas durante el desarrollo de la Comisión en el Museo de Arqueología, bajo la autoridad de la propia diputada. Respecto a las analíticas, afirmó tajantemente que “no hay análisis de laboratorio capaz de dirimir si hay inscripciones recientes o antiguas, no hay tales pruebas físico-químicas”. Debe de estar mal informada, pues el carbonato que se observa encima de muchas inscripciones posibilita la investigación de las mismas. Un prestigioso instituto europeo nos ha confirmado la viabilidad de dichos análisis, especificando detalles técnicos e incluso un presupuesto, bastante asequible por cierto y que esta plataforma estaría dispuesta a asumir en último extremo. No quisieramos terminar sin citar un párrafo de la diputada en la que a nuestro entender ofrece algunas claves para entender el asunto: “¿en qué lugar dejan a la UPV si, incluso dentro de nuestras instituciones, exigen poner en marcha otra comisión de expertos y la realización de nuevas pruebas?” ¿Es acaso éste el quid de la cuestión? ¿En qué lugar quedarían la UPV y alguna otra institución si los laboratorios demostraran que los grafitos son auténticos?

Hona hemen deialdia:
SOS IRUÑA-VELEIA PLATAFORMAREN PRENTSAURREKO INPORTANTEA
Gaia:
Foru Aldundiko Kultura eta Euskara Departamentuan erreleboa gauzatu den
honetan, Iruña-Veleiako auzia konponbidean jar dezakeen proposamena
egingo dio Plataformak Foru Aldundiari.

Hizlariak: Jose Ignacio Vegas Aranburu,arkeologoa eta Plataformako kidea, eta
Maritxu Goikoetxea, Sos Iruña-Veleia Elkarteko presidentea.
Lekua: Aldabe Gizartetxea, Erabilera Anitzeko Aretoa,, 3. solairua
Eguna eta ordua: abenduak 1, asteazkena, 11:30

IMPORTANTE RUEDA DE PRENSA DE LA PLATAFORMA SOS IRUÑA-VELEIA
Tema:
ante el relevo en el Departamento de Cultura y Euskera de la
Diputación, propuesta novedosa a la DFA que podría poner el asunto de
Iruña-Veleia en vías de resolución.
Hablarán: Jose Ignacio Vegas Aranburu, arqueólogo y miembro de la
Plataforma, y Maritxu Goikoetxea, Presidenta de Sos Iruña-Veleia
Elkartea
Lugar: Centro Cívico Aldabe, Sala Polivalente, 3º piso.
Hora y día: 1 de diciembre, miércoles, 11:30

Lurmenetik 2007ko hasieran alde egin zuten (grafitoak aurkeztu eta sei hilabetera, arrazoi laboralak argudiatuz) hiru arkeologoen adierazpenen gainean eraiki da faltsutzearen teoriaren froga “erabakigarriena”. Barandiaranen liburuan ere pisu handia du. Baina liburuak ez du esaten, besteak beste, hiruretarik batek, Carlos Crespo Beistegik, elkarrizketa luzea eman zuela Gasteizko Hala Bedi Irratian, grafitoak prentsaurrekoan agertu eta gutxira (2006-VI-26), non mila azalpen emateaz aparte, ez duen inolako zalantzarik agertzen grafitoen benetakotasunaz. Hemen grabazioa. Oso interesgarria da, baita, Lurmenek hiru pertsona hauei eman zien idatzizko erantzuna. Argitu beharra dago epailearen aurrean salaketa egiteko orduan ez zela Carlos Crespo agertu. Hala Bedi-ko grabazioaren beldur, beharbada?