Etiketaren artxiboa: simiotika

Tximino hermetikoa

-n -kargitaratuta
Erantzun

thot_baboon

Signe eta singe, zeinua tximino bihurtzeko (eta alderantziz) bi hizkik euren lekua trukatzea baino ez da behar frantsesez. Simiotika zientzia sortzeko beharra dagoela esan dut lehen ere, eta signe-singe bikote parodikoak horren aldeko beste argudio patafisiko eztabaidaezina jartzen du mahai-gainean. Mezu honetan azaltzen dut Egiptoko tximu-jainko Thot mundu helenistikoan Hermes Trismegistos jainko bihurtu zutela eta horrek tximinoaren eta Jesu kristoren arteko identifikazioa argitzen duela. Zeinuen interpretazioaren jainkoak ziren Thot zein Hermes. Kixmi, beraz, simiotikaren patroi, zeinua eta tximinoa.

Zeinuen eta tximinoen arteko loturaren jatorria Egipton dago. Thot jainkoa ibis hegaztiarekin buruarekin edo babuino gisa irudikatzen zuten. Idazkeraren eta hieroglifoen jainkoa da, jainkoen (errealitatearen) eta gizakien artekaria.

Hermes Greziako jainkoarekin bateratu zuten Thot mundu helenistikoan, hau da Greziako Inperioaren azken fasean (kristo aurreko 500. urtetik aurrera). Eginkizun bera jokatzen zuen Hermesek Greziako panteoian: zeinuen bidezko komunikazioaren jainkoa zen, interpretea (hortik dator hermeneutika hitza). Mugalarien patroia da (Tarkovskiren stalker-a) eta hildakoen arima beste mundura gidatzen dituena (psikoponpoa).

Sinkretismo horretatik, Hermes Trismegistos jaio zen. Erromako mitologian Merkurio izena eman zioten gero. Horapollo Nilousek bere Hieroglyphica-n esan zuen egiptoarrek babuinoa (cynocephalus) Merkuriori eskainitako animalia zela, idazkiak ulertzeko gai delako eta Merkurio idazkeraren jainkoa delako.

Hermes Trismegistos, 1624. urteko grabatu baten arabera

Hermes trismegistos bat eta hirukoitza da (trismegistos hitzak “hiru aldiz handia” esan nahi du). Sakonago aztertu beharko nuke, baina katolikoen “hirutasun saindua” kontzeptu bitxia hortik etortzea da litekeena. Gogoratu, Karlheinz Deschner kristautasunaren historialariak esan zuen blog honetan erlijio kristauan ez dagoela ezer originalik, lehendik zeuden ideien saski-naski bat besterik ez dela: Jesukristo plagio hutsa da.

Izan ere, Jesu Kristo Hermes Trismegistosen agerpen gisa jo izan dute Gnostikoek, André Natafek Les maîtres de l’Occultisme hiztegian gogorarazten duenez.

Semiotikaren arabera, zeinua da gezurra esateko erabil daitekeen guztia, eta Thot-Hermes jainkoa bat dator horrekin ere, gezurraren eta iruzurraren jainkoa baita. Shaftesburyk esan zuen babuinoaren irudia unibertsitatea adierazteko erabiltzen zela hieroglifoetan.


Hermes-Mercurius Trismegisto, Sienako (Italia) katedraleko zoruko mosaikoan.


Zeinuak eta haien deszifratzea. Egun ere, testu bat interpretatzeko zaila denean hermetikoa dela esaten da (egun, batez ere, poesia aztertzerakoan erabiltzen da esamoldea). Hermes Trismegistosek ustez idatzitako liburuek, Hermetica, ospe handia izan zuten alkimisten artean Erdi Aroan eta Ernazimenduan. Hermetikoki itxita esaten dugu konturatu gabe esamoldeak Hermes Trismegistosi loturiko magiarekin zerikusia duela. Deabruak edo aingeruak ontzietan edo estatuetan giltzapetzeko begizkoak ziren zigilu hermetikoak.

Hiztegia:

  • Signe– zeinua
  • Singe– tximino, simioa
  • Semiotika– zeinuak aztertzen dituen zientzia, edo, beste modu batez esanda, gezurra esateko erabil daitezkeen gauzen zientzia.
  • Simiotika– Marilyn Mansonen kantak dioenez: Tximinoa zen X handia.

Simiotika 2.0

-n -kargitaratuta
1

Horra bideotxoa. Soinua ez da, edonola ere, nik hasieran nahi nuen bezala geratu. Nik robot baten ahotsa nahi nuen kontatzaile gisa, besteak beste, zera esanarazi nahi niolako: “Pertsonalitatea ahots hau bezain artifiziala da”.

Nire ordengailuak badu aukera testu bat ahots bihurtzeko, baina arazo bat dauka: soilik ingelesez ahoskatzen du. Bost axola robotari testua euskaraz egotea.

Entzun nola irakurtzen duen azpian jarritako testua:

powered by ODEO

Simiotika 2.0

Argazkikoa neu naiz, nerabe nintzenean, tximinoarena egiten. Blog hau irakurtzen duzutenok pentsatuko duzue normalean ez ditudala gauza pertsonal eta intimoak idazten, beste blogari batzuk ez bezala, eta harriturik egongo zarete. Bada, oker zabiltzate, goitik behera oker. Hemen idazten dudan guztia niri buruzkoa da, argazki hau bezala. Ez da soilik neu agertzen naizela irudian, askoz harantzago doa kontua. Argazkiek, teorian, orainaren puska txiki bat harrapatu eta (betirako) finkatzen dute. Klik egiten den unetik, iragana da dagoeneko argazkian harrapaturikoa.

Hori teoria da, eta argazki honek frogatzen du hori ez dela beti horrela. Izan ere, irudi horrek ez du horrenbeste nire iragana islatzen, nire etorkizuna baizik.

Simiotika mezuan ere tximinoen eta nerabeen inguruan idatzi nuen, Donostiako neskato batzuk Manchesterko museo batean ikusitako erretratuak zirela eta.

Tximinoak eta adoleszentzia, loturarik bai? Handia, nire ustez.

Haur garenean lotsarik gabe kopiatzen dugu, senari jarraiki. Adoleszentziara heltzen garenean, ordea, hasten gara gure nortasun propioa antolatu nahian. Ordura arte argi zegoen nortzuk ginen: aitatxoren eta amatxoren seme edo alabak. Adoleszentziak haustura dakar, jakina denez. Dagoeneko ez da aski amarenak eta aitarenak izatea. GU GEU (horrela, handiz) izatera bultzatzen gaituzte. Nola eraikitzen dugu, ordea “pertsonalitatea” deituriko hori?

Daukagun metodo bakarrekin: imitazioa.

Imitazioan datza ikasteko dugun ahalmenarik handiena, baina baita tranparik arriskutsuena ere.

Pertsonalitatea adoleszentzian eraikitako gauza bat da, beraz. Eta handik aurrerako bizitza osoa ematen dugu konstrukto horren arabera funtzionatzen, horren gatibu eta esklabo. Pertsonalitatea tximino disekatu bat da, kartzela bilakaturiko mozorroa.

Denok gara KIXMI. Gure eguneroko keinu simieskoak dira horren lekuko (sinesten ez badidazu, galdetu ispiluari).

Inork al du tximinoa bizkarretik kentzeko (ingelesez esaten den bezala) sistemarik? Parteka dezala, mesedez.

Hor nago ni, beraz, tximinorena egiten, 14 bat urte nituela. Suitzarako bidaia bat tokatu zitzaidan Caja de Ahorros de Guipuzcoako (orain Kutxa) Club Juvenil delako hartan. Hor nago, Suitzako hiri bateko (ez dut gogoratzen zein) museo batean. Tximionekin obsesionaturik ordurako? Ez pentsa, bisonte disekatu batekin ere atera nuen argazkia, eta, beste bat txakur batekin (bizirik azken hau), aitxitxari erakusteko oker zebilela Suitzaren inguruan. “Izugarri aberatsak dira Suitzan”, esaten zidan, “pentsa, han txakurrak zapatekin ibiltzen dira”.


Ez duzu otorrinorako txanda eskatu behar, ez: piperrik ere ez da ulertzen

Testua ulergarriagoa egiteko aukera bat bazegoela pentsatu nuen orduan: euskarazko testua moldatzea, ingelesez ahoskatu arren, ahoskera hori euskarazko soinuetara hurbiltzeko.

Honela geratu zen testua (hobetzeko moduak egongo dira, lan gehiago eginez gero):

Seemeo-tika bee poontu saro

Argazkikoaa neu nice, nerahbaa nintzenean, cheemeeno-arana egeeten. Blog how irakurtzen duzutenouk, penchatuko duzui, normalian ez deetudala gahuza pertsonal, a-ta in-timohak idashten, besta blogari batzook ez be-zala, a-ta arri-turik agon-go zaretta. Ba, oker zabiltzat-e, goitik bihera oker. Hemen idashten dudan guzteea, neeri booruzkoha da, argazki au bazala. Ez da soilik, neu ah-gertzen nice-ela eerudeean, ouskoz aarantzago doha kontooha. Argazkiek, teorian, orina-ren pooshka cheeky bat, arrapatu, a-ta, (bettyraako) finkatzen dooti. Klik egeeten den oonatik, ee-ragana da, dagoeneko, argazkian arrapaaturikoha.

Oori teoria da, a-ta argazki o-nek frogatzen du oori ez dela betty orrela. Eezan er-ah, eerudi ourrek ez du ourrenbasta neeri ee-ragana ees-latzen, neeri etorkizoona by-sick.

Seemeo-tika mesoo-an er-eh, cheemeeno-en a-ta nerahba-en ingurooan idatzi nu-an, Donostee-akou neska-tau batzook, Manchester-ko mooseo bat-ean eekuseetako erretra-tooek zeeraala a-ta. Gizakee-oak txeemeeno-kumeak ematen do-goo-la a-san zee-dan eelabetta batzook lehenago Tim Crow psikiatra a-ta genetistak. Cheemeenokumek imittatzeko dooten joe-araz eedatzi noo-an doo-ala goochy.

Cheemeenoak, a-ta aadoleszentzia, loturaarik by? Andeea, neeri uus-tez.

Hour gareneean lotcharik gaba kopiatzen doogu, senari yearr-I-key. Aadoleszentziara eltzen garenee-an, ordeea, ashten gara goore nortasoon propioha antolatu neyan. Ordura artta argee se-goen nortzuk geenen: aita-shoren a-ta ama-shoren sema ed-o al-abak. Aadoleszentziak oustoora da-kar, jakina da-nez. Dagoeneko ez da askee, amaranak a-ta aitaranak izatea. Goo gao izatera bull-tzatzen gaitoozta. Nola araikitzen doogu ordeea “pertsonalitateea” deituriko ori?

Daukagun metodou bakarra-rekin: imitazio-au.

Imitazio-an datza ikasteko dugun ahal-menarik andy-ena, byna byta tranparik arrisku-tsuena era.

Pertsonalitatea aadoleszentzian eraikitako gauza bat da, beraz. Aboch au bezain arteefizi-ala. A-ta, andik aurre-rako bizitza oso-ah ematen dugoo konstrookto orr-n arab-ara funtzionatzen, orr-n gatibu a-ta eskla-bo. Guk sorturiko fikzio orr-n biktima gara, Philip K. Dicken pertsonaia desesperaturen but bezala, ed-o betty aipatzen dudan Kafkaren cheemeenoa bezala.

Denoc gara kiss-me. Goore eguneroko canyoo seemieskouak deera orr-n lekooko (seenesten ez badidazu, galdetoo ispilu-ari).

Or nago nee, baraz, cheemeenoahrena egeeten, amalau but, urte nituela. Switzarako bidaia but tokatoo zitz-adan Caja de Ahorros de Guipuzcoako (or-ein Kooja) Cloob Juvenil delako artan. Or nago, Switzako eeri batako (ez doot gogoratzen saying) mooseo but-ian. Cheemeenoekin obsesionaturik ordurako? Ez pentxa, beesonta, deesakatu but-ekin er-eh atara nuen argazkia, a-ta besta but txa-kur but-ekin (bizirik ashken how), i-cheetxary erakusteko oker zebilela Switzaren inguruan. “Eezoogarri aberatsak deera Switzan”, esa-ten zeedan, “pentsa, an txa-kurrak zapatekin eebiltzen deera”.

Eta hona robota hori irakurtzen:

powered by ODEO

Hobeto, bai, baina ez zen aski bideoan jartzeko, ez behintzat azpititulurik gabe.

Horregatik, robotari soilik izenburua irakurtzen utzi diot, idatzita ere agertzen delako.

Beraz, huts egin dut, robotari euskaraz irakurtzen irakasteko saioan.

Baina gogoan dut duela urte batzuk euskal hiztunak eskatu zituztela euskara ulertzeko gai izango zen programa bat egiteko.

Norbaitek al daki zertan geratu zen hori guztia? Ba al dago testuak euskaraz irakurriko dituen robotik?

Nik bat behar dut.