Carvalho. Váquez Montalbán. Bartzelona.
Vázquez Montalbánek bazuen usaimen ona. Ez bakarrik gastronomo eta bon vivant gisa orrialdez orrialde egiten duen erakustaldiagatik, Kataluniako sukaldaritzaz gehiago jakiteko bitarteko aparta dira liburuok, baita zuen intuizio politikoagatik ere. Euskal Herrian ezker abertzaleak eta beste lauk salatu zuten in situ trantsizioa zer tamainako iruzurra zen zer autonomien estatu zeritzona, baina berak hori literaturarako material bihurtu zuen inork baino arinago. La soledad del manager (Manuel Vázquez Montalbán, 1977koa lehen edizioa, nirea Planetarena 2017koa) da horren froga, tardofrankismoan ezkerraren gurdira igo ziren askoren etorkizuna azaltzen duena: asko zetozen burgesiara itzultzea ezer gertatu ez balitz bezala jokatuz, beste asko erradikaltasunaren irrelebantziara eta besteek eraikiko zuten Jordi Pujol eta beste batzuekin batera autonomia batek behar duen engranaje oro.
Asesinato en el Comité Central baino arinagoa da obra, trama klasikoagoa du eta akaso erangikorragoa da bere sinpletasunean, irakurlea hara eta hona mareatu gabe, Carvalhoren abentura jada hilezkor horietakoa batez gozatzeko aukera edukiko duzu; Biscuter eta Charo lagun-kide-maitaleekin batera eraldaketa betean zegoen Bartzelona baten lekuko, ziur asko imajinatuko ere luketen arren zertan bilakatuko zen Joko Olinpikoak eta gero norabideari trazu txarra hartu arren.
Polizia ustelak, prostituzioa, burgesia dekadentea, talde ezkertiarrak, multinazional ilunak… Izan zitekeen lasai asko gaur egungo trama, baina 44 urte igaro dira, nobela beltza eta Carvalho lekua eta segundoa elkartzen diren puntua baina askoz gorago daudenaren seinale. Irakurketa gozagarria, arina, bizia. Generoaren zaleentzat gomendagarria, nahiz eta nabaritu aspektu batzuetan denbora ez dela alferrik igaro eta gizarteak zenbat eboluzionatu duen, eta generoaren zale ez direnentzat baita ere. Ez irakurri literatura handiusteko aspergarria, bizitza laburregia da orrialdeak gozakaitz pasatzeko.
