Corca Dorcha. The emergency. Txillardegi.
Bibliofiliaren arazoa, norbere zelulosa kontsumoak biodibertsitateari kalterik eragingo ote dion pentsatzeaz harago, espazioa da. Liburuak saldoka botatzea oinordeko doilorren zeregina baita, Ikearen promozio kanpaina egongelako armairu prototipikoen aurka edo infinituraino hazten diren telebisten lebensrauma.
Kulturaten liburua irakurri ostean, ez nuen zalantzarik izan: merezi du tokia tiraderan. Ze libururi buruz ari naizen? Ordura arte nire ezjakintasunak oraindik zapaldu gabeko egile baten hiru obra batzen dituen El consumo de patata en Irlanda, Nórdicalibros, lanaz.
Liburua Flann O´Brienek idatzi zuen 1941ean, Irlandan the emergency deitu zitzaion gerrate handiaren erdian eta biziki arrakastatsua izan zen. Irlaren hegoaldea, errepublika izateke oraindik, neutral mantendu zen kontinentea zartatu zuen gatazkan. O´Brien, idazlearen gaitzizen ezagunenetakoa da hau, idazle eta kazetaria izan zen. Hiztun gaelikoa bera, hizkuntza honekin konprometitua eta era berean ordura arteko literatura nahiz mentalitate gaelikoarekin gupidagabea: bere liburuan gaelikoz eginiko hastapenetako obra kostunbristen hamaika erreferentzia parodiko ageri dira. Bere prosan hiztun gaelikoek Bonaparte moduko abizenak ditute, gupidagabe egiten du barre euren gristasunetik ihes egiteko gaeliko zale egin direnei ez hanka ez buru gabe eta deitoratzen du ordura arteko sorkuntza gaelikoaren umore falta edota irlandar estereotipoen puzte neurrigabea.
Bere La boca pobre obra, gainera, An tOileánach obraren parodia eta era berean omenaldia da. Egilearen beraren hitzetan, “literatura on batek beste bat dakar, Eneidak Comedia dakarrena eran”. Gaelikotik gaztelaniara itzuli duen Antonio Riverok Kixoterekin alderatzen du.
Hemen adibidez, La boca pobre nobelaren pasarteak gertatzen diren Corca Dorcha herrian egiten den gaeliko kongresu baten pasartea, non kanpotik hartutako hizlarik batek hitza hartzen duen:
-Gaélicos -dijo-, mi corazón gaélico se llena de alegría al estar hoy aquí dirigiéndome a vosotros en gaélico en esta fiesta gaélica en el centro del territorio gaélico. Dejadme decir que soy gaélico. Soy gaélico de pies a la cabeza, gaélico por los cuatro costados. Asimismo, todos vosotros sois verdaderos gaélicos. Todos nosotros somos gaélicos de puro linaje gaélico. Quien es gaélico siempre será gaélico. Yo nunca he pronunciado (ni vosotros tampoco) una sola palabra que no sea gaélica desde el día que nací, y lo que es más: todo lo que he dicho ha versado sobre el tema de la lengua gaélica. Si somos verdadero gaélicos, es necesario que nos ocupemos siempre de la cuestión del gaélico y la gaelicidad. De nada sirve saber gaélico si lo empleamos para conversar sobre cosas que no son gaélicas. Quienes hablan gaélico pero no se ocupan de la cuestión de la lengua, no son verdaderamente gaélicos en el fondo; personas así no benefician nada al gaelicismo, pues lo único que hacen es burlarse del gaélico e insultar a la gente gaélica. No hay nada en el mundo tan hermoso y tan gaélico como los verdaderos gaélicos que hablan en verdadero gaélico gaélico sobre la gaélica lengua gaélica. Por tanto, declaramos gaélicamente inaugurada esta fiesta! Arriba los gaélicos! Larga vida a nuestra vida gaélica!
Cuando este noble gaélico se sentó sobre su gaélico trasero, hubo gran algarabía y todos los asistentes estallaron en aplausos. A muchos de los gaélicos del lugar les flaqueaban las piernas debido a la falta de alimento, y ya desfallecían por estar tanto tiempo de pie, pero no se quejaban.
Liburan txerriak ageri dira nonahi, patatak, ironia bizia orriz orri. Bereziki ona da haserako pasarteetako bat, bertan gaeliko ikertzaile bat protagonistaren etxera doan eta han, iluntasunean entzuten dena magnetofoiez grabatzen duen miresmenez beterik. Ondoren, Berlineko bere lagunen aurrean, txerriaren hotsak aurkeztuko ditu guztien gozamenerako gaelikorik puruena delakoan alabantza ugari jasoz. Egileak, naziekin konplizitate harremanak izan zituzten intelektual irlandarrei sarturiko ziri aparta da nire ustez.
Irlandarrak santujaleak, kontserbadoreak, hiztun garaituak eta beste hainbat kontu dira. Baina batzuk behintzat zohikaiztegira jo eta sua umorez mantentzen dela gu baino lehenagotik dakite.
